PRZEDSTAWICIELSTWO

Prawo cywilne



PRZEDSTAWICIELSTWO

•



Art. 95 K.c.



§

1.

Z

zastrzeżeniem

wyjątków

w

ustawie

przewidzianych albo wynikających z właściwości
czynności

prawnej,

można

dokonać

czynności

prawnej przez przedstawiciela.



§ 2. Czynność prawna dokonana przez przedstawiciela
w granicach umocowania pociąga za sobą skutki
bezpośrednio dla reprezentowanego.

Prawo cywilne



PRZEDSTAWICIELSTWO



Przedstawiciel to osoba, która składa własne oświadczenie
woli, ale ze skutkiem bezpośrednio dla podmiotu, który
reprezentuje



Koncepcja przedstawicielstwa opiera się na tzw. teorii
reprezentacji



Przedstawiciel składa własne oświadczenie woli – ma to
znaczenie dla oceny dobrej lub złej wiary i wad
oświadczenia woli przedstawiciela



Przedstawiciel może dokonać większości czynności
prawnych



Wyjątki: czynności, które mogą być dokonane wyłącznie
osobiście



sporządzenie i odwołanie testamentu - art. 944 § 2 k.c.



właściwość

czynności

może

również

przemawiać

przeciwko dokonaniu czynności przez przedstawiciela
(uznanie dziecka)

Prawo cywilne



PRZEDSTAWICIELSTWO



czynność prawna dokonana przez przedstawiciela w
granicach umocowania pociąga za sobą skutki
bezpośrednio dla reprezentowanego



kompetencja do dokonania czynności prawnej w imieniu
innej osoby



złożenie oświadczenia woli w imieniu reprezentowanego



nie dotyczy to innych czynności np. faktycznych
(dzierżenie - art. 338 k.c.)



aktów o charakterze uczuciowym - przebaczenia



Przez przedstawiciela można złożyć oświadczenie o
uchyleniu się od skutków prawnych oświadczenia woli
złożonego innej osobie pod wpływem błędu (wyrok SN z
dnia 24 kwietnia 2004 r., IV CKN 998/00, Lex, nr 55495).

Prawo cywilne



PRZEDSTAWICIELSTWO

•



Posłaniec

- przenosi oświadczenia woli innej osoby

•

Posłaniec nie składa własnego oświadczenia woli

(nie badamy

zdolności do czynności prawnych, ani

zrozumienia

oświadczenia).



Zastępca pośredni

- osoba, która dokonuje czynności

prawnej we własnym imieniu, ale na rachunek innej
osoby

•

np. komisant - art. 765 k.c.



Jednoosobowy organ osoby prawnej

(teoria organów

)

Prawo cywilne



PRZEDSTAWICIELSTWO

•



Przykład:

umowa zostaje podpisana przez określoną

osobę przy użyciu nazwiska innej osoby



Nie jest to działanie w imieniu osoby, której nazwiska
użyto



Nie stosuje się art. 95 § 2 ani też art. 103 k.c.



Por. wyrok SN z dnia 7 października 2005 r., IV CK
128/05, Lex, nr 186897)

Prawo cywilne



PRZEDSTAWICIELSTWO - UMOCOWANIE

•



Umocowanie oznacza przyznanie przedstawicielowi
kompetencji do dokonywania czynności prawnych

objętych zakresem przedstawicielstwa



Źródło umocowania

osoby reprezentowanej - Art. 96

k.c.



Umocowanie do działania w cudzym imieniu może
opierać się

na ustawie (przedstawicielstwo ustawowe)



albo

na

oświadczeniu

reprezentowanego

(pełnomocnictwo)

Prawo cywilne



PRZEDSTAWICIELSTWO - Źródła



Źródła przedstawicielstwa można podzielić
na:



przedstawicielstwo

ustawowe

(gdy

umocowanie

wynika z przepisu ustawy)



pełnomocnictwo

(gdy umocowanie wynika z czynności

prawnej)



zdolność do reprezentowania



w

przypadku

przedstawicielstwa

ustawowego

zdolność do reprezentowania wymaga posiadania
pełnej zdolności do czynności prawnych



w przypadku pełnomocnictwa wystarczy ograniczona
zdolność do czynności prawnych

Prawo cywilne



PRZEDSTAWICIELSTWO USTAWOWE

•



Przedstawicielstwo

ustawowe

jest

związane

z

określonym stosunkiem prawnym, z którego wynika
umocowanie dla przedstawiciela



przedstawicielstwo ustawowe rodziców w stosunku do
dziecka pozostającego pod ich władzą rodzicielską,
(bezpośrednio z ustawy)



wzajemne przedstawicielstwo ustawowe wspólników spółki
cywilnej (bezpośrednio z ustawy)



przedstawicielstwo ustawowe opiekuna oraz kuratora
względem osób ubezwłasnowolnionych oddanych pod
opiekę lub kuratelę (orzeczenie sądu)

Prawo cywilne



PEŁNOMOCNICTWO

•



Pełnomocnictwo

polega

na

umocowaniu

przedstawiciela (pełnomocnika) poprzez czynność
prawną



Pełnomocnictwo

jest

jednostronną

czynnością

mocodawcy



Pełnomocnik nie ma obowiązku podejmowania
czynności w imieniu mocodawcy



Dla skutecznego umocowania pełnomocnika nie jest
również

potrzebne

przyjęcie

przez

niego

pełnomocnictwa

Prawo cywilne



PEŁNOMOCNICTWO

•



Mocodawca zachowuje zawsze prawo do osobistego
dokonania czynności



Mocodawca

może

zobowiązać

się

wobec

pełnomocnika, że sam czynności prawnej nie dokona



w przypadku naruszenia zobowiązania względem
pełnomocnika

ponosi

odpowiedzialność

odszkodowawczą



nie narusza jednak skuteczności dokonanej przez
niego czynności prawnej

Prawo cywilne



PEŁNOMOCNICTWO

•



Nie można udzielić pełnomocnictwa do dokonywania
wszelkich czynności prawnych, gdyż pełnomocnictwo
takie

stwarzałoby

zbyt

duże

zagrożenie

dla

mocodawcy



Każde pełnomocnictwo musi mieć określony zakres
umocowania



upoważnienia do dokonywania czynności faktycznych
– np. do przeglądania akt - nie jest równoznaczne z
pełnomocnictwem do czynności prawnych (wyrok SN z
dnia 8 maja 2003 r., II CKN 46/01, Lex, nr 121714)

Prawo cywilne



PEŁNOMOCNICTWO

•



Dopuszczalność

dorozumianego

udzielenia

pełnomocnictwa



pełnomocnictwo może być udzielone także w sposób
dorozumiany



Przykład:

umocowanie

płynące

z

kompetencji

wynikających ze struktury osoby prawnej dla osób
zajmujących się określonymi sprawami w określonej
jednostce organizacyjnej tej osoby prawnej (sprawy prawa
pracy)

Prawo cywilne



JAWNOŚĆ DZIAŁANIA PEŁNOMOCNIKA

•



W cudzym imieniu działa tylko ten, kto ujawnia wobec
osoby trzeciej, że zarówno skutki dokonywanej czynności
prawnej, jak i rola stron tej czynności mają dotyczyć osoby
reprezentowanej (tzw. contemplatio domini) (wyrok SA w
Krakowie z dnia 13 stycznia 1999 r., I ACa 851/98, TPP
2003, nr 4, s. 99).



zatrudnienie na stanowisku, z którym wiąże się
wystawiane faktur zawierających wezwanie do zapłaty w
określonym terminie, jest równoznaczne z udzieleniem
przez

pracodawcę

stałego

pełnomocnictwa

do

dokonywania tych czynności (stałe pełnomocnictwo do
dokonywania czynności) (wyrok SN z dnia 23 października
2001 r., I CKN 323/99, OSNC 2002, nr 7-8, poz. 94)

Prawo cywilne



STOSUNEK PODSTAWOWY (wewnętrzny)



Umocowanie

do

działania

w

charakterze

pełnomocnika może wynikać także z czynności
prawnej dwustronnej, będącej źródłem stosunku
obligacyjnego



W przypadku

umowy zlecenia

umocowanie wynika z

samej umowy, bez potrzeby dokonywania w tym zakresie
jednostronnej czynności prawnej polegającej na udzieleniu
pełnomocnictwa



Art. 734 § 2 k.c. „w braku odmiennej umowy zlecenie
obejmuje umocowanie do wykonania czynności w imieniu
dającego zlecenie”

Prawo cywilne



STOSUNEK PODSTAWOWY (wewnętrzny)



Art. 734 § 2 nie uchybia przepisom o formie
pełnomocnictwa



jeśli zlecenie obejmuje np. sprzedaż nieruchomości
mocodawcy przez pełnomocnika, to obok umowy zlecenia -
niewymagającej szczególnej formy - powinna być dokonana
jednostronna czynność prawna, polegająca na udzieleniu
pełnomocnictwa (w formie szczególnej)



Rozszerzenie zakresu art.734 – art.750 k.c. umowy o
świadczenie usług, do których przepisy o zleceniu stosuje
się odpowiednio

Prawo cywilne



STOSUNEK

PODSTAWOWY

(wewnętrzny/zewnętrzny)



Sfery działania pełnomocnika



wewnętrzna (w stosunku do mocodawcy)



zewnętrzna (w stosunku do osób trzecich)



W/w sfery są od siebie niezależne



Odpowiedzialność pełnomocnika na niewykonania lub
nienależyte wykonania zobowiązania na podstawie
stosunku podstawowego



Potrzeba ochrony zaufania osób trzecich

Prawo cywilne



PEŁNOMOCNICTWO

•



Art. 97 k.c.



Osobę

czynną

w

lokalu

przedsiębiorstwa

przeznaczonym

do

obsługiwania

publiczności

poczytuje się w razie wątpliwości za umocowaną do
dokonywania czynności prawnych, które zazwyczaj
bywają dokonywane z osobami korzystającymi z usług
tego przedsiębiorstwa



zabezpieczenie interesów osób korzystających z usług
przedsiębiorstwa, jeżeli dokonują one czynności prawnych
w lokalu tego przedsiębiorstwa

Prawo cywilne



PRZEDSTAWICIELSTWO

/

PEŁNOMOCNICTWO

•



Prowadzący przedsiębiorstwo, w którego lokalu
dokonywana jest czynność prawna - osoba fizyczną,
prawna, jak również jednostka organizacyjna, o której
mowa w art. 33

1

k.c.



Przedsiębiorstwo - definicja w art. 55

1

k.c.



dokonanie czynności przez osobę czynną w lokalu
przedsiębiorstwa



domniemanie umocowania - zastosowanie także do osób
podpisujących w imieniu banku umowę kredytową (wyrok
SN z dnia 14 maja 2002 r., V CKN 1667/00, Pr. Bank. 2003,
nr 1, poz. 39).



osoba czynna w lokalu przedsiębiorstwa musi dokonać
tylko takich czynności, które mieszczą się w zakresie
czynności zazwyczaj wykonywanych w lokalu tego
przedsiębiorstwa z osobami korzystającymi z jego usług

Prawo cywilne



PRZEDSTAWICIELSTWO

•



każdy, kto w lokalu tego przedsiębiorstwa zawrze umowę
tego rodzaju, jakie zwykle są zawierane w tym lokalu,
może się spodziewać, że jej skutki prawne powstaną
bezpośrednio dla przedsiębiorcy (por. wyrok SN z dnia 12
grudnia 1997 r., III CKN 160/97, OSNC 1998, nr 6, poz.
100).



?

ustawowe

źródło

pełnomocnictwa,

które

przypomina bardziej przedstawicielstwo ustawowe



? domniemanie pełnomocnictwa, które może zostać
obalone

poprzez

wykazanie

odmiennej

woli

mocodawcy lub złej wiary osoby powołującej się na to
domniemanie

Prawo cywilne



Pełnomocnictwo procesowe

obejmuje umocowanie do

dokonywania czynności procesowych wywołujących skutki
w sferze prawa materialnego.



Zgodnie z art. 91 pkt 4 k.p.c., pełnomocnictwo procesowe
obejmuje z samego prawa umocowanie do zawarcia ugody,
zrzeczenia się roszczenia oraz uznania powództwa.



Mocodawca

ponosi

ryzyko

ujemnych

skutków

niestarannego

zachowania

się

profesjonalnego

pełnomocnika procesowego (tak postanowienie SN z dnia
22 marca 1999 r., III CKN 76/99, Biul. SN 1999, nr 6, poz.
11)



Jeżeli strona ustanowiła pełnomocnika procesowego, sąd
zawiadamia o terminie posiedzenia jawnego tylko tego
pełnomocnika, a gdy jest kilku pełnomocników jednej
strony - prawnie dla niej skuteczne jest zawiadomienie o
rozprawie jednego z tych pełnomocników

Prawo cywilne



PEŁNOMOCNICTWO - RODZAJE

•



Pełnomocnictwo ogólne



Pełnomocnictwo rodzajowe



Pełnomocnictwo szczególne



kryterium - przedmiotowy zakresu umocowania
pełnomocnika



PROKURA (pełnomocnictwo handlowe)

Prawo cywilne



PEŁNOMOCNICTWO RODZAJE

•



Pełnomocnictwo ogólne

(Art. 98 k.c )



Pełnomocnictwo ogólne obejmuje umocowanie do
czynności zwykłego zarządu



Do czynności przekraczających zakres zwykłego
zarządu potrzebne jest pełnomocnictwo określające
ich rodzaj, chyba że ustawa wymaga pełnomocnictwa
do poszczególnej czynności

Prawo cywilne



PEŁNOMOCNICTWO



Rozróżnienie

czynności

zwykłego

zarządu

od

przekraczających zwykły zarząd ma znaczenie dla
ustalenia przedmiotowego zakresu umocowania



Pojęcie zwykłego zarządu

- w ramach zwykłego zarządu

dokonuje się czynności związanych z bieżącą eksploatacją
określonej masy majątkowej (np. zarząd budynkiem)



nie jest możliwe konstruowanie katalogu czynności
prawnych mieszczących się w ramach zwykłego zarządu. O
rodzajach czynności zwykłego zarządu musza przesądzać
okoliczności konkretnego przypadku



czynność prawna polegająca na zbyciu nieruchomości lub
ustanowieniu na niej ograniczonego prawa rzeczowego
jest czynnością przekraczającą zwykły zarząd (zob. np.
wyrok SN z dnia 4 listopada 1998 r., II CKN 866/97, OSNC
1999, nr 3, poz. 66).

Prawo cywilne



PEŁNOMOCNICTWO RODZAJE

•



Pełnomocnictwo rodzajowe

obejmuje umocowanie do

dokonywania czynności określonego rodzaju ( np.
zawieranie

umów

sprzedaży

przez

pośrednika

nieruchomości).



Pełnomocnictwo rodzajowe powinno określać rodzaj
czynności prawnej objętej umocowaniem oraz jej
przedmiot



Jeżeli rodzaj czynności prawnej nie jest w pełnomocnictwie
określony w sposób wyraźny, do ustalenia rzeczywistej woli
reprezentowanego

mają

zastosowanie

reguły

interpretacyjne

obowiązujące

przy

tłumaczeniu

oświadczeń woli (wyrok SN z dnia 4 listopada 1998 r., II
CKN 866/97, OSNC 1999, nr 3, poz. 66).

Prawo cywilne



PEŁNOMOCNICTWO RODZAJE



Pełnomocnictwo szczególne

obejmuje umocowanie do

dokonania konkretnych i oznaczonych czynności
prawnych



pełnomocnictwa do złożenia oświadczenia o zawarciu
związku małżeńskiego (art. 6 k.r.o.),



pełnomocnictwa do zbycia przedsiębiorstwa, oddania
przedsiębiorstwa do czasowego korzystania oraz do
zbywania i obciążania nieruchomości (art. 109

3

k.c.).



upoważnienie do tzw. podpisania umowy stanowi
umocowanie do złożenia takiego oświadczenia (tak wyrok
SN z dnia 8 lutego 2007 r., I CSK 406/06, Lex, nr 274237).

Prawo cywilne



PEŁNOMOCNICTWO - FORMA

•



Forma wymagana ze względu na ważność czynności
prawnej



K.c. wprowadza istotne wyjątki od zasady dowolności
formy w odniesieniu do formy pełnomocnictwa (art. 60
k.c.)



Art. 99 § 2 k.c.

Pełnomocnictwo ogólne

powinno być

pod rygorem nieważności udzielone na piśmie.



forma pisemna jest zastrzeżona ad solemnitatem

Prawo cywilne



PEŁNOMOCNICTWO – FORMA



Zachowanie innych form szczególnych jest konieczne przy
udzielaniu pełnomocnictwa tylko w takich przypadkach,
gdy dana forma szczególna w odniesieniu do konkretnej
czynności prawnej jest zastrzeżona pod rygorem
nieważności.



Np. udzielenia pełnomocnictwa do przejęcia długu (art.
522 k.c.), do zawarcia umowy leasingu (art. 709

2

k.c.), do

złożenia oświadczenia o poręczeniu (art. 876 § 2 k.c.)



gdy szczególna forma czynności prawnej jest wymagana
tylko dla celów dowodowych (ad probationem) lub dla
wywołania szczególnych skutków czynności prawnej (ad
eventum), udzielenie pełnomocnictwa może nastąpić w
dowolnej formie

Prawo cywilne



PEŁNOMOCNICTWO – FORMA NASTĘPCZA

•



Jeżeli do ważności czynności prawnej potrzebna jest
szczególna forma, pełnomocnictwo do dokonania tej
czynności powinno być udzielone w tej samej formie
(Art. 99 § 1 k.c.)



Związanie formy pełnomocnictwa z formą przewidzianą ad
solemnitatem dla czynności prawnej, do dokonania której
pełnomocnictwo ma być udzielone.



Np. pełnomocnictwo m.in. do sprzedaży nieruchomości, do
ustanowienia odrębnej własności lokalu, do zawarcia
umowy spółki z ograniczoną odpowiedzialnością - dla tych
czynności przewidziana jest forma aktu notarialnego

Prawo cywilne



PEŁNOMOCNICTWO

•



Pełnomocnictwo do złożenia oświadczenia woli o zawarciu
związku małżeńskiego (także tzw. konkordatowego)
wymaga zachowania formy pisemnej z podpisem urzędowo
poświadczonym



Istotne jest, aby treść pełnomocnictwa wskazywała, z kim
małżeństwo ma być zawarte.



Sama czynność wymaga zgody sądu, udzielanej z ważnych
powodów (art. 6 k.r.o.)

Prawo cywilne



PEŁNOMOCNICTWO ŁĄCZNE



Jeżeli mocodawca ustanowił kilku pełnomocników z
takim samym zakresem umocowania, każdy z nich
może działać samodzielnie, chyba że co innego
wynika z treści pełnomocnictwa. Przepis ten stosuje
się

odpowiednio

do

pełnomocników,

których

pełnomocnik sam dla mocodawcy ustanowił (Art. 107
K.c.)



Pełnomocnictwo do dokonania czynności może być
udzielone jednocześnie kilku osobom z takim samym
zakresem umocowania



Każdy z pełnomocników może działać samodzielnie w
imieniu mocodawcy



Mocodawca w treści pełnomocnictwa może jednak
zdecydować, że muszą one działać łącznie - tzw.
pełnomocnictwo łączne

Prawo cywilne



PEŁNOMOCNICTWO – Ograniczenia



Okoliczność, że pełnomocnik jest ograniczony w
zdolności do czynności prawnych, nie ma wpływu na
ważność czynności dokonanej przez niego w imieniu
mocodawcy (Art. 100 k.c.)



Uzasadnienie art. 100 k.c. można oprzeć na szczególnym
stosunku zaufania między mocodawcą a pełnomocnikiem.



Mocodawca

udzielając

pełnomocnictwa

osobie

ograniczonej w zdolności do czynności prawnych,
przyjmuje na siebie ryzyko dokonywania przez tę osobę
czynności dla niego niekorzystnych

Prawo cywilne



Odwołanie pełnomocnictwa



Pełnomocnictwo

może

być

w

każdym

czasie

odwołane, chyba że mocodawca zrzekł się odwołania
pełnomocnictwa z przyczyn uzasadnionych treścią
stosunku

prawnego

będącego

podstawą

pełnomocnictwa (Art. 101 k.c. § 1 k.c.)



Mocodawca może w każdym czasie pełnomocnictwo
odwołać



Odwołanie pełnomocnictwa jest jednostronną czynnością
prawną



Co do zasady pełnomocnik nie ma wpływu na odwołanie
pełnomocnictwa



Oświadczenie mocodawcy o odwołaniu pełnomocnictwa nie
wymaga złożenia go pełnomocnikowi.



Wystarczy złożenie tego oświadczenia osobie, z którą
pełnomocnik miał dokonać czynności prawnej

Prawo cywilne



Odwołanie pełnomocnictwa



Jeżeli umocowanie wynika z określonego stosunku
prawnego łączącego mocodawcę i pełnomocnika (umowa o
pracę, umowa o dzieło, umowa zlecenia itd.), odwołanie
pełnomocnictwa

nie oznacza jednoczesnego ustania tego

stosunku



Po odwołaniu pełnomocnictwa osoba ta zachowuje prawo
do wynagrodzenia za okres do czasu wygaśnięcia
podstawowego stosunku prawnego ( jeśli gotowa była do
wykonywania umowy)



Mocodawca

może

odwołać

pełnomocnictwo,

gdy

pełnomocnik straci jego zaufanie.

Przyczyna może być

obojętna

(np.subiektywne przekonanie mocodawcy)



Odwołanie pełnomocnictwa

nie wymaga zachowania

szczególnej formy

nawet wtedy, gdy forma taka jest

przewidziana dla udzielenia pełnomocnictwa

Prawo cywilne



Nieodwołalność pełnomocnictwa



Mocodawca może

zrzec się

odwołania pełnomocnictwa



Zrzeczenie się może nastąpić wyłącznie

z przyczyn

uzasadnionych treścią stosunku prawnego

będącego

podstawą pełnomocnictwa



Nie można odwołać pełnomocnictwa w okresie trwania
stosunku

podstawowego

będącego

oparciem

dla

pełnomocnictwa



Każdy

stosunek

prawny

rodzący

zobowiązanie

bezterminowe o charakterze ciągłym wygasa jednak po
wypowiedzeniu przez jedną ze stron (art. 365

1

k.c.)

Prawo cywilne



WYGAŚNIĘCIE UMOCOWANIA



Przyczyny ustania pełnomocnictwa:



śmierć mocodawcy



śmierć pełnomocnika



upływ terminu, na jaki pełnomocnictwo było
udzielone



dokonanie czynności, dla której było udzielone
pełnomocnictwo szczególne



ustanie stosunku prawnego, z którego wynikało
umocowanie



ubezwłasnowolnienie całkowite pełnomocnika



odwołanie pełnomocnictwa

Prawo cywilne



WYGAŚNIĘCIE UMOCOWANIA



Pełnomocnictwo nie gasnące ze śmiercią mocodawcy



Umocowanie wygasa ze śmiercią mocodawcy lub
pełnomocnika, chyba że w pełnomocnictwie inaczej
zastrzeżono

z

przyczyn

uzasadnionych

treścią

stosunku

prawnego

będącego

podstawą

pełnomocnictwa (Art. 101 § 2 k.c.)



trwanie stosunku podstawowego mimo śmierci tego, kto
powierzył wykonanie czynności prawnej; czynność prawna
musi być czynnością dokonaną w imieniu osoby, która ją
powierzyła



Np. art. 747 k.c , co do zasady zlecenie nie wygasa w razie
śmierci dającego zlecenie (kontynuacja sprawy sądowej w
Kancelarii)

Prawo cywilne



WYGAŚNIĘCIE UMOCOWANIA



Po

wygaśnięciu

umocowania

pełnomocnik

obowiązany jest zwrócić mocodawcy dokument
pełnomocnictwa,



Może żądać poświadczonego odpisu tego dokumentu;
wygaśnięcie umocowania powinno być na odpisie
zaznaczone (Art. 102 K.c.)



Mocodawca

może

dochodzić

zwrotu

dokumentu

potwierdzającego jego umocowanie w drodze powództwa
cywilnego



Pełnomocnik jest zainteresowany posiadaniem dowodu na
to, jaka była treść i zakres umocowania

Prawo cywilne



WYGAŚNIĘCIE UMOCOWANIA



Powódka, działając w imieniu własnym oraz swego
małoletniego syna, wniosła powództwo o zasądzenie
odszkodowania. Powódka powierzyła prowadzenie
powyższej

sprawy

pełnomocnikowi

w

osobie

adwokata. W trakcie toczącego się postępowania,
małoletni powód uzyskał pełnoletniość, ale sąd
pomimo tego nie zawiadamiał go o terminach
rozpraw,

poprzestając

na

zawiadomieniach

pełnomocnika. W rewizji złożonej od wyroku
zapadłego na skutek toczącego się postępowania,
powód, który w jego trakcie uzyskał pełnoletniość,
podniósł zarzut pozbawienia go możności obrony
swych praw.



Sąd rozważa, czy pełnomocnictwo udzielone przez
przedstawiciela ustawowego wygasa wskutek dojścia
małoletniego do pełnoletniości?

Prawo cywilne



WYGAŚNIĘCIE UMOCOWANIA



Pełnomocnictwo procesowe udzielone adwokatowi
przez przedstawiciela ustawowego małoletniego
dziecka w jego imieniu nie wygasa z chwilą dojścia do
pełnoletności.



Uzyskanie pełnoletności ma jedynie ten skutek, że
ustaje przedstawicielstwo ustawowe. Wygasa wtedy
tylko

przedstawicielstwo

ustawowe

rodziców.

Okoliczność ta pozostaje jednak bez wpływu na
udzielone w imieniu dziecka pełnomocnictwo, które
może odwołać ono samo.



Dziecko z chwilą osiągnięcia pełnoletności może
odwołać pełnomocnictwo udzielone w jego imieniu
przez przedstawiciela ustawowego

•


Wyrok SN z 9.3.1983 r., I CR 34/83 (OSNC 1983, Nr
11, poz. 180)

Prawo cywilne



DZIAŁANIA RZEKOMEGO PEŁNOMOCNIKA
(FALSUS PROCURATOR)



Art. 103 § 1 k.c.



Jeżeli zawierający umowę jako pełnomocnik:



nie ma umocowania

albo

przekroczy jego zakres

,



ważność umowy



zależy od jej

potwierdzenia

przez osobę, w której

imieniu umowa została zawarta



Do czasu potwierdzenia mamy do czynienia z negotium
claudicans, z tzw. czynnością prawną kulejącą – stan
bezskuteczności zawieszonej

Prawo cywilne



DZIAŁANIA RZEKOMEGO PEŁNOMOCNIKA
(FALSUS PROCURATOR)



Druga strona może wyznaczyć osobie, w której
imieniu umowa została zawarta,

odpowiedni termin

do potwierdzenia umowy

;



staje

się

wolna

po

bezskutecznym

upływie

wyznaczonego terminu (Art.103 § 2 k. c.)



Potwierdzenie nie wymaga zachowania szczególnej formy



Może ono nastąpić także w sposób dorozumiany



Jeżeli jednak dla ważności czynności prawnej wymagane
jest zachowanie szczególnej formy, to potwierdzenie,
zgodnie z art. 63 § 2, wymaga zachowania tej formy (ad
solemnitatem)

Prawo cywilne



DZIAŁANIA RZEKOMEGO PEŁNOMOCNIKA
(FALSUS PROCURATOR)



Skutki braku potwierdzenia

(art.103 § 3 k.c.)



W przypadku braku potwierdzenia:



rzekomy pełnomocnik obowiązany jest do zwrotu tego,
co otrzymał od drugiej strony w wykonaniu umowy
(roszczenie o zwrot nienależnego świadczenia (art. 410
k.c.)



oraz do naprawienia szkody, którą druga strona poniosła
przez to, że zawarła umowę, nie wiedząc o braku
umocowania lub o przekroczeniu jego zakresu (roszczenie
odszkodowawcze)

Prawo cywilne



Rzekomy

pełnomocnik

dokonuje

jednostronnej czynności prawnej



Jednostronna czynność prawna dokonana w cudzym
imieniu bez umocowania lub z przekroczeniem jego
zakresu jest

nieważna

(art. 104 K.c.)



Jednakże gdy ten, komu zostało złożone oświadczenie
woli w cudzym imieniu,

zgodził się na działanie bez

umocowania,

stosuje się odpowiednio przepisy o

zawarciu umowy bez umocowania (Art.103 k.c.)



Np. złożenie przez rzekomego pełnomocnika oświadczenia
o przyjęciu oferty osobie, która zgodziła się na jego
działanie w warunkach braku umocowania. Oferent może
wówczas wyznaczyć osobie, w imieniu której złożone
zostało oświadczenie o przyjęciu oferty, odpowiedni
termin do udzielenia potwierdzenia.

Prawo cywilne



Przekroczenie

czasowe

zakresu

pełnomocnictwa



Jeżeli pełnomocnik

po wygaśnięciu umocowania

dokona w imieniu mocodawcy czynności prawnej w
granicach

pierwotnego

umocowania,

czynność

prawna jest ważna

,



chyba że druga strona o wygaśnięciu umocowania
wiedziała lub z łatwością mogła się dowiedzieć (Art.
105 k.c.)



zasadą jest, że czynność prawna jest ważna



Nie mówimy tu o działaniu falsi procuratoris w ścisłym
znaczeniu, ale o działaniu po wygaśnięciu umocowania



potrzeba ochrony dobrej wiary innych uczestników obrotu
i jej wyłączenie w przypadku wiedzy o braku umocowania
lub takiej łatwej możliwości uzyskania takiej wiedzy

Prawo cywilne



PEŁNOMOCNICTWO SUBSTYTUCYJNE



Pełnomocnik może ustanowić dla mocodawcy

innych

pełnomocników

tylko wtedy, gdy umocowanie takie

wynika z treści pełnomocnictwa, z ustawy lub ze
stosunku

prawnego

będącego

podstawą

pełnomocnictwa (Art. 106 k.c.)



Określenie zakresu dopuszczalności ustanawiania przez
pełnomocnika

innych

pełnomocników

dla

swojego

mocodawcy



Źródłem umocowania pełnomocnika może być:



zezwolenie

wynikające

z

treści

pierwotnego

pełnomocnictwa,



Przepis ustawy (np. art. 91 pkt 3 k.p.c.) albo



stosunku prawnego będącego podstawą pełnomocnictwa
(np. art. 738 § 1 zdanie pierwsze k.c.).

Prawo cywilne



Pełnomocnik jako strona czynności prawnej



Pełnomocnik nie może być

drugą stroną czynności

prawnej

, której dokonuje w imieniu mocodawcy,



chyba że co innego wynika

z treści pełnomocnictwa



albo że

ze względu na treść czynności prawnej

wyłączona jest możliwość naruszenia interesów
mocodawcy



Przepis ten stosuje się odpowiednio w wypadku, gdy
pełnomocnik reprezentuje obie strony (Art. 108 k.c.).

Prawo cywilne



Pełnomocnik jako strona czynności prawnej



Przykład:

Ta sama osoba fizyczna działa z jednej strony

jako organ będącego osobą prawną pełnomocnika
mocodawcy, z drugiej natomiast we własnym imieniu i na
własną rzecz (wyrok SN z dnia 9 marca 1993 r., I CR 3/93,
OSNCP 1993, nr 9, poz. 165);



Wyjątki:



dopuszczalność dokonania takiej czynności prawnej
wynika z treści pełnomocnictwa (wyraźne postanowienia)



gdy ze względu na treść tej czynności wyłączona jest
możliwość

naruszenia

interesów

mocodawcy

(przysporzenie mocodawcy; konflikt interesów w umowie
sprzedaży)

Prawo cywilne



PROKURA



Art. 109

1

i nast. K.c.



Prokura jest pełnomocnictwem udzielonym przez
przedsiębiorcę podlegającemu obowiązkowi wpisu do
rejestru

przedsiębiorców,

które

obejmuje

umocowanie do czynności sądowych i pozasądowych,
jakie są związane z prowadzeniem przedsiębiorstwa