Niepowściągliwe wymioty

kobiety ciężarnej – rola

położnej

Paulina Sadło

Jednym z objawów niewłaściwej adaptacji
kobiety do warunków ciąży są niepowściągliwe
wymioty. Prawie połowa ciężarnych skarży się
na uczucie nudności lub wymioty występujące
przede wszystkim w godzinach rannych. Ich
niewielka częstość i mała intensywność nie ma
zwykle ujemnego wpływu na stan ogólny
ciężarnej. Najczęściej wymioty te ustępują
samoistnie pod koniec trzeciego miesiąca
ciąży.

Problem wymiotów u

ciężarnej

Wymioty, które przyjmują charakter
ciągłych oraz powodują poważne zaburzenia
przemiany materii i stanu ogólnego chorej
określamy mianem niepowściągliwych.

Określenie

Jest różnie określana w zależności od
przyjętych kryteriów. W ostatnich latach
obserwuje się wyraźne obniżenie częstości
występowania niepowściągliwych wymiotów.
Niepowściągliwe wymioty ciężarnych (NWC)
występują z częstością 0,5 – 10 na tysiąc ciąż.

Częstość występowania

Zarówno przyczyny, jak i mechanizm powstawania
niepowściągliwych wymiotów ciężarnych nie
zostały ostatecznie wyjaśnione. Za najbardziej
prawdopodobne przyczyny uważa się:

1. Nieprawidłową adaptację ośrodkowego układu

nerwowego do zmienionych warunków
psychosomatycznych w ciąży; najczęściej chorują
kobiety ze skłonnością do reakcji
psychoneurotycznych, kobiet, u których występuje
podświadomy lęk przed ciążą oraz niechęć do niej.

2. Wzmożoną pobudliwość nerwu błędnego.

Etiopatogeneza

3. Zaburzenia czynności gruczołów wydalania

wewnętrznego, zwłaszcza niedoczynność kory
nadnerczy i ciałka żółtego; przyczyny
niepowściągliwych wymiotów upatruje się również
w podwyższonych wartościach stężeń
gonadotropin i estrogenów.

4. Czynniki alergiczne; za tę teorią przemawia

wzmożone wydalanie histaminy z moczem.

5. Trudne i konfliktowe sytuacje ciężarnej

prowadzące do wzrostu napięcia układu
współczulnego mogą spowodować
niepowściągliwe wymioty.

Etiopatologia c.d.

Ustalamy je na podstawie: wywiadu, badania ogólnego,
badania ginekologicznego, badań laboratoryjnych.
Wywiad. Ciężarna zwykle skarży się na częste,
męczące wymioty połączone z bólami nadbrzusza,
wstręt do jedzenia, osłabienie, niekiedy apatię. W
rozmowie z chorą należy zwrócić uwagę na ewentualne
współistniejące lub przebyte choroby przewodu
pokarmowego – zapalenie pęcherzyka żółciowego,
wrzód dwunastnicy, żołądka, zapalenie wyrostka
robaczkowego, a także na istniejące konflikty i
akceptację ciąży zarówno przez samą kobietę, jak i jej
rodzinę.

Rozpoznanie

Badaniem ogólnym określamy kondycję chorej, jej masę
ciała, stopień odwodnienia tkanek. W badaniu tym należy
również przeprowadzić różnicowanie celem wykluczenia
innych, pozaciążowych przyczyn wymiotów.
Badanie ginekologiczne ma na celu stwierdzenie ciąży.
Badania dodatkowe pozwalają określić pewne
charakterystyczne zaburzenia w przemianie materii:

◦

zmniejszenie stężenia chlorków, sodu i potasu w surowicy krwi, a
także stężenia białek,

◦

obecność ciał ketonowych w moczu, dużą masę właściwą moczu,

◦

zmniejszone wydalanie chlorków i sodu z moczem, natomiast
zwiększone wydalanie potasu.

Rozpoznanie c.d.

Choroba ma najczęściej powolny rozwój. Rozpoczyna się około 5 – 6
tygodnia ciąży nudnościami i wymiotami, które początkowo występują w
godzinach rannych, tuż po obudzeniu się, a następnie po każdym posiłku.
Wymioty są męczące, poprzedzane nudnościami i bólami nadbrzusza.
Stopniowo zwiększa się liczba napadów nudności i wymiotów oraz nasila się
wstręt do jedzenia. Chora przestaje przyjmować pokarmy, zmniejsza się jej
masa ciała, pojawia się skąpomocz, a w moczu ciała ketonowe i białka.
Utrzymujące się nadal wymioty i nieprzyjmowanie przez ciężarnej
pokarmów powodują dalsze odwodnienie, co prowadzi do zaburzeń
gospodarki wodno – elektrolitowej. Dochodzi do znacznego wyniszczenia
organizmu chorej oraz zaburzeń ze strony ośrodkowego układu nerwowego i
wątroby. Skóra jest sucha, zażółcona, rysy twarzy zaostrzone, język suchy,
oddech przyspieszony z zapachem acetonu, tętno szybkie 120 – 140/min.
Jeżeli nie rozpocznie się leczenie, do ogólnego wyniszczenia dołączają się i
wyraźnie dominują objawy ze strony ośrodkowego układu nerwowego. Może
dojść do utraty przytomności i do zgonu.

Przebieg kliniczny

Jest uzależnione od fazy choroby.
Postępowanie przy niezbyt nasilonych wymiotach
ogranicza się zwykle do wyjaśnienia przyczyny choroby,
uspokojenia chorej, uświadomienia jej jak bardzo ciąża jest
jej potrzebna i ile radości sprawi jej urodzenie dziecka. Dla
złagodzenia najbardziej uciążliwych objawów można zalecić
leki przeciwwymiotne, pamiętając jednak o teratogennym
działaniu niektórych leków. Dlatego dobór właściwych
środków przeciwwymiotnych i ich dawek powinien być
niezwykle ostrożny. W leczeniu wymiotów bardzo pomaga
odpowiednia dieta. Posiłki powinny być częste, przynajmniej
6 razy dziennie i mało obfite. Ciężarnym z wymiotami należy
podawać duże ilości węglowodanów, płynów oraz witamin.

Leczenie

Chore z rozwiniętą postacią wymiotów
niepowściągliwych należy bezwzględnie hospitalizować.
Leczenie polega na zapewnieniu spokoju, podaniu środków
uspokajających i przeciwwymiotnych. U ciężarnych
odwodnionych i z kwasicą najważniejsze jest szybkie
nawodnienie. W tym celu stosujemy wlewy dożylne z roztworu
fizjologicznego chlorku sodowego, płynów wieloelektrolitowych
oraz 5% roztworu glukozy. Do wlewów tych dodaje się witaminę
C, B

1

, B complex, B

6

. W sumie na dobę należy przetoczyć 2000 –

2500 ml płynów.
Przy zastosowaniu wyżej opisanego schematu leczenia nie
trzeba uciekać się do przerwania ciąży, jako metody leczenia
niepowściągliwych wymiotów. Niekiedy wskazaniem do
przerwania ciąży może być krwotoczne zapalenie siatkówki
występujące w ciężkiej fazie tej choroby.

Leczenie c.d.

Jest prawie zawsze dobre. Przy prawidłowym

postępowaniu udaje się opanować wymioty
bądź ustępują one samoistnie bez leczenia.

Rokowania

1. Informowanie o możliwości wystąpienia
niepowściągliwych wymiotów.

Wskazanie pacjentce objaw, aby zwróciła ona uwagę, jeśli
ewentualnie wystąpią. Należy bezzwłocznie zgłosić się do lekarza.

2. Uświadomienie o zagrożeniach związanych z
tym problemem.

Niektórzy uważają wymioty za ogólne dolegliwości związane z
ciążą. Jednak problem wymiotów może się rozszerzyć i
wyniszczyć organizm kobiety.

3. Rozmowa na temat trybu życia i pracy

Należy zalecić odpoczynek, spożywanie posiłków w łóżku, jeść
częściej, a w mniejszych ilościach, spożywać dużo wody.

Rola położnej

4. Edukacja
Np. w przypadku diety.
5. Przygotowanie do badań, wyjaśnienie ich istoty,
celu.
6. Poinstruowanie męża/partnera, najbliższej
rodziny, zapoznanie z czynnościami dotyczącymi
NWC.
7. Mobilizacja, życzliwość, ciepło.

Nie możemy dopuścić do załamania się kobiety! Wsparcie w chwili
zwątpienia, zmęczenia dolegliwościami. Zawsze służymy radą.

8. Wsparcie psychiczne i emocjonalne

Rola położnej c.d.

Dziękuję za uwagę!

