Rodzina jako środowisko wychowawcze

Rodzina jako komponent środowiska wychowawczego

Rodzina zapewnia jednostce zaspokojenie potrzeb emocjonalnych, potrzeb zwierzania się z przeżyć konfliktowych, wyzbycie się doznawanych upokorzeń, daje poczucie bezpieczeństwa.

Rodzina jest najbardziej powszechnym środowiskiem wychowawczym człowieka.

Rodzina kieruje procesem poznawania przez dziecko procesem przyrody i kultury, procesem rozumienia zjawisk i faktów otaczającego świata, uczy je rozumienia norm i ich wartościowania.

Typy rodzin a prawidłowość przebiegu procesu wychowawczego

Typy rodzin: (Zaborowski)

1. W pierwszym typie rodziny istnieją szczegółowe normy regulujące zachowanie jej członków. (odstępstw od norm nie są tolerowane, a za ich przekroczenie stosuje się represje)

2. W drugim typie rodziny istnieją normy, lecz nie są one tak drobiazgowe jak w pierwszym typie. (odstępstwa od norm są tolerowane; przekraczanie norm spotyka się z sankcjami, które są przemyślane, stopniowane i zindywidualizowane)

3. W trzecim typie rodziny jeśli istnieją jakieś normy to są one cały czas przekraczane. (łamanie ich jest tolerowane i nie pociąga za sobą sankcji)

Pierwszy i trzeci typ budują poważne zastrzeżenia wychowawcze. Najlepsze warunki rozwuju stwarza dzieciom drugi typ rodziny, od najmłodszych lat zdobywają one cenne nawyki i przyzwyczajenia.

Postawy rodziców przyjmowane wobec dzieci:

• partnerska- akceptuje potrzeby dzieci, uznaje ich prawo do samodzielności i aktywności, oparta na współpracy.

• autokratyczna- bezwzględne podporządkowanie się wymaganiom przyjętym w rodzinie , krępuje zachowania dzieci

• liberalna- realizowanie potrzeb i zachcianek, brak podporządkowania dobru wspólnemu

• obojętności wychowawczej- brak zainteresowania dzieckiem i jego sprawami

Podstawowe funkcje rodziny

Funkcja prokreacyjna- rodzina przyczynia się do reprodukcji społeczeństwa. Małżeństwo pełni funkcje prokreacyjną i funkcję zaspokajania potrzeb seksualnych małżonków.

Funkcja zarobkowa- zaspokojenie potrzeb ekonomicznych rodziny i indywidualnych potrzeb bytowych człowieka.

Funkcja socjalizująca- wprowadzenie do społeczeństwa najmłodszych obywateli, przekazanie im języka, podstawowych zasad dobrego zachowania, zwyczajów i obyczajów, przygotowanie do pełnienia późniejszych ról społecznych.

Funkcja psychohigieniczna- człowiek dojrzały emocjonalnie i zrównoważony psychicznie. Zaspokajanie potrzeb miłości, bliskiego kontaktu, zrozumienia, uznania i szacunku. (wzajemne zaspokajanie- dobre warunki do rozwoju osobowości)

Funkcja wychowawcza- wychowywanie dzieci i wychowywanie się pozostałych człownków rodziny. Zapoczątkowuje proces wychowania. Może mieć charakter celowy, planowy i świadomy, może też odbywać się w sposób przygodny i samorzutny.

Funkcja opiekuńcza- zaspokajanie potrzeb potrzeb opiekuńczych jednostek.

Rodzaje oddziaływań wychowawczych rodziny

1. Oddziaływania niezamierzone, obojętne z wychowawczego punktu widzenia- sytuacje zwyczajne, codzienne, nie powodujące nowych przeżyć.

2. Oddziaływania rodzinne niezamierzone, lecz nieobojętne z wychowawczego punktu widzenia- sytuacje oddziaływania będące konsekwencją naturalnego uczestnictwa w życiu rodziny, brakuje im jednak wyraźnych zamiarów wychowawczych.

3. Zamierzone oddziaływania wychowawcze rodziców, ale ukierunkowane na realizację celów wychowawczych- kształtowanie umiejętności praktycznych, podział obowiązków w domu i poza domem.

4. Zamierzone oddziaływanie wychowawcze rodziców, ukierunkowane także na realizację celów wychowawczych- planowe. Jest to także selekcja wpływów docierających do dzieci z innych źródeł

Powody podejmowania działalności opiekuńczej

1. tworzenie normalnych warunków wszechstronnego rozwoju dzieci i młodzieży

2. likwidowanie sytuacji zagrażających prawidłowemu rozwoju dzieci i młodzieży

Kierunki działalności opiekuńczej w rodzinie

1. Kierunek działalności podstawowej- organizowanie warunków niezbędnych do normalnego życia.

2. Działalność stymulująca- związana ze stanem możliwości i potrzeb opiekuńczych oraz z sytuacją poszczególnych osób w rodzinie.

3. Oddziaływania asekuracyjne- uświadamianie sobie występujących nieprawidłowości w zachowaniu, mogących z czasem zagrozić rozwojowi i życiu dzieci, pragnienie uchronienia dzieci przed tymi zagrożeniami.

4. Działania opiekuńcze o charakterze kompensacyjnym- wyrównywanie braków w prawidłowym funkcjonowaniu dzieci i młodzieży poprzez umożliwienie im uczestnictwa w specjalnie organizowanych ćwiczeniach korekcyjnych lub rekreacyjnych.

5. Działania ratownicze- przejmowanie od rodziców pieczy nad dziećmi przez inne instytucje lub członków dalszej rodziny, w przypadku wyraźnego zagrożenia rozwoju biologicznego w rodzinie macierzystej.

Postawy rodzicielskie i ich wpływy na wychowanie

Postawy rodzicielskie:

1. akceptacja dziecka

2. współdziałanie z nim

3. zapewnienie dziecku rozsądnej swobody

4. uznanie jego praw.

Nieodpowiednie postawy rodzicielskie:

1. odtrącająca

2. unikająca

3. nadmiernie chroniąca

4. nadmiernie wymagająca.