Schemat Klasyczny	Schemat z dwukrotnym pomiarem w jednej grupie	Schemat szeregów czasowych	Schemat wielokrotnego szeregu czasowego
Ogólne informacje	Opart na kanonie jednej różnicy Milla, zazwyczaj nie bada się różnicy między wpływem bodźca a jego brakiem ale pomiędzy różnymi poziomami bodźca	Modyfikacja klasycznego, ma bardzo mocne założeni: -w środ. Zewn nie działają rownolegle z bodźcem inne czynniki -wewn. Ukł badanych nie dzieje się nic takiego co wpływa na zm. Zal. -Pretest nie wpływa na postest	Wzmocniony schemat z dwukrotnym pomiarem w jednej grupie o dodatkowe pretesty i posttesty	Jest to bardzo silny schemat, wykorzystywany szczególnie w badaniach w firmach i instytucjach
L. Grup (jakie grupy)	2 grupy badawcze, ujednolicone pod wzgl zm. zależnej	Jedna, dwukrotny pomiar	Jedna grupa wielokrotny pomiar	Dwie grupy, wielokrotny pomiar
Pretest	W obu grupach	Schemat pretest-postest czyni stan grupy eksperymentalnej w chwili wykonania pretestu sytuacją kontrolną dla postestu	Kilkukrotny pretest	Kilkukrotny w obu grupach
Postest	W obu grupach	Schemat pretest-postest czyni stan grupy eksperymentalnej w chwili wykonania pretestu sytuacją kontrolną dla postestu	Kilkukrotny postest	Kilkukrotny w obu grupach
Wzór na siłę bodźca	D= (P2-P1)-(P4-P3)	D= P2-P1	Widoczny jest w nieciągłości wyników pomiarów d= (P4-P3)	Różnica między zmianą w szeregu eksperyment. A zmiana w szeregu kontrolnym
Rysunek	E P1 X P2 K P3 P4	E P1 X P2	E P1 P2 P3 X P4 P5 P6	E P1 P2 P3 X P4 P5 P6 K P7 P8 P9 P10 P11 P12
Kontrolowanie zmiennych zakłócająch (zalety schematu)	Randomizacja pretest i postest oraz ujednolicenie grup sprawiają ze kontrolowane są wszystkie czynniki zakłócające trafność zewn z wyjątkiem interakcji pretestu z postępowaniem eksp.	Kontroluje wszystko poza wpływem pretestu na postest	-rozciągnięcie pomiarów pozwala wyeliminować zmiany wewn. (trend) - pretest pozwala wyel. Zmiany narzedzi pomiarowych oraz selektywne ubytki, czyli źródłą konkurencyjnych wyjaśnien bodzca -chroni przed bezpodstawnym przypisaniem całej różnicy P4-P3 wpływowi bodźca	Możliwość kontrolowania op®ócz poprzednich rzeczy, trafności zewnętrznej
Wady	- Problem z doborem 2 ujednoliconych grup i zapewnieniem im jednolitych warunków - nie pozwala śledzić wpływu zmiennych przybierających więcej niż 2 wartości - Nie pozwala badać zmiennośći następstw bodźców w czasie	Ze względu na trudności ze spełnieniem założeń ma złą reputacje. M. In według Brzezińskiego nie uznawany w ogóle za eksp.	Nie pozwala kontrolować zmian zewnętrznych, Aby to uczynić trzeba przeprowadzić eksperyment w różnych podejrzanych o zakłócający wpływa warunkach	Problemy z trafnością wewnętrzną

	Schemat z grupą kontrolną bez pretestu	Schemat z dwukrotnym pomiarem w różnych grupach (bez gr.kontrolnej)	(z gr. kontrolną)	Schemat Solomona
Ogólne informacje	Jeżeli obydwie grupy są starannie dobrane wpływ bodźca może wyrażać różnica między wynikami posttestów w obydwu grupach . Jest to schemat bardzo popularny w badaniach społecznych	Dwukrotny pomiar w jednej grupie stosuje się wtefy, gdy nie sposób do grupy E dobrać grupe 1)z powodu jej specyfiki 2) z powodu niemożliwości ograniczenia zasiegu bodźca 3) z powodu niezgody badanych na ponowny kontakt, 4) z powodu płynności składu grupy		Uzupełniony schemat klasyczny o 2 grupy w celu wyeliminowania wpływu interakcji pretestu z bodźcem nadto, aby umożliwić pełną analize wyników. Połączenie schematu klasycznego ze schematem z grupą kontrolną bez pretestu
L. Grup (jakie grupy)	Dwie grupy- kontrolna i eksperymentalna	Dwie grupy o ujednoliconej wartości zmiennej zależnej		4 grupy, jedna eksperymentalna i 3 kontrolne
Pretest	Brak	W pierwszej grupie		W grupie eksperymentalnej oraz jednej kontrolnej
Postest	W obu grupach	W drugiej grupie		We wszystkich grupach
Wzór na siłę bodźca	D= P1-P2	D= P2-P1		Czystego bodźca Dbo=D3-D4 Wpływ pretestu Dpr=D2 -D4 ( pozostałe zmiany poniżej)
Rysunek	E X P1 K P2	E1 P1 (X) E2 (X) P2	E1 P1 (X) E2 (X) P2 K1 P3 K2 P4	E P1 X P2 K1 P3 P4 K2 X P5 K3 P6
Kontrolowanie zmiennych zakłócająch ( Zalety schematu)	- wyeliminował wpływ pretestu na wyniki badań oraz zmiany narzędzi pomiarowych - świetnie pozwala radzić sobie ze wszystkimi czynnikami zakłócającymi wpływ bodźca.Zm. zewn i wewn równomiernie odbijają się na obu grupach	Przewyższa schemat 2 pod wzgl trafności wewn jak i zewn - eliminuje interakcję pretestu	W miarę wzrostu pewności ujednolicenia grup zbliża się w sile wnioskowania do sch. Klasycznego a przewyższa go tym, że unika interakcji pretestu z bodźcem	Zadaniem schematu Salomona nie jest badanie wpływu bodźca oczyszczonego z kontaminacji wolnego od uwarunkowań lecz przede wszystkim jest pomiar interakcji z bodźcem i oceną wartości schematu klasycznego w badaniu okresl. Dziedziny wiedzy
Wady	-Zał o wyrównaniu w grupie K i E wart. Zmiennej zal. Przed wprowadzeniem bodzca ma charakter hipotetyczny -brak pretestu uniemożliwia obserwacje zmian na poziomie jednostek, a jedynie na poziomie grup	-brak możliwości badan na poziomie jednostki, -wrażliwy na zakłócający wpływ bodźca- historia i trend Aby skontrolować zmiany zewnętrzne oraz wewnętrzne trzeba powtórzyć badania ----------------------------->	- nie pozwala na analizę danych na poziomie jednostkowym

Zmiany w schemacie Salomona

D1=P2-P1 (dzialanie bodźc, pretestu, zmian zewn. Samorzutnych oraz interakcji pretestu z bodźcem)

D2= P4- P3(wpływ pretestu oraz zmian zewn i samorzutnych

D3= P5-Ph ( w gr K2 wpływ bodżca oraz zmian zewn i samorzutnych

D4= P6-Ph) w gr K3 wplyw zmian samorzutnych i zewn

Schematy	Schemat bez pretestu i bez grupy kontrolnej	Schemat badania opóźnionego wpływu bodźca	Schemat z powtarzaniem bodźca w jednej grupie
Ogólne informacje	Bardzo ubogi schemat, pozwala ustalić jedynie współwystępowanie zdarzeń	Służy do badania przejściowe opóźnione wpływy bodźców	Bardzo wysoki stopień kontroli eksperymentalnej; przedmiotem porównania są nie grupy a stny grupy w różnych momentach; Ma sens tylko dla bodźców o przejściowym charakterze, momenty wprowadzania bodźca (x) lub jego braku (ẍ)powinny być wybrane losowo
L. Grup (jakie grupy)	Jedna	Wszystkie grupy dobrane losowo	Jedna grupa pełniąca funkcję eksperymentalnej i kontrolnej
Pretest	Brak	Jedynie w ostatniej grupie kontrolnej pretest „pośredni”
Postest	W jednej grupie	W pozostałych grupach
Wzór na siłę bodźca	Miarą wpływu bodźca jest wynik posttestu		Miarą siły bodźca jest róźnica średnich dwu serii pomiarów, z któ®ych jedną wykonano wtedy gdy bodziec działa a drugą gdy nie działał
Rysunek	E X P	E1 X P1 K1 P2 E2 X P3 K2 P4 K3 P5	X P1 ẌP2 X P3 ẌP4….XPn-1 Ẍ Pn
Kontrolowanie zmiennych zakłócająch ( Zalety schematu)	Pozwala pokazać jaką rolę przy wnioskowaniu z eksperymentu odgrywa wielokrotna obserwacja i jaką rolę odgrywa badanie więcej niż jednej zbiorowości	- Unika się kontaminującego wpływu pretestu oraz interakcji procesu z bodźcem	Posiada siłę bliską sile schematu klasycznego. Nie pozwala on wytłumaczyć stwierdzonej różnicy zadnymi ze znanych czynników ubocznych bo wszystkie są kontrolowane. Takie zmiany jak trend wpływ pretestu i zmiany narzędzi pomiarowych dotyczą jednakowo obu serii pomiarów
Wady	-Należy założyć, że zjawisko pojawiło się dopiero po wprowadzeniu bodźca i że nie mogło ono zostać spowodowane przez inne zdarzenia niż bodziec - schemat bardzo naiwny metodologicznie -posiada on wszelkie wady niekontrolowanego badania korelacyjnego		-wprowadza nowy czynnik zakłócający-inny bodziec. Nie zakończony do chwili wprowadzenia bodzca X2 wpływ Bodzia X1 stwarza niebezpieczeństwo 1) nakładania się wpływów 2)efektu przeniesienia ( interakcja bodziecXbodziec)

---