I.1 Metoda indywidualnych jest najczęściej stosowaną metodą w pracy socjalnej. Została ona zapoczątkowana w latach dwudziestych bieżącego stulecia przez jedną z amerykańskich pionierek profesjonalnej pracy z przypadkiem Mary Richmond. Twierdzi ona, że „ Na pracę z przypadkiem składają się procesy, które przez świadome dokonywanie indywidualnych aktów dostosowania się jednostek do otoczenia rozwijają osobowość” .
W definicjach pracy z przypadkiem pojawia się wiele zasadniczych elementów. Jest to metoda pomagania bazująca na wiedzy, zrozumieniu i umiejętnym zastosowaniu właściwych technik pomocy jednostkom w rozwiązywaniu problemów. Krótko mówiąc jest ona sposobem pomocy realizowanym przez pracownika socjalnego, w którym poprzez analizę sytuacji jednostki borykającej się z jakimś problemem w kontekście środowiska, prowadzi się do opracowania diagnozy przypadku oraz planu postępowania i podjęcia działań profilaktycznych, kompensacyjnych, angażując jednostkę w cały proces pomocy dla jej dobra oraz dobra społecznego. Praca socjalna z przypadkiem obejmuje określone procedury postępowania, nazywane etapami: diagnoza przypadku, opracowanie planu postępowania i prowadzenie przypadku. Zgodnie już ze współczesną metodyką działań socjalnych praca z przypadkiem obejmuje co najmniej dwa podstawowe komponenty: 1)studium przypadku, które obejmuje charakterystykę losów, sytuacji, w kontekście problemu, które ma prowadzić do diagnozy społecznej i stać się podstawą opracowania planu 2) praca z przypadkiem, która jest oparta na sformułowanym wspólnie z klientem planie pracy, obejmująca działania o charakterze ratowniczym. Według A. Kamińskiego wychowawcza funkcja pracy socjalnej jest niezastąpionym narzędziem pracowników prowadzących indywidualne przypadki.
METODA INDYWIDUALNYCH PRZYPADKÓW
Studium przypadku Praca z przypadkiem
Charakterystyka jednostkowych Diagnoza społeczna Opracowanie planu pracy Prowadzenie przypadku
losów ludzkich
Możemy też wyróżnić kilka modeli pracy socjalnej z przypadkiem, które wyłoniły się w toku rozwoju historycznego są to m.in.: model psychospołeczny, model funkcjonalny, model modyfikacji zachowań itd. Warto też wspomnieć o zasadach w stosowaniu metody indywidualnych przypadków są to: zasada akceptacji, zasada komunikacji, zasada indywidualizacji, zasada uczestnictwa, zasada zaufania i poszanowania prywatności, oraz zasada samoświadomości.
II. 2 W pedagogice socjalnej definicji grupy jest tak wiele, ale moim zdaniem najbardziej trafną jest definicja sformułowana przez Floriana Znanieckiego: „Grupą społeczną nazywamy każde zrzeszenie ludzi, które w świadomości samych tych ludzi stanowi odrębną całość”. Metody pracy grupowej zostały powszechnie wprowadzone w połowie lat sześćdziesiątych. Prekursorką tej metody była Clara A.Kaiser. W polskiej pedagogice społecznej i teorii pracy socjalnej metodę grupową upowszechnił i zaadoptował Aleksander Kamiński. On także proponuje 3 rodzaje grup
1. rozwojowo- wychowawcza, grupy te mają na celu wspierać rozwój osobowości jednostek, które mniej lub bardziej świadomie identyfikują się stylami i wartościami grupy. Kształtowane są na gruncie pracy kulturalno- oświatowej dorosłych, młodzieży (w domach kultury, klubach, w związkach i stowarzyszeniach społecznych.
2. rewalidacyjne, stosują one pracę rozwojowo-wychowawczą do oddziaływań na jednostki społeczne lub fizycznie niedostosowane celem usprawnienia ich społecznego funkcjonowania. Specjalną odmianą pracy grupowej jest rozbijanie grupy uznanej za szkodliwą np. przestępczej
3. psychoterapeutyczne, ich zadaniem jest usprawnienie społecznego i psychicznego funkcjonowania jednostki w oparciu o techniki z dziedziny psychologii klinicznej w odniesieniu do lżejszych przypadków. A więc pracownik socjalny zajmujący specjalizujący się w tej postaci metody grupowej musie mieć pogłębioną znajomość psychologii oraz większą praktykę z zakresy psychoterapii.
Możemy wyróżnić cztery etapy pracy z grupą
1. tworzenie grupy
2. stabilizacja jej struktury i norm
3. realizacja jej celów
4. oceny efektów działania i decyzja o dalszym istnieniu lub rozwiązaniu grupy
Praca grupowa obejmuje następujące zasady:
1. Głównym źródłem pomocy dla każdego członka grupy są inni indywidualnie i zbiorowo
2. Rozumienie i wykorzystywanie w pracy metody pracy grupowej polegającej na wspólnym rozwiązywaniu problemów, wyrażaniu stosunku emocjonalnego wobec innych, kształtowaniu wzorów stosunków interpersonalnych, wpływu na innych
3. Dążenie do umocnienia zdolności uczestników do funkcjonowania samodzielnego i autonomicznego jako jednostki i jako grupy
4. Nauczanie uczestników grupy wykorzystywania doświadczenia grupowego do funkcjonowania w różnych sytuacjach grupowych w realnym życiu
II. 3 Trzecią i zarazem ostatnią metodą w pracy socjalnej jest metoda organizowania środowiska, charakteryzuje się ona przede wszystkim skoncentrowaniem uwagi na społeczności jako całości. W metodzie tej, która bywa też nazywana metodą organizacji zasadniczym celem jest w każdym przypadku wspomaganie jego rozwoju, aktywizowanie, inspirowanie do pozytywnych zmian itd. Ważnym zadaniem w tej metodzie jest tworzenie wspólnoty w aspekcie integracji danego środowiska, budowania więzi, wymiany i przepływu informacji o tym, co dzieje się w danym środowisku. Jak w każdej metodzie tak i w tej możemy wyróżnić następujące etapy:
1. rozpoznawanie, diagnoza potrzeb, braków i zagrożeń
2. organizowanie zespołu pracy, polega ono na podziale zadań miedzy instytucje, zespoły itd.
3. planowanie i koordynacja działań opiekuńczo-wspomagająco- rozwojowych
4. wtórne pobudzenie
5. systematyczne ulepszanie środowiska
6. kontrola i doskonalenie
Posługując się tą metodą w działaniach socjalnych musimy pamiętać, że uruchamiamy siły i procesy, których prawdziwe źródła nie zawsze są nam znane. Musimy też wspomnieć o technikach stosowanych w praktyce ze społecznością. Są to m.in. : strukturyzacja, zarządzanie- administrowanie, przygotowanie planów i opracowań formalnych, edukacja i promocja, pokazy itd. Metoda ta jest rzadko stosowana w pracy socjalnej.
Omówione powyżej tradycyjne metody są bardzo ważne w pracy pracownika socjalnego, powinny tworzyć podstawę pomocy dla klienta. A każdy z owych pracowników powinien umiejętnie się nimi posłużyć. Jak mogliśmy zobaczyć w części historycznej mojej pracy instytucja opieki istniała już od dawna, jednak nie mogła umiejętnie pomagać ludziom, gdyż zapewne nie znała odpowiednich metod pomocy klientom. Dziś gdy te metody są znane pomoc jest łatwiejsza i bardziej umiejętna. Szkoda tylko, że brakuje nam takich wspaniałych osób jak Św. Franciszek, czy Św. Tomasz a Akwinu, które potrafiły by bezinteresownie poświęcić się pracy ludziom. Społeczeństwo współczesne mimo, że jest narażone na tzw. zagrożenie cywilizacyjne nie zwraca uwagi na krzywdę bliźniego, jest „samolubnym narodem”, które myśli tylko o swoim dobrze. Pozostaje nam mieć tylko nadzieję, aby nasz naród nie został pozostawiony sam sobie. Aby nie był to „walka z wiatrakami” tylko życie w bezpiecznym i bezinteresownym społeczeństwie.