Wstęp do prawoznawstwa.

Prezentacja wykładu

Copyright Grzegorz Bajorek, 2008. ©

1

Copyright Grzegorz Bajorek, 2008. ©

2

Zajęcia nr 9

Tworzenie prawa

Copyright Grzegorz Bajorek, 2008. ©

3

1.

Państwo tworzy prawo. I o państwie mówimy mając na myśli

źródła prawa.

Źródła prawa- w znaczeniu formalnym - akty prawotwórcze zawierające
przepisy dające podstawę do konstruowania norm danej gałęzi prawa.

Źródła prawa w znaczeniu materialnym - to ogół okoliczności których
oddziaływanie wpłynęło na treść i formę obowiązującego w danym
państwie prawa.

Źródła prawa w znaczeniu instytucjonalnym - to organy władzy publicznej
których decyzja przesądziła o treści i obowiązywaniu danych norm
prawnych.

Źródła poznania prawa - to dokumenty zawierające informacje o prawie

Copyright Grzegorz Bajorek, 2008. ©

4

2.

sposoby tworzenia prawa

1) przekształcanie zwyczajów w prawo

2) kształtowanie się prawa na podstawie opinii uczonych jurystów

3) precedensowe orzecznictwo sądowe

Copyright Grzegorz Bajorek, 2008. ©

5

3.

sposoby tworzenia prawa - cd.

4) stanowienie prawa

(istniało już w starożytności, współcześnie wyparło prawo zwyczajowe)

stanowienie prawa to proces świadomy i celowy. A także sformalizowany.
-dokonują go kompetentne organy władzy publicznej
-według określonych procedur decyzyjnych
-ustanowionym aktom prawnym nadaje się określoną prawnie formę
-podaje się akty normatywne do wiadomości publicznej w określony prawem
sposób.

Akty stanowienia prawa mają charakter prospektywny (są zwrócone
ku przyszłości) i konstytutywny, tj wprowadzają nowe normy prawne

a usuwają stare

5) zawieranie umów o charakterze prawotwórczym

przykłady: prawo traktatów część prawa pracy, oraz stosunki między
państwem a innymi niż rzymskokatolickie kościołami i związkami
wyznaniowymi.

Copyright Grzegorz Bajorek, 2008. ©

6

4.

zasady stanowienia prawa w państwach współczesnych

prawo stanowi ustawodawca (postać konwencjonalna)

prawo stanowione jest według zasad:

-ustala katalog i hierarchię źródeł prawa
-przyznaje określonym organom kompetencję do stanowienia prawa
-określa tryb prawodawczy
-organy władzy wykonawczej mogą stanowić prawo na podstawie
uchwalonych upoważnień przez parlament i w ich granicach.
-parlament może dokonać delegacji ustawodawczej, zakazana jest
natomiast sub-delegacja
-wszelkie akty normatywne są podawane w sposób urzędowy do
publicznej wiadomości
-istnieje system kontorli konstytucyjności aktów normatywnych

Copyright Grzegorz Bajorek, 2008. ©

7

5.

Procedura ustawodawcza

(Polska) ! w uproszczeniu!

a) inicjatywa ustawodawcza (posłowie, Senat, Prezydent, RM,
100 000 obywateli mających czynne prawo wyborcze)
b) tryb trzech czytań (tj komisja i posiedzenia plenarne)
c) głosowanie
d) Senat
e) Prezydent
f) ogłoszenie

Produktem parlamentarnego jak i pozaparlamentarnego stanowienia prawa

są akty normatywne, zwane też aktami prawodawczymi.

Akt normatywny to dokument władzy publicznej zawierający ujęte w przepisy

normy prawne regulujące jakiś zespół stosunków społecznych. Należycie

ogłoszony i opublikowany akt normatywny jest tekstem autentycznym.

Copyright Grzegorz Bajorek, 2008. ©

8

6.

budowa aktu normatywnego

-nazwa
-data
-tytuł
-preambuła
-cześć ogólna
-część szczególna
-przepisy przejściowe i końcowe
-podpis

Copyright Grzegorz Bajorek, 2008. ©

9

7.

charakterystyka aktów normatywnych w Polsce

podział: a) źródła prawa powszechnie obowiązującego
(konstytucja, ustawy, ratyfikowane umowy międzynarodowe, rozporządzenia,
akty prawa miejscowego)

b) źródła prawa wewnętrznego

W Polsce mamy zamknięty katalog źródeł prawa.

A) Konstytucja

(tylko jedna taka)
(akt fundamentalny, z którym inne muszą być zgodne)
(szczególna procedura uchwalania i zmian)
(zawiera postanowienia dt podstawowych zasad ustroju politycznego,
społecznego i gospodarczego państwa, określa relacje między organami
państwa, normuje prawa wolności i obowiązki obywatelskie).

Copyright Grzegorz Bajorek, 2008. ©

10

8.

B) Ustawa

-Ustawa powinna być wydawana w sprawach najważniejszych tj wówczas gdy prawo
określa prawa i obowiązki obywateli
-gdy prawo dotyczy zagadnień organizacyjno-ustrojowych
(np. Ustawa o Policji z 1982 r.)
-w sprawach wcześniej regulowanych ustawami
-W innych sprawach: Sejm może (nie musi) regulować je ustawą.

C) Akt normatywny o randze ustawy

Art. 234 : w czasie stanu wojennego może je wydawać prezydent RP na wniosek R,M z
mocą ustawy).

D) Umowa międzynarodowa, rozporządzenie

umowa międzynarodowa-po jej ogłoszeniu w Dz.Ustaw zawarte w niej normy stają się

częścią porządku prawnego i są stosowane bezpośrednio

umowę międzynarodową ratyfikuje Prezydent ( w ważnych sprawach za zgodą Sejmu).

Przy przekazywaniu kompetencji potrzebna jest zgoda Sejmu i Senatu (2/3) lub obywateli
w referendum

Copyright Grzegorz Bajorek, 2008. ©

11

9.

E) Rozporządzenie wykonawcze

- służy wykonaniu ustawy

-wydają określone organy (ministrowie, prezes RM, rada Ministrów

ministrowie, prezydent, KRRiTV)

-musi być wyraźne upoważnienie w ustawie
-musi być opublikowane
-nie może naruszać postanowień ustawy

F) *prawo europejskie

*akty prawa miejscowego

Copyright Grzegorz Bajorek, 2008. ©

12

10.

racjonalność w tworzeniu prawa

Ratio legis - wola, dążenie ustawodawcy czyli racje przemawiające
za uchwaleniem aktu normatywnego.

!Ratio legis służy przy dokonywaniu wykładni celowościowej.

Idea racjonalności ustawodawcy

-cele regulacji prawnej powinny być w świetle wiedzy o rzeczywistości
możliwe do osiągnięcia koszt tych celów nie powinien przekraczać ich
wartości.

-należy ustalić adekwatne środki prowadzące do osiągnięcia tych celów
i należy pamiętać że cel nie uświęca środków.