71

VET-PRESS

WETERYNARIA

W PRAKTYCE

WRZESIEŃ-PAŹDZIERNIK • 5/2004

Wymagania żywieniowe psów i ludzi

bardzo się od siebie różnią.

Celem niniejszego artykułu jest pod-

kreślenie tych różnic i pokazanie kilku

interesujących faktów z dziedziny od-

żywiania zwierząt w różnym wieku oraz

o różnej aktywności fizycznej.

Dieta, którą zapewniamy naszym

psom, powinna być kompleksowa i jed-

nocześnie zrównoważona. Oznacza to, że

powinna ona zaspokajać zapotrzebowa-

nie na składniki odżywcze i wymagania

energetyczne zwierzęcia w każdej fazie

jego życia oraz odpowiednio do jego

temperamentu.

Zrównoważona dieta zawierać bę-

dzie wszelkie niezbędne składniki

odżywcze, takie jak: białka, tłuszcze

i najważniejsze kwasy tłuszczowe,

węglowodany, minerały i witaminy.

Składniki te dostarczą zwierzęciu nie

tylko energii (kalorii), lecz również ma-

teriałów niezbędnych do jego wzrostu,

rozwoju, regeneracji i reprodukcji oraz

będą inicjować i regulować wszystkie

procesy metaboliczne. Psy w pierw-

szym rzędzie przyjmują pokarm po to,

aby zaspokoić swoje zapotrzebowanie

energetyczne. Jeżeli liczba kalorii przyj-

mowanych w posiłkach jest niższa od

zapotrzebowania na energię, dochodzi

do utraty masy ciała. Z drugiej strony

spożywanie pokarmów zawierających

większą od zapotrzebowania energe-

tycznego liczbę kalorii doprowadzi do

wzrostu masy ciała, co z kolei może

grozić otyłością.

Dorosły pies potrzebuje przeciętnie

110 kcal na każdy kilogram masy me-

tabolicznej.

MER [kcal]= 110x BW [kg]

0,75

MER – Maintenance Energy Requirement

– bytowe zapotrzebowanie energetyczne

BW – Body Weight – masa ciała [kg]
BW

0,75

– masa metaboliczna

Psy rosnące mają znacznie wyższe

zapotrzebowanie na energię, białko

i tłuszcze, aniżeli zwierzęta dorosłe,

jednakże zapotrzebowanie takie należy

dokładnie oszacować. Należy pamiętać,

ograniczenie ilości białka podawanego

w fazie wzrostu nie zmniejsza ryzyka

chorób kości i może być niebezpieczne;

− należy pamiętać, że tempo wzrostu, a tym

samym wiek osiągnięcia dorosłej masy cia-

ła różni się znacznie w różnych rasach.

− szczeniaki nie powinny być karmione ad

libidum (w dowolnych ilościach), ponie-

waż będą się przejadać i będą bardziej

skłonne do nadwagi.

K

ARMIENIE

DOROSŁYCH

PSÓW

O

RÓŻNEJ

AKTYWNOŚCI

FIZYCZNEJ

Należy pamiętać, że zapotrzebowanie

energetyczne będzie bardzo się zmieniać

w zależności od środowiska i pracy wy-

konywanej przez każdego osobnika.

Psy robocze potrzebują więcej kalorii,

jednak to, ile dokładnie energii potrzebują

i w jakiej formie, zależy od czasu i ilości

wykonywanej przez nie pracy oraz od

środowiska, w jakim żyją. Zużycie energii

wzrasta o około 10% na godzinę pracy lub

na 5 kilometrów biegu. Stres jest również

ważnym czynnikiem, ponieważ zwiększa

zapotrzebowanie energetyczne i zmniejsza

skuteczność trawienia. Wzrost zawartości

składników odżywczych w karmie zależeć

będzie również od typu wykonywanej

przez psa pracy. Generalnie psom wyko-

rzystującym podczas pracy głównie meta-

bolizm beztlenowy powinniśmy zapewnić

dietę bogatą w węglowodany. Wysiłek

związany z metabolizmem tlenowym oraz

niskie temperatury wymagać będą z kolei

zwiększenia zawartości w diecie tłuszczów

i kwasów tłuszczowych.

Jeżeli pies mieszka na dworze lub prze-

bywa w niskich temperaturach, konieczne

jest zwiększenie wskaźnika MER (bytowego

zapotrzebowania energetycznego) o 1,25

raza. Z drugiej zaś strony u psów nieak-

tywnych lub u kastratów zapotrzebowanie

energetyczne może być zmniejszone nawet

o 30%. Suki w ciąży wymagają zwiększenia

MER o 1,1 do 1,3 raza, a suki karmiące

nawet 4-krotnego zwiększenia MER,

w zależności od wielkości miotu i długości

okresu poporodowego.

że optymalną ilością spożywanych skład-

ników odżywczych nie jest wcale ich naj-

większa ilość. Dieta powinna umożliwiać

i wspomagać normalny i zrównoważony

rozwój (a nie nadmiernie szybki wzrost),

ponieważ przekarmianie młodych psów

narazi je na wczesną otyłość. Szczególnie

dotyczy to dużych ras, u których wiąże

się ze wzrostem ryzyka przemieszczenia

stawu biodrowego oraz OCD (osteochon-

drozą – osteochondrosis dissecans).

Wczesna otyłość jest też dolegliwością

bardzo trudno odwracalną, a po osią-

gnięciu przez psa wieku dorosłego może

być przyczyną poważnych chorób, takich

jak cukrzyca lub zapalenie stawów.

Należy pamiętać, że:

− zapotrzebowanie energetyczne u ro-

snących szczeniaków jest około

dwa

razy większe od zapotrzebowania

energetycznego u dorosłych psów do

momentu osiągnięcia 50% masy ciała

dorosłego psa; 1,6 razy większe od 50%

do 80%; 1,2 razy większe od 80% do

osiągnięcia do dojrzałości;

− zapotrzebowanie u szczeniaków na biał-

ko, wapń i fosfor jest niemal dwukrotnie

większe od zapotrzebowania na te skład-

niki u dorosłych psów, tak więc żywienie

szczeniaków karmą przeznaczoną dla

psów dorosłych, lecz większymi porcjami

nie jest odpowiednie, nie zapewni im

bowiem odpowiedniej równowagi skład-

ników odżywczych;

− szczególnie trudne jest zapewniające

prawidłowy wzrost karmienie dużych

i bardzo dużych ras, ponieważ rasy te

mają szczególne wymagania dotyczące

prawidłowego poziomu wapnia i fosforu

oraz równowagi pomiędzy tymi pierwiast-

kami. Ilość dostarczanej energii nie po-

winna być zbyt duża, aby nie stymulować

zbyt szybkiego wzrostu. Dowiedziono, że

podawanie zbyt dużej ilości wapnia i/lub

zbyt dużej ilości energii szybko rosnącym

rasom (zarówno dużym, jak i olbrzymim),

znacznie zwiększa ryzyko rozwoju chorób

kości (takich jak przemieszczenie stawu

biodrowego i OCD), jednakże wbrew

powszechnie przyjętemu przekonaniu

Karmienie psów

w różnych fazach życia,

w zależności od trybu życia

Jana Hylmarova MVDr, MRCVS

72

ET-PRESS

V

WETERYNARIA

W PRAKTYCE

WRZESIEŃ-PAŹDZIERNIK • 5/2004

K

ARMIENIE

PSÓW

SENIORÓW

Osiąganie przez psa wieku starczego jest

zwykle stopniowe i trudne do wykrycia (za

seniory uznajemy zwykle psy w ostatniej

1/3 ich życia). Uznaje się, że duże i bardzo

duże rasy starzeją się wcześniej, aniżeli

rasy mniejsze. Według jednego z opraco-

wań osiągnięcie wieku starczego u psów

ras małych następuje w wieku 9-12 lat,

u ras średnich w wieku 7-9 lat, natomiast

u ras bardzo dużych w wieku 6-8 lat.

Głównym celem karmienia psów starych

jest utrzymywanie psa w dobrej formie,

zapobieganie otyłości lub utracie masy

ciała, ograniczanie liczby potencjalnych

chorób oraz – na tyle, na ile jest to możliwe

– spowolnienie procesu starzenia się.

U starszych psów:

− spadek zdolności trawienia pokarmu

praktycznie nie występuje;

− występuje znaczny wzrost obwodu

brzucha, ze znacznym, związanym

z wiekiem, spadkiem masy mięśniowej

oraz wzrostem masy tłuszczu, który

odkłada się w rejonie brzucha;

− zapotrzebowanie energetyczne jest

mniejsze, co spowodowane jest zmniej-

szeniem się wskaźnika podstawowej

przemiany materii (ze względu na

spadek masy mięśniowej) oraz zmniej-

szeniem aktywności zwierzęcia;

− czasem apetyt zostaje zachowany,

choć u wielu wyraźnie słabnie. Sta-

re psy stają się też często bardziej

wybredne co do menu, ponieważ ich

zmysły smaku i powonienia z wiekiem

osłabiają się;

− właściwe będzie ograniczenie kalorycz-

ności spożywanych pokarmów. Należy

jednak zadbać o to, aby spadek apetytu

nie prowadził do spadku masy ciała;

− zalecana dzienna ilość energii jest

o 20% niższa od ilości energii niezbęd-

nej do zachowania masy ciała u psów

dorosłych.

U psów seniorów dochodzi do spadku

mięśniowej masy ciała, co oznacza, że

są one bardziej podatne na zmniejszanie

zapasów białka zgromadzonego w ciele.

Dlatego też ważne jest, aby w ich diecie

nie zmniejszać zawartości białek i jed-

nocześnie dostarczać im łatwo przy-

swajalnego białka o wysokiej jakości,

co pozwoli ograniczyć ilość produktów

ubocznych przemiany materii, zawiera-

jących azot.

Zapotrzebowanie na witaminy i mi-

nerały może zmieniać się z wiekiem.

Istnieją pewne przesłanki sugerujące,

że u psów seniorów zmniejsza się sto-

pień przyswajania cynku oraz poziom

cynku w osoczu, co może wiązać się

z koniecznością uzupełniania niedoboru

tego pierwiastka. Niektórzy autorzy su-

gerują zwiększenie poziomów witamin C

i E, w celu wykorzystania ich działania

przeciwutleniającego, zabezpieczającego

komórki przed uszkodzeniem.

Z przykładów podanych powyżej

można zaobserwować, jak trudno jest

opracować odpowiednią dietę dla każde-

go czworonoga. Dlatego do obowiązków

lekarzy weterynarii, jako autorytetów

w dziedzinie żywienia, leczenia i opieki

nad zwierzętami, należy dbanie o to, aby

dostawały one kompletne i zrównowa-

żone diety, które zaspokajają w sposób

optymalny zapotrzebowanie na składniki

odżywcze każdego zwierzęcia, w każdym

wieku i przy każdym trybie życia.

Więcej informacji można znaleźć na

następujących stronach internetowych:

• www.pedigree.pl;

• www.waltham.com;

• www.mypetstop.com.



Rekomendowana literatura

„Nutrient Requirements of Dogs and Cats”,

NRC 2003.

Referat wygłoszony na konferencji

„Terapia z wykorzystaniem

zwierząt w Polsce”, która

odbyła się 18 czerwca 2004 r.