1. Łojotok.
2. Łojotokowe zapalenie skóry.
3. Trądzik pospolity
4. Trądzik różowaty.
5. Łupież łojotokowy.
Okolice łojotokowe:
głowa, twarz, mostek
kark, okolica międzyłopatkowa
Łojotok – definicja:
wzmożone wydzielanie łoju,
największe nasilenie w okolicach łojotokowych,
skóra tłusta, błyszcząca,
wyraźnie rozszerzone ujścia gruczołów łojowych, wypełnione masami łojowo-rogowymi.
Czynniki usposabiające:
1. predyspozycja genetyczna
2. zaburzenia hormonalne
3. zaburzenia uk. nerwowego – ch. Parkinsona
4. klimat – wysoka temperatura
5. czynniki emocjonalne
6. Malasesezia furfur
!!!Łojotok stanowi podłoże dla:
trądziku pospolitego,
trądziku różowatego,
zapalenia skóry wokół ust,
łojotokowego zapalenia skóry.
Trądzik pospolity:
choroba przewlekła, trudna w terapii
dotyczy okolic łojotokowych – 99% twarz
zajęte są struktury anatomiczne związane z włosem – jednostka mieszkowo-łojowa Epidemiologia :
choroba rozpoczyna się głownie w wieku dojrzewania – mniejsze nasilenie objawów w wieku dorosłym
u osób starszych może wystąpić tzw. trądzik późny
K=M, ale u mężczyzn cięższe postacie
u dziewczynek objawy o 1- 2 lata szybciej
szczyt zachorowań: K 14-17r.ż, M 16-19r.ż
85% postacie łagodne
ETIOLOGIA!!!!
A. Przerost gruczołów łojowych/łojotok
B. Nadmierne rogowacenie mieszków włosowych
C. Kolonizacja przewodów wyprowadzających przez Propionibacterium acnes D. Stan zapalny
E. Geny - choroba poligenowa
F. Leki, kosmetyki (sterydy)
G. Czynniki hormonalne
H. Higiena skóry
HORMONY - Androgeny powodują:
Zwiększone wytwarzanie łoju
Powiększenie gruczołów łojowych
Najsilniej działa DHT (dihydrotestosteron)
!!!OBJAWY KLINICZNE
Nasilony łojotok
WYKWITY NIEZAPALNE: zaskórniki otwarte/zamknięte
WYKWITY ZAPALNE: grudki, krosty, nacieki zapalne, cysty
W następstwie: blizny zanikowe, blizny przerosłe, przebarwienia pozapalne
Postacie kliniczne trądziku pospolitego w zależności od stopnia nasilenia
◦ Łagodny: zaskórnikowy, grudkowy, krostkowy
◦ Umiarkowany: grudkowy, krostkowy, guzkowy
◦ Ciężki: guzkowy, ropowiczy, bliznowaciejący i keloidowy, skupiony, piorunujący, odwrócony
Trądzik skupiony:
ciężka postać występująca głównie u mężczyzn,
przewaga torbieli ropnych, ustępujących z pozostawieniem blizn Trądzik odwrócony:
ciężka odmiana trądziku o nietypowej lokalizacji – pachy, pachwiny, okolica moczowo-płciowa
bolesny guzek, ustępujący z powstawaniem przetok
objawy ogólne
Trądzik piorunujący
zmiany skórne przypominają trądzik skupiony,
tendencja do tworzenia się ropni i martwicy krwotocznej oraz bliznowacenia,
głównie mężczyźni (w wieku 13–16 lat),
wysoka gorączka, złe samopoczucie, spadek masy ciała, bóle stawowo-mięśniowe, hepatosplenomegalia
odchylenia w badaniach dodatkowych.
ustępuje po odstawieniu czynników wywołujących:
◦ zawodowy (oleje mineralne, dziegcie)
◦ polekowy (sterydy, jod, barbiturany)
◦ kosmetyczny - gł. zaskórniki (lanolina, wazelina, oleje roślinne, pudry) Różnicowanie:
1. folliculitis – brak zaskórników
2. rosacea – brak zaskórników, objawy naczyniowe, wiek chorych Diagnostyka:
Posiew w przypadku nieskuteczności terapii
Badania hormonalne u dziewcząt (hirsutyzm, zaburzenia miesiączkowania) Rodzaj leczenia zależy od:
postaci trądziku, nasilenia łojotoku, rozległości zmian, bliznowacenia, towarzyszących chorób, wcześniejszych terapii, stanu emocjonalnego/oczekiwań pacjenta.
Celem leczenia trądziku jest:
-zapobieganie nadmiernemu rogowaceniu przymieszkowemu,
-zahamowanie rozwoju Propionibacterium acnes,
-zmniejszenie łojotoku
Łagodne postacie - leczenie miejscowe.
Ciężkie - leczenie skojarzone zewnętrzne i ogólne.
Retinoidy - Tretinoin, Adapalene, Tazarotene
-
Hamują tworzenie mikrozaskórników
-
Umożliwiają prawidłowe złuszczanie nabłonka
-
Powinny być stosowane jako leki pierwszego rzutu w łagodnym i średnio nasilonym trądziku zapalnym
-
Zwykle stosowane wieczorem
Kwas salicylowy
Kwas azelainowy
przeciwbakteryjnie
keratolitycznie
przeciwłojotokowo (hamuje 5-alfa-reduktazę)
przeciwzapalnie
zmniejsza hiperpigmentację pozapalną (hamuje melanogenezę)
Leki przeciwbakteryjne
Antybiotyki miejscowe działają wolniej i mniej skutecznie niż antybiotyki doustne
Najczęściej - erytromycyna i klindamycyna
Nadtlenek benzoilu DN: suchość, zaczerwienienie, złuszczanie
Preparaty złożone
izotretynoina + erytromycyna
cynk + antybiotyk
Antybiotyki: terapia 3-6 miesięcy; tetracyklina
Retinoidy:
Działanie: keratolitycznie, przeciwłojotokowe, przeciwbakteryjnie, przeciwzapalnie
Konieczność stosowania antykoncepcji podczas leczenia i 2 miesiące po jego zakończeniu (teratogenny) – pisemne oświadczenie pacjentki!
Często występują działania niepożądane:
wysychanie błon śluzowych
zaburzenia biochemiczne, bóle stawów/głowy
Terapia hormonalna – octan cyproteronu ( estrogeny + progesteron) Pielęgnacja skóry!!!
„Mydła” medyczne (zwierają - nadtlenek benzoilu, siarka, rezorcyna)
Kremy z AHA, BHA
Peelingi enzymatyczne
Lekkie, matujące formuły kosmetyków pielęgnacyjnych
Dobór właściwych kosmetyków kolorowych - komedogenność
choroba przewlekła, ograniczona do skóry twarzy, występująca u osób po 30 r.ż,
rozwija się na podłożu łojotoku oraz zaburzeń naczyniowych,
10-15% populacji, K>M,
Etiopatogeneza:
1. czynniki genetyczne – jasna karnacja, dodatni wywiad rodzinny, 2. łojotok,
3. zaburzenia naczyniowe – rumień, teleangiektazje,
4. zaburzenia hormonalne,
5. jedzenie – alkohol, kawa, herbata, ostre przyprawy,
6. infekcje miejscowe – Demodex, Malassezia, bakterie,
7. infekcje ogólnoustrojowe (Helicobacter pylori),
8. stres,
9. aktywność fizyczna,
10. nieprawidłowa pielęgnacja
11. leki: GKS, wazodylatatory, statyny.
TRĄDZIK RÓŻOWATY – okresy choroby
I.
RUMIENIOWY – przemijające, okresowe rumienienie się twarzy + pieczenie, palenie, uczucie napięcia skóry; z czasem utrwalenie (teleangiektazje);
II.
GRUDKOWO-KROSTKOWY
◦
zmiany rumieniowo-grudkowo-krostkowe z delikatnym złuszczaniem
◦
brak zaskórników
III. ZMIANY PRZEROSTOWE
◦ prawie wyłącznie u mężczyzn, 40-60 rż
◦ rhinophyma - nos, blepharophyma - powieki
!!!PREROSACEA – nadmierna wrażliwość skóry, nagłe zaczerwienienia, ok.20 rż
1. postać przerosła – zmiany guzowate, liczne teleangiektazje
2. postać skupiona – cięższy przebieg, krwotoczne lub martwicze guzki, przetoki Różnicowanie: t. pospolity, toczeń rumieniowaty
LECZENIE
PRZYCZYNOWE – unikamy:
słońca, alkoholu, papierosów,
kawy, mocnej herbaty, czekolady,
stresu, zmian temperatury, gorących kąpieli
OGÓLNE:
Antybiotyki – tetracykliny, erytromycyna, metronidazol
Retinoidy – Isotretinoina
Hydroksychlorochina
Sulfony - Dapson
MIEJSCOWE
Antybiotyki
Kwas azelinowy
Retinoidy (mniejsze stężenia)
Crotamitan, Jacutin, Lindan jeśli Demodex
Zawiesina siarkowo-ichtiolowa
IV. INNE METODY
Chirurgiczne
Laserowe
Dermabrazja, elektrokoagulacja
Solux (niebieskie światło),
jontoforeza
Witaminy PP i B2
PIELĘGNACJA:
kosmetyki do cery wrażliwej z problemami naczyniowymi:
◦ wit. C, E, K,
◦ olej z wiesiołka, avocado,
◦ kw. hialuronowy, NMF,
◦ d-pantenol
fotoprotekcja,
preparaty hipoalergiczne, łagodne emulsje, kremy,
unikamy kosmetyków z alkoholem, mentolem, lanoliną, olejkami roślinnymi,
drenaż limfatyczny.
Łojotokowe zapalenie skóry:
powszechnie występująca, zapalna choroba skóry,
przebieg przewlekły, nawrotowy obejmujący obszar skóry bogaty w gruczoły łojowe,
chorują na nie głównie osoby młode, szczególnie mężczyźni, może pojawiać się również u niemowląt.
Etiopatogeneza:
1. czynniki genetyczne
2. łojotok
3. M.furfur
4. czynniki hormonalne – androgeny
5. dieta – alkohol, niedobór cynku/ witamin
6. niektóre leki
7. nowotwory – uk. oddechowy, przewód pokarmowy
8. łuszczyca
9. choroby układu nerwowego – padaczka
10. zaburzenia psychiczne
11. zaburzenia immunologiczne - AIDS
12. czynniki mechaniczne, fizyczne, chemiczne, infekcyjne 13. brak ekspozycji na UV
Lokalizacja zmian:
okolice łojotokowe – rynna łojotokowa przednia i tylna
okolice wyprzeniowe
bardzo rzadko – cała skóra
Obraz kliniczny:
łupież owłosionej skóry głowy – często pierwszy objaw, później zmiany skórne na granicy włosów (nad czołem i za uszami)
rumieniowo-złuszczające, wysiękowe obszary, wyraźnie odgraniczone od zdrowej skóry,
żółte strupy,
świąd,
jeśli bardzo duże nasilenie – pomyślmy o AIDS.
Różnicowanie:
1. łuszczyca zwykła
2. grzybica dermatofitowa powierzchowna
3. wyprzenia bakteryjne
4. łupież różowy Giberta
Niemowlęta:
2-10 tydz.,
wpływ androgenów matki/ drożdżaków,
owłosiona skóra głowy:
◦ ciemieniucha,
◦ czepek niemowlęcy;
skóra gładka:
◦ zmiany rumieniowo-złuszczające, nadżerki, pęknięcia – różnicować z kandydozą.
Leczenie – owłosiona skóra głowy:
częste mycie głowy,
GKS – rumień, świąd,
usuwanie nawarstwień strupów:
◦ szampony z siarką, dziegciami, pirytonianem cynku
◦ ketokonazol 2%
◦ duże złuszczanie – oliwa salicylowa 2-5-10%.
Skóra gładka – leczenie zewnętrzne:
GKS, preparaty odkażające
leki przeciwgrzybicze ( M. furfur ), antybiotyki
inhibitory kalcyneuryny
Skóra gładka – leczenie ogólne:
l. przeciwgrzybicze , antybiotyki
retinoidy
GKS, l. przeciwhistaminowe
Inne metody leczenia:
helioterapia, fototerapia
witaminy C, PP, B2, wapno, preparaty cynku
Łupież owłosionej skóry głowy:
Łupież zwykły:
odmiana ŁZS zlokalizowana na owłosionej skórze głowy → drobne łuski Łupież tłusty:
młodzi mężczyźni
na podłożu łojotoku
stan zapalny + tłuste łuski
Łupież owłosionej skóry głowy – przyczyny:
czynniki immunologiczne
czynniki hormonalne
zaburzenia neurologiczne
styl życia
dieta
klimat, zanieczyszczenie środowiska
Leczenie miejscowe:
środki przeciwgrzybicze – ketokonazol,
środki cytostatyczne – dziegcie, siarczek selenu
środki keratolityczne – mocznik, kwas salicylowy.
SKRÓTY:
ŁZS – łojotokowe zapalenie skóry
GKS- glikokortykosteroidy
DN - działania niepożądane