WITAMI

NY I

SKŁADNI

KI

MINERA

LNE

Paulina Sołtys

Karolina Łaciak

CO TO SĄ WITAMINY?

Witaminy to związki chemiczne, które:



Są niezbędne dla normalnego przebiegu
procesów biochemicznych
zachodzących w organizmie, a ich brak
powoduje zaburzenia w jego
funkcjonowaniu;



Nie mogą być wytwarzane przez
organizm, dlatego muszą być
dostarczane z pożywieniem lub w
formie preparatów;



Nie są źródłem energii oraz materiałem
budulcowym; występują jako naturalny
składnik pożywienia.

WITAMINY

ROZPUSZCZA

LNE W

TŁUSZCZACH

WITAMINA A

Określana jest mianem witaminy

przeciwinfekcyjnej i wzrostowej

DZIAŁANIE



Wpływa na wzrost i ogólny rozwój organizmu,



Tworzenie kości,



Produkcja hormonów,



Chroni przed nowotworami i chorobami
serca,



Warunkuje prawidłowy rozwój i
funkcjonowanie komórek skóry i błony
śluzowej narządów wewnętrznych,



Ma korzystny wpływ na regeneracje skóry
oraz proces rogowacenia naskórka,



Podwyższa barierę ochronną skóry,



Jest odpowiedzialna za proces widzenia.

ŹRÓDŁO



Zielone, liściaste oraz żółte warzywa,
wątroba, masło i mleko pełne.

NIEDOBÓR



Zaburzenia widzenia, od kurzej ślepoty
aż po całkowitą ślepotę,



Zmiany skórne, takie jak rogowacenie
mieszkowe,



Zaburzenia funkcji gonad u mężczyzn i
poronienia u kobiet.

WITAMINA D

Jest produkowana z cholesterolu gdy

skóra jest wystawiona na promienie
słoneczne.

Z tego powodu witamina D często jest

określana jako witamina "słońca".

Podstawowe znaczenie mają dwie formy

witaminy D, różniące się budową
łańcucha bocznego:



(witamina D

2

), naturalnie występujący

w organizmach roślinnych/drożdżach



 (witamina D

3

), naturalnie występujący

w organizmach zwierzęcych

witamina D

2

witamina D

3

DZIAŁANIE



Zapobiega krzywicy,



Zapobiega odwapnieniu kości i zębów-
uczestniczy w przyswajaniu wapnia i
fosforu,



Zwiększa napięcie naskórka,



Przyspiesza regenerację ran

ŹRÓDŁO



Jest dostarczana z dietą wówczas, gdy
człowiek jest pozbawiony światła
słonecznego,



Jest ona syntetyzowana w skórze pod
wpływem światła UV,



Źródłem są: wątroba, jaja i pełne mleko.

NIEDOBÓR



U dzieci niedobór prowadzi do krzywicy,
która objawia się zniekształceniem
kości długich,



U dorosłych kości charakteryzują się
zwiększoną przepuszczalnością dla
promieni rentgenowskich oraz
zwiększoną tendencja do złamań. Stan
ten określa się jako osteomalacja.

WITAMINA E

Nie jest metabolizowana w organizmie.

Postaje tylko w roślinach, zwierzęta jej
nie syntezują. Wchłanianiu witaminy E
sprzyjają składniki żółci i obecność
tłuszczów w pożywieniu.

DZIAŁANIE



Pełni funkcję zabezpieczającą hormony, enzymy,
nienasycone lipidy, witaminy przed tworzeniem
nadtlenków.



Działa ochronnie na warstwę tłuszczową naskórka,



Poprawia ukrwienie skóry,



Wzmacnia tkankę łączną,



Wpływa na przyswajanie tlenu przez komórki,



Wspomaga leczenie łojotokowego zapalenia skóry
oraz trądziku,



Pobudza produkcję substancji
przeciwzakrzepowych,



Współdziała z witaminami A i C, zmniejszając
ryzyko rozwoju chorób nowotworowych.

ŹRÓDŁO



Warzywa i oleje roślinne

NIEDOBÓR



Zaburzenia funkcjonowania i osłabienia
mięśni szkieletowych,



Rogowacenie i wczesne starzenie się
skóry oraz gorsze gojenie się ran,



Osłabienie zdolności koncentracji,



Niedokrwistość u niemowląt i dzieci,



Pogorszenie wzroku,



Zwiększone ryzyko chorób sercowo-
naczyniowych,



Zaburzenia czynności płciowych.

WITAMINA K

Występują różne postacie witaminy K,

która jest lipidem, różniące się
długością łańcucha i stopniem
nienasycenia.

DZIAŁANIE



Odgrywa rolę w procesie krzepnięcia
krwi,



Uczestniczy w formowaniu tkanki
kostnej,



Wpływa na przemiany metaboliczne
kwasów nukleinowych



Wykazuje właściwości
przeciwbakteryjne oraz
przeciwgrzybicze,



Działa przeciwzapalnie i
przeciwbólowo.

ŹRÓDŁO



Warzywa (jarmuż, szpinak, sałata), jaja,
mleko.

NIEDOBÓR



słabą krzepliwość krwi,



łatwość powstawania krwotoków
wewnętrznych i zewnętrznych,



problemy z gojeniem się ran,



trudności w mineralizacji kości,



zwiększone ryzyko
rozwoju nowotworów, zapalenie jelita,
biegunki.

WITAMINY

ROZPUSZCZA

LNE W

WODZIE

WITAMINA B

1

Odgrywa zasadniczą rolę w procesach

oddychania tkankowego, głównie w
przemianie węglowodanów.

DZIAŁANIE



Bierze udział w przemianie
węglowodanów, gospodarce wodnej,
oddychaniu tkankowym, utlenianiu
kwasu mlekowego.

ŹRODŁO



Wieprzowina, rośliny strączkowe i
nieoczyszczone ziarna zbóż.

NIEDOBÓR



Zaburzenia w układzie nerwowym i
katabolizmie węglowodanów,



Choroba beri-beri (porażenie nerwów i
atrofia mięśni),



Zaburzenia czynności centralnego
układu nerwowego (oczopląs,
zaburzenia pamięci, koncentracji,
zakłócenia równowagi emocjonalnej),



Niewydolność krążenia (przyspieszona
akcja serca, powiększenie wymiarów
serca, obrzęki kończyn górnych i
dolnych).

WITAMINA B

2



Naturalny barwnik flawinowy

DZIAŁANIE



Bierze udział w procesach utleniania i
redukcji,



Odgrywa ważną rolę w procesie
funkcjonowania narządu wzroku,



Współdziała w prawidłowym
funkcjonowaniu układu nerwowego,



Uczestniczy w przemianach aminokwasów i
lipidów,



Współuczestniczy z witaminą A w
prawidłowym funkcjonowaniu błon
śluzowych, dróg oddechowych, śluzówki
przewodu pokarmowego, nabłonka naczyń
krwionośnych i skóry.

ŹRÓDŁO



Drożdże, mleko, sery, wątroba, zboża,
jajka, warzywa i owoce.

NIEDOBÓR



Upośledzenie widzenia,



Nadwrażliwość na światło,



Zmiany w rogówce oka,



Pogorszenie ostrości wzroku,



Łatwe męczenie się oczu i
okołorogówkowe wrastanie naczyń,



Stany zapalne skóry i języka,



Pękanie kącików ust,



Zmiany łojotokowe skóry twarzy,



Zaczerwienienie powiek,



Zmarszczki.

WITAMINA B

3



Witamina PP, niacyna. Należy do
najbardziej trwałych witamin, mało
wrażliwych na działanie podwyższonego
ciśnienia, temperatury oraz tlenu
atmosferycznego.

DZIAŁANIE



Jako składnik enzymów uczestniczy w rakcjach
utleniania-redukcji, oddychaniu tkankowym,
przemianie węglowodanów, gospodarce
wodnej, funkcjonowaniu błon śluzowych,



Wchodzi w skład niektórych enzymów,



Rozszerza naczynia krwionośne,



Uczestniczy w regulacji poziomu cholesterolu
w organizmie, przepływu krwi w naczyniach,



Współdziała w syntezie hormonów płciowych
(estrogenów, progesteronu),



Uczestniczy w utrzymaniu odpowiedniego
stanu skóry.

ŹRÓDŁO



Drożdże, wątroba, śledzie, warzywa,
owoce, orzechy, jaja, mleko, czarne
porzeczki, poziomki, żurawina, owoce
dzikiej róży, liście szałwii.

NIEDOBÓR



Zaburzenia w metabolizmie cukrów i
procesu oddychania komórkowego,



Dysfunkcje układu trawiennego
(biegunki, spadek masy ciała,
osłabienie),



Zakłócenia w funkcjonowaniu układu
nerwowego (bezsenność, zawroty
głowy, bóle głowy, zapalenie nerwów,
zaburzenia pamięci i stany rozstroju
nerwowego),



Szorstkość i zaczerwienienie skóry.

WITAMINA B

5



Jest nietrwałą, żółtą, oleistą cieczą,
należy do najmniej trwałych witamin z
grupy B.

DZIAŁANIE



Wpływa regulująco na funkcjonowanie
skóry i gojenie ram,



Przeciwdziała stanom zapalnym błon
śluzowych,



Bierze udział w syntezie i rozkładzie
kwasów tłuszczowych, syntezie
cholesterolu i hormonów steroidowych,
uczestniczy w syntezie hemu
tworzącego hemoglobinę, wytwarzaniu
cytochromów i przeciwciał,



Wspomaga proces pigmentacji włosów,



Wpływa na prawidłowy wzrost
organizmu.

ŹRÓDŁO



Świeże warzywa, wątroba, jaja,
drożdże, produkowana jest również
przez florę bakteryjną jelit.

NIEDOBÓR



Wypadanie włosów,



Stany zapalne skóry i paznokci,



Owrzodzenia,



Uszkodzenia rogówki,



Zaburzenia w procesie rogowacenia naskórka i
pigmentacji,



Zespół piekących stóp,



Osłabienie,



Bóle głowy i brzucha,



Mdłości i wymioty,



Zaburzenia w działaniu centralnego i obwodowego
układu nerwowego,



Osłabienie refleksu,



Zmniejszenie odporności immunologicznej.

WITAMINA B

6



Występuje w trzech postaciach
biologicznie aktywnych: pirydoksolu,
pirydoksalu, i pirydoksaminy.

DZIAŁANIE



Bierze udział w przemianie aminokwasów,



Ułatwia przemianę tłuszczów i węglowodanów,



Umożliwia magazynowanie energii,



Uczestniczy w tworzeniu enzymów, hormonów,
hemoglobiny,



Opóźnia proces starzenia,



Ułatwia odchudzanie,



Zapobiega próchnicy zębów,



Wpływa na funkcjonowanie układu nerwowego,



Podnosi odporność immunologiczną,



Uczestniczy w tworzeniu przeciwciał.

ŹRÓDŁO



Drożdże, wątroba, soja, produkty
zbożowe, strączkowe, mleko, owoce,
warzywa, nasiona słonecznika, pestki
dyni, orzechy.

NIEDOBÓR



Stany zapalne skóry rąk, stóp, szczytu
nosa, błon śluzowych jamy ustnej,



Łojotok,



Wypadanie włosów,



Zmiany w ośrodkowym układzie
nerwowym (apatia, bezsenność,
nadwrażliwość, napady drgawek),



Zwiększona podatność na infekcje,



Niedokrwistość.

WITAMINA B

7



Promieniowanie UV i utleniacze
dezaktywują witaminę B

7

, ulega ona

również rozkładowi pod wpływem
mocnych kwasów i zasad.

DZIAŁANIE



Wpływa na właściwe funkcjonowanie skóry oraz
włosów,



Uczestniczy w syntezie kwasów tłuszczowych,
przemianie aminokwasów i cukrów,



Wpływa na układ immunologiczny,



Uczestniczy z witaminą K w syntezie protrombiny
(odpowiedzialnej za krzepliwość krwi),



Bierze udział w reakcjach przenoszenia grup
karboksylowych oraz w syntezie keratyny i
substancji spajających komórki rogowe skóry,
włosów i paznokci,



Hamuje aktywność gruczołów łojowych,



Reguluje gospodarkę lipidową skóry.

ŹRÓDŁO



Żółtka jaj, drożdże, wątroba, ziarna
zbóż, rośliny strączkowe, cebula,
orzechy, banany.

NIEDOBÓR



Łuszczycowe zmiany skóry na dłoniach,
nogach i ramionach,



Wysuszenie i przebarwienia skóry oraz błon
śluzowych,



Podwyższenie poziomu cholesterolu i
barwników żółciowych we krwi,



Bóle mięśniowe,



Osłabienie i apatia,



Stany zapalne,



Siwienie,



Przetłuszczanie i wypadanie włosów,



Łamliwość paznokci,



Zaburzenia nerwowe.

WITAMINA B

9



Kwas foliowy – stosunkowo łatwo
rozpada się pod wpływem podwyższonej
temperatury i światła słonecznego.

DZIAŁANIE



reguluje wzrost i funkcjonowanie komórek,



wpływa dodatnio na układ nerwowy i mózg,



decyduje o dobrym samopoczuciu psychicznym,



zapobiega uszkodzeniom tzw. cewy nerwowej u
płodu,



ma pozytywny wpływ na wagę i rozwój
noworodków,



bierze udział w zachowaniu materiału
genetycznego i przekazywaniu cech dziedzicznych
komórek,



uczestniczy w tworzeniu soku żołądkowego,



zapewnia sprawne działanie wątroby, żołądka i
jelit,



pobudza procesy krwiotwórcze,

ŹRÓDŁO



Drożdże, otręby, zarodki pszenne,
zielone warzywa (szpinak, natka
pietruszki, sałata), jest również
wytwarzana przez florę bakteryjną jelit.

NIEDOBÓR



Powstawanie ciężkich zaburzeń
rozwojowych u płodu (wady cewy
nerwowej),



Niedokrwistość,



Spowolnienie syntezy DNA i replikacji
komórek,



Osłabienie wchłaniania substancji
pokarmowych z przewodu
pokarmowego,



Upośledzenie funkcji układu
nerwowego (nadpobudliwość i
trudności w zasypianiu).

WITAMINA B

12



Nazywana jest „witaminą nastroju”.

DZIAŁANIE



Działa antystresowo,



Zapobiega anemii złośliwej,



Bierze udział w syntezie DNA,



Tworzy osłonki komórek nerwowych,



Uczestniczy w metabolicznych
przemianach tłuszczów i
węglowodanów,



Bierze udział w przemianie kwasu
foliowego do aktywnego chemicznie
tetrahydrofolianu.

ŹRÓDŁO



Głównym źródłem witaminy B12 są
drobnoustroje, ponadto znajduje się w
wątrobie, rybach, jajach, mleku,
przetworach mlecznych, drobiu i
wędlinach drobiowych.

NIEDOBÓR



Zaburzenia powstawania ciałek krwi,
zwłaszcza czerwonych,



Zaburzenia w układzie nerwowym,



Zmiany zwyrodnieniowe błony śluzowej
żołądka,



Pogorszenie nastroju.

WITAMINA C



Jest niezbędna do funkcjonowania
organizmów żywych.

DZIAŁANIE



Współdziała w syntezie kolagenu,



Przyspiesza proces gojenia się ran i zrastania
kości,



Uczestniczy w metabolizmie tłuszczów,
cholesterolu i kwasów żółciowych,



Bierze udział w biosyntezie hormonów kory
nadnerczy,



Uczestniczy w wytwarzaniu krwinek czerwonych,



Podnosi odporność organizmu,



Ma właściwości bakteriostatyczne a nawet
bakteriobójcze,



Zapobiega paradontozie,



Łagodzi skutki oparzeń słonecznych.

ŹRÓDŁO



Owoce dzikiej róży, natka pietruszki,
czarna porzeczka, papryka czerwona,
kiwi, cytrusy (cytryna).

NIEDOBÓR



Szkorbut,



Samoistne krwawienia,



Uszkodzenia naczyń krwionośnych,



Krwawe wybroczyny,



Złe gojenie i odnawianie się ran,



Zmiany w zębach,



Bolesność stawów i mięśni,



Utrata apetytu,



Obniżenie wydolności fizycznej,



Depresja, osteoporoza, 



Nadczynność gruczołu tarczowego,



Zaburzenia neurologiczne,



Zapalenie błony śluzowej,



Przedłużenie okresu zaziębienia organizmu i trudności
w leczeniu zakażeń.

SKŁADNIKI

MINERALN

E

ZAPOTRZEBOWANIE
ODŻYWCZE



Składniki mineralne klasyfikuje się w
zależności od zapotrzebowania na nie:



Makroelementy- zapotrzebowanie wynosi
powyżej 100 mg dziennie,



Mikroelementy- zapotrzebowanie wynosi
poniżej 100 mg dziennie.

NIEDOBORY



Niedobory większości składników
mineralnych występują rzadko, a ich
objawy nie są dobrze zdefiniowane.
Objawy niedoboru niektórych
składników mineralnych:



Wapń- niedobór może spowodować
krzywicę u dzieci, a u dorosłych
osteoporozę,



Miedź- Zespół Menkesa jest skutkiem
niezdolności wchłaniania miedzi w jelitach,



Jod:



Niewystarczająca ilość może być przyczyną
powiększenia gruczołu tarczycy (wole),



Przewlekły niedobór jodu prowadzi do
niedoczynności tarczycy. U dzieci jest to
przyczyną kretynizmu.



Żelazo- niedobór może być przyczyną
niedokrwistości, gdyż żelazo jest
składnikiem hemoglobiny,



Cynk- niedobór powoduje gorsze gojenie
się ran.

FUNKCJE
MAKROELEMENTÓW

Makroeleme

nty

Podstawowa funkcja

Schorzenia

wywołane

niedoborem

Wapń

Składnik kości; udział w

przewodnictwie nerwowo

mięśniowym

Krzywica, osteoporoza

Chlor

Równowaga elektrolitowa;

wydzielanie żołądkowe

Magnez

Składnik kości; kofaktor

enzymów

Mangan

Kofaktor enzymów

Fosfor

Składnik kości i metabolitów

Potas

Równowaga elektrolitowa;

udział w przewodnictwie

nerwowo-mięśniowym

Sód

Równowaga elektrolitowa;

udział w przewodnictwie

nerwowo-mięśniowym

FUNKCJE
MIKROELEMENTÓW

Mikroelement

y

Podstawowa funkcja Schorzenia

wywołane

niedoborem

Chrom

Występuje w GTF

(czynniku tolerancji

glukozy)

Kobalt

Składnik witaminy B12

Miedź

Kofaktor enzymów

Zespół Menkesa

Jod

Składnik hormonów

tarczycy

Wole; niedoczynność

tarczycy

Żelazo

Składnik hemu; kofaktor

enzymów

Niedokrwistość

Molibden

Kofaktor enzymów

Selen

Składnik peroksydazy

glutationowej

Cynk

Kofaktor enzymów