Macrolepiota procera (czubajka kania, kania)


www.grzyby.pl| Menu główne | Klucz do oznaczania grzybów >Agaricales>Agaricaceae>Macrolepiota
| Grzybowy kalendarz pór roku | Grzyby jadalne warte polecenia | Słowniczek pojęć |

Macrolepiota procera (Scop. ex Fr.) Sing. - czubajka kania, kania
10 mmmłody owocnik, na poboczu drogi leśnej; pod dębem (Quercus) 10 mmrozwijający się owocnik; w dębinie (Quercus) 20 mmrozwinięty owocnik; w trawie, w dębinie (Quercus)
Owocnik
  Kapelusz 10 - 25(30) cm średnicy. Jasnobrązowy. U bardzo młodych okazów kulisty lub jajowaty, na długim trzonie, niepopękany i barwy czerwonawobrązowej; potem wypukły, następnie płasko, parasolowato, rozpostarty z garbkiem na szczycie. Od brzegu skórka popękany na duże, grube włóknisto-wełnisto-strzępiaste, jasnobrązowe łuski; środek gładki, ciemniejszy ku brzegom jaśniejszy białobrązowawy lub płowy; powierzchnia sucha.
  Blaszki białe (białawe). Miękkie i kruche. Szerokie (1-2 cm) i gęste; nieregularne. Wybrzuszone. Wolne, wyraźnie oddzielone od trzonu. Ostrze u starych okazów może być zbrązowiałe.
  Trzon (10)15 - 30(40) x 1-2(4) cm. Białawy. Drobne brązowawe łuseczki lub zygzakowaty wzór z porozrywanej skórki na jaśniejszym tle, młody jednolicie brunatny. Cylindryczny, bardzo długi, smukły. Pusty w środku. Podstawa bulwiasta (do 4 cm średnicy) obrośnięta białą grzybnią. Pierścień wyraźny, podwójny, grubobłoniasty (mocny), u góry białokosmkowy, u dołu brązowawy; przesuwalny.
  Miąższ biały delikatny, w kapeluszu u dojrzałych okazów watowaty. W trzonie zdrewniały, włóknisty, łykowaty. Niezmienny. Smak łagodny, orzechowy. Charakterystyczny intensywny słodkawo-aromatyczny przyjemny zapach.

Zarodniki
  15-20 x 10-13 µm, eliptyczne, gładkie, bezbarwne. Wysyp biały.

Występowanie
  Pospolity. Od (czerwca) lipca do listopada. Głównie w świetlistych lasach liściastych, rzadziej w iglastych. Na skraju lasu, na łąkach. Lubi miejsca trawiaste, ciepłe, gleby wapienne i lekkie. Owocniki w małych grupach lub pojedynczo.

Wartość
  Jadalny. Bardzo smaczny. Jada się tylko kapelusze. Najlepiej panierować. Ma delikatny, specyficzny smak i słodkawy przyjemny zapach.

Gatunki podobne
  Grzyb charakterystyczny i łatwy do rozpoznania. Od podobnych silnie trujących czubajeczek (Lepiota) np. czubajeczki szorstkiej (Lepiota aqutasquamosa) różni się wielkością i przesuwalnym pierścieniem.
  Bardzo podobna i przez większość ludzi nie odróżniana od czubajki kani, jest czubajka czerwieniejąca (Macrolepiota rhacodes) (na fotografii) wyróżnia się wyraźnie czerwieniejącym miąższem (zwłaszcza w trzonie) i brakiem zygzakowatego wzoru na trzonie i charakterystycznego słodkawego zapachu.
   Inne gatunki czubajek są rzadkie. Czubajka beżowa (Macrolepiota mastoidea). Smuklejsza. Ściśle przylegający, prawie nieprzesuwalny pierścień. Szpiczasty garbek na kapeluszu. Czubajka wyłuszczona (otarta) (Macrolepiota excoriata). Rzadka. Głównie poza lasem, na suchych łąkach, pastwiskach, trawnikach. Ciepłolubna. Trzon gładki, jednolicie zabarwiony. Jadalna.
  Lepiota promines. Osiąga te same rozmiary. Trzon bez prążków. Owocnik jaśniejszy.

Uwagi
  Podobno często mylony przez tych co nie odróżniają żaby od ropuchy z muchomorem sromotnikowym (Amanita phalloides) (fot.). Łatwiej już wg mnie pomylić je z b. trującymi niektórymi czubajeczkami, choć te są o wiele mniejsze. Czubajeczki nie posiadają typowego ruchomego pierścienia czubajek. Inni ignoranci dla których wszystko co ma "coś" na kapeluszu i jest mniej więcej brązowawe - to kania, mogą mylić ten gatunek z muchomorem plamistym (Amanita pantherina)





| Menu główne | Klucz do oznaczania grzybów >Agaricales>Agaricaceae>Macrolepiota
| Grzybowy kalendarz pór roku | Grzyby jadalne warte polecenia | Słowniczek pojęć |