PODEJÅšCIE TEORII UCZENIA SI
DO OSOBOWOÅšCI
Osobowość w świetle teorii uczenia się
" krytyka kategorii  osobowość (cecha, obraz samego siebie,
samoświadomość, ja podmiotowe, ego), bo to byty niepodlegające
obserwacji
" krytyka założeń o znacznej stabilności i międzysytuacyjnej spójności
zachowania
Główne założenia
1. Znaczenie uczenia się (wszelkie bardziej złożone formy zachowania są
produktem uczenia siÄ™)
2. Znaczenie uwarunkowań środowiskowych (zachowanie znajduje się
pod kontrolÄ… konfiguracji bodz
ców środowiskowych I antycypowanych
wzmocnień)
Implikacje dla psychologii osobowości
" geneza względnie stałych właściwości człowieka tkwi w jego doświadczeniu
(uczenie się związków między bodz
cami, historia wzmocnień)
" zdecydowane podkreślanie roli sytuacji jako determinanty zachowania w
sporze sytuacjonizm  personalizm
" każde zachowanie może podlegać modyfikacji poprzez zmianę w
środowisku  manipulacja zmiennymi środowiskowymi i obserwacja zmian
w zachowaniu będących ich konsekwencją
" stałość zachowania wynika ze stałości sytuacji a nie istnienia ogólnych,
wewnętrznych dyspozycji
" zaburzenia psychiczne są rezultatem uczenia się zachowań
dezadaptacyjnych bÄ…dz
deficytu uczenia się zachowań adaptacyjnych
" terapia opiera się na zastosowaniu reguł teorii uczenia się do zmiany
zachowania (a nie na próbach reorganizacji osobowości)
" socjalizacja człowieka:
Øð rola emocjonalnych odruchów warunkowych uczeniu siÄ™ norm
społecznych
Øð znaczenie wzmocnieÅ„ wtórnych dla rozwoju systemów motywacyjnych
(np. nabieranie wartości przez pieniądze, wysoką pozycję społeczna,
osiągnięcia na polu intelektualnym)
Na jakich koncepcjach opiera się to podejście?
WARUNKOWANIE KLASYCZNE  PAWA
OW
" nabieranie wartości przez bodz
ce neutralne
" Pojęcia:
Øð bodziec bezwarunkowy
Øð bodziec warunkowy
Øð reakcja bezwarunkowa
Øð reakcja warunkowa
Øð generalizacja  skojarzenie reakcji z podobnymi bodz
cami, prowadzi do
spójności reakcji
Øð wygaszanie  bez bezwarunkowego
Øð różnicowanie  w wyniku prób, gdy tylko po pewnych bodz
cach
bezwarunkowe bodz
ce, prowadzi do specyficzności reakcji
Øð warunkowanie semantyczne
Zastosowania teorii warunkowania klasycznego
" nerwica jako następstwo niemożności różnicowania
" warunkowanie jako mechanizm nabywania fobii i innych zaburzeń
związanych z lękiem (Albert: szczur i hałas)
" Systematyczna desensytyzacja (Wolpe) jako metoda terapii fobii (uczenie
relaksacji, ustalanie hierarchii lęku)  wyuczenie konkurencyjnej reakcji
metodÄ… przeciwwarunkowania
WARUNKOWANIE SPRAWCZE  SKINNER
" kojarzenie reakcji z sytuacjami w środowisku
" pojęcia:
Øð reakcja jako jednostka strukturalna (nie np. Cecha)
Øð zachowanie sprawcze to pojawiajÄ…ce siÄ™ pod nieobecność bodz
ców
środowiskowych
Øð czynnik wzmacniajÄ…cy  zdarzenie nastÄ™pujÄ…ce po reakcji, które
zwiększa prawd.
Øð wzmocnienie pozytywne
Øð wzmocnienie negatywne  usuniÄ™cie lub unikniÄ™cie nieprzyjemnej
konsekwencji zachowania
Øð Kara
Zastosowania teorii warunkowania sprawczego
" znaczenie schematów wzmocnień w rozwoju
rozkłady wzmocnień (określone odstępy czasowe lub określona
liczba reakcji, stałe lub zmienne)
" modyfikacja zachowania  zachowanie jest kontrolowane poprzez wybór
reakcji, które są wzmacniane oraz częstotliwości ich wzmacniania
" złożone zachowanie jest kształtowane poprzez proces stopniowych
przybliżeń  wzmacnianie fragmentów zachowania przypominających
jego ostatecznÄ… formÄ™
" rozwój: dziecko uczy się reakcji, które są kontrolowane przez
występowanie wzmocnień w otoczeniu, najpierw krótkie odroczenie, potem
dłuższe odraczanie gratyfikacji
" psychopatologia: leczenie objawów czy przyczyn?
Øð podstawowe zasady uczenia stanowiÄ… adekwatnÄ… interpretacjÄ™
zaburzeń
Øð osoby nie sÄ… chore tylko po prostu nieodpowiednio reagujÄ… na bodz
ce
 nie nauczyły się właściwej reakcji lub nauczyły się
nieprzystosowawczej  niewłaściwe historie wzmocnień (np. nie
wzmacniani za społeczne umiejętności)
" zachowania przesÄ…dne  przypadkowe powiÄ…zania reakcji i wzmocnienia
TEORIA DOLLARDA I MILLERA
Próba powiązania teorii uczenia się i psychoanalizy
Hull  kluczowe pojęcia:
" NAWYK; na strukturę osobowości składają się nawyki
" POP
D  bodziec, który jest wystarczająco silny, żeby wywołać
zachowanie
" POP
DY PIERWOTNE  skojarzone ze stanami fizjologicznymi w
organizmie (np. ból)
" POP
DY WTÓRNE  związane z zaspokajaniem pierwotnych (lęk lub
strach).
" uczenie siÄ™ ma miejsce gdy reakcje sÄ… nagradzane poprzez redukcjÄ™ bodz
ców
popędowych
" w uczeniu siÄ™ instrumentalnym istotne jest wykorzystanie wyuczonych reakcji
do zredukowania bodz
ców popędowych (np. nagrody, ucieczki od bólu,
uniknięcia bólu).
" manipuluje się siłą popędu (np. ile godzin głodu) i wielkością nagród (np. ilość
pożywienia).
" wzrastanie i rozwój to gromadzenie nawyków
" podkreślają rolę uczenia się przez naśladowanie  proces ten opiera się na
pozytywnym wzmocnieniu zachowania typu dopasowanie; nabywanie cech
osobowości dzięki układom kar i nagród ze strony rodziców oraz innych
znaczących osób w środowisku
" Psychopatologia wynika z KONFLIKTU POP
DÓW
Øð w toku rozwoju dzieci muszÄ… nauczyć siÄ™ spoÅ‚ecznie akceptowalnych
sposobów redukowania popędów (ważne sytuacje uczenia się dotyczą np.
jedzenia, treningu czystości, zachowań seksualnych i agresywnych)
Øð poczucie winy oraz unikanie prowadzÄ… czÄ™sto do redukcji strachu
Øð zaburzone zachowania zwiÄ…zane z wyuczonym sposobem radzenia sobie z
konfliktami motywacyjnymi
" KONFLIKT D
ŻENIE UNIKANIE powoduje ukształtowanie się SYMPTOMU,
który redukuje lęk i uwalnia napięcie związane z konfliktem
" Psychoterapia to proces przywracania reakcji sygnałotwórczych 
zdolności do werbalizacji problemów (związane z systemem językowym 
procesy myślenia, przewidywania sensu działań, planowania, analizy
własnego zachowania itp.)
NOWSZE UJ
CIA - integracja teorii uczenia siÄ™ z poznawczym nurtem w
psychologii osobowości
TEORIA WYUCZONEJ BEZRADNOÅšCI jako model depresji (Seligman)  uczenie siÄ™,
że nie ma związku między działaniem a jego następstwami
Øð PRZYCZYNA: utrata kontroli nad biegiem zdarzeÅ„  sytuacja treningu
bezradności.
Øð PROCES POÅšREDNICZ
CY: zgeneralizowane oczekiwania braku kontroli.
Øð NAST
PSTWA: syndrom wyuczonej bezradności
deficyty:
" poznawczy (asocjacyjny)
" motywacyjny (aktywności)
" emocjonalny (pogorszenie nastroju)
MODEL PRZEFORMUA
OWANY WYUCZONEJ BEZRADNOÅšCI I DEPRESJI
(Abramson, Seligman, i Teasdale, 1979; Peterson & Seligman, 1984)
Rola ATRYBUCJI PRZYCZYNOWYCH w wyznaczaniu charakteru, trwałości i
zakresu deficytów  bezradnościowych i podatności na depresję.
atrybucje do czynników
" wewnętrznych  zewnętrznych
" stałych  zmiennych
" globalnych  specyficznych.
Pesymistyczny vs. optymistyczny styl atrybucyjny (eksplanacyjny) jako czynnik
ryzyka w depresji reaktywnej
TEORIA SPOA
ECZNEGO UCZENIA SI
- Mischel, Bandura
" Rola procesów modelowania społecznego i wzmocnień społecznych w
nabywaniu i kontroli nowych zachowań
" Rola pośrednika poznawczego - przekonań o własnej skuteczności
(self-efficacy) w podejmowaniu działania
" Znaczenie specyfiki sytuacji i specyfiki przekonania o skuteczności w
kontroli działania