Powszechna historia prawa
Na next zajęcia wziąć indeksy
Egzamin z PHP - 6.02 - aula błękitna od 11:00
Zabrać indeksy ze sobą + dowody/legitki studenckie, jeśli ktoś się spóźni to może wejść z inną grupą
15.02 poprawka
Datę kolejnej poprawki jeszcze poda
7.02 - (do 22:00) wyśle listę osób, które nie zaliczyły
Grupowi mają zebrać indeksy i oddawać jej do uzupełniania, ona powie kiedy.
Prześle jeszcze jakieś materiały, które będzie można sobie doczytać.
Do 25.01 mają być zaliczone ćwiczenia
Wpisy ćwiczeń robi 22, 23.01
Prawo karne w średniowieczu:
Pojęcie przestępstwa, charakter odpowiedzialności
Sposoby ograniczania krwawej zemsty i wojen prywatnych
Rodzaje kar - państwowe (publiczne) i prywatne
Ewolucja klasyfikacji przestępstw i kar, przejawy subiektywizacji odpowiedzialności
RODZAJE PRZESTĘPSTW (PUBLICZNE):
Przeciwko władcy i państwu - zakres ścigania określał monarcha - zdrada państwa, obraza majestatu, ucieczka z kraju/ pola bitwy, zamach na życie władcy
Przeciwko religii - czarostwo, wróżbiarstwo (prawo wczesnośr.) ścigane były przez władze duchowe i świeckie, oprócz tego: krzywoprzysięstwo, świętokradztwo, bluźnierstwo
Inne publiczne przestępstwa - skierowane przeciw władzom, sądom, korporacjom terytorialnym, urzędnicze, skarbowe, wojskowe
ODPOWIEDZIALNOŚĆ KARNA:
Podstawa obiektywna (podmiotowa) - była nieużywana w prawie wczesnośr., obejmowała uwzględnienie stosunku sprawcy do popełnionego czynu
Odpowiedzialność rodowo-rodzinna - ród, któremu członek innego rodu wyrządził szkodę / krzywdę, stosował krwawą zemstę wobec rodu, z którego ten członek pochodził
Odpowiedzialność rodziny - realizowana w przypadku popełnienia najcięższych przestępstw
Odpowiedzialność terytorialna - obciążała wspólnotę ( opole, wieś, później miasto) - występowała w razie niewykrycia sprawcy zabójstwa popełnionego na jej obszarze
Odpowiedzialność indywidualna - ponosi ją sam sprawca za własne, czyn przestępczy, mógł być też odp. Za cudze czyny
Okoliczności bezkarności czynu - samopomoc, początek, obrona konieczna, pozbawienia ochrony prawnej itp.
Samopomoc - dopuszczana i niekarana w czasach najdawniejszych, wykonywano głównie w formie krwawej zemsty, utrzymała się bezkarna za: zabicie złodzieja nocnego, podpalacza, cudzołożnika (po złapaniu na gorącym uczynku)
Początek - zaczepka czynna / słowna, która wywołała reakcję zaczepionego w formie odwetu
Inne przypadki bezkarności - zabicie osoby wyjętej spod prawa, popełnienie przestępstwa w stanie wyższej konieczności, pozbawienie zdrowia / życia dłużnika zabezpieczającego własną osobą wykonanie umowy
Bezkarność sprawcy z braku winy - powodowała ją nieletność (w pr. Salickim do 12 lat), za przestępstwo popełnione przez nieletniego odpowiadał ojciec ojciec lub opiekun: inne przyczyny: błąd co do faktu, afekt, zdrowie fizyczne
Sprawca - każdy, kto swym czynem bezpośrednim+ reali+zował znamiona przestępstwa
Współsprawstwo - dokonanie przestępstwa spólnie przez kilka osób na podstawie wcześniejszego umównienia śie
Odpowiedzialność (spół)sprawców - najpierw wszyscy jednakowo, potem większa kara dla sprawcy głównego
Podżeganie - nakłanianie osoby do popełnienie przestępstwa:
Pomocnictwo - umyślna pomoc w popełnieniu przestępstwa
Poplecznictwo - popieranie sprawcy po popełnieniu przestępstwa (np. ukrywanie sprawcy)
b) SPOSOBY OGRANICZANIA KRWAWEJ ZEMSTY I WOJEN PRYWATNYCH
- podejmowanie interwencji władzy w spory prywatne
Ustawowe normy nakazujące zwaśnionym stronom pojednanie się i przyjęcie przez stronę pokrzywdzoną okupu
Instytucja pośredników (mediatores, arbitri, jednacze) między stronami
Ograniczenie, co do miejsca zemsty (azyl kościelny)
Przedawnienie dochodzenia krzywdy drogą krwawej zemsty
- zacieśnianie kręgu krewnych
c) RODZAJE KAR (państwowe [publiczne] i prywatne)
kara - dolegliwość zastosowana wobec sprawcy przestępstwa - wymierzanie sprawiedliwości sprawcy wyrażające potępienia dla niego i jego czynu że strony społeczeństwa
racjonalizacja kary - wyjaśnienie jej celu i sensu:
religijna: kara = pokuta wymierzona za obrazę bóstwa:
sprawiedliwościowa: (metafizyczna, bezwzględnia) - oparta o zasadę talionu (oko za oko);
prewencyjna - nie rozwinęła się we wczesnym średniowieczu, miała na celu zapobieganie popełniania przestępstwa w przyszłości
kary odzwierciedlające - miały w formie symblolicznej unaocznić rodzaj popełnionego przestępstwa
kary - mutycyjne - okaleczały ciało, niekiedy były zarazem karami odzwierciedlającymi
WYMIAR KARY:
Kary arbitralne - polegały na swobodnym określaniu ich wysokości przez wyrokujący organ, wymierzane wg. Uznania sądu
Kary ściśle oznaczone - zawarte w prawie, musieli ich się trzymać sędziowie przy ferowaniu wyroku, nie mogli ich zmienić
Okoliczności łagodzące - wiek sprawcy, zdrowie fizyczne/psychiczne, pojednanie, działanie w afekcie, pozycja społeczna
Okoliczności obciążające - dokonanie przestępstwa w miejscach lub na osobach objętych mirem królewskim, gorący uczynek, stan społeczny sprawcy, wiek i płeć pokrzywdzonego, wysokość szkody, zacieranie śladów, ucieczka z miejsca przestępstwa itp.
Zbieg przestępstw - realny (co najmniej 2 przestępstwa) - za każde z nich osobna kara, kary kumulowano
Darowanie kary - ułaskawienie monarsze dokonane przez władcę, ułaskawienie prywatne - przez powoda, pokrzywdzonego
Zmiana kary - dokonywał sędzia, pokrzywdzony lub jego krewni na prośbę sprawcy
KARY PRYWATNE:
Krwawa zemsta - zakazano jej dokonywania w określonych miejscach i czasie (święta kościelne), stosowano ugodę stron (pojednanie) - przymus pojednania
Kara kompozycyjna - połączenie kary z pieniężnym odszkodowaniem, stosowane przy przestępstwach prywatnych, wysokość określali: sąd, jednacze lub strony, potem ustalano je w prawie zwyczajowym. Składała się z dwóch elementów: okupu na rzecz władcy (fredus) za złamanie porządku publicznego (znajdowała się w samej np. główszczyźnie)
Główszczyzna - zadośćuczynienie za zabójstwo, płacone rodzinie zabitego, wg prawa salickiego: zabicie dworzanina w domu - 1800 solidów, zabójstwo dworzanina / kapłana - 600, wolnego franka - 200, Rzymianina - 100
Nawiązka (pokutne, Busse) - kara pieniężna za uszkodzenie ciała - łacona za obcięcie włosów, obcięcie kończyn itp.
KARY PUBLICZNEGO:
Groziły za popełnienie przestępsta publicznego i państw. Oraz tych prywatnych, od których sprawca się nie wykupił
Kara śmierci - zwykła: ścięcie, powieszenie;
Kwalifikowanie: łamanie kołem, świartowanie, utopienie, spalenie, wbicie na pal, ukamieniowanie, udzuszenie, wypuszczenie jelit, pogrzebanie żywcem
Kary mutylacyjne - były karami odzwiercielającymi, obcięcie, połamanie, wyrwanie, przekłucie, wyłupanie, wypalenie narządów
Kary na czci, proskrypcja - wyjęcie spod prawa, wywoływania, połączona zazwyczaj z konfiskatą ( w Rosji: potok - banicja; rozgrabienie (konfiskata);
Kary cielesne - chłosta - za drobne przestępstwa pospolite obcięci włosów, wysmarowanie mazią, noszenie siodła itp.
Kary majątkowe - konfiskata całego majątku - za najcięższe przestępstwa, godziła też w rodzinę sprawy
Grzywny - rekompensata za naruszenie porządku pub. ;
Kara pozbawienia wolności - najmniejsze znaczenie, przetrzymywanie przestępców
d) EWOLUCJA KLASYFIKACJI PRZESTĘPSTW I KAR, PRZEJAWY SUBIEKTYWIZACJI ODPOWIEDZIANLOŚCI