Międzynarodowe stosunki gospodarcze - dziedzina nauki mająca na celu wyjaśnienie działalności i wyjaśnienie mechanizmów działalności międzynarodowej, a szczególnie handlu oraz przepływu kapitału oraz siły roboczej.

Gospodarka światowa - jest to zbiór krajowych oraz międzynarodowych podmiotów gospodarczych, głównie przedsiębiorstw i instytucji rynkowych połączonych ze sobą przez handel międzynarodowy i transfer czynników produkcji i inne formy współpracy, lecz działających w ramach państw lub ich ugrupowań, oddzielonych od siebie granicami politycznymi.

Międzynarodowy podział pracy - jest to szczególny typ społecznego podziału pracy, polegającego na tym, że poszczególne jednostki oraz zbiorowości ludzkie specjalizują się w pewnych rodzajach działalności, wytwarzają produkty lub usługi w ilości przekraczającej własne zapotrzebowania, a rezygnując z innych prac. Rezultatem a jednocześnie warunkiem podziału pracy jest wymiana towaru i usług (handel). Dotyczy zbiorowości ludzkich obejmujących całą ludność poszczególnych krajów.

Specjalizacja międzygałęziowa - oznacza koncentrację produkcji w całych gałęziach lub działach gospodarki narodowej i rezygnacja z produkcji w innych gałęziach lub działach. Taki typ specjalizacji był charakterystyczny dla tradycyjnego społecznego podziału pracy (kraje wysoko rozwinięte specjalizują się w przemyśle a zacofane w gałęziach surowcowych i rolnictwie).

Specjalizacja wewnątrzgałęziowa - to koncentracja produkcji w pewnych dziedzinach, w ramach poszczególnych gałęzi i rezygnacja z produkcji w innych dziedzinach tychże gałęzi (współczesny społeczny podział pracy).

Teoria przewag komparatywnych wg modelu Ricard'iańskiego (D. Ricardo).

Teoria kosztów komparatywnych

Teoria korzyści komparatywnych

A.Smith - teoria liberalizmu gospodarczego, teoria przewagi absolutnej

Wg A. Smitha korzyści z handlu zagranicznego wynikają z absolutnej przewagi jednego kraju nad zagranicą w kosztach produkcji danego towaru.

Absolutna przewaga - jeżeli koszt produkcji danego kraju jest mniejszy niż zagranicą to wówczas dany kraj ma przewagę absolutną.

Wg A. Smitha jeśli kraj ma przewagę absolutną w danej dziedzinie to musi eksportować a jeśli ma w czymś drogie koszty to importuje.

Teoria A. Smitha jest ułomna gdyż nie przewiduje sytuacji że kraj wszystko produkuje drożej i nie ma za co importować (ponieważ nie ma dochodu z eksportu).

Tę ułomność dostrzegł D. Ricardo i skonstruował teorię przewag komparatywnych.

W modelu Ricarda koszty produkcji to nakład czynnika pracy na jednostkę produktu i ten nakład wyrażony jest w godzinach (tak samo jak u A. Smitha).

W modelu Ricarda to nie koszty są komparatywne ale co innego.

Przewaga ta zwiększa ilość towarów.

Przewaga komparatywna - trzeba porównać dwa dobra i określić je stosunkowo (koszty).

Przewaga absolutna - porównuje się poziomy kosztów jednego dobra.

AUTARKIA - pełna samowystarczalność

Rozmiary i koszty produkcji kraju A i B przed specjalizacją.

Produkt	Kraj A			Kraj B			Razem wielkość produkcji
		Wielkość produkcji	Ogólne nakłady	Koszt jednostkowy	Wielkość produkcji	Ogólne nakłady		Koszt jednostkowy
x	60	60	1	60	180	3	120
y	60	120	2	60	540	9	120
ogółem		180			720

X:Y - relacja

Kraj A - 1:2

Kraj B - 1:3

SPECJALIZACJA

Rozmiary i koszty produkcji w krajach A i B

Kraj A produkuje relatywnie taniej dobro Y

Produkt	Kraj A			Kraj B			Razem wielkość produkcji
		Wielkość produkcji	Ogólne nakłady	Koszt jednostkowy	Wielkość produkcji	Ogólne nakłady		Koszt jednostkowy
x				150	450	3	150
y	90	180	2	30	270	9	120
ogółem		180			720

Przyrost jednostek x o 30 w sytuacji specjalizacji

Podział korzyści ze specjalizacji i ich wycena.

Produkt	Kraj A					Kraj B					Razem wielkość produkcji
		Wielkość produkcji	Ogólne nakłady		Koszt jednostkowy		Wielkość produkcji	Ogólne nakłady		Koszt jednostkowy
x	75	75		1		75	225		3		150
Y	60	120		2		60	540		9		120
ogółem		195					765
korzyść			+15					+45

Przypadek zerowych przewag komparatywnych

Relacja i koszty produkcji krajów A i B przed specjalizacją

Założenie: relacja kosztów jednostkowych w obu krajach są identyczne

Produkt	Kraj A			Kraj B			Razem wielkość produkcji
		Wielkość produkcji	Ogólne nakłady	Koszt jednostkowy	Wielkość produkcji	Ogólne nakłady		Koszt jednostkowy
x	60	60	1	60	240	4	120
y	60	120	2	60	480	8	120
ogółem		180			720

X:Y

Kraj A - 1:2

Kraj B - 4:8 (1:2)

Rozmiary i koszty produkcji w krajach A i B w warunkach specjalizacji (częściowej)

Produkt	Kraj A			Kraj B			Razem wielkość produkcji
		Wielkość produkcji	Ogólne nakłady	Koszt jednostkowy	Wielkość produkcji	Ogólne nakłady		Koszt jednostkowy
x				120	480	4	120
y	90	180	2	30	240	8	120
ogółem		180			720

Nie ma korzyści ze specjalizacji

Specjalizacja

Produkt	Kraj A			Kraj B			Razem wielkość produkcji
		Wielkość produkcji	Ogólne nakłady	Koszt jednostkowy	Wielkość produkcji	Ogólne nakłady		Koszt jednostkowy
x	120	120	1				120
y	30	60	2	90	720	8	120
ogółem		180			720

Założenia modelu Ricard'iańskiego:

1. Dwa kraje i dwa produkty

2. Wszystkie nakłady są sprowadzone do czynnika pracy ludzkiej

3. Zakłada się doskonałą przenośność czynników produkcji między dziedzinami wytwarzania oraz przestrzeni wewnątrz kraju (założenie zerowego poziomu kosztów przestawienia aparatów produkcji na inną produkcję)

4. Całkowity brak czynników produkcji między krajami

5. Nie uwzględnia się wpływu korzyści skali (jednostkowe koszty produkcji nie zmniejszają się i są takie same jak w warunkach autarkicznych)

6. Niezmienność modelu w czasie (statyczny charakter analizy)

7. Ekwiwalentność wymiany krajowej między krajami

8. Doskonała przenośność towarów między krajami (zerowy poziom kosztów wymiany).

Rozwinięty model przewag komparatywnych typu Ricard'iańskiego:

Założenia: 1. Uwzględnienie relacji cen zamiast kosztów jednostkowych

2. Możliwość objęcia analizą n krajów i n produktów

3. Określenie przewag komparatywnych przy pomocy specjalnie konstruowanych współczynników

Konstrukcja modelu:

• analiza będzie obejmowała kraj i rynek światowy

• dane liczbowe mają postać cen krajowych i światowych

• ceny są ważone przy pomocy wag ilościowych (np. rozmiarów eksportu) oraz jakościowych w postaci metodą ekspertów mnożników, obejmujących relację jakości towarów krajowych do standardów międzynarodowych.

• Zapisane niżej ceny krajowe i światowe są już wielkościami ważonymi

Ceny krajowe [P] Ceny światowe [Ps]

P1 Ps1

P2 Ps2

P3 Ps3

Pi = . Psi = .

. .

. .

Pn Psn

~ i = 1,2,...,n - numer towaru

Pi = cena krajowa towaru i wyrażona w walucie krajowej (ważona)

Psi = cena światowa towaru i wyrażona w walucie światowej (ważona)

1.

gdzie: W = krajowa wartość badanej „wiązki” towarów, wyrażona w walucie krajowej, rozumiana jako suma ważonych cen krajowych.

2.

gdzie: Ws = międzynarodowa wartość badanej „wiązki” towarów wyrażona w walucie międzynarodowej, czyli suma ważonych cen światowych badanych towarów.

3.

Ui obrazuje udział ceny danego towaru i w ogólnej krajowej wartości badanej wiązki towarów (ile towarów tyle relacji).

4.

Uis obrazuje udział ceny danego towaru i w ogólnej światowej wartości badanej wiązki towarów.

5.

6.

ri = współczynnik komparatywnej przewagi kraju nad rynkiem światowym w zakresie dowolnego towaru i.

• W tej formule 1 oznacza poziom wyrównania relacji cen krajowych do relacji cen światowych w zakresie danego towaru.

• Odejmując iloraz relacji od 1, określamy odchylenie, w wyniku porównania relacji cen krajowych z relacjami cen światowych, od poziomu wyrównania tych relacji.

• Z definicji przewag wynika, że odchylenia mogą być dodatnie (+), ujemne (-) lub zerowe (0).

• Wartości liczbowe współczynnika r powinny być poddane zabiegowi normowania, w celu doprowadzenia do takiej samej skali odchyleń (+) i (-).

Mierzenie przewag komparatywnych:

Numer towaru i	Cena krajowa w zł (Pi)	Cena światowa w $ (Psi)	Współczynnik ki	Współczynnik ksi	Relacje	Współczynnik ri
1 2 3 4 5 6	80 40 20 40 120 100	10 5 15 20 20 20	0.20* 0.10 0.05 0.10 0.30 0.25	0.10* 0.05 0.25 0.20 0.20 0.20	2 2 0.2 0.5 1.5 1.5	-1 -1 +0.8 +0.5 -0.5 -0.25
E	400	100	1	1

* w kraju towar jest dwa razy droższy

W odniesieniu do dwóch towarów 3 i 4 kraj ma nad rynkiem światowym przewagę komparatywną dodatnią (+).

Procedura dynamizacji i rachunku przewag komparatywnych

Procedura składa się z trzech etapów:

1. Obliczenie współczynnika przewagi komparatywnej dla okresów ubiegłych (korzystając z rozwiniętego modelu Ricardo) - otrzymujemy oddzielnie dla każdego roku zbiór współczynników (ri). Można dokonać obliczeń dla kilku lat (6-8) aby móc ustalić trendy zmian. Na podstawie otrzymanych zbiorów ustalamy szeregi czasowe dla każdego z tych współczynników, dla każdego towaru /dziedziny, czyli grupujemy je w innym układzie.

T = 1,....,z

Szeregi czasowe współczynnika r za lata ubiegłe

Towar 1
,
,
,
,.....

Towar2
,
,
,
, ....

Towar n-ty
,
,
,
, ....

2.Obliczanie trendów zmian przewag komparatywnych oraz sporządzenie prognoz

Prognozowane współczynniki przewag komparatywnych:

Okres prognozowania od z +1 ..... z +v

,
,
, ....

,
,
, ....

,
,
, ....

3. Weryfikacja prognoz ekonometrycznych i określenie priorytetów eksportowych na dane prognozowane.

Aby można było się posłużyć metodą ekspertów (uśrednienie szacunkowych ekspertów) należy wyodrębnić stopnie przewagi komparatywnej:

Przewaga komparatywna:

Wysoka gdy +0.51 < r < 1

Średnia gdy 0 < r < +0.5

Niska gdy -0.5 < r < 0

Bardzo niska gdy -1 < r < -0.5

Zestawienie kryteriów pozwala na:

Przewidywanie zmian w kraju i zagranicą.

Przewidywane zmiany warunków rynkowych w kraju i na rynkach zagranicznych.

Zmiany techniczne i technologiczne w poszczególnych dziedzinach.

Przewidywane zmiany wymagań ekologicznych.

Na podstawie zweryfikowanej przez kryteria stopni przewag komparatywnych można ustalić priorytety pierwszego i drugiego stopnia na rok docelowy okresu prognozowania. Można otrzymać dwie listy:

Lista pierwsza: dziedziny o wysokim stopniu przewagi komparatywnej.

Lista druga: dziedziny o średnim stopniu przewagi komparatywnej.

Wyniki dotyczą dziedzin o niskim stopniu komparatywności, mogą posłużyć do liberalizacji importu i współpracy z partnerami zza granicy (kraj może zredukować obciążenia importowe).

Optimum handlu zagranicznego wg V. Pareto.

Optimum handlu zagranicznego odpowiada poziomowi jaki jest osiągalny w wyniku działania mechanizmu rynkowego w warunkach wolnego handlu.

Optimum Pareta w wolnym handlu:

Należy eksportować towary relatywnie tańsze na rynku krajowym a importować towary relatywnie droższe, należy robić tak dopóki ceny relatywne krajowe zrównają się z cenami relatywnymi na rynku światowym.

Optimum handlu zagranicznego - to wielkości eksportu i importu potrzebne do tego aby relatywne ceny krajowe i światowe się zrównały.

Mechanizm wyrównania cen krajowych i światowych jest następujący:

Pod wpływem eksportu zmniejsza się podaż danego towaru na rynku krajowym, przy danym potencjale wytwórczym, powoduje to wzrost krajowej ceny towaru eksportowanego. Pod wpływem importu maleje cena krajowa towaru importowanego ponieważ rośnie krajowa podaż tego towaru.

Przykład liczbowy:

Przed wymianą:

Towar	Cena krajowa (zł)	Cena światowa (USD)
X	10	5
Y	40	6

X:Y

1:4

5:6

Po wymianie (towar x jest relatywnie tańszy)

Towar	Cena krajowa (zł)	Cena światowa (USD)
X	16	4
Y	32	8

X:Y

16:32 = 1:2

4:8 = 1:2

Optimum Pareta a teoria przewag komparatywnych

Przewagi komparatywne w sytuacji zrównania relacji cen krajowych ze światowymi

Założenie: kraj eksportuje towary 3 i 4 a resztę importuje

Numer towaru	Cena krajowa Pi	Cena światowa Psi	Współczynnik Ui	Współczynnik Usi	Relacja Ui/Usi
1	40	10	0.10	0.10	1	0
2	20	5	0.05	0.05	1	0
3	100	25	0.25	0.25	1	0
4	80	20	0.20	0.20	1	0
5	80	20	0.20	0.20	1	0
6	80	20	0.20	0.20	1	0
E	400	100	1	1		0

W momencie wyrównania cen relatywnych kraje uzyskują zerowy stopień przewag komparatywnych (kraje osiągnęły optimum handlu).

Jeżeli wyrównanie relacji cen krajowych ze światowymi powstałoby bez udziału importu i eksportu lecz z innych przyczyn to optymalny poziom wywozu i przywozu jest 0 z punktu widzenia modelu Pareta i przewagi komparatywne też są 0.

Warunkiem prowadzenia korzystnego handlu zagranicznego jest zróżnicowanie cen krajowych i światowych przed wymianą.

Optymalne rozmiary handlu zagranicznego w warunkach wymiany ograniczonej.

W warunkach wolnego handlu również występują bariery które nazywamy barierami naturalnymi (są to koszty pokonywania przestrzeni).

W modelu Pareta są one uwzględnione w cenie światowej:

Psi = csi +ti

Psj = csj + tj

Csi i csj - cena światowa towaru i lub j nie obejmująca kosztów przewozu do granicy danego kraju.

Ti i tj - koszty przewozu w skali międzynarodowej do granicy danego kraju , przypadające na jednostkę i oraz j, wyrażone w walucie międzynarodowej.

Gospodarka światowa jest wielopodmiotowa (są tu zarówno firmy jak i państwa).

?????????

Di i dj - oznaczają koszty ochrony rynku krajowego, wyrażane w walucie międzynarodowej, przypadające na jednostkę i oraz j.

• oznaczają światowe ceny towaru i oraz j zmodyfikowane (powiększone) o koszty ochrony danego rynku krajowego w przeliczeniu na jednostkę towaru.

W warunkach wymiany ograniczonej rozmiary wywozu towarów relatywnie tańszych niż zagranicą oraz przywozu towarów relatywnie droższych w kraju niż zagranicą, powinny być takie aby spowodowały wyrównanie cen krajowych ze zmodyfikowanymi o koszty ochrony danego rynku krajowego relacjami cen światowych.

• landed cost - koszt zakupu towaru zagranicą plus koszt dowozu do granicy kraju importującego plus obciążenia importu na granicy kraju importującego.

Kierunki specjalizacji eksportowej wg rachunku bieżącej opłacalności handlu zagranicznego

Przypadek 1

Numer towaru	Cena krajowa (zł)	Cena światowa (USD)	Cena transakcyjna	Dochód czysty w zł za 1 $ w eksporcie
1	80	10	40	-4
2	40	5	20	-4
3	20	25	100	3.2
4	40	20	80	3
5	120	20	80	-2
6	100	20	80	-1

Cena transakcyjna = cena światowa * kurs walutowy

Dochód czysty w zł za 1$ w eksporcie = (cena transakcyjna - cena krajowa)/ cena światowa

Eksportując towar numer 1,2 na każdym dolarze tracimy 4 zł (dopłacamy do zarobionego 1 USD 4 zł)

Opłaca się eksportować towar 3 bo z każdego zarobionego dolara mamy 3.2 zł.

W wyniku porównania z metodą przewag komparatywnych otrzymywalibyśmy identyczny ranking towarów z punktu widzenia ich predyspozycji eksportowej

Przypadek 2

Relacje cen krajowych takie same jak cen światowych

Numer towaru	Cena krajowa (zł)	Cena światowa (USD)	Cena transakcyjna	Dochód czysty w zł za 1 $ w eksporcie
1	40	10	40	0
2	20	5	20	0
3	100	25	100	0
4	80	20	80	0
5	80	20	80	0
6	80	20	80	0

Przypadek 1 i 2 potwierdzają zgodność rachunku opłacalności bieżącej z rachunkiem przewag komparatywnych oraz rachunkiem Pareta. Kurs walutowy 1USD=4zł. Może być traktowany jako optymalny w sensie Pareta gdyż stanowi dokładną relację cen krajowych do cen światowych. Jest to bowiem iloraz: ogólna wartość krajowa w zł/ ogólna wartość międzynarodowa w USD = 400/ 100 = 4. Jednocześnie spełniony jest warunek równowagi handlu zagranicznego tzn. saldo tego bilansu wynosi 0. Gdyby warunek był nie spełniony inny byłby poziom kursu optymalnego tzn. nie byłby to już kurs optymalny w sensie Pareta.

Przypadek 3

Zrównoważone relacje cen jak w przypadku 1 jak kurs 1USD=6zł

Numer towaru	Cena krajowa (zł)	Cena światowa (USD)	Cena transakcyjna	Dochód czysty w zł za 1 $ w eksporcie
1	80	10	60	-2
2	40	5	30	-2
3	20	25	150	5.2
4	40	20	120	4
5	120	20	120	0
6	100	20	120	1

Ranking towarów z punktu widzenia predyspozycji eksportowej jest nie zależny od poziomu kursu walutowego.

Przepływ kapitału w skali międzynarodowej:

Trzy formy międzynarodowych przepływów kapitałowych:

1. Zagraniczne inwestycje portfelowe.

2. Zagraniczne inwestycje bezpośrednie.

3. Kredyty międzynarodowe

Inwestycje portfelowe - lokaty w zagranicznych papierach wartościowych; motywem dokonywania tych inwestycji są spodziewane wyższe dochody niż w kraju macierzystym - wyników gry giełdowej z tytułów różnic kursów akcji; dywidendy i odsetki; różnice kursów walutowych, które mogą zwiększyć dochody inwestorów zagranicznych. Dla kraju wymagana jest podaż tego kapitału, są też zagrożenia dla tego kraju - działania spekulacyjne przy pomocy kapitałów krótkoterminowych, wywieranie wpływu przez zagranicznych inwestorów na kursy akcji.

Inwestycje bezpośrednie - jest to lokata kapitału w przedsiębiorstwie zagranicznym połączona z kontrolowaniem tego przedsiębiorstwa w celu osiągnięcia dochodu w formie zysku z działalności tego przedsiębiorstwa. Jeżeli udział w przedsiębiorstwie inwestora zagranicznego jest większy niż 10% jest to inwestycja bezpośrednia a jeżeli jest mniejszy niż 10% jest inwestycją portfelową. Jest to korzystniejsza forma dla państwa importującego. Łączy się to również z importem nowoczesnych technologii a dodatkowo jest inwestycją trwalszą.

Takie inwestycje stwarzają zagrożenia:

1. Ceny transferowe - ceny zawyżone na surowce, materiały, urządzenia dostarczane do filii zagranicznej oraz zaniżone (w stosunku do cen światowych) ceny na wyroby gotowe lub półprodukty dostarczane przez tą filię do jednostki macierzystej lub innej filii.

2. Zjawisko wykupywania przedsiębiorstw w danej branży aby po wykupieniu ograniczyć lub zlikwidować wytwórczość danej branży by uwolnić korporację od konkurencji z danego kraju.

Kraje cierpiące na niedostatek kapitału, jego import jest dobrodziejstwem. Zadaniem władz kraju jest zapobieganie i neutralizowanie zagrożeń tych inwestycji.

Ograniczanie wielkości importu kapitału odbywa się poprzez ograniczanie maksymalnej ilości akcji w przedsiębiorstwie w pewnym sektorze np. bankowym.

Kredyty międzynarodowe:

Podmioty kredytowania:

• kredyty kupieckie - jedno przedsiębiorstwo udziela drugiemu kredytu w związku z transakcją sprzedaży (kredyt wekslowy, kredyt w rachunku otwartym).

• kredyt zagraniczny - kredyt udzielany przez bank zagraniczny bankom krajowym oraz przedsiębiorstwom (commercial credits).

• kredyty państwowe - udzielane przez rządy rządom.

• kredyty inwestycji międzynarodowych.

Okres kredytowania:

• kredyty krótkoterminowe - do jednego roku.

• kredyty średnioterminowe - do 5 lat.

• kredyty długoterminowe - powyżej 5 lat.

Na przedmiot finansowania:

• kredyty towarowe - na dostawe z kraju wierzyciela.

• kredyty finansowe - na dowolny cel.

Ze względu na formę techniczną:

• kredyty w rachunku bieżącym.

• kredyty w dyskoncie weksli (akceptacyjno-remburrsowe)

Kredyty akceptacyjno-remburrsowe - bank krajowy eksportera zobowiązuje się w porozumieniu z bankiem importera że będzie akceptował traty ciągnione na niego przez importerów wymienionych w akredytywach. Bank importera zobowiązuje się, ze w terminie płatności trat tak akceptowanych będzie przekazywał (remburrsował - spłacał) bankowi eksportera sumy potrzebne na ich wykup.

• emisja obligacji na rynku zagranicznym.

Akredytywa:

- dokumentowa - pisemne zobowiązanie banku przekazane eksporterowi towaru a stwierdzające że należność za towar zostanie mu wypłacona pod warunkiem złożenia mu dokumentów towarowych wymienionych w akredytywie.

- list kredytowy - wystawiony jest przez bank importera i przesłany jest bezpośrednio beneficjantowi za granicą bez udziału banku pośredniczącego. W liście tym znajduje się upoważnienie eksportera wystawione przez bank importera do ciągnienia na ten bank traty którą bank gwarantuje wykupić po przedłożeniu jej z dokumentami towarowymi.

Światowy kryzys zadłużeniowy

Mechanizm pułapki zadłużenia - najpierw zaciągane są kredyty długoterminowe na niezbyt wysoki procent a potem następuje ich zamiana na kredyty krótkoterminowe, w wyniku restrukturyzacji, na znacznie wyższy procent. Zamiana może też dotyczyć zaciągania tzw. kredytów rotacyjnych również zaciąganych w celu spłaty innych kredytów.

Postulowane spłaty zadłużenia:

1. rozłożenie kosztów wychodzenia z kryzysu między wierzycieli.

2. stabilizacja stopy kredytowej.

3. umorzenie części długu.

4. konwersja długu - porozumienie dotyczące sprzedaży lub zamiany długu na inne zobowiązania:

• długu na dług (debt for debt swap).

• długu na udziały kapitałowe w przedsiębiorstwach.

• długu na towary pochodzące z danego kraju.

• długu na wydatki na ochronę środowiska.

• długu na obligację.

• wykup długu przez kraj dłużniczy.

Przepływ siły roboczej i technologii.

Przepływ siły roboczej w skali międzynarodowej odbywa się w zakresie znacznie wyższym niż przepływ kapitału. W teorii przepływ siły roboczej najczęściej zza główne źródło przepływu siły roboczej uważa się motywy związane z warunkami materialnymi ludności tj. ze zróżnicowaniem wynagrodzeń i warunków socjalnych w skali globalnej. W rzeczywistości występują też inne motywy migracji.

Indywidualne motywy migracji:

1. ekonomiczne

2. polityczne

3. ideologiczne

4. religijne

5. ekologiczne

Emigracja z punktu widzenia państwa - państwo może się zgodzić na migracje nadwyżek siły roboczej, ponieważ oszczędza na utrzymywaniu wolnych sił roboczych.

Przyczyny akceptowania imigracji siły roboczej przez państwo przyjmujące:

1. Niedostatek siły roboczej - import siły roboczej może przyspieszyć wzrost gospodarczy.

2. Niechęć do pewnych prac, świadczących o niskiej pozycji społecznej lub szkodliwa dla zdrowia, okazywana przez mieszkańców kraju importującego siłę roboczą.

3. Chęć odniesienia korzyści z drenażu mózgów tzn. zatrudnianie obcokrajowców posiadających wysokie specjalizacje.

4. W krajach wysokorozwiniętych zmienia się bardzo szybko struktura wiekowa społeczeństwa. Maleje udział ludzi młodych. Istnieje obawa że w przyszłości nie będzie komu utrzymywać emerytów.

Przyczyny imigracji nielegalnej.

W skali ogólnoświatowej istnieje duży margines imigracji nielegalnej. Państwa tolerują to bo:

1. Są mniejsze koszty przyjęcia siły roboczej w wyniku nie realizowania szkolenia zawodowego, opieki społecznej, świadczeń pracowniczych o wymaganym standardzie.

2. Możliwości łatwiejszego pozbycia się nadmiaru obcej siły po zmniejszeniu się na nią zapotrzebowania (a zwłaszcza wysokiego bezrobocia).

Udział obcej siły roboczej w krajach Europy Zachodniej:

Niemcy - około 7 mln. obcokrajowców.

Francja - 7%

Belgia - 9%

Szwajcaria - 30%

Regulacje i ograniczenia migracji w skali międzynarodowej:

Trudności w przepływie siły roboczej:

1. Relatywnie wysokie koszty przemieszczania siły roboczej.

2. Rozłąka z rodziną.

3. Możliwość pogorszenia statusu społecznego.

Ograniczenia odpływu i przypływu obcej siły roboczej przez państwo:

1. Ograniczenia te wprowadzają przepisy (w komunizmie emigracja zarobkowa była całkowicie zabroniona, poza pewnymi wyjątkami).

2. Istnieją też limity emigracyjne.

3. Dokładna weryfikacja turystów przybywających do kraju przez siły emigracyjne.

Regulacje nakłaniające do powrotu do kraju:

Wypłacenie odpraw mających zachęcić do powrotu do kraju pochodzenia.

Skutki przepływu siły roboczej w skali międzynarodowej:

• dla krajów pochodzenia siły roboczej

Dodatnie:

1. Uniknięcie kosztów utrzymania nadmiernych zasobów siły roboczej.

2. Korzystanie z transferu zarobków do kraju pochodzenia.

Ujemne:

1. Pogorszenie struktury zatrudnienia z powodu ubytku ludzi młodych i przedsiębiorczych.

2. Utrata wydatków poniesionych na kształcenie zwłaszcza osób wysoko wykwalifikowanych.

• dla krajów importujących siłę roboczą

Dodatnie:

1. Możliwość wzrostu gospodarczego.

2. Uniknięcie kosztów wykształcenia.

3. Wzbogacenie rodzajów usług dla ludności.

Ujemne:

1. Możliwość przekształcenia się bilansu siły roboczej na dodatni (nadmiar siły) i powstanie bezrobocia.

2. Ponoszenie kosztów związanych z przyjęciem siły roboczej i administrowanie nią.

3. Konsekwencje konfliktów na podłożu etnicznym.

Związek siły roboczej i globalizacji

Globalizacja gospodarcza - proces intensyfikacji powiązań międzynarodowych podmiotów gospodarczych w wyniku handlu i przepływu kapitału, a w znacznie mniejszym stopniu siły roboczej oraz intensyfikacji przepływu informacji w skali międzynarodowej.

Prawa pracowników w krajach słabo rozwiniętych:

1. Prawo do zrzeszania się w związkach zawodowych.

2. Prawo wyboru pracodawców.

Kraje słabo rozwinięte powinny mieć prawo do konkurencji na rynku światowym dzięki mniejszym płacom.

Dumping społeczny - towary eksportera są wytwarzane taniej niż w innych krajach ze względu na tanią siłę roboczą.

W związku z procesem globalizacji nie można oczekiwać istotnych zmian w transferach siły roboczej.

Transfer technologii.

Istotną rolę odgrywają inwestycje bezpośrednie.

Innowacyjność przełomowa jest przenoszona w skali międzynarodowej przez inwestycje bezpośrednie.

Starsze techniki udostępniane są w ramach licencji.

W skali międzynarodowej występuje przepływ technologii, gdyż myśl techniczna zawarta jest w urządzeniach czyli może być przenoszona do krajów słabo rozwiniętych przez import. W krajach tych może być zjawisko naśladownictwa.

Licencja - prawne zezwolenie na robienie czegoś co jest objęte licencjonowaniem. Prawne zezwolenie na korzystanie z patentów.

Patent - urzędowe przyznania prawa wyłącznego korzystania z danego wynalazku.

Know-how - umiejętności specjalistyczne. Dotyczy metod zarządzania; przepływ pracowników wykwalifikowanych.

Kurs walutowy jako instrument regulacji handlu zagranicznego.

Kurs walutowy - cena jednostki waluty obcej wyrażona w jednostce waluty narodowej lub odwrotnie.

Dwie postacie kursu walutowego równoważą się, stosunek między walutami jest taki sam (z definicji)

Sprzedaż towaru zagranicą obejmuje dwa stadia:

1. sprzedaż towaru za walutę obcą

2. sprzedaż waluty obcej, która jest również swoistym towarem, za walutę krajową

Eksporter może uzyskać wysoką cenę za swój towar i za zarobioną walutę obcą pod warunkiem że kurs waluty obcej jest jak najwyższy.

Zakup towaru zagranicą obejmuje dwa stadia:

1. zakup waluty obcej za walutę krajową

2. zakup towaru za walutę obcą

Tu jest odwrotnie niż w eksporcie - dobrą ceną dla importera jest niska cena waluty obcej i towaru.

Regulacja - funkcja polegająca na opłacalności eksportu i importu.

Kurs waluty ma też zapewnić równowagę na krajowym rynku pieniężnym między podażą a popytem na waluty obce. Kontrolę nad tą funkcją pełnią banki centralne. Kontrolę nad kursem walut jako instrumentem polityczno-gospodarczym pełnią ministrowie gospodarki i finansów.

Teoria kursu walutowego - parytetu siły nabywczej.

Kurs walut to odzwierciedlenie średniej relacji cen krajowych do cen światowych w danym momencie. Od tej relacji zależy parytet siły nabywczej waluty narodowej w danym kraju i siły nabywczej waluty obcej zagranicą.

Parytet - pokrycie pieniądza (złoto, towar), tu równość siły nabywczej krajowej i zagranicznej.

Miarą parytetu jest ilość towarów i usług jaką można zakupić za określoną ilość jednostek każdej z dwóch walut.

W innych teoriach przyjmuje się wagę do czynników zmiany kursu walut (czynniki ważne):

• oczekiwana stopa inflacji

• realna stopa procentowa

Są to elementy koncepcji zwanej Efektem Fisher'a. Zakłada on stałość stopy procentowej w ujęciu długoterminowym a zmiany kursu walut wyjaśniał spodziewaną stopą inflacji.

Teoria parytetu stóp procentowych.

Równość stóp procentowych w kraju i zagranicą jest traktowana jako warunek stabilności kursu walut. Jeśli występuje różnica wtedy należy się liczyć z odpływem lub przypływem kapitału, co musi znaleźć odzwierciedlenie w zmianie kursu walut (jeżeli w kraju stopa procentowa jest większa niż zagranicą to kapitał będzie przypływał i odwrotnie - szczególnie przy inwestycjach portfelowych).

Rodzaje kursów walutowych:

Płynny - z punktu widzenia stabilności kursu wyróżniamy:

• płynny całkowicie (clear floating)

• płynny regulowany (dirty floating)

ma pasmo wahań, ale różni się od kursu stałego znacznie większym przedziałem zmienności.

Stały - (fixed rate of exchange) podlegający kontroli w postaci przedziału zmienności (pasma wahań 1-1.5 w górę lub w dół w stosunku do przedziału paretowego). Kurs stały może być określony w stosunku do $ lub koszyka walut.

Dostosowany okresowo - zmienny po upływie pewnego czasu, jednakże z utrzymaniem małego pasma wahań w okresach następnych.

Sztywny - nie ma pasma wahań - jest to kurs całkowicie niezależny od kursu podaży i popytu walut obcych. Towarzyszy mu kurs czarnorynkowy.

Istotną cechą odróżniającą kurs całkowicie płynny od pozostałych odmian kursów jest brak interwencji państwa na rynku walutowym oraz obowiązek dokonywania interwencji przez pozostałe (z wyjątkiem kursu sztywnego).

Interwencja ta polega na skupywaniu przez bank centralny walut obcych, gdy ich ilość jest nadmierna przy kursie podlegającym ochronie oraz sprzedaż walut obcych, gdy jest ich niedobór. Aby państwo mogło pełnić te funkcje powinno posiadać odpowiednią ilość rezerw walutowych. Poziom rezerw powinien być dostosowany nie tylko do funkcji płynności płatniczej państwa wobec zagranicy z tytułu operacji handlu zagranicznego, ale także do zapewnienia stabilnych warunków na krajowym rynku walut. Im bardziej poziom dewiz w danym kraju uzależniony jest od nietrwałych źródeł pozaeksportowych i im wyższe prawdopodobieństwo nadmiernego odpływu dewiz, głównie w wyniku emigracji kapitałów krótkoterminowych lub wyraźnego zagrożenia spekulacyjnymi działaniami rynku, tym większe rezerwy walutowe winny być utrzymywane w celu skutecznej interwencji.

Wprowadzenie kursu całkowicie płynnego oznacza uznanie iż najlepszą ceną waluty obcej jest cena wolnorynkowa, czyli że waluta obca może być traktowana tak samo jak każdy inny towar.

Rezygnacja państwa z interwencji na rynku walutowym oznacza zaniechanie kontroli przez państwo nad ceną walut obcych. Takie działanie może nie rodzić konsekwencji jeśli w danym kraju gospodarka jest zrównoważona, rynek walutowy jest stabilny, równowaga płatnicza nie jest zagrożona i wtedy kurs całkowity płynny może być też stabilny w tych warunkach, zwłaszcza jeśli potencjał gospodarczy kraju jest bardzo duży, odporny na zakłócenia spekulacyjne. Państwa znajdujące się w takiej sytuacji mogą więc z powodzeniem stosować kurs całkowity płynny.

W czasie załamania na krajowym rynku walut państwo stosuje kurs całkowity płynny. Państwo chce wtedy wyręczyć się mechanizmem rynkowym w doprowadzeniu kursu walutowego do poziomu równowagi rynkowej i w celu dokonania głębokiej dewaluacji własnej waluty, nie w sposób administracyjny ale przy pomocy mechanizmu rynkowego.

Wpływ kursu walut na opłacalność eksportu i importu w warunkach niezmiennych cen krajowych i światowych.

Przypadek I - kurs 4zł/1$

Numer towaru	Cena krajowa w zł.	Cena światowa w $	Cena transakcyjna w zł. (a	Dochód czysty w zł. za 1$ w eksporcie (b
1 2 3 4 5 6	80 40 20 40 120 100	10 5 25 20 20 20	40 20 100 80 80 80	-4 5. -4 6. 3.20 1. 2 2. -2 4. -1 3.

(a - cena transakcyjna = cena światowa * kurs walutowy

(b - dochód czysty w zł. za 1$ w eksporcie = (cena transakcyjna - cena krajowa)/cena światowa

widzimy że do eksportu nadają się towary numer 3 i 4.

1,2,3,4,5,6 - kolejność do eksportu

4 zł. mogłoby być traktowane jako optimum w sensie Pareta, bo odzwierciedla średnią cenę krajową do ceny światowej: 400(kraj)/100(świat) = 4

Jeżeli saldo eksportu i importu jest zerowe (równowaga handlu zagranicznego) i jeśli podaż dewiz z popytem na nie jest w równowadze tzn. że jest równowaga na rynku krajowym to 4 zł może być optimum Pareta. A jeżeli w handlu zagranicznym jest deficyt i nie ma równowagi to optimum kursu jest inne, a nie takie jak w sensie Pareta.

Przypadek II - kurs 3zł/1$

Numer towaru	Cena krajowa w zł.	Cena światowa w $	Cena transakcyjna w zł.	Dochód czysty w zł. za 1$ w eksporcie
1 2 3 4 5 6	80 40 20 40 120 100	10 5 25 20 20 20	30 15 75 60 60 60	-5 5. -5 6. 2.20 1. 1 2. -3 4. -2 3.

Regulacja taryfowa w handlu międzynarodowym.

Regulacja taryfowa polega na stosowaniu różnego rodzaju cła, które służą realizacji celów stanowiących przedmiot zainteresowania poszczególnych państw (polityki zagranicznej państw)

Realizacja celów polityki zagranicznej odbywa się w drodze doboru instrumentów celnych i stawek celnych na poziomie odpowiadającym preferencjom ochronnym państwa. W trakcie prowadzenia polityki handlu zagranicznego państwo może tez stawiać sobie za cel liberalizację importu w dziedzinach o ustalonej przewadze komperatywnej ujemnej. Głównym jednak zadaniem jest utrzymywanie ochrony w dziedzinach „wrażliwych”, czyli dla których konkurencja zagraniczna może stanowić istotne zagrożenie.

Cło - jest rodzajem podatku nakładanego przez państwo na towary przewożone przez granicę państwa (opłata celna to błędne sformułowanie).

Polityka celna państwa zależy od zobowiązań i uprawnień traktatowych, które wynikają z klauzul stosowanych w handlu międzynarodowym.

Najważniejsze klauzule:

KNU - klauzula największego uprzywilejowania

KN - klauzula narodowa

Klauzula ochronna

Klauzula stand-still

Klauzula anty-dumpingowa

KNU - zawiera umowne zobowiązanie państwa do traktowania partnera w okresie obowiązywania umowy nie gorzej niż najbardziej uprzywilejowanego kraju, praktyczne zastosowanie tej klauzuli prowadzi do tego, że państwo nie może przyznać preferencyjnych stawek celnych żadnemu krajowi bez ich rozciągnięcia na wszystkich partnerów KNU, jest to uprawnienie państw do domagania się takich samych preferencji jakie zostały przyznane innemu państwu, wynika z tego równe traktowanie partnerów. Klauzula ta może obejmować poza cłem także żeglugę morską i śródlądową oraz tranzyt.

3 główne wyjątki od KNU:

1. preferencje wynikające z umowy o utworzeniu strefy wolnego handlu oraz ??????????/

2. ustępstwa strefy przygranicznej

3. preferencje dla krajów rozwijających się w ramach tzw. Powszechnego Systemu Preferencji Celnych (GSP - Generalized System of Preferences)

Klauzula Narodowa - zobowiązanie krajów, że na swym terytorium nie będzie traktował towarów partnera gorzej niż własnych, chodzi o jednakowe obciążenie podatkami, poza cłem może dotyczyć też żeglugi i handlu, przedsiębiorstw zagranicznych (zasad ich tworzenia i likwidacji).

Klauzula Ochronna - stwarza państwu prawo do zastosowania specjalnych środków ochronnych, np. podwyższonych stawek celnych lub kontyngentów, jeżeli import danego towaru powoduje poważne zakłócenia w państwie.

Klauzula anty-dumpingowa - na mocy jej państwo ma prawo wprowadzić środki ochronne wobec dostawcy danego towaru gdy import jest dokonywany po cenach dumpingowych (niższych od wartości normalnej) Praktyczne wykorzystanie tej klauzuli jest możliwe w drodze specjalnego postępowania anty-dumpingowego przeciwko dostawcom. Państwo musi udowodnić że dostawy były dokonywane po cenach dumpingowych i że wywołały groźbę postępowania.

artykuł VI gatunku - wartość normalna - to cena po której podobny produkt jest sprzedawany na rynku wewnętrznym na rynku eksportera w normalnym obrocie handlowym.

marża dumpingowa = margines dumpingu - stanowi on różnicę między wartością normalną a ceną eksportową.

Cło anty-dumpingowe nie może być wyższe od marży dumpingowej.

W trakcie postępowania eksporter może złożyć tzw. zobowiązanie cenowe. Jeśli zostanie zaakceptowane przez importera postępowanie może zostać zakończone.

Państwa małe i o słabej pozycji przetargowej pragnące zastosować tę klauzulę wobec państw silniejszych muszą się liczyć z ewentualnością działań retorsyjnych odwetowych, których koszty mogą się okazać wyższe niż wpływy z ceł dumpingowych i korzyści z ograniczenia dumpingu.

Klauzula stand-still - to całkowite unieruchomienie - chodzi o niezmienność poziomu ochrony, dokładniej o nie pogorszenie dostępu do rynku w zakresie określonych towarów. Partnerzy zobowiązują się, że nie wprowadzą wobec siebie nowych ceł i ograniczeń ilości lecz utrzymają poziom ochrony istniejący w danym dniu (postanowienie protokołu 3.).

Klauzula ta ma szerokie zastosowanie przy przyjmowaniu nowych członków do WTO. WTO oczekuje że państwa ubiegające się o członkostwo zobowiążą się do nie zwiększania stawek celnych (poziomu ochrony) w stosunku do uzgodnionego w trakcie negocjacji momentu w okresie minionym.

Instrumenty regulacji taryfowej.

Regulacja taryfowa jest preferencyjną i zalecaną przez WTO formą ochrony rynku, bo w odróżnieniu od środków taryfowych znajduje bezpośrednie odzwierciedlenie w cenach, chociaż instrumenty poza taryfowe mają też charakter ???????, to nie występują w postaci parametrów opłacalności handlu zagranicznego a działanie cenotwórcze jest z reguły opóźnione.

Klasyfikacja ceł (wg czterech kryteriów):

• kryterium rodzaju operacji handlowych

• kryterium celu zastosowania cła

• kryterium statusu partnerów

• kryterium stopnia ochrony rynku krajowego

Kryterium rodzaju operacji handlowych.

• cła importowe - stanowią w ramach WTO prawie wyłączną odmianę ceł ????, cele ich stosowania mogą być różne. Są cenotwórcze w sensie zwiększania poziomu cen krajowych aż do zrównania z cenami światowymi lub do ich przekroczenia.

• cła eksportowe - mają ograniczony zakres stosowania gdyż nie są zgodne z regułami GATT i WTO, ważne są też dla krajów rozwiniętych. Wpływ ceł eksportowych do cen krajowych jest odwrotny do cen importowych a mianowicie cła eksportowe umożliwiają utrzymanie cen krajowych poniżej cen światowych, cła te ograniczają wywóz towarów ?????????????

• cła tranzytowe - w zasadzie to już kategoria historyczna, zaniechano ich stosowania wg Konwencji Brukselskiej z 1921 roku, opłaty w transporcie międzynarodowym dotyczą dziś nie towarów lecz pojazdów, ich celem nie jest ochrona rynku lecz uzyskanie środków na infrastrukturę i ochronę środowiska.

Kryterium celu zastosowania cła:

Dzielimy na:

• gospodarcze - wpływają na rozwój gospodarki, dzielą się na:

• ochronne - ograniczają konkurencję zagraniczną (w tym wychowawcze - infant industries = gałęzie początkujące)

- prohibicyjne - czyste i retorsyjne (odwetowe). W cłach retorsyjnych wyróżniamy: anty-dyskryminacyjne (mające naprawić skutki gorszego traktowania niż ???????); anty-dumpingowe; anty-premiowe (wyrównawcze - nie mylić z opłatami wyrównawczymi - celem ich jest zneutralizowanie skutków subsydiowanych działań eksportu przez partnera)

• fiskalne (skarb państwa) - dochody zasilające skarb państwa np. podatek graniczny (będący instrumentem para-taryfowym którego zakres może być szerszy niż typowe cła fiskalne.

Kryterium statusu partnerów.

• cła podstawowe (konwencyjne lub umowne) - dotyczy krajów eksporterów korzystających w państwie importującym z klauzuli największego uprzywilejowania (KNU). Są to zwykle prawie wszystkie kraje świata. Jest około 10 państw nie mających KNU (stosują one cła autonomiczne)

• cła autonomiczne - dotyczą tylko eksporterów nie korzystających w państwie importerów z KNU. Zdarza się że duże kraje odmawiają KNU.

• cła preferencyjne - dotyczą krajów eksportujących, które mają z krajem importującym porozumienie o wolnym handlu lub unii celnej, a także krajów rozwijających się w związku z ich uprawnieniami do korzystania z Powszechnego Systemu Preferencji Celnych (GSP - Generalized System of Preferences)

Kraje rozwijające się dzielimy na dwie grupy:

• korzysta ze stawek zerowych

• korzysta ze stawek częściowo obniżonych od poziomu cła podstawowego

Kryterium stopnia ochrony rynku krajowego.

cła zwyczajne - do nich należą wszystkie rodzaje cła zawarte w taryfie celnej, jeśli nie jest wyraźnie podana informacja że dana stawka celna obejmuje cło dodatkowe.

cła dodatkowe - zwykle doliczane do cła zwyczajnego. Najpowszechniejszym cłem dodatkowym jest cło dodatkowe na cukier w towarach przetworzonych zawierających cukier (w Polsce cło dodatkowe na cukier ma symbol DCC, a w Unii Europejskiej ADISZ).

We wszystkich państwach WTO może być stosowane cło dodatkowe na produkty rolno-spożywcze oznaczone klauzulą SSG (Special SafeGuard) - Specjalna Klauzula Ochronna.

Special SafeGuard - Specjalna Klauzula Ochronna - na jej mocy można stosować cła dodatkowe.

Cło dodatkowe może być też na mąke w towarach przetworzonych - oznacza się je jako Ad (w Unii FM).

Za rodzaj cła dodatkowego można też uważać element rolny zawarty w towarach przetworzonych w Unii Europejskiej w postaci symbolu EA.

Rodzaje stawek celnych

• stawki ad walorem - od wartości towaru, stawki są wyrażane w %, np. 20%, 40%, występują bardzo często.

rate of duty - stawka celna

• stawki specyficzne - wyrażane w jednostkach walutowych na jednostkę miary towaru np. 50 ECU/kg, 5 ECU/hl.

• stawki mieszane - połączenie dwóch poprzednich stawek np. 15(ad walorem) + 50 ECU/hl + 0.5 ECU/%l(procent substancji w litrze).

• stawki minimalne - zwykle w postaci stawek specyficznych, stanowiące dolną granicę wymiarów cła, zapisuje się je w postaci np. 20 MIN(20% ad walorem) 0.17 ECU/kg

• stawki maksymalne - postać stawek specyficznych połączonych ze stawkami ad walorem, np. 20 MAX 0.25ECU/kg.

Możemy w ten sam sposób mówić o cle, czyli cło ad walorem, specyficzne, mieszane, minimalne, maksymalne.

Wartości celne - jest to deklarowana przez importera i akceptowana przez urząd celny podstawa wymiaru cła oparta na tzw. wartości transakcyjnej, czyli cenie fakturowej CIF tj. łącznie z kosztami transportu, ubezpieczeniem i innymi opłatami poniesionymi przez importera do granicy kraju.

Wartość celna nie może być ustalona na podstawie:

1. ceny sprzedażnej towarów produkowanych w kraju importującym

2. przyjęcia ceny wyższej z dwóch alternatywnych wartości występujących przy ustalaniu wartości celnej

3. cen rynku wewnętrznego w kraju eksportującym

4. kosztów produkcji poza wyjątkiem określenia wartości kalkulowanej identycznych lub podobnych towarów wg specjalnych przepisów WTO

5. cen po których towary są eksportowane do kraju innego niż dany kraj importujący

6. minimalnych wartości celnych

7. arbitralnych lub fikcyjnych wartości

Importer powinien być poinformowany na piśmie, o ile tego żąda, o sposobie i metodach ustalania wartości celnej w przypadkach spornych.

Icidence (z jęz. Ang.) - stopień lub zakres zdarzenia lub efektu.

Incydencja celna - zjawisko które może występować w handlu międzynarodowym w przypadku regulacji taryfowej. W odniesieniu do regulacji taryfowej incydencja celna występuje wtedy gdy nałożenie lub podwyższenie cła w kraju importującym spotyka się z reakcją eksportera w postaci obniżki ceny eksportowej i w rezultacie wewnętrzna cena w kraju importera może nie wzrosnąć pod wpływem nałożenia cła, natomiast poprawią się terms of trade (warunki handlu) dzięki spadkowi ceny w imporcie.

Terms of trade - warunki wymiany w odniesieniu do handlu zagranicznego, termin ten oznacza coś bardziej konkretnego. Terms of trade to relacja zmian cen eksportowych do zmian cen importowych. Jeżeli cena eksportowa towaru rośnie szybciej niż cena importowa mówimy wówczas o poprawie terms of trade. A jeżeli rośnie wolniej to mówimy o pogorszeniu terms of trade. Jeśli rosną lub maleją jednakowo oznacza to że terms of trade nie ulegają zmianie.

W przypadku incydencji celnej cena może spaść w stosunku do ?????? i z tego tytułu terms of trade się poprawią.

Cła mają charakter cenotwórczy czyli jeśli cło się wprowadza lub podwyższa to należy spodziewać się podniesienia ceny krajowej. ?????

Tylko gdy wystąpi incydencja celna to może nie nastąpić podniesienie cen przy wprowadzeniu lub podwyższeniu ceł. Aby incydencja celna wystąpiła to państwo musi mieć duży margines zysku.

Wpływ pozataryfowych środków regulacji handlu zagranicznego na ceny krajowe i sposób przekształcenia tych środków w ekwiwalent celny.

Kontyngent, najważniejszy poza taryfowy środek regulacji handlu zagranicznego (w jęz. Ang. quotas) - zwane też nazwą ograniczeń ilościowych. Są w handlu światowym główną formą poza-taryfowej regulacji.

Kontyngent w dziedzinie handlu zagranicznego oznacza urzędowo ustaloną maksymalną wielkość (normę) importu, eksportu lub tranzytu. Wielkość ta może być wyrażona w formie ilościowej tzn. w jednostkach fizycznych.

• kontyngent ilościowy lub w formie wartościowej - kontyngent wartościowy

Wyróżniamy także:

1. Kontyngent taryfowy (celny) - maksymalna wielkość importu bezcłowego lub objętego obniżonym stawkami celnymi. Ważną cechą tego kontyngentu jest to, że nie ogranicza on w ogóle przywozu danego towaru wg normalnej stawki celnej tzn. że przywóz ponad kontyngent taryfowy jest dozwolony, lecz na normalnych warunkach.

2. Kontyngent nie taryfowy - oznacza wielkość importu , eksportu lub tranzytu której przekroczenie jest niedozwolone.

Ekwiwalent celny - cło zastępujące poza taryfowe instrumenty regulacji handlu zagranicznego ustalone w wysokości wywołującej taki sam efekt ograniczający strumienie handlu jak instrumenty poza taryfowe. ( W gospodarce socjalistycznej cały handel zagraniczny był wyznaczony przez kontyngenty. W takim systemie cła nie były potrzebne, poza tym co było wymienione w planach importu i eksportu trzeba było wykonać, ale nie było czym handlować.)

Przykład:

100 litrów wina = 1hl wina (hektolitr)

na to wino w kraju nałożony jest kontyngent = 1000hl (ta wartość nie może być przekraczana w imporcie)

Produkcja krajowa = 0

Cena 1hl wina = 100 USD

100USD*5zł/USD = cena transakcyjna 500 zł

Cena krajowa za 1hl wina = 750 zł

Pomiędzy cenami krajowymi a światowymi występowała luka w systemie socjalistycznym.

Jeżeli do ceny transakcyjnej dodamy lukę (x) to otrzymamy cenę krajową

Cena transakcyjna + luka(x) = cena krajowa

X=250 zł

Pytanie: skąd bierze się ta luka i dlaczego w takiej wysokości?

Aby odpowiedzieć na to pytanie trzeba :

• obliczyć rozmiary podaży wg cen transakcyjnych

Odp.1000hl - podaż wyrażona ilościowo w jednostce fizycznej

Ponieważ w kraju się nie produkuje to możemy przyjąć że na rynku jest 1000hl wina. Mniej nie może być bo taki jest plan i więcej nie bo więcej nie można przywieźć.

- 1000hl * 500 zł = 500,000 zł

rozmiary popytu wg cen krajowych, które są cenami równowagi rynkowej. Popyt jest też 1000hl bo póki cena 750 zł jest ceną równowagi rynkowej to popyt właśnie jest 1000hl

1000hl *750= 750,000 zł

Z tego wynika luka : różnica pomiędzy wartością popytu wg cen krajowych a wartością podaży wg cen międzynarodowych.

X= 750,000 - 500,000 = 250,000

Czyli luka na 1 beczkę wina (x)

X= 250,000 / 1000hl = 250 zł

Ta luka jest skutkiem zastosowania kontyngentu w wysokości 1000hl wina. Gdyby nie to można by przywieźć więcej wina i cen a rynkowa była by niższa i odwrotnie.

System Regulacji taryfowej

W nim nie ma kontyngentu, a więc nie ma ograniczeń ilościowych w przywozie i w wywozie. Jest jednak warunek że kurs 5zł/USD oraz cło ad valorem (od wartości) wynosi 50 5 ( od wartości od ceny transakcyjnej)

Wtedy:

Cena światowa 100 USD

Kurs walutowy 5 zł

Cło 50 5 (ono zwiększa koszt sprowadzenia towaru do kraju)

{100USD *5 zł/USD} +{50% (100USD *5zł/USD)} = 500 = 250 = 750

cena transakcyjna cło cena krajowa

Jeżeli zamiast kontyngentu władze zastosują odpowiednią stawkę celną to spowodują że cena krajowa wzrośnie tak samo jak w przypadku wprowadzenia kontyngentu. Powstaje pytanie, ile tego wina w warunkach bez kontyngentu zostanie sprowadzone do kraju?

Odp. Zostanie sprowadzone 100hl, ponieważ jeżeli cena beczki wina obejmująca cło wynosi 750 zł tzn. że można przyjąć że na rynku krajowym ta cena 750 zł jest ceną równowagi rynkowi przy podaży 1000hl wina.

Gdyby wina sprowadzono by mniej to cena była by wyższa. Opłacalne jest przywożenie do momentu spadku ceny do 750 zł. Gdyby przywieziono więcej to kosz przywozu byłby wyższy niż cena rynkowa, to byłoby nieopłacalne. Czyli w przypadku zastosowania cła można osiągnąć takie same ograniczenia przywozowe jak w przypadku kontyngentu.

To 50 % stało się ekwiwalentem.

W jaki sposób można określać ekwiwalent celny?

• Taryfikacja- jest to prowadzona w ramach WTO działalność polegająca na przekształcaniu poza taryfowych na ekwiwalenty celne. Aby takie działania prowadzić należy ustalić wartość stawki cła ad valorem, mogące zastąpić środki poza taryfowej powodującej powstawanie różnicy cen transakcyjnych i krajowych.

di = pi - pi3* m

di - różnica pomiędzy ceną krajową towaru a ceną światową tego towaru, przeliczona na walutę krajową

pi - cena krajowa towaru i wyrażona w walucie krajowej

pi 3 - cena światowa towaru i wyrażona w walucie międzynarodowej ( obejmująca koszty dostawy towaru do granicy kraju importera)

m- kurs walutowy międzynarodowy wyrażony w jednostkach waluty krajowej.

Stawka cła ad valorem dotyczące dowolnego towaru i - ai

Takie działanie odpowiada regułom taryfikacji określonym przez WTO

Dzięki tym działaniom można określić ekwiwalent.

Przykładowa taryfikacja:

Numer towaru	Cena światowa w $	Kurs walut zł/$	Cena tranzytowa w zł	Cena krajowa w zł	Cena krajowa - cena tranzytowa	Stawka cła ad valorem
1 2 3 4	2 3 4 4	5 5 5 5	2*5=10 15 20 20	15 18 22 50	5 3 2 30	0.5*100=50 0.2*100=20 10 150

Stawka cła ad valorem (ekwiwalent celny)

Założenie: różnice cen światowych do cen krajowych wynikają z barier (np. zakaz przywozu). Przy tego typu barierach też można określić ekwiwalent. Będzie to wtedy bardzo wysoka stawka celna, bo cena krajowa towaru, którego nie można w ogóle sprowadzić będzie bardzo wysoka. Wtedy różnica pomiędzy ceną światową a ceną krajową będzie też bardzo duża. Ekwiwalent celny wtedy też będzie bardzo duży (np.. 700%) ale musi on tyle wynosić aby być równoważny tym ograniczeniom.

Na początku procesu transformacji musiała nastąpić zmiana ?????????????? oraz zastąpieniu kontyngentowego systemu handlu systemem regulacji taryfowej uzupełnionym jedynie instrumentami regulacji poza-taryfowej.

Wyeliminowanie państwowego monopolu handlem zagranicznym było łatwe, lecz drugie zadanie już nie. Skutki wykonania drugiego zadania nie są zadawalające.

Aby dobrze zrozumieć jak przechodzono do systemu regulacji taryfowej trzeba podkreślić, że pod koniec działalności poprzedniego systemu pojawiła się odmiana socjalizmu rynkowego - socjalizm wolnorynkowy. Przyjęto wtedy zasadę wolnego handlu zagranicznego jako doktrynę polityki handlowej. Uważano, że trzeba handel zagraniczny zreformować tak, że nie będzie się opierał na systemie kontyngentów, lecz przedsiębiorstwa będą same decydować co i ile przywozić, a władze centralne ograniczą się do ustalenia pośrednich regulatorów w postaci ceł. Wtedy wprowadzono w Polsce te stawki ceł. Były to stawki celne o charakterze przypadkowym i nie miały nic wspólnego z zabiegiem taryfikacji. Gdy Polska przystąpiła do tworzenia systemu gospodarki rynkowej po rozpoczęciu transformacji systemowej, stosowaliśmy w praktyce doktrynę wolnego handlu opierając się na założeniu zę handlem zagranicznym będą się zajmować głównie przedsiębiorstwa prywatne, a nie państwowe. Na początku ta doktryna wolnego handlu spowodowała że stawki celne były zaniżone i przypadkowe i zostały jeszcze obniżone tzn. że nasza gospodarka została poddana w szybkim czasie bardzo daleko idącej redukcji ochrony rynku krajowego. Już w 1991 roku zaszła potrzeba podwyższenia stawek ceł na pewne towary. Stopień liberalizacji w handlu był nadmierny.

Nie zastosowano reguły wzajemności polegającej na tym że żadne państwo nie ma obowiązku redukowania poziomu ochrony kraju. Można tę redukcję uzależnić od koncesji ze strony partnerów.

Polskie władze ani w systemie socjalistycznym ani już na początku nowego systemu nie zwróciły na to uwagi i dokonały drastycznej redukcji ochrony bez koncesji partnerów.

Dwa błędy władz polskich:

1. Zaniechano przeprowadzenia taryfikacji aby dowiedzieć się jaki powinien być ekwiwalent do podjęcia negocjacji.

2. Dokonanie redukcji

Gdy Polska zaczęła zabiegać o łatwiejszy dostęp do rynków partnerów, a zwłaszcza Unii Europejskiej, to oni powiedzieli że chętnie dadzą koncesję jeśli Polska na warunkach wzajemności też przeprowadzi redukcję. Polska powiedziała że już przeprowadziła redukcję, ale ona była jednostronna. Dlatego stawki celne musiały być dalej redukowane. Dlatego też mamy mniejszą ochronę niż Unia Europejska i dlatego mamy taki deficyt w handlu towarami rolno-spożywczymi z Unią Europejską.

Specjalne instrumenty regulacji handlu międzynarodowego towarami rolno-spożywczymi.

4 główne przyczyny protekcjonizmu rolnego tradycyjnego:

1. poszerzanie areału ziem uprawnych.

2. unowocześnianie metod produkcji rolnej.

3. ochrona drobnych producentów rolnych przed konkurencją zagraniczną.

4. wspomaganie rozwoju przemysłu przetwórczego.

W krajach wysoko rozwiniętych protekcjonizm jest również na wysokim poziomie. Jednak żadna z przyczyn tradycyjnych tam nie egzystuje.

2 główne przyczyny współczesnego protekcjonizmu rolnego w krajach wysokorozwiniętych:

1. strategiczny charakter żywności wymagający wysokiego stopnia samowystarczalności w jej produkcji.

2. wzrost wymagań jakościowych, a zwłaszcza higienicznych w zakresie przetwórstwa rolno-spożywczego.

Kraje wysokorozwinięte przez subsydiowanie eksportu produktów rolnych wpływają na kraje niskorozwinięte. W krajach niskorozwiniętych zwiększa się ochrona, bo produkty stają się bardziej wrażliwe.

Postanowienie dokumentu 6 WTO „Porozumienie w sprawie rolnictwa”: uczestnicy zobowiązują się nie stosować ani nie przywracać żadnych środków regulacji dostępu do rynku, które zostały przekształcone w zwyczajne cła (w ekwiwalent celny).

Środkami tymi są:

• ograniczenia ilościowe w imporcie (kontyngenty nie-taryfowe)

• zmienne opłaty wyrównawcze

• minimalne ceny importowe

• dyskrecjonalne kontyngentowanie (licencjonowanie importu)

• środki nie-taryfowe utrzymywane przez przedstawiciela handlu państwowego

• dobrowolne ograniczenia eksportowe i podobne środki stosowane na granicy, inne niż zwyczajne cła

Wyjątki od stosowania tych środków:

• z tytułu głębokiej nierównowagi bilansu płatniczego oraz innych ogólnych a nie odnoszących się tylko do rolnictwa postanowień GATT i WTO

Cena progu

Klauzula SSG (Special SafeGuard) - przewiduje możliwość zastosowania alternatywnego instrumentu „cena progu” (w jęz. Ang. trigger price)

Threshold price - system opłat wyrównawczych, w tym systemie cena progu jest inna niż cena progu stosowana w klauzuli SSG.

W systemie opłat wyrównawczych cena progu jest odpowiednikiem ceny normatywnej jako cena mająca gwarantować opłacalność produkcji rolnej w Unii Europejskiej.

Wg klauzuli SSG cena progu to cena importowa CIF (czyli obejmująca koszty dostawy towaru do granicy kraju importującego) ale nie aktualna lecz wzięta z okresu bazowego 3 lat 1986-88 jako tzw. cena referencyjna przeciętna z tego 3-letniego okresu. Jest to cena związana z systemem międzynarodowym (a w systemie opłat wyrównawczych związana z systemem wewnętrznym).

Cena progu służy do określenia odchyleń bieżących cen importowanych CIF (fakturowych) poniżej ustalonych cen progu.

Z tytułu odchylenia się ceny importowej CIF poniżej ceny progu władze mogą wprowadzić cło dodatkowe. Jego wysokość zależy od stopnia w jakim cena fakturowa odchyla się od ceny progu. Przepisy WTO podają dokładne reguły ustalania cła dodatkowego. Ale wśród nich jest pewna reguła: jeżeli cena fakturowa CIF odchyla się od ceny progu nie mniej niż 10% to cło dodatkowe nie jest nakładane.

Drugim instrumentem wynikającym z klauzuli SSG jest wielkość progowa importu (import trigger level) - jest to ustalona przez państwo na dany rok kalendarzowy na podstawie danych statystycznych dotyczących średniorocznej wielkości importu z 3-letniego okresu bazowego, ilość (w jednostkach fizycznych) towaru po przekroczeniu której może być nałożone cło dodatkowe. W tym przypadku okres bazowy to 3 lata poprzedzające rok obowiązywania wielkości progowej importu.

Żaden z tych instrumentów nie może być stosowany zanim nie zostanie wyczerpana kwota tzw. minimalnego dostępu do rynku. Ta kwota też jest elementem regulacji WTO. Kwota minimalnego dostępu do rynku to 3-5% importu w konsumpcji krajowej tego towaru. Do tego czasu nie można wprowadzić ceny progu ani wielkości progu importu.

Kwota minimalnego dostępu do rynku może być traktowana jako rodzaj kontyngentu taryfowego.

Skuteczność każdego z tych instrumentów jest wbrew pozorom niska bo ich stosunek jest uzależniony od osiągnięcia minimalnej kwoty dostępu do rynku oraz tego że wielkość progowa importu w żadnym wypadku nie może być niższa od ??% średniorocznego importu z okresu bazowego. Wielkość progowa może być wyższa (im większa tym łatwiejszy dostęp do rynku) - przepis WTO ma błąd bo reguła przewiduje, że jeśli konsumpcja towaru rośnie to cały przyrost powinien być zastąpiony importem.

Skoro te instrumenty mają małą skuteczność to protekcjonizm rolny nie może zbyt się rozwijać, dlatego Unia Europejska stosuje kolejny instrument.

Element rolny - dzięki niemu Unia Europejska chroni w pewnych dziedzinach swój rynek

Rate of duty 15 + EA(15% od wartości towaru + dodatkowa opłata EA - określona w załączniku do taryfy celnej).

EA - odpowiednik stosowanego przed taryfikacją w Unii Europejskiej systemu MOB (od słowa mobilne).

MOB zapewniał Unii Europejskiej możliwość przenoszenia obciążeń importowych z surowców rolnych na towary przetworzone.

MOB skonstruowano wg następującej idei: jeśli mamy 1kg towaru przetworzonego, który składa się z 5dkg surowca rolnego A, 30dkg surowca rolnego B, 5kg surowca rolnego C (tylko ekstrakt wchodzi do tego 1kg) to te 3 surowce są to normy zawartości. Element rolny bierze się z: mamy cło za 5dkg surowca A + cło za 30dkg surowca B + cło za 5 kg surowca C = element rolny obciążenia nie tylko w postaci cła, ale także w postaci innej, zwykle w postaci opłaty wyrównawczej, która była instrumentem poza-taryfowym. Dlatego opłaty MOB były też poza-taryfowe. Cały system MOB musiał ulec taryfikacji. Uległ jej w ten sposób, że Unia Europejska odstąpiła od nazwy MOB i zastąpiła ją EA (kiedyś byłó 15+MOB a teraz - po roku 1995 - jest 15+EA).

Ponieważ opłata wyrównawcza została zamieniona w ekwiwalent celny to opłata EA może być traktowana jako ??????? gdyż z przeniesienia surowców rolnych na towar przetworzony podlega tylko zwykłe cło, zawierające ekwiwalent celny z tytułu opłaty wyrównawczej.

Element rolny obciążenia celnego w towarach przetwarzanych.

MOB był do połowy 1995, w chwili obecnej jest EA.

Idea elementu rolnego polega na przenoszeniu cła z surowców rolnych na towar przetworzony.

Głównymi elementami konstrukcyjnymi EA są:

1. kod dodatkowy, uzupełniający CN o numerach od 7000 d0 8000, uzupełniony o kod klasyfikacji w UE zastępujący kod dodatkowy.

2. tablica Muersinga (twórca systemu MOB) umożliwiająca identyfikacje kodu dodatkowego dla każdego asortymentu towaru wadług procentowej wartości składników.

3. wykaz obciążeń (stawek) nazywanych elementem rolnym, a mających postać stawek cła specyficznego wyrażonego w jednostkach pieniężnych na jednostki wagowe towarów. Dowolny numer kodu dodatkowego może dotyczyć różnych towarów, a więc zarówno czekolady, syropów, lodów, jeśli zawartość wyodrębnionych składników surowcowych w tych towarach mieści się w takich samych przedziałach procentowych. Zawartość surowców których obciążenia celne są przenoszone na towary przetworzone jest przeliczana na następujące składniki:

• tłuszcz mleczny

• białko mleczne

• izoglukoza

• skrobia

Dla każdego z tych z tych składników określone są procentowe przedziały jego zawartości w jednostce wagowej towaru przetworzonego.

Tablica Muersinga umożliwia odszukanie odpowiedniego numeru kodu dodatkowego po ustaleniu w jakich przedziałach procentowych mieści się zawartość każdego z objętych tym systemem składników.

Znając numer kodu można znaleźć stawkę elementu rolnego oraz obliczyć wielkość wpłaty w zależności od wagi dostawcy.

CN - 18062070 czekolada 21.2(%) + EA (dla naszego towaru wynosi 93.53ECU/100KG - sięgamy do odpowiedniego wykazu).

Jest to system skomplikowany i zawiły.

Skuteczność systemu EA zależy od rozbudowanej sieci kontroli jakości towarów importowanych.

Element rolny obciążenia celnego w towarach przetwarzanych.

MOB był do połowy 1995, w chwili obecnej jest EA.

Idea elementu rolnego polega na przenoszeniu cła z surowców rolnych na towar przetworzony.

Głównymi elementami konstrukcyjnymi EA są:

4. kod dodatkowy, uzupełniający CN o numerach od 7000 d0 8000, uzupełniony o kod klasyfikacji w UE zastępujący kod dodatkowy.

5. tablica Muersinga (twórca systemu MOB) umożliwiająca identyfikacje kodu dodatkowego dla każdego asortymentu towaru wadług procentowej wartości składników.

6. wykaz obciążeń (stawek) nazywanych elementem rolnym, a mających postać stawek cła specyficznego wyrażonego w jednostkach pieniężnych na jednostki wagowe towarów. Dowolny numer kodu dodatkowego może dotyczyć różnych towarów, a więc zarówno czekolady, syropów, lodów, jeśli zawartość wyodrębnionych składników surowcowych w tych towarach mieści się w takich samych przedziałach procentowych. Zawartość surowców których obciążenia celne są przenoszone na towary przetworzone jest przeliczana na następujące składniki:

• tłuszcz mleczny

• białko mleczne

• ????glukoza

• skrobia

Dla każdego z tych z tych składników określone są procentowe przedziały jego zawartości w jednostce wagowej towaru przetworzonego.

Tablica Muersinga umożliwia odszukanie odpowiedniego numeru kodu dodatkowego po ustaleniu w jakich przedziałach procentowych mieści się zawartość każdego z objętych tym systemem składników.

Znając numer kodu można znaleźć stawkę elementu rolnego oraz obliczyć wielkość wpłaty w zależności od wagi dostawcy.

CN - 18062070 czekolada 21.2(%) + EA (dla naszego towaru wynosi 93.53ECU/100KG - sięgamy do odpowiedniego wykazu).

Jest to system skomplikowany i zawiły.

Skuteczność systemu EA zależy od rozbudowanej sieci kontroli jakości towarów importowanych.

Elementy systemu EA w polskiej regulacji taryfowej.

Polska w 1992 roku zobowiązała się w Układzie Europejskim do wprowadzenia systemu MOB, w celu wyodrębnienia elementu rolnego w towarach wymienionych w załączniku do protokołu Układu Europejskiego i do dokonywania redukcji drugiej części obciążenia nazywanym elementem nie-rolnym w imporcie z Unii Europejskiej. Opracowano uproszczony wariant MOB, zbliżony do stosowanego w Szwajcarii. Zrobiono tak żeby lepiej kontrolować towary importowe. Polska jednak nie wdrożyła całej wersji tej regulacji, tylko część, dokonała obliczeń elementu rolnego i nie-rolnego i przewidziała redukcję stopniową elementu nie-rolnego zgodnie z zobowiązaniami z Układu Europejskiego. Polska zapewniła sobie możliwość stosowania wysokich obciążeń celnych w postaci stawek wiązanych w WTO, które stanowią faktycznie pułapy dopuszczalnych obciążeń celnych na poszczególne grupy towarowe.

Ze strony Unii Europejskiej nastąpił sprzeciw by Polska odstąpiła od wysokich pułapów i zredukowała stawki celne do poprzedniego (zbyt niskiego w stosunku do Unii Europejskiej) poziomu ceł.

Nasz system regulacji celnej towarów rolniczych jest słaby. Nie wprowadziliśmy systemu MOB ani stawek EA.

Hipoteza Marrese-Vanous'a a polsko-rosyjskie stosunki gospodarcze.

Hipoteza ta stanowi podstawę rosyjskiej polityki handlu zagranicznego wobec państw Europy Środkowej. Została opublikowana na początku lat 80-tych w USA i ma ona postać twierdzenia że ZSRR podwójnie subsydiował kraje Europy Środkowej ???? gdyż sprzedawał im surowce po cenach niższych niż światowe a kupował z tych samych krajów towary przemysłowe po cenach wyższych niż światowe. Autorzy dokonali obliczeń i oszacowali rozmiary (rzekomych) subsydiów i ustalili że w okresie od 1964 do 1980 roku subsydia dla 6-u krajów Europy Środkowej wyniosły około 120 mld $. Szacunek ten został podwyższony przez specjalistów radzieckich do około 200-u mld $. W tej modyfikacji uczestniczyli profesorowie Marrese i Vanouse. Hipoteza ta zyskała rozgłos w latach 80-tych i mogła wywierać wpływ na politykę USA, a zwłaszcza Polski w okresie kryzysu polityczno-ustrojowego w 1980 roku. Hipoteza ta zyskała odzwierciedlenie w dokumentach senatu USA. Teza o subsydiowaniu mówiła że w przypadku zaangażowania się USA w Polsce po jej uniezależnieniu się od ZSRR, mogła wystąpić konieczność przejęcia ciężaru dofinansowania gospodarczego Polski tak samo jak czynił to ZSRR.

Hipoteza zyskała szczególną popularność w organach ZSRR i stała się podstawą reorientacji handlu zagranicznego Rosji w nadziei zaoszczędzenia miliardów $ wyliczonych przez Marresa i Vanous'a po przesunięciu ??????? Rosji z krajów Europy Środkowej na rynek światowy.

Pod koniec istnienia RWPG koła naukowe i polityczne ZSRR stwierdzały że Związek Radziecki ponosi odpowiedzialność moralną za narzucenie systemów gospodarczych krajom Europy Środkowej. Koła te stwierdzały że ze względu na oszacowane „utracone korzyści” ZSRR może żądać od tych krajów szybkiego przejścia do innych warunków współpracy bez ponoszenia odpowiedzialności gospodarczej z tytułu niesprawności narzucanych systemów współpracy, w rezultacie ZSRR doprowadziło do renegocjacji poprzednich umów integracyjnych z Polską i innymi krajami Europy środkowej w 1990 roku.

Te renegocjacje doprowadziły do nowych porozumień na podstawie 3 zasad:

1. w miejsce systemu clearing'owego wprowadzone rozliczenia wolnodewizowe.

System clearing'owy - wzajemne wyrównywanie należności i zobowiązań w handlu międzynarodowym bez dokonywania transferu walut z kraju do kraju; importerzy kraju wpłacają w walucie krajowej do swojego banku należności eksporterów na rachunek banku zagranicznego drugiego kraju. bank krajowy wypłaca eksporterom w walucie krajowej należność za wywieziony do drugiego kraju towar. Konieczne są ?????

2. w miejsce cen międzynarodowych RWPG wprowadzono bieżące ceny światowe.

3. w miejsce handlu opartego na kontyngentach planowych aktualizowanych w ????????? walutowego kursu rozrachunkowego, w RWPG był to rubel transferowy oraz porozumienie w sprawie kredytu technicznego, w przypadku niedostatecznego zsynchronizowania ???????. Dodatkowo stosowano klauzulę że salda ujemne ponad kredyt techniczny mogą być regulowane w walucie wyminialnej lub w złocie.

Musiało to oznaczać rozwiązanie RWPG i zakończenie handlu ????? z krajami Europy Środkowej. ZSRR osiągnął zamierzony przez siebie stan wynikający z doktryny handlu zagranicznego Rosji, opartej na hipotezie Marresa-Vanous'a.

Czy hipoteza jest słuszna?

Hipoteza Marresa-Vanous'a jest słuszna w pierwszej częsci: ceny w RWPG były niższe od światowych na surowce a na towary przemysłowe wyższe od światowych. Było tak z dwóch powodów:

1. surowce były dobrem względnie obfitym, a towary dobrami względnie rzadkimi.

2. RWPG było odizolowane od rynku światowego więc ceny w RWPG nie mogły równać się z cenami światowymi.

Część druga hipotezy jest też słuszna, dotyczy stwierdzenia że ZSRR ponosił straty gospodarcze na handlu z krajami Europy Środkowej w związku z realizacją swych interesów politycznych i ideologicznych.

Część trzecia jest fałszywa - tu znajduje się stwierdzenie że ze strat ZSRR musiały się tworzyć korzyści krajów Europy Środkowej i rozmiary tych korzyści odpowiadają rozmiarom strat ZSRR. Ta część opiera się na milczącym założeniu że handel międzynarodowy jest tą dziedziną działalności która odpowiada regułom gier o saldzie zero (lub sumie zerowej) - jest to fałsz. W rzeczywistości handel międzynarodowy nie jest taką dziedziną, może mu towarzyszyć powstawanie strat u wszystkich partnerów biorących w nim udział. Stratom radzieckim towarzyszyły straty jego partnerów. Np. przy wyznaczaniu kierunków dziedziny produkcji; jeśli kraje dokonują wyboru dziedziny produkcji niezgodnie z przewagami komperatywnymi to wszyscy ponoszą straty zamiast korzyści. Kraje Europy Środkowej nie uzyskiwały korzyści ze strat ZSRR (są elementem powodującym fałszywość tej hipotezy)

Główne nurty ewolucji teorii międzynarodowego podziału pracy i handlu międzynarodowego.

Teoria merkantylizmu - wg niej źródłem korzyści wymiany handlowej jest dodatnie saldo tej wymiany, bo umożliwia ono zwiększenie zasobów kruszców. W tych zasobach dopatrywano się bogactwa narodowego. W związku z tym traktowano handel zagraniczny jako sposób zdobywania tych kruszców. Wniosek: należy ograniczyć import i prowadzić politykę ??????. Ta teoria była ułomna, nie zapewniała ona spójności międzynarodowego podziału pracy.

Teoria przewag absolutnych - A. Smith krytykował teorię merkantylizmu, stworzył tę teorię i stwierdził że źródłem korzyści nie jest saldo dodatnie lecz źródło korzyści. Są różnice w poziomach produkcji poszczególnych krajów. Kraj produkujący taniej ma przewagę nad krajem produkującym drożej. W wyniku handlu międzynarodowego można osiągnąć rezultat w postaci zwiększonej ilości dóbr poprzez prawidłowe zastosowanie przewag absolutnych w pewnych dziedzinach i wtedy w tych dobrach powinien się specjalizować, a resztę importować.

Te teoria też była ułomna, bo nie wyjaśnia korzyści z handlu między krajami, które wytwarzają wszystko taniej lub drożej.

Teoria przewag komparatywnych - stworzył ją Ricard, wyjaśnia zjawisko korzyści z handlu między krajami, które wytwarzają wszystko taniej lub drożej. Mówi że źródłem korzyści handlu międzynarodowego nie jest przewaga absolutna lecz przewaga komparatywna. Korzyści powstają dzięki zróżnicowaniu relacji kosztów jednostek produkcji między krajami. W modelu Ricarda porównuje się relacje kosztów jednostek dwóch towarów między krajami, a w modelu Smith'a porównuje się poziom kosztów jednostek tego samego towaru między krajami.

Poziom - wielkość skalarna.

Stosunek - relacja dwóch wielkości.

Mankamentem teorii przewag komparatywnych był głównie statyczny jej charakter oraz nadmierne uproszczenie modelu do dwóch krajów i dwóch towarów.

Jest rozwinięty model przewag komparatywnych, a więc on usuwa mankament teorii pierwotnej.

Teoria równowagi ogólnej Pareta - znajduje się tu formuła na optimum handlu międzynarodowego (optimum eksportu i importu). Ta formuła jest potwierdzeniem teorii przewag komparatywnych. Teoria przewag komparatywnych rozbudowana o dynamiczne aspekty i oparta na rozwiniętym modelu uwzględniającym kraj i rynek światowy oraz n-towarów i teoria równowagi ogólnej to dwie najważniejsze teorie międzynarodowego podziału pracy.

Inne teorie w znacznym stopniu są rozwinięciem teorii Ricarda i Pareto, jak np.:

Teoria kosztów realnych J. Kiner'a - w teorii tej następuje przejście do szerszej definicji czynników produkcji. Kiner wychodzi poza czynnik produkcji żywy (bo w tamtych był czynnik pracy żywej) uwzględnia on obok czynnika pracy żywej kapitał.

Teoria kosztów alternatywnych G. Haberler'a - znalazł przejście od kosztów produkcji do relacji cen jako parametrów modelu przewag komparatywnych. Dał większy powód do uznania, gdyż przekształcił naukę wolnego handlu stworzoną przez Smith'a w doktrynę wolnego handlu, czyli w skrajnie liberalną koncepcję handlu zagranicznego' ignorującą całkowicie potrzebę protekcjonizmu, podczas gdy w koncepcji Smith'a wyraźnie ta potrzeba jest uwzględniona w odniesieniu do restrukturyzacji gospodarki pod wpływem liberalizacji importu. Czyli w teorii wolnego handlu Smith'a są wyraźne przestrogi przed procesem restrukturyzacji, bo może on spowodować straty dla przedsiębiorstwa. Przestrzegał przed gwałtowną liberalizacją importu. Ale Habler nie miał już tych oporów.

Teoria obfitości zasobów E. Heckscher'a i B Onlin'a - w myśl tej teorii kraj powinien się specjalizować w dziedzinach w których wytwórczość oparta jest na obfitym wewnątrz kraju czynniku produkcji, a powinien importować towary których produkcja oparta jest na rzadkim w kraju czynniku produkcji. Tu wchodzi w grę ocena obfitości czynników produkcji w kraju. Ta teoria bardzo się rozpowszechniła. Miała spełnić rolę rozwinięcia teorii przewag komparatywnych Ricarda. Niektórzy twierdzą że jest to rozwinięcie, ale jednak jest to błędna ścieżka w teorii międzynarodowego podziału pracy ze względu na nie jednoznaczne wyniki empirycznej weryfikacji.

Najbardziej znana weryfikacja to paradoks Leontief'a (chciał sprawdzić czy w Ameryce sprawdzi się teoria obfitości). Należało się spodziewać że w towarach eksportowanych będzie więcej kapitału niż w importowanych. A wynik był taki że w towarach eksportowanych było więcej pracy zawartej niż w towarach importowanych.

Należy więc wątpić czy ta teoria obfitości jest prawdziwa.

Twierdzenie Stolper'a i Samuelson'a - w twierdzeniu tym akcentowany jest ścisły związek między zmianami poziomów cen towarów a zmianami poziomów cen czynników produkcji. To twierdzenie podbudowuje oparcie koncepcji przewag komparatywnych na analizie cen. W tym nurcie mieści się też:

Twierdzenie Rybczyńskiego - dotyczy tej samej kwestii, ale Rybczyński bada zmiany relacji cen towarów od relacji cen czynników produkcji.

Oba te twierdzenia mogą być traktowane jako rozwinięcie teorii przewag komparatywnych.

Grupa teorii międzynarodowego podziału pracy - współczesne teorie handlu międzynarodowego.

Teorie neoczynnikowe - opierają się na teorii Ricarda, lecz zawierają obok czynnika pracy czynnik kapitału, w tym zasoby naturalne. Obejmuje podział kapitału i pracy na kategorie jakościowe. Teorie te dzielą się na:

• Teoria luki technologicznej - korzyści z handlu międzynarodowego wynikają ze zróżnicowania poziomu technologii i z obrotu licencjami. Akcentowanie przepływu technologii.

• Teoria cyklu życia produktu - opiera się na twierdzeniu, że kraje mogą się zajmować produkcją towarów w różnych fazach cyklu życia, a ściślej, że może występować specjalizacja międzynarodowa w różnych fazach procesu produkcji (3 fazy: innowacyjności, dojrzewania, standaryzacji).

• Teoria korzyści skali - opiera się na twierdzeniu że dzięki specjalizacji istnieje możliwość zwiększenia skali produkcji, a w efekcie obniżenia jednostkowego kosztu produkcji. Jeżeli w ?????.

Jest to wtórna teoria w stosunku do teorii przewag komparatywnych.

Najważniejsze są teorie przewag komparatywnych i twierdzenie Pareto - podstawy teoretyczne

Teorie popytowo-podażowe - akcentuje się tu korzyści z handlu zagranicznego w formie lepszego zaspokojenia potrzeb konsumentów i inwestorów, zwłaszcza pod względem rozmaitości i jakości towarów. Jest to kwestia wtórna w stosunku do teorii przewag komparatywnych ???????.

Teoria internalizacji - stwierdza że współcześnie znaczna część handlu światowego odbywa się w ramach korporacji i jest wyłączona spod działania rynku. Ona sygnalizuje rozszerzanie się procesów w handlu światowym. Taki proces jest źródłem wielu patologii bo nie uwzględnia się ??????? w handlu międzynarodowym.

Jest też teoria która akcentuje zmianę charakteru systemu handlu światowego, że poszerza się zakres wewnętrznych obrotów w ramach korporacji. Wskazuje więc na niekorzyści handlu międzynarodowego. Kraje nie potrafią wprowadzić ograniczeń prawnych przeciwdziałających takim negatywnym zjawiskom w handlu światowym.

BILANS PŁATNICZY:

• Bilans płatniczy jest syntetycznym zestawieniem płatności dokonywanych między rezydentami krajowymi a zagranicą, dotyczących określonego okresu, zazwyczaj jednego roku kalendarzowego.

• Bilans płatniczy zawiera oczywiście pozycje kredytowe (+)oraz debetowe(-).

Całość transakcji w bilansie dzieli się na:

1. Rachunek bieżący

• transakcje towarowe i usługowe

• dochody z pracy i kapitału

• transfery nieodpłatne

• odsetki i dywidendy

• pełna wartość towarów i usług eksportowanych bądź importowanych.

2. Rachunek kapitałowy.

• zagraniczne transakcje długo i krótko-terminowe

• rachunek kapitałowy w przeciwieństwie do bieżącego odnotowuje tylko zmiany a nie całą wartość transakcji.

• Osobną kategorię stanowią rezerwy walutowe.

Równowaga bilansu płatniczego:

1. Równowaga rzeczywista - ma miejsce gdy należności i zobowiązania handlowe są podejmowane bez ograniczeń i nie towarzyszą im przez dłuższy czas nadwyżka ani deficyt należności i zobowiązań.

2. Równowaga pozorna - ma miejsce gdy równowaga transakcji autonomicznych jest osiągana wskutek restryktywnej polityki państwa.

• Międzynarodowa pozycja inwestycyjna kraju - przedstawia łącznie sumę i strukturę aktywów krajowych za granicą i zagranicznych w kraju, tworzona jest zazwyczaj na koniec roku.

• O ile pojęcie bilansu płatniczego wiąże się z przepływami i stanem zobowiązań w przyjętym okresie o tyle pojęcie pozycji inwestycyjnej mierzy stan posiadania majątkowego.

Środki polityki przywracania równowagi bilansu płatniczego

• Równanie kształtowania równowagi zewnętrznej i wewnętrznej :

Y= K+I+Wo+Ex- Im/kurs

Oraz 0=Y-P-K

Gdzie :

K-konsumpcja

Y-dochód narodowy

Wb- wydatki budżetowe

Ex-export

Im- import

O-oszczędności

P-podatki

• Do podstawowych środków mających wpływ na zewnętrzną równowagę ekonomiczną zaliczamy :

1. System monetarny i politykę monetarną

2. System fiskalny i politykę fiskalną

3. System i politykę dochodową

4. System kształtowania cen i politykę cenową oraz warynki konkurencji

5. Środki administracyjno-prawne

ADN. 1. Polityka monetarna oddziaływuje na zmiany podaży pieniądza

1. jeśli podaż pieniądza wzrasta a stopy % oraz obowiązkowe rezerwy banków maleją, mówimy o polityce reflacyjnej.

2. Deflacyjna polityka gdy ograniczamy podaż pieniądza a stopy% rosną i stan rezerw obowiązkowych również rośnie.

ADN.2. System fiskalny i polityka fiskalna

Odnoszą się do zmian w podatkach oraz poziomie i strukturze wydatków budżetowych.

1. Polityka expansywna - zwiększenie wydatków i (lub ) zmniejszenie podatków

2. Polityka restryktywna - v-ce versa

ADN.3. System i polityka dochodowa.

Wiąże się z budżetem i podatkami, zasadami kształtowania płac w przedsiębiorstwach publicznych i państwowych oraz systemem ubezpieczeń społecznych.

ADN.4. System kształtowania cen i polityka cenowa.

Mechanizm dostosowywania rynkowego obejmuje środki cenowe i dochodowe. Mechanizm cenowy opiera się na reakcjach zmiany popytu i podaży, na zmiany cen w krajach deficytowych i krajach nadwyżkowych.

ADN.5. Środki administracyjno-prawne.

Administracja centralna ma inicjatywę ustawodawczą i zasadniczy wpływ na kształt systemu społeczno-ekonomicznego. Zróżnicowanie form interwencjonizmu państwowego ma istotny wpływ na stosowany mechanizm i środki dostosowawcze.

POLITYKA HANDLOWA ( dodatek do tematu o cłach)

• Każdy kraj realizuje jakieś zadania w sferze swojej wymiany handlowej z zagranicą, stosując określone instrumenty, prowadzi więc politykę handlową. Polityka ta ma najczęściej na celu zapewnienie szeroko rozumianej ochrony własnej(krajowej) produkcji i zatrudnienia oraz bilansu płatniczego (handlowego).

• Instrumenty polityki handlowej można podzielić na :

1. cła

2. instrumenty parotaryfowe

3. instrumenty pozataryfowe

RODZAJE ŚRODKÓW(BARIER) POZATARYFOWYCH.
BARIERY PARATARYFOWE	BARIERY POZATARYFOWE
zmienne opłaty wyrównawcze depozyty importowe dodatkowe podatki od importu cła antydumpingowe i antysubwencyjne.	zakaz importu(exportu) kwoty(kontyngenty) ilościowe lub wartościowe licencje „dobrowolne” ograniczanie exportu przepisy domieszkowe normy techniczne

• Szczególnym instrumentem polityki handlowej jest zmiana kursu walut.

• Ograniczenia ilościowe, nazywane też kwotami lub kontyngentami oznaczają wprowadzenie ściśle określonego limitu dopuszczalnej wielkości importu lub exportu.

GATT - CO TO JEST ?

GATT - Układ Ogólny w Sprawie Taryf Celnych i Handlu. GATT 1 stycznia 1948 roku wszedł w życie jako układ tymczasowy i miał być zastąpiony Międzynarodową Organizacją Handlu (MOH). Wobec jej nie wprowadzenia GATT przetrwał do połowy lat dziewięćdziesiątych. W 1995 roku GATT przekształcił się w WTO ( World Trade Organization).

Podstawowe cele GATT:

Wpływa na kształtowanie się zasad międzynarodowej polityki handlowej

Liberalizacja wymiany międzynarodowej(przez ograniczenie stosowania praktyk dyskryminacyjnych oraz osłabianie taryfowych i pozataryfowych przeszkód dostępu do rynków państw członkowskich)

Podejście to związane jest z filozofią zasad klasycznej ekonomii.

GATT oparty był na kilku podstawowych zasadach, tworzących kodeks dobrego postępowania w handlu międzynarodowym, zasady te przejęła WTO:

1. Niedyskryminacja i równość traktowania ( treść znajduje się w bezwarunkowej klauzuli KNU)

2. Zasada wzajemności - Zgodnie z tą zasadą żaden członek GATT(WTO), nie jest zobowiązany do redukcji swoich stawek celnych czy do udzielania koncesji bez uzyskania wzajemnych korzyści, przywilejów od partnera. Głównym odstępstwem od tej zasady jest system GSP ( generalized system of preferences), polega on na tym, że preferuje się niższe stawki celne na import artykułów z państw rozwijających się.

3. Możliwość interwencji w handlu - jedynie za pośrednictwem stawek celnych ( np. w celu ochrony rodzimego przemysłu )

4. Klauzula narodowa - zgodnie z nią produkt importowany nie powinien być traktowany gorzej aniżeli produkt alternatywny krajowej produkcji.

RUNDA URUGWAJSKA

Głównym instrumentem liberalizacji handlu międzynarodowego ,prowadzonej na forum GATT, były odbywające się co kolka lat negocjacje handlowe nazwane RUNDAMI. Dotychczas odbyło się 8 rund.

Runda Urugwajska : W wyniku ostatniej rundy( urugwajskiej), zakończonej podpisaniem Aktu Końcowego (15 kwietnia 1994 roku), w ciągu kilku następnych lat nastąpiła dalsza redukcja stawek celnych, przeciętnie o 39%. Po raz pierwszy zawarto porozumienie w sprawie handlu artykułami rolnymi. Wszystkie środki pozataryfowe zastąpiono cłami(taryfikacja). To właśnie podczas rundy Urugwajskiej GATT został zastąpiony przez WTO( 1 stycznia 1995 roku), WTO uzyskał znacznie szersze kompetencje. Powstał system jednolitych reguł w obrocie gospodarczym. Alternatywą do przystąpienia jest albo przyjęcie wszystkich reguł zawartych na 500 stronach albo odrzucenie ich.

POLSKA przystąpiła do WTO 1 lipca 1995 roku po zakończeniu ratyfikacji wszystkich ustaleń rundy urugwajskiej. Ma ona obowiązek do przestrzegania wszystkich praw WTO oraz dostosowania krajowych przepisów handlowych oraz publikacji ich.

MIĘDZYNARODOWA INTEGRACJA GOSPODARCZA.

W ujęciu potocznym, międzynarodowa integracja gospodarcza jest rozumiana jako proces scalania gospodarek narodowych, scalanie to nie oznacza jednak dodawania potencjałów ekonomicznych, lecz tworzenie nowych organizmów gospodarczych o odmiennych właściwościach.

Podstawowym celem integracji gospodarczej jest wzrost efektywności gospodarowania.

Przesłanki międzynarodowej integracji gospodarczej :

1. przesłanki polityczne

2. przesłanki społeczno ekonomiczne

3. przwsłanki inne.

ADN A.

jednolity ustrój, zbieżność celów polityki zagranicznej

ADN B.

• przyspieszenie tempa wzrostu dochodu narodowego

• wzrost poziomu dobrobytu

• rozwój handlu

• korzystniejsze ceny

• większa możliwość zakupu oraz zbytu towarów

• zwiększenie skali produkcji

• koncentracja na obszarach najbardziej opłacalnych.

• Koordynacja rozwoju nauki.

ADN C.

Potrzeba wspólnego tworzenia infrastruktury(powietrznej lądowej, morskiej), informatyki, łączności, unifikacji różnych procesów.

UNIA EUROPEJSKA - JAKO NAJBARDZIEJ ZAAWANSOWANA FORMA INTEGRACJI GOSPODARCZEJ.

1.Integracja krajów europejskich rozpoczęła się od utworzenia Europejskiej Wspólnoty Węgla i Stali (1952r), a następnie Europejskiej Wspólnoty Energii Atomowej.( 1958r. ) Z początkiem 1958 roku, wszedł w życie TRAKTAT RZYMSKI, ustanawiający Europejską Wspólnotę Gospodarczą

( EWG ). Podstawy traktatu obowiązywały do roku 1987, kiedy to wszedł w życie Jednolity Akt Europejski- był podstawą do stworzenia UNII

EUROPEJSKIEJ. I tak 1 listopada 1993 roku w życie wszedł TRAKTAT z MAASTRICHT, który poszerzył, kompetencje Rady Unii Europejskiej.

Mechanizmy działania Unii Europejskiej :

1. Wspólna polityka handlowa

2. Wspólna polityka przemysłowa

2a pośrednia:

• strefy wolnego handlu

• unia celna

• wspólny rynek

• unia ekonomiczna i walutowa

2b bezpośrednia:

ujednolicenie polityki przemysłowej sensu stricte w krajach członkowskich.

3. Wspólna polityka rolna

4. Wspólna polityka transportowa

PERSPEKTYWY CZŁONKOWSTWA POLSKI W UNII EUROPEJSKIEJ :

1. Dlaczego Polska ubiega się o przyjęcie do Unii ?

• zwiększenie dostępu do chłonnych rynków unii

• zwiększenie efektywności gospodarowania

• istnienie wielu dziedzin wytwórczości, gdzie Polska posiada przewagi komparatywne.( ze względu na niskie koszty robocizny)

• Zmiana struktury produkcji pod kątem lepszego wykorzystania zasobów produkcyjnych

• Przyspieszenie rozwoju technologicznego

• Dopasowanie produkcji do potrzeb rynków zagranicznych

• Źródłem korzyści jest stabilizujący wpływ układu na jej politykę ekonomiczną

• W czasie krótszym przystąpienie do unii może być zagrożeniem dla niektórych gałęzi ( np. rolnictwo) !!!!

UKŁAD O STOWARZYSZENIU POLSKI ZE WSPÓLNOTAMI EUROPEJSKIMI - i etapy jego realizacji :

• Układ ten został podpisany 16 grudnia 1991 roku, reguluje on całokształt stosunków Polski z tym ugrupowaniem, koncentrując się na rozwoju wzajemnego handlu. Po ratyfikacji układu przez Parlament Europejski i narodowe parlamenty wszystkich stron, wszedł w życie 1 lutego 1994 roku.

• 1 marca 1992 roku, weszła w życie Umowa Przejściowa, to jest ta część układu, która dotyczy wymiany handlowej. Na tej podstawie jest budowanie stref wolnego handlu artykułami przemysłowymi

• Proces ten trwał do 1998 roku, z wyjątkiem ceł na samochody, które mają być zniesione w 2002 roku.

• Zgodnie z układem w 1992 roku 55% polskich wyrobów przemysłowych, zostało przez wspólnotę zwolnione z ceł. Do 1996 roku liberalizacją objęto metale nieżelazne, do końca 1997 wspólnoty zniosły cła na wyroby z żelaza i produkty wrażliwe( cement, kazeina, opony), w 1998 roku zniesiono cła na odzież i tekstylia

• W dniu wejścia Układu, Polska zniosła cło na 1500 pozycji obejmujących surowce i wyroby przemysłowe, nie wytwarzane w kraju. Do 1999 roku, Polska zobowiązała się znieść wszystkie ograniczenia ilościowe

• Handel rolny między polską a Wspólnotą, podlega ograniczonej i selektywnej liberalizacji. Znaczy to , że Unia i Polska zachowały autonomię w kształtowaniu swojej polityki rolnej.

• Układ porusza także kwestie przepływu sił roboczych( Unia wyraziła zgodę tylko na ograniczoną liczbę Polaków na rynku pracy )

• Ponadto poruszone zostały sprawy związane z unifikacją polskiego prawa z prawem Wspólnotowym.

EUROPEJSKI SYSTEM WALUTOWY

Europejski system walutowy składa się z trzech elementów:

1. Europejska jednostka walutowa (ECU ) European Currency Unit.( teraz Euro do teraz już się zmieniło), jest wskaźnikiem kształtowania kursów jest środkiem płatniczym między bankami centralnymi oraz składnikiem rezerw krajów członkowskich

2. Mechanizm kursów walutowych ERM (Hxchange rate Mechanism), jest oparty na 2 progach interwencji:

1. fakultatywnym

2. obligatoryjnym.

3. System kredytowy ESW nastawiony na pomoc krajom członkowskim w finansowaniu interwencji walutowych oraz deficytów bilansów płatniczych.

Aneks: Rada Europejska w Madrycie (15-16 grudnia 1995 roku ) , ustaliła, że wspólna waluta będzie nosiła nazwę EURO a banknoty i monety, znajdą się w obiegu najpóźniej do 1 stycznia 2002 roku.

OECD - ORGANIZATION FOR ECONOMIC COOPERATION & DEVELOPMENT.

Organizacja utworzona w Paryżu, na mocy konwencji, która dotyczyła przekształcenia powstałej w związku z planem Marschalla OEEC( Organizacji Europejskiej Współpracy Gospodarczej). Była reakcją USA na stworzenie EWG, a głowne cele organizacji to: jak najwyższy wzrost gospodarczy, jak najwyższy poziom zatrudnienia, i stopy życiowej, pomocy dla krajów słabo rozwiniętych. Polska podpisała konwencję 11 czerwca 1996 roku.

PROBLEMY GLOBALNE W MIĘDZYNARODOWYCH STOSUNKACH GOSPODARCZYCH.

• Problemy globalne: przyczyn pojawienia się problemów globalnych, należy szukać w procesie rozwoju gospodarczego. Są one w znacznym stopniu wynikiem nieuniknionego postępu cywilizacyjnego, wzrostu liczby ludności, internacjonalizacji procesu gospodarowania.

• Problemy globalne:

1. Niebezpieczeństwo wojny nuklearnej

2. Nie kontrolowany przyrost ludności

3. Wyczerpanie zasobów energii i surowców

4. Sytuacja krajów rozwijających się

5. Kryzys zadłużeniowy

6. Zagrożenie środowiska

Cena towaru krajowa, wyrażonaw walucie krajowej

Cena towaru, wyrażona w walucie światowej

---