Region- ponadlokalny układ społeczno- terytor, identyfikowalny dzięki specyficznym cechom przestrzeni, a także więzi społecznej wynikającej z tożsamości regionalnej. Regionalizacja-wyznacz granic regionów i określenie kompetencji i zadań i ich przekazywanie: 1.delimikacja jest to wyznaczanie granic regionu 2.decentralizacja władzy-przenoszenie niektórych uprawnień wł.publ. na podmioty wł.samorząd. Regionalizm-ruch społ, ma na celu podkreślenie różnic obyczajowych, kultur, krajowych. Może to nastąpić poprzez przekazanie części władzy ośrodkom niższego szczebla. Polityka przestrzenna- odnosi się do gospodarowania przestrzenia, plan zagospodarow przestrzenn regionów. Usystematyzowane oddziaływania władz publicznych na przestrzenne zachowania podm gosp.
Kryteria delimitacji regionów:
-Cechy geogr. (ukształt terenu) -Cechy ekon (funkcja gosp) -Cechy społ -Cechy kulturowe
-Cechy demogr -Cechy hist-osadnicze (tradycje, zwyczaje,nazwa) -Cechy adm (województwo). Rodzaje: 1.struktura: -Jednolite- mają spójną strukturę wewnętrzną, jednorodne pod pewnym względem -Węzłowe- w zasięgu dużych miast, mają centrum,które oddziałuje na otoczenie. 2.konkurenc: -zurbanizo -przemysł -rolnicze. NUTS 1-5.
-Reg społe- poczucie tożsamości z danym regionem
-Reg etniczne- wykształcone na gruncie odrębności językowej, kulturowej, etnicznej.
Regiony problemowe w UE: Reginy zacofane, w których PKB na mieszkańca nie przekracza 75% średniej wartości PKB na mieszkańca w UE. Reginy depresyjne- depresja gospodarcza- musi być inny przemysł zastąpić „stary”. Zacofane regiony rolnicze- Wysoki udział zatrudnienia w rolnictwie, Niższy niż średnio w UE poziom dochodów z rolnictwa. Regiony o malej gęstości zaludnieni- mniej niż 8 osób na km 2. Gospodarka regionalna podmioty gosp danym terytorium instytucje samorząd i ich relacje. Gospodarka lokalna zbiór podmiotów gosp, konsum, organów władzy, które znajdują się na terenie gminy,powiatu oraz powiązania i współzależność między nimi.
Polityka regionalna- celowa i świadoma działalność organów władzy publicznej zmierzająca do rozwoju regionalnego. Optymalne wykorzystywanie zasobów regionu do trwałego wzrostu gospodarczego oraz podnoszenie ich konkurencyjności. Interregionalna- politykjaokr podmiotu wobec regionów np. panstwo wobec swoich regionów. Ministerstwo Finansów, Agencja Modernizacji i Restrukturyzacji Rolnictwa, Fundusz Programów Pomocy dla rolnictwa Intraregionalna pol. regionalna poszczególnych regionów. Samorządy wojewódzkie, Agencje rozwoju regionalneg. Instrumenty: bezpośrednie instrumenty finansowe skierowane do podmiotów gosp, rozbudowa infrastruktury, szkolenia, doradztwo, badanie i rozwój.
Rozwój regionalny- proces pozytywnych zmian ilościowych i jakościowych w regionie. Poprawa konkurencyjności podm gosp i poziomu życia mieszkańców, wzrost potencjału gosp. Czynniki rozwoju regionalnego Endogeniczne- występujące wewnątrz niego, Zasoby demograficzne, Infrastruktura, Gospodarka regionalna, Regionalny ekosystem. Egzogeniczne- obejmują zmiany w makrootoczeniu regionu, zmian ustrojowe, koniunkturalne, sytuacji politycznej, konkurencyjności otaczających regionów.
Cechy rozwoju regionalnego - Autonomiczny model rozwoju: rozwój opierający się na wewnętrznych potencjale tkwiącym w danej jednostce. Rozwój terytorialny: zależy od aktywności i kreatywności społeczności lokalnej.
Fordyzm: -gosp zorientowana na przetwórstwo czynn mat -duże jednorodne rynki -proces pracy związany z wytwarzaniem na masową skalę -scentralizowane związki zawodowe -współpraca między państwami. Postfordyzm: -gospodarka zorientowana na wykorzystanie czynników niematerialnych -mniejsze rynki, zróżnicowane -tendencje do osłabienia roli scentralizowanych organizacji -odradzanie regionalizmów etnicznych i kulturowych -globalizacji gosp
Klasyfikacja teoretycznych koncepcji rozwoju regionalnego: krr-sposób oddziaływania czynników rozwoju na zmiany obszarze rozwoju kreowanie efektów. I Kryterium- rodzaj objaśnianego mechanizmu rozwoju regionalnego: 1. koncepcje objaśniające mechanizm rozwoju regionalnego bazujący na rynkowych regulatorach rozwoju 2… interwencyjne oddziaływanie polityki regionalnej 3… proporcje rynkowych i interwencyjnych regulatorów rozwoju są równoważne. II Kryterium- klasyfikacja teorii w zależności od stopnia ich oryginalności: 1. Pierwotnie sformułowane 2. wtórne 3. łączące odrębne teorie cząstkowe.
Marschalowska koncepcja dystryktu przemysłowego: dystrykt przemysłowy stanowi przestrzennie wydzielony obszar, na którym koncentrują swoja˛ lokalizacje˛ wyspecjalizowane zakłady przemysłowe. Str gosp regionalnej jest oparta na małych i średnich przeds. Są˛ to przeds lokalnego kapitału wiec większość´ decyzji ekon jest podejmowana w obrębie dystryktu. Cecha charakterystyczna dystryktu przemysłowego jest niezwykła ruchliwość´ siły roboczej.
Teoria Marshalla: Dystrykty opierają˛ bowiem swoje działanie na powszechnie obowiązujących wartościach społ oraz stabilnej wspólnocie lokalnej.
Teoria kalstrów: dopatruje się w rozwoju regionalnym takiej siły napędowej, która pozwoli na rozwój szeroko rozumianych innowacje. Klaster to terytorialny system produkcyjny, mający cechy regionu uczącego się. Klaster MAR- o transferze wiedzy między firmami jednego tylko klastra. Klaster Portera - między jego podmiotami występuje ożywiona konkurencja. Klaster Jacobsa,-w którym podmioty pochodzą nie z jednej branży, ale z branż pokrewnych. Podstawowe typy klastrów: sieciowe, gwiazdowe, Quasi.
Teoria produktu podst: Upatruje źródła rozwoju reg w dział eksportowej. Drogą do rozwoju regionalnego jest stopniowa specjalizacja produkcyjna., produktu podst dla gosp regionu, tj. produktu, który może być najbardziej konkurencyjny na rynkach zewn. Koncepcja cyklu produkcyjnego: Łączy ona rozwój gospodarczy regionu z trójetapowym cyklem: Powstanie nowego produktu- jego doskonalenie-standaryzacja.
Koncepcja uczącego się regionu: uznająca dominującą rolę innowacyjności technologicznej, organizacyjnej, marketingowej za kluczowy czynnik rozwoju regionalnego. Region uczący się to taki region, którego głównym inspiratorem i stymulatorem jest permanentna innowacja i umiejętność akceptacji do zmieniających się uwarunkowań rynkowych. Teoria zrównoważonego rozwoju: Zrównoważony rozwój jest podstawowa zasadą stosunków międzyn. Tylko pogodzenie ładów ekologicznego, ekonomicznego oraz społecznego może zapewnić trwałe i harmonijne istnienie ludzkości. zrównoważony rozwój to rozwój zdolny do wyeliminowania zagrożeń związanych z kryzysami gospodarczymi i społecznymi oraz do zapewnienia ciągłego i bezpiecznego rozkwitu współczesnej gospodarki.
Mierniki rozwoju regionalnego: Wzrost znaczenia regionu w kraju, Wzrost efektywności gospodarowania, Poprawa poziomu życia mieszkańców, Podnoszenie się konkur regionu, Zróżnicowanie wewnątrzregionalne i międzyregionalne.
Cele pol Reg 2000-2006: 1.aktywizacja obszarów zacofanych o małej gęstości zaludnienia, finansowanie małych i średnich przedsięb 2.przekształcenia regionów depresyjnych i tych którym mało brakuje żeby były depresyjne 3.rozwój zasobów ludzkich, systemów kształcenia, rynku pracy, programów zatrudnienia. Cele 2007-20013: 1. aktywizacja obszarów zacofanych zacofanych zacofanych małej gęstości zaludnienia 2.wspieranie konkurencyjności regionów i zatrudnienia. 3.współpraca ter terytorialna.
Instrumenty polityki regionalnej UE: Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego- Głównie poprzez wsparcie MSP. Europejski Fundusz Społeczny- finansuję się przedsięwzięcia sfery społecznej, np. dotyczące bezrobocia. Europejski Fundusz Orientacji i Gwarancji Rolnej - finansuje przedsięwzięcia wspierające transformację sektora rolnictwa i terenów wiejskich. Europejski Fundusz Spójności- z którego korzystać mogą kraje, które uzyskały akcesję do UE. Jest to fundusz, który finansuje spójność przestrzenną, ochrony środowiska. Instrument Finansowy wspierania Rybołówstwa.
Konkurencyjność regionu to przewaga jednego regionu nad innymi, związana z jego silnymi stronami, atrakcyjnością jego oferty usługowej i produktywności.
Procedura konstruowania strategii rozwoju regionu: 1. Dokonanie oceny obecnej sytuacji regionu 2. Wyznaczanie strategii rozwoju, w tym generalnych celów i opcji strategicznych 3. Sporządzenie indykatywnej, kompleksowej tabeli finansowej 4. Projektowanie i opis systemu monitoringu i oceny.
Lokalne instrumenty oddziaływania na gospodarkę - Przymusu adm - Oddziaływ ekonomiczno- rynkowego - Pobudzania infrastrukturalnego - Informacyjne - Edukacyjne - Koncepcyjno- organizacyjne