PLEMIONA Pomos (Kalifornia) zbieractwo, polowanie na małe zwierzęta; Inuici-grupa rdzennych ludów obszarów arktycznych i subarktycznych Grenlandii, Kanady, Alaski i Syberii. Inaczej Eskimosi|| Ajmerowie- zamieszkujące od początku naszej ery tereny Boliwii i Peru; Arawacy - Pierwotnie zamieszkiwali przedpole Andów, dziś jedynie w Kolumbii NULLARBOR nizina w południowej części Australii nad Wielką Zatoką Australijską. Zbudowana z mezozoicznych i trzeciorzędowych skał osadowych, głównie wapieni. Płaska równina, do 200 m n.p.m. Dobrze rozwinięte zjawiska krasowe (występują polja, leje i żłobki krasowe oraz jaskinie), czego efektem jest całkowity brak powierzchniowej sieci wodnej. Klimat zwrotnikowy suchy. Obszar większości nie jest wykorzystywany gospodarczo. Nieliczne osady skupiają się wzdłuż linii kolejowej i szosy, łączących wschodnią i zachodnią część Australii KONFLIKTY ETIOPIA-ERYTREA rozpoczął się w ’98 i dotyczył przebiegu granicy między tymi dwoma państwami. Liczba ofiar (370 tys Erytrejczyków, 350 Etiopczyków) wzrosła na skutek suszy do 8 milionów. W czerwcu 2000 w wyniku mediacji zawieszono broń KONGO rozpoczął się w ‘97. Podłoże polityczno-etniczne. Kraj jest zamieszkany przez dwie wrogo nastawione grupy Tutsi i Hutu. W konflikt wdały się państwa trzecie (Zambia, Uganda, Rwanda) SUDAN Trwający przez 50 lat pochłonął co najmniej 2 mlm ofiar. Ponad 4,5 miliona osób zostało zmuszonych do opuszczenia swoich domów. Wojna domowa wybuchła pod koniec ’55. Powodem buntu murzyńskiej ludności z południa kraju było niezadowolenie z powodu politycznej i gosp dominacji muzułmańskich Arabów z północy PUSTYNIE kamienista HAMADA (pokryta odłamami i okruchami skalnymi, często także czarną skorupą żelazistą, Bajuda) żwirowa SERIR () piaszczysta ERG (pustynia piaszczysta z masami lotnego piasku oraz licznymi barchanami, Szasz, Ikidi, Wielki Wschodnim Wielki Zachodni, Al-Dżuf) GOBI I ATACAMA Gobi na skutek kilku czynników: duże roczne amplitudy temperatur, duże dzienne amplitudy temperatur, brakiem opadów atmosferycznych spowodowane daleką odległością do oceanów, osłonięciem wysokimi górami. Silne wiatry wiejące na tej pustyni przyspieszyły proces pustynnienia || Atacama to pustynia mglista, które tworzą się wskutek nacierania na siebie powietrza ciepłego, wilgotnego i chłodnego. Bardzo ciepłe i suche powietrze znad lądu miesza się z bardzo wychłodzonym i wilgotnym, wkraczającym na wybrzeża znad zimnych prądów morskich PN Wyżyny Zachodnioaustralijskiej PN Yanchep- misie koala, 50 km na północ od Perth || PN Nambung- skalne, wapienne iglice do 5m || Purnululu NP (Bunglebungle)- kopulaste pagórki z piaskowców, na liście UNESCO PUNKTY AM PŁN Północ Gallinas, Południe Forward (Horn na Ziemi Ognistej), Zachód Parinas, Wschód Branco

ODKRYCIA Ameryka Płn 1492 pierwsza wyprawa Kolumba, dopływa do archipelagu Bahamów, potem północnego wybrzeża Kuby i Haiti || Australia Pierwsi dotarli Aborygeni, tysiące lat przed Europejczykami. Pierwszym Europejczykiem był Holender Willem Janszoon, w 1606 r. dotarł do północnego wybrzeża. Abel Tasman w 1642 odkrył Tasmanię i dotarł do Nowej Zelandii. Do wschodniego wybrzeża Australii dotarł James Cook w 1770 REG WULKANÓW Włochy (Wezuwiusz, Etna, Marsili) Islandia (Hekla, Katla) Jęz zachodniosłow Polski, Słowacki, Czeski, Połabskie, Górnołużycki, Dolnołużycki, Kaszubski WYŻYNA GUJAŃSKA w północnej części Ameryki Południowej, między Niziną Orinoko a Niziną Amazonki. Pow ok. 1,2 mln km2. Zbudowana ze skał krystalicznych z intruzjami skał wylewnych. Przepływają rzeki Maroni, Corantijn, Essequibo i Caroni. Na rzekach występuje wiele progów z licznymi wodospadami, najwyższy na świecie Salto Angel. Wilgotne lasy równikowe klimat neotropikalny Kraina neotropikalna – kraina zoogeograficzna obejmująca obszar Antyli i Ameryki Południowej aż do granicy z krainą nearktyczną (północny Meksyk) oraz wyspy Galapagos USKOKI Uskok Alpejski | Uskok San Andreas - przebiegający przez zachodnią i południową Kalifornię MAORYSI Rotorua miasto, centrum kulturalne, z jeziorem kalderowym, gorącymi źródłami, gejzerem Pohutu|Wai-o-tapu park geotermalny|Tęczowy krater gorące baseny błotne|Wioska Tamaki tańce rytualne|Wioska Ohinemetu skansen|Teatr Maorysów Pasma G. Wododziałowych Alpy Australijskie Góry Błękitne, Góry Liverpool, Góry New England SZCZYTY góry Śnieżne: Góra Kościuszki (2228) Ruwenzori: Margherita (5109) Atlas: Dżabal Tubkal (4165) CYWILIZACJE Zachodnia, Prawosławna, Latynoamerykańska, Islamska, Hinduistyczna, Chińska, Afrykańska, Tereny zamieszkałe przez wyznawców buddyzmu, japońska Leming gryzonie z podrodziny nornikowatych. Zamieszkują tereny północnej Europy, Azji i Ameryki Płn Llanos formacja roślinna w Ameryce, zaliczana do sawann bądź do formacji trawiastych Selva powiat położony nad brzegiem Morza Śródziemnego we wspólnocie autonomicznej Katalonia w Hiszpanii, między masywem górskim Puigsacalm a Costa Brava Kapibara ssak, największy znany przedstawiciel gryzoni, zamieszkujący gęsto zarośnięte obszary leśne we wschodniej części Ameryki Płd Fynbos formacja roślinna. Występuje na południowo-zachodnim wybrzeżu Afryki pomiędzy górskimi stokami i nizinami nadmorskimi. Przystosowane do częstych suszy i pożarów Kauri wiecznie zielone drzewo z rodziny sosnowatych, występujące gł. na terenie Nowej Zelandii; drewno i żywica pozyskiwane z tego drzewa Sahel obszar graniczny pomiędzy dwoma wielkimi jednostkami fizycznogeograficznymi Afryki - Sahary na północy i Sudanu na południu Wombat średniej wielkości torbacz przypominający wyglądem borsuka, o jednolitej szarej sierści. Występuje w Australii