Rynek finansowy- prof. Leszek Dziawgo

WYKŁAD 1 - 20.02.2012

KONWENCJA

• NWES

• WYKŁAD

• PYTANIA

EGZAMIN

• WYKŁAD

• LEKTURY

• AKTUALNOŚCI

RYNEK FINANSOWY: KAPITAŁOWY I PIENIEŻNY

ZAKRES TEMATYCZNY:

• Rynki i instrumenty

• Papiery wartościowe- AKCJE

• Giełdy

• Papiery wartościowe- OBLIGACJA

• EUROOBLIGACJE

• KPD- Krótkoterminowe Papiery Dłużne

• CREDIT RATING

• Fundusze Inwestycyjne

• Fundusze Kapitałowe (PE/VC)

LEKTURY:

• S. Owsiak, Podstawy nauki finansów, PWE 2002

• D.Dziawgo, Rynki finansowe, PWE 2010

• A.Sławiński, Rynki finansowe, PWE 2006

• D.Dziawgo, Rynek finansowy Istota- Instrumenty- Funkcjonowanie, SKwP 2012

USTAWY:

• Ustawa o obrocie instrumentami finansowymi

• Ustawa o nadzorze nad rynkiem kapitałowym [+ustawa o nadzorze nad rynkiem finansowym]

• Ustawa o ofercie publicznej i warunkach wprowadzania instrumentów do zorganizowanego systemu obrotu oraz o spółkach publicznych

• Ustawa o funduszach inwestycyjnych

• Ustawa o obligacjach

NARESZCIE KRYZYS FINANSOWY:

XXI wiek na rynku finansowym

• kapitalizm powszechny [każdy może spróbować swoich sił]

• Inwestorzy indywidualni

• GIEŁDY

• ASSET MANAGEMENT- zarządzanie portfelem na zlecenie

• FUNDUSZE INWESTYCYJNE

• FUNDUSZE EMERYTALNE

• dorobek rynku finansowego

• Procesy: Oszczędzania, Inwestowania, Finansowania

• Instytucje: Akcje, Obligacje, euro obligacje, KPD

• Instrumenty: Fundusze inwestycyjne, fundusze kapitałowe, Procesy

PROCESY

• UNIWERSALNE- dotyczą przede wszystkim gospodarki i społeczeństwa, a także rynku finansowego

• SZCZEGÓLNE- dotyczą przede wszystkim rynku finansowego

PROCESY UNIWERSALNE:

• Utrwalanie własności prywatnej

• Poszerzanie własności gospodarczej (liberalizacja)

• Ale czy tak jest?

• Globalizacja (wady [dużo kapitału zagranicznego]; zalety[ujednolicenie])

• Informatyzacja

• Demografia

• Konkurencja polityczno-społeczno- gospodarcza

• Integracja polityczno- społeczno- gospodarcza (także Unia Walutowa)

PROCESY SZCZEGÓLNE

• Standaryzacja kapitału

• Standaryzacja ryzyka

• Dezintermediacja („odpośredniczenie”, pośrednicy finansowi tracą swoje funkcje)

• Sekurytyzacja (zamienianie aktywów na papiery wartościowe, coraz więcej transakcji finansowych przeprowadzamy za pomocą papierów wartościowych)

• Komodyzacja( rynki finansowe oglądają się na rynki towarowe; podaż towaru ograniczona)

PROCESY SZCZEGÓLNE o znaczeniu podstawowym

• Standaryzacja kapitału

(akcja- obligacja- giełda)

• Standaryzacja ryzyka

(credit rating)

RYZYKO

• świadomość ryzyka

• wzrost ryzyka

• transfer ryzyka

• kierunek transferu ryzyka

• Ostateczny konsument ryzyka? społeczeństwa, klienci

• Akcja czy obligacja? [Akcja- najbardziej prymitywny instrument finansowy, Obligacja- podstępny instrument finansowe]

• Nie nazwa instrumentu, ale charakter transakcji i konstrukcja instrumentu rozstrzyga o poziomie ryzyka

RYNEK FINANSOWY:

• Rynek kapitałowy

(transakcje inwestycyjne) 365 i więcej

• Rynek pieniężny

(transakcje płynnościowe) poniżej 365 dni

POJĘCIA:

• rynek papierów wartościowych

• rynek bankowy

• rynek ubezpieczeniowy

instrument finansowy- umowa między dwoma stronami regulująca zależność finansową, w której powstają strony umowy

PAPIER WARTOŚCIOWY:

• instrument finansowy

• P.W.- prawa majątkowe o charakterze finansowym

• P.W.- własnościowe[ akcja] - wierzycielskie

• P.W.- na okaziciela- imienne

• Medium dla kapitału

• Zasięg (lokalny- międzynarodowy)

• Charakter (udziałowy- wierzycielski)

• Nadzór ( publiczny- niepubliczny)

• Podmiot (publiczny- prywatny)

Rodzaje papierów wartościowych:

• Akcje

• obligacje

• co jeszcze? (certyfikaty, listy zastawne, opcje, bazy skarbowe, pieniężne, komunalne, prawo do akcji)

INNE:

• PP

• PDA

• WARIANTY

• ADR/ GDR

• listy zastawne

• euro obligacje

• certyfikaty

• BPW

papiery wartościowe-kasowe/ terminowe

• bazowe

• pochodne

Rynki obrotu P.W.:

• Rynek publiczny- rynek niepubliczny

• Rynek pierwotny(1. transakcje) a rynek wtórny(każdy kolejny obrót giełda)

Instytucje i Regulacje „Dualizm Regulacyjny”

• Obszar regulacji precyzyjnych: bankowość, fundusze emerytalne, ubezpieczenia

• Obszar braku regulacji lub regulacji ograniczonych: fundusze kapitałowe (PE, VC, Hedge), strefy off shore

WSPANIAŁE LATA 2007-2012

• Kryzys rynku hipotecznego (subprime)

• Kryzys giełdowy

• Kryzys bankowy

• Bankructwa banków inwestycyjnych

• Credit Rating

• Grecja

Wykład 2- 27.02.2012

• Interwencje banków centralnych

• Interwencje rządu USA

• Dodruk USD

• Grecja albo szerzej PIGS (Portugalia, Irlandia, Włochy, Grecja, Hiszpania)

• Pozycja BRICS (Brazylia, Rosja, Indie, Chiny, Afryka Południowa)

• Sovereign Wealth Funds

• G20- bezradność i nadzieja

• Kryzys finansów publicznych

• Obecność polityki w gospodarce

• NEWCONNECT- GPW

• CATALYST- GPW

• Komitet Stabilności Finansowej (NBP, MF, KNF)

• Wielka emisja PKO BP i PZU

• Zamieszanie wokół KGHM

• OFE

Nie tylko rynek finansowy:

• rynek nieruchomości

• rynki surowcowe (ropa, gaz)

• rynki metali

• rynki sztuki

Przesadna rola współczesnego rynku finansowego?

Przesadna rola RF:

• obsługa strefy realnej

• Akumulacja, transfer i alokacja kapitału

• SPEKULACJA

• CHCIWOŚĆ I STRACH

• RYNEK OBIETNIC ZA GOTÓWKĘ

• ISTOTA WSPÓŁCZESNEGO PIENIĄDZA

• Globalny kapitalizm giełdowy

Finansyzacja:

zjawisko znaczącego wzrostu sektora finansowego w gospodarce określone zostało kilkoma terminami:

Przesadna rola RF:

• Problem z SIFIS (Systemically Important Financial Institutions)

• G20 publikuje 29 kluczowych banków (2011)

• Nowe wcielenie “to big to fail”

• Deutsche Bank- 80% PKB Niemiec

• Dexia- 180% PKB Belgii

• A może „to big to save”?

• kapitalizm właścicielski czy spekulacyjny?

AKCJA

Definicje akcji

• naukowe

• udział w biznesie

Rodzaje akcji:

• na okaziciela- imienne

• zwykłe, uprzywilejowane

• zwykłe, uprzywilejowane, ułomne

• Akcja „Złota”

• Penny Stock

• Akcje Groszowe

• Np. MEWA, FON: kurs 0,01 PLN wzrost o 1 grosz= 100%

• Prywatyzacja GPW- akcje nieme

Prawa akcjonariusza:

• Głos

• Dywidenda (udział w zyskach)

• Prawo poboru (mogą kupować akcje nowych emisji w proporcji od ilości posiadanych akcji)

• Prawo do części majątku (masa upadłościowa)

Obowiązki akcjonariusza

• są jakieś?

• Pełne opłacenie akcji

Klasyfikacja uprawnień:

• Prawa korporacyjne- prawo głosu

• Prawa majątkowe- pozostałe

Prawo głosu:

• UE: One Shore= One Vote

• Uprzywilejowanie (max 2)

• Dźwignia prawna

Dywidenda:

• Polityka dywidend

• Dywidenda na raty

• Dywidenda zaliczkowa

• Wartość dywidendy (realna, relatywna)

• Stopa dywidendy

• Akcje uprzywilejowane co do dywidendy: dywidenda nie wyższa niż 150% zwykłej dywidendy

• uprzywilejowanie co do dywidendy może wyłączać prawo do głosu (akcja niema)

• Dzień ustalenia praw do dywidendy

• Dzień wypłaty dywidendy

• 600 największych spółek Europy- 80% wypłaca dywidendy

• 500 największych spółek USA- 80% wypłaca dywidendy

• GPW- ok. 20%

Prawo Poboru:

• Nowe emisje- prawo uczestniczenia w nic

• zachowanie dotychczasowych udziałów akcjonariusza

• Prawo Poboru można ograniczyć w całości lub w części wobec wszystkich akcjonariuszy

• Nie ma wyłączeń podmiotowych, czyli określonych grup akcjonariuszy

• Prawo Poboru- jako podmiot obrotu (objąć- sprzedać- wygasnąć)

• Popularna relacja: 1 stara akcja= 1 prawo poboru do 1 akcji nowej emisji

Szczególne przypadki:

• (2009) PKO BP: 4 stare akcje= 4 prawa poboru do 1 akcji nowej emisji (4:1)

• (2009) Bank Millenium: 7 starych

Prawo do majątku (masa upadłościowa)

• Kolejność zaspokajania wierzycieli (akcjonariusz jest zawsze na końcu kolejki zaspokojenia)

Korzyści dla akcjonariusza

• Dywidenda

• Prawo Poboru

• Program Lojalnościowy (im dłużej jesteśmy ze spółką tym lepsze warunki np. niższe ceny paliwa na stacjach należących do spółki w której jest się akcjonariuszem)

• Różnice kursowe - spekulacja

„Złota” akcja

• Nadzwyczajne uprawnienia jednego z akcjonariuszy nie wynikające z zaangażowanego kapitału

• Jakie konkretnie uprawnienia:

• likwidacja spółki

• przeniesienie poza granice

• zmiana działalności

• skład RN

• Złota akcja = złote weto

• „Złota” akcja w Polsce:

• Sektory ważne dla bezpieczeństwa narodowego i porządku publicznego

• Sektory: elektroenergetyczny, paliwowy, górniczo - hutniczy, telekomunikacyjny, transportowy

• PGNiG - zapis w statucie: realizacja nawet nierentownych inwestycji, jeśli wymaga tego bezpieczeństwo energetyczne państwa

• Firmy, w których są „złote akcje”: Lotos, PKN Orlen, Operator Gazociągów Przesyłowych Gaz-System, PGNiG, PSE (Polskie Sieci Energetyczne), PGE, Tauron, Operator Logistyczny Paliw Płynnych, Rurociąg "Przyjaźń", PKP, TP-Emitel, Naftoport Gdańsk, Kopalnia Soli "Solino" w Inowrocławiu

• KGHM, TP i Polkomtel - usunięte w wyniku interwencji Komisji Europejskiej

• 10.2009: KE - zaskarża polskie przepisy do Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości

• Polskie projekty: ograniczenie prawa wykonywania głosu w przypadku podejrzenia kumulowania akcji spółki przez akcjonariuszy powiązanych ze sobą

Wykład3- 05.03.2012

Instrumenty związane z akcją

• PP - Prawo Poboru

• PDA - Prawo do akcji (PDA zamieniają się później w akcje)

• ADR/GDR - Kwity Depozytowe (Global/American Depositary Receipts) - pozwalają omijać przepisy o koncentracji kapitału

Poza rynkiem macierzystym:

• Dostęp do rynków zagranicznych

• Aspekt prawny (ADR/GDR)

• Kwity depozytowe

• Dual listing - spółka jest na giełdzie macierzystej i innej (jednocześnie na 2 giełdach)

• Zdalny członek giełdy

Spółki zagraniczne na GPW: Czechy, Ukraina, Węgry, Włochy, Słowacja, inne

Inne pojęcia

• Split akcji - podział wartości nominalnej akcji na równe części, stosuje się, aby poprawić płynność obrotu

• Scalanie akcji (reverse-split) - stosuje się, aby kształtowanie kursu było bardziej realne, a nie spekulacyjne podzielone akcje w jedną;

• Blue Chips - akcje spółek, które mają najwyższą kapitalizację i największą płynność

• Free float - część akcji pozostająca w wolnym obrocie (to co nie jest w posiadaniu inwestorów strategicznych) - BOŚ, Żywiec ma bardzo niski free float

• IPO (initial public offer) - pierwsza oferta publiczna, pierwsze notowanie akcji

• Pre-IPO - pierwsza sprzedaż w obiegu zamkniętym, nie ma obowiązku podawania tej informacji

• Lock-up - zobowiązanie dotychczasowych akcjonariuszy o niesprzedawaniu własnych akcji przez jakiś czas

Akcje Groszowe - POLSKA

• Bierze się z dwóch powodów: (u nas oba wystąpiły)

• Split

• Spadek kursu

• Wzrostu kursu o 1 grosz powoduje wzrosty wartości o kilka-, kilkadziesiąt- lub 100%

• Błędny sygnał dla inwestorów

• Sankcja: Lista Alertów GPW - kurs jednolity

Scalanie akcji:

• FON - maj-czerwiec 2009

• Kurs akcji 1 grosz

• Relacja 50:1

• Co z tzw. „resztówkami”?

• Rozwiązanie: Darowizna akcji (maksymalnie 49 groszy); zamknięte w kwocie 5 000 zł

Ceny akcji:

• Nominalna - (kapitał dzielony przez ilość akcji)

• Emisyjna - nie może być niższa od nominalnej, po ile sprzedajemy akcje na IPO

• Rynkowa (kurs)- może być jaka chcę

• Kurs akcji- dane szacunkowe

Indeksy giełdowe: (syntetyczny obraz rynku)

• WIG- wszystkie akcje

• WIG 20- 20 najważniejszych, o największej kapitalizacji

• mWIG 40- średnie

• sWIG 80- małe

• WIG-PL

• RESPECT (listopad 2009) - indeks społecznej odpowiedzialności

• WIG DIV (styczeń 2011 - 30 spółek dywidendowych) mają jasną politykę dywidendową

• WIG Surowce (luty 2011)

• WIG Ukraine (maj 2011)

• WIG Plus - spółki o kapitalizacji od 5 do 50 mln Euro (listopad 2011)

Kurs akcji - co może spółka?

KURS AKCJI:

• rynek lokalny- 10%

• przynależność do sektora- 20%

• rynek globalny- 20%

• spółka- 50%

• Wyniki finansowe

• Jakość biznesu

• Investor Relations - sposób komunikowania się spółki z inwestorami

• tzw. miękkie (komentarze, opinie) i twarde (prawo, wpływ na cenę) fakty

Investor Relations (relacje inwestorskie)

• Więcej niż tylko obowiązki informacyjne (prawo do informacji, bycie w stałym kontakcie z akcjonariuszem - kooperacja i związanie z firmą)

• Komunikacja wzajemna (zaangażowanie w dialog obu stron)

• Zarządzanie strukturą akcjonariuszy(dywersyfikacja kto lepszy a kto gorszy)(pozyskiwanie i wykopywanie)

• Urealnienie czy manipulacja?(mamy szczere intencje czy chcemy kogoś wykorzystać?)- możemy urealnić wycenę lub manipulować kursem

• Każda spółka giełdowa (musi mieć taki dział)

• Podstawowe narzędzie to raporty roczne, spotkania z akcjonariuszami itp

Wskaźniki

• Stopa dywidendy- jaka jest relacje między wypłaconą dywidendą a zainwestowanymi pieniędzmi

• Dywidendy na 1 akcję: kurs akcji

• Wskaźnik ofensywny: Cena/zysk (P/E) [ szczególne znaczenie w okresie hossy]

• Kurs akcji: zysk na 1 akcję

• Wskaźnik defensywny: Cena/wartości księgowej (P/BV) [ czas bessy]

• Kurs akcji: wartość księgowa na 1 akcję

• wartość ksiegowa suma wszystkich aktywów

Wartość akcji na giełdzie:

• Wartość księgowa (BV) (podstawowa, fundamentalna, wartość akcji nie powinna spaść poniżej jej)

• Wartość perspektywiczna: uzasadnione oczekiwania co do wzrostu kursu wynikające z działalności spółki (gra rynkowa)

• Wartość iluzoryczna: nieuzasadnione oczekiwania co do wzrostu kursu wynikające z działalności spółki (halucynacje)

• Spekulacje- podsumowuje wszystkie wartości

• Różnica pomiędzy wartością księgową a wartością rynkową tłumaczona jest:

• Spekulacją

• Kapitałem intelektualnym (L. Dz. nie wierzy w to)

AKCJA

AKCJA-produkt jak każdy inny

• AKCJA- Doskonalenie produktu

• Relacje inwestorskie

• Wypłata dywidend

• Wyższy segment notowań giełdowych

KRYZYSY GIEŁDOWE- wreszcie coś się dzieje

• tzw. subprime 2007-?

• kryzys: zły czy dobry?

• Grecja 2010- ?

• Sierpień 2011- Creit rating USA

• Panika

• nagle „Bukareszt”- „8%”

• Jak w LIDLU

• Dzień amerykański

• Dzień grecki

• Dzień francuski

Smutny koniec

Spółki giełdowe- bankruty:

• ST Group 2001

• Universal 2003

• 4Media 2004

• Pozmeat 2004

• Torra Poland- 2010

• ZNTK- 2010

• Sky Europe 2010

• Swarzędz Meble 2011

OBLIGACJA

OBLIGACJE SKARBU PAŃSTWA - obligacje skarbowe

Zadłużenie Skarbu Państwa:

• 750 mln PLN

• krajowe- 73%

• zagraniczne- 27%

• Kryterium rezydenta: kto kupił- gdzie ma siedzibę inwestor

• krajowe- 53%

• zagraniczne- 47% (45%) (38%)

dlugpubliczny.org.pl

Wykład 12.03.2012

Dług publiczny i deficyt budżetowy

pojęcia pozytywne czy negatywne? Zależy od okoliczności w jakich powstają i na co przeznaczane są pieniądze.

Struktura Walutowa:

• PLN 74%

• EUR 18%

• USD 4%

• Inne 4%

NIESKARBOWE PAPIERY DŁUŻNE

• Wartość - 90 mld PLN

• KPD (Krótkoterminowe Papiery Dłużne) - 19 mld PLN (najczęściej 90 dni zapadalności)

• Obligacje - 71 mld PLN

• Przedsiębiorstwa - 23 mld PLN (ok. 147 emitentów)

• Banki - 95 mld PLN (ok. 39 emitentów)

• Samorządy - 13 mld PLN (ok. 470 emitentów)

Znaczenie Skarbowych Papierów Wartościowych (SPW) w zadłużeniu:

• Skarbowe Papiery Wartościowe 94 % (95%)

• Obligacje 66%

• Bony Skarbowe 4% (!)

• Obligacje oszczędnościowe 1%

• Euroobligacje 23%

• Kredyty 6%

• Zapadalność 4,21 roku

• W latach poprzednich (4,23) (4,3) (3,9)

Okresy emisji SPW - rynek krajowy

• 2, 3 lata,

• 4, 5 lat

• 7, 10 lat

• 12, 15 lat

• 20 lat - 4% zadłużenia

• 30 lat (wprowadzone w 2007 roku - 0,2% zadłużenia)

Ryzyka makroekonomiczne a dług państwa

• Efekt wypierania podmiotów prywatnych z rynku kapitałowego większość emisji skarbowych to emisje podmiotów państwowych (emisje prywatne są abstrakcyjne, muszą zaproponować kosmiczne warunki)

• Bariera popytu na papiery wartościowe (ile rynek może wchłonąć)

• Wzrost stóp procentowych

• Płynność budżetu (terminy emisji: krótkoterminowe - bony skarbowe; długoterminowe)

Przykłady emisji:

2006 - 4-letnia oszczędnościowa

• % = inflacja + marża

• I okres odsetkowy: Inf + 3,80 = 4,50% (2011: 1,90 = 4,5%)

• Następne okresy: Inf + 2,25 = (2011: 2,5)

• Obrót giełdowy?

• Nie, w miejscu gdzie je kupiłeś i to za 1 zł (cena w 2011: 2 zł)

• 2006 - 10-letnia oszczędnościowa (EDO) (!)

• % = inflacja + marża

• I okres odsetkowy: Inf + 4,05 = 4,75% (2011: 2,65 = 5,25)

• Następne okresy: Inf + 2,25 = (2011: 3,00)

• Obrót giełdowy?

• 1 zł (2011: 2zł)

• 10.2009 - 2-letnia oszczędnościowa (DOS)

• % = stałe

• % = 4,75 (2011: 4,5)

• Obrót giełdowy?

• 1 zł (2011: 1 zł)

Kolejna obligacja: TZ - Trzyletnia Zmienna

• Formuła %

• WIBOR 6-miesięczny x 0,93

• Odsetki płatne co pół roku

• Ostatnia emisja w grudniu 2010

• 02.2012 Formuła %, WIBOR 6M x 1,00

Obligacje KFD (Krajowy Fundusz Drogowy) (BGK) - faza I 2009

1. Oszczędności budżetowe: redukcja 10 mld PLN przeznaczonych na drogi

2. Finansowanie luki w zakresie inwestycji drogowych: obligacje KFD (BGK): 7,3 mld PLN

3. Dlaczego: takie zadłużenie nie jest ujęte w statystyce sektora finansów publicznych

4. Kolizja z obligacjami skarbowymi (!)

5. Warunki sprzedaży obligacji KFD zatwierdza Minister Finansów (eliminacja konkurencji cenowej)

6. Sprzedaż emisji obligacji na raty (eliminacja nadmiernej podaży)

7. Sierpień 2009: sprzedaż I transzy 600 mln PLN (całość 7,3 mld PLN)

8. Wyższy spread: 40 pkt bazowych

9. Obligacje Krajowegoo Funduszu Drogowego (BGK) łącznie 2009-2011: ok. 23 mld PLN

Dług publiczny- Deficyt- Obligacje

• Gospodarka oparta na długu

• Obligacja- doskonały instrument zadłużenia

• Nabywca- rozproszony (koncentrują się na %)

Dług jako fundament współczesnej gospodarki realnej:

• zadłużenie to nie jest problemem afrykańskim

• koncepcja Welfare State- Państwa dobrobytu

• emisja pieniądza

• albo emisja obligacji

• oba przypadki to jednak emisja długu

• kryteria z Maastricht- rozpaczliwa próba opanowania sytuacji

-dług i deficyt do PKB

• Państwa są obecnie bardziej zadłużone niż po II wojnie światowej

EUROLAND:

- Dyskusyjne Kryteria Konergencji

-Pomimo wszystko: pozytywny efekt hamulcowy

USA:

zadłużenie lipiec 2011

14 293 975 000 000 USD

limit zadłużenia rządu

Do 1917 Kongres musiał akceptować każda pozyczkę

1917- Second Liberty Bond Act- akceptacja łącznego limitu zadłużenia

Od 1917 roku podwyższono ok. 100-krotnie

Tylko od 1962 roku- podwyższony 74- krotnie

Tylko w okresie 2001-2011 10-krotnie

Lipiec- sierpień 2011- Kongres vs. Prezydent

2.08. zwiększenie limitu z 14,3 bln do 17 bln USD

Wsparcie sprzedaży obligacji:

Włochy 2011- apel do obywateli o zakup obligacji i rezygnacja instytucji finansowych z prowizji

Japonia 2011: bonus- złote i srebrne monety

Przy zakupie obligacji 10 mln JPY (430 tys. PLN) bonus 1 złotaa moneta 0,55 uncji

Przy zakupie za 1 mln JPY (43 tys. PLN ) bonus 1 srebrna moneta 0,55 uncji

Należy przetrzymać obligacje przez 3 lata

Rentowność obligacji 3-letnich 0,18%

Wykład 5- 19.03.2012

Asymetria rynku instrumentów dłużnych

• SPW (Skarbowe Papiery Wartościowe) - 550 mld PLN

• NPD(Nieskarbowe papiery dłużne) - 90 mld PLN

Dynamika rynku nieskarbowych instrumentów dłużnych

• 2006 - 32 mld PLN

• 2007 - 43 mld PLN

• 2008 - 45 mld PLN

• 2009 - 48 mld PLN

• 2010 - 60 mld PLN

• 2011- 90 mld PLN

Nabywcy NPD:

• Kto kupuje?

• Banki - 31% (spadek z 40%)

• Przedsiębiorstwa - 28% (wzrost z 15%)

• Fundusze Inwestycyjne - 20% (wzrost z 13%)

• Fundusze Emerytalne - 10% (wzrost z 4%)

• Towarzystwa Ubezpieczeniowe - 4%

• Zagranica - 3% (spadek z 10%)

• Inne

Banki - Organizatorzy emisji NPD

• 5 największych banków- organizatorów kumuluje 90% emisji

(ING, BH, PKO SA, BRE, PKO BP)- większa płynność przy dużych bankach

OBLIGACJE SAMORZĄDOWE:

• 2005- 3,3 mld PLN

• 2010- 8 mld PLN

• 2011- 13 mld PLN

Przykłady emisji:

Samorząd Baza odsetkowa Wartość (mln PLN)

Poznań T52 500

Płock T52 50+40

Gubin T52 1

Kluczbork Wibor1Y 3,5

Kościerzyna T26, T52 1,5

Gdynia T52 206

Chełm Wibor6M 20

Elbląg Wibor3M 1,8

Największe emisje komunalne

• Poznań 3 emisje 500, 125, 125 mln PLN

• Gdynia 206 mln PLN

• Bydgoszcz 3 emisje 144, 288 mln PLN (72)

• Rybnik 124 mln PLN

• Lublin 100 mln PLN

• Wojew. Dolnośląskie 100 mln PLN

• Kraków 300 mln PLN (+3 x 50 mln PLN)

• Warszawa 4 mld PLN

• Białystok 200 mln PLN

Najmniejsze emisje komunalne

• Dolice 1 mln PLN

• Kartuzy 0,7 mln (ale jeszcze mają 6 innych)

EMISJE WIJEWÓDZKIE:

• Małopolska- 28,3 mln PLN

• Podlaskie- 20 mln PLN

• Wielkopolskie- 54 mln PLN

Kujawsko - pomorskie

Bydgoszcz 72, 144, 288 (4-17 lat)

Grudziądz 25+64 mln PLN (2-11 lat)

Świecie 31 mln PLN

Solec Kujawski (6 emisji) 5 mln PLN

Brodnica (3 emisje) 1 mln PLN (3-6 lat)

Włocławek 265 mln PLN

Wąbrzeźno(2 emisje) 11,5 mln PLN

Ciechocinek T52 3 mln PLN

Inowrocław (3 emisje) 18,1 mln PLN (1-15 lat)

Jabłonowo Pomorskie (6 emisji) 11 mln PLN (1-7 lat)

Nakło 6 mln PLM

Toruń - czołowy nieemitent

Nowe emisje 2010:

Brodnica 12 mln PLN 4-9 lat

Brodnica gmina 3,1 mln PLN 10 lat

Bydgoszcz

Grudziądz

Toruń - powiat

Włocławek:

• Emisja na dofinansowanie: inwestycji unijnych, modernizacja drogi nr 1

• Kwota: 265 mln PLN

• Termin: 2009-2026 (4-15 lat)

Jaktorów (koło Warszawy)

• 26 transz

• Zapadalność 1-14 lat

• Wartość transz od 100 tys. do 200 tys. PLN

• Ogółem: 3 mln PLN

• Tylko w 2009: 9 serii

Najnowsze

• Warszawa program 4 mld (obecnie 8 emisji)

• Kraków 300 mln PLN

• Białystok 200 mln PLN

• Gdańsk 100 mln PLN

• Powiat Toruń 5,5 mln PLN (10 lat)

[obligacje skarbowe nie są zabezpieczone]

Kraków - historia i współczesność:

• Euroemisje 1998r.

• Kraków 300, 50, 50, 50 mln PLN

• 4 emisje - 4 banki (PKO BP, BOŚ, DB, GBW)

Znaczenie emisji komunalnych w finansowaniu Jednostek Samorządu Terytorialnego

• Kredyty bankowe - 85%

• Papiery wartościowe - 15%

• Ale: Dolny Śląsk, Wielkopolska i Opolskie od 25 do 44%!

• Główne powody braku emisji JST: brak wiedzy, dostęp do kredytów, skomplikowane procedury

Kto kupuje emisje komunalne?

• Banki 87%

• Fundusze inwestycyjne 4%

• Towarzystwa Ubezpieczeniowe 4%

• Zagranica 3% (spadek z 10%)

• Przedsiębiorstwa 1,5 %

Przedsiębiorstwa komunalne

• MWiK (Miejskie Wodociągi i Kanalizacja) Bydgoszcz do 18 lat Wibor6M - program 600 mln (BH i PeKaO SA)

• MPK (Miejskie Przedsiębiorstwo Komunikacyjne) Łódź (2E) 23 lata W1Y 106 mln (166 - cały program emisji)

• Bialskie WiK (3E) 2-7 lat W3M 6 mln

• ZKM Gdańsk 220 mln PLN

• MZK Pabianice 3 lata W3M 10 mln

• Bialskie WiK (3E) 2-7 lat W3M 6 mln PLN

Ryzyko inwestycyjne: przedsiębiorstwo a JST (jednostek samorządu terytorialnego):

• Aspekt ekonomiczno - finansowy

• Aspekt społeczny

• Aspekt polityczny

• Efekt: zakłócenia racjonalności gospodarowania

• Bankructwo Gminy? Miasta? - przepisy nie przewidują

• Wizerunek inwestora? - narażona renoma

Problemy rynku obligacji samorządowych

• Ryzyko inwestycyjne

• Brak płynnego rynku wtórnego

• Emisje niepubliczne i publiczne (Poznań, Rybnik, Wojew. Dolnośląskie)

• Konkurencja obligacji skarbowych

• Rozwiązanie(?):

• Credit Rating

• Catalyst - GPW

• Idea emisji skumulowanych (zbiorcza emisja obligacji dla kilku JST)

• Emisje Euroobligacje Komunalnych

Euroobligacje komunalne:

• Kraków 1998 i 2000

• Warszawa - do 2009 żadnych emisji, nawet krajowych

• Kwiecień 2009 - emisja euroobligacji 200 mln EUR

Obligacje prywatne - przedsiębiorstwa

Przykłady:

• KGHM 500 mln PLN (konsorcjum 3 banków)

• Polkomtel 1 mld PLN (7 dni - 5 lat)

• Lotos Asfalt 300 mln PLN (3 dni - 5 lat)

• PKN Orlen 5 emisji (2 mld PLN)

• PGE 1,5 mln PLN

• Energa Operator 850 mln PLN

• PGNIG 3 mld PLN (1 miesiąc - 3 lata)

• PGE 10 mln PLN (!) (4 banki konsorcjum)

• Sygnity SA 100 mln PLN

• AmRest (Pizza Hut, Burger King) 150 mln PLN

• Park Wodny Sopot 13 mln PLN

• Wólczanka 20 mln PLN

• Hochland Polska 10,2 mln EUR

• IKEA 250 mln PLN

• Impel 10 mln PLN

• Autostrada Wielkopolska (3,3 mld) (do 37 lat)

• Sphinx Polska 50 mln

• Instytut Centrum Zdrowia Matki Polki 13 mln

• Empik 25 mln

• PKP 4 emisje - 7-10 lat - T52 - 2,5 mld PLN

• PKP Intercity 300 mln PLN

• Strzelec 5 lat - 7,3% - 15 mln PLN (druga emisja) 5 lat - W6M - 30 mln PLN

• charakteryzowała się zmianą profilu działalności

• Kolej Jaworzyna Krynicka 1-8 lat - stopa bazowa PKO BP +2,5%

• TVN (3 emisje) 5 lat - W6M - 1 mld PLN - (PeKaO, BRE, BH)

• BOT Elektrownia Turów 2,5 mld PLN

• Kopalnia Węgla Brunatnego "Konin" 12 emisji na 135 mln PLN

• Centrum Haffnera 10 mln PLN

• NZOZ Mikulicz 1,8 mln PLN

• Can Pack 530 mln PLN

• Żywiec 500 mln PLN

Wykład 6- 26.03.2012

• BOT Elektrownia Turów 2,5 mld PLN

• Kopalnia Węgla Brunatnego "Konin" 12 emisji na 135 mln PLN

• Centrum Haffnera 10 mln PLN

• NZOZ Mikulicz 1,8 mln PLN

• Can Pack 530 mln PLN

• Żywiec 500 mln PLN

Przykłady - nowe 2009-2010 Infrastrukturalne

• Lotnisko w Gdańsku 195 mln PLN

• PP Porty Lotnicze 240 mln PLN

• PKP 400 mln PLN

• Zarząd Morskich Portów Szczecin - Świnoujście 155 mln PLN

2011

• Pfleiderer Grajewo - 5 mln PLN

• krótkoterminowe

• Nabywca: Podmiot z grupy Pfeleiderer

• Obligacja jako produkt finansów „wewnątrz-korporacyjnych”

2011- Największe emisje

• LC Corp- 467 mln PLN

• Echo Investment- 295 mln PLN

• DSS- 293 mln PLN

• Getin Noble Bank- 400 mln PLN

• Kruk- 138 mln PLN

• Multimedia Polska- 107 mln PLN

Obligacje korporacyjne:

• atrakcyjna rentowność

• duże ryzyko

• BEST 13,12%

• Navi Group 14,72%

• Admiral Boats 11,67%

Kto kupuje korporacyjne:

• Banki 19% (spadek z 24%)

• Przedsiębiorstwa 41%

• Fundusze inwestycyjne 20%

• Fundusze emerytalne 10%

• Zagranica 4% (spadek z 12%)

Bruce Willis - Wódka - Obligacje

• Belvedere i marka „Sobieski”

• Bruce Willis „twarzą” wódki „Sobieski”

• Kontrakt 4-letni, Europa - Chiny, 16 mln USD

• Właściciele obligacji zaniepokojeni

• Od „Reklamowania” do „Zarządu” - Bruce kupuje akcje (ok. 3%)

• „Szklana Pułapka 4”

• USA 2007- 450 tys. litrów wódki

• USA 2011- 9 mln litrów wódki

Obligacje prywatne - banki

Przykłady - listy zastawne:

• BRE Bank Hipoteczny (kilkadziesiąt E) 3,5 mln PLN, 100 mln EUR, 100 mln USD

• 2010: 6 mld PLN

• BPH Hipoteczny (kilka E) 3,3 mld PLN

• Śląski Bank Hipoteczny 300 mln PLN (500 mln PLN)

• BGK program 5 mld PLN

• Noble Bank 350 mln (500 mln)

• BPH 6 mld PLN

• Bank Millennium 2 mld PLN

• Bank Polskiej Spółdzielczości 150 mln PLN

• PKO BP 1,6 mld PLN

• Projekt spółdzielczych banków zrzeszonych w BPS (zrzesza 350 banków)

• 60 banków spółdzielczych wyemituje obligacje poprzez BPS

• Wartość 250-500 mln PLN

• BS Piaseczno 5 mln PLN

• BS Piątnica 4 mln PLN

• Toyota Bank 500 mln PLN

• VW Bank 46 mln PLN

Zagraniczne Banki:

• EIB 5-20lat - 3 emisje - (3 mld PLN)

• KBC Bank 20 mln PLN

• Bank Austria Creditanstalt (BACA) (2E) - 5-10 lat - (1 mld PLN)

Catalyst (od 30.09.2009)

• 02.2011 - 50 emitentów, 140 emisji (serii), wartość emisji 22 mld PLN

• MCI Management - spółka zarządzająca obligacjami podwyższonego ryzyka

• BGK - KFD (Krajowy Fundusz Drogowy)

• EBI (Europejski Bank Inwestycyjny)

• Bank Polskiej Spółdzielczości

• BRE Bank Hipoteczny

• Poznań

• Warszawa

• BS BPS Sanok

• Ostrów Wielkopolski

• Rybnik

• Zamość

• Tczew

• Gant Development

• Skarb Państwa

Emisje GPW:

- Grudzień 20

-Emisja GPW na 170 mln PLN

- sfinansowanie Towarowej Giełdy Energii

- Inwestorzy instytucjonalni

- Catalyst

Emisje GPW:

- inwestorzy indywidualni

-75 mln PLN

- 5 lat

-%=Wibor (6M)+1,17pkt

CATALYST- wartości

- Polkomtel Finance- 1 mld PLN

- BoŚ- 914 mln PLN

- Multimedia Polska- 507 mln PLN

- PrimeCar Management- 403 mln PLN

- Getin Nobel Bank- 400 mln PLN

CATALYST- rentowność

-Polski Holding Medyczny- 14%

-Gant- 10,2%

-Podkarpacki Bank Spółdzielczy- 8,06 %

- Wodzisław Śląski- 6.85%

ZPM Henryk Kania SA

- Obligacje

-Wejście na rynek giełdowy poprzez fuzję z IZNS Iława ( części motoryzacyjne!)

- wartość emisji 15 mln PLN

- nominał 1.000 PLN

-Minimalny zapis 220.000 PLN

-Catalyst

-%=W3M+ 6,3p%

DRAMATY I TRAGEDIE

Obligacje niewykupione:

• Apexim 3 lata - 6% - 5,5 mln PLN

• Mostostal Gdańsk 3 lata - W6M + 0,5% - 30 mln PLN

• Lehman Brothers 15 mln USD (w Polsce)

CATALYST- małe tragedie

• niewykupione obligacje- 2011

• Anti- wykup częściowy (wybrani wierzyciele)

• ZPS Krzętle- zabrakło 42 tys. PLN na obsługę

• Budpol 5

Obligacje niewykupione:

• Semax 2008

• Kredyt niespłacony w banku

• Emisja obligacji na ok. 20 mln PLN

• %= 9%, termin wykupu nieodległy

• Emisja obligacji na spłatę kredytu (ok. 11 mln PLN)?

• Kredyt spłacony z pieniędzy klientów- nabywców obligacji

• Raffeisen Bank

• Prokurator + oskarżenie

• Chyba, że nastąpi spłata

• Semax nie może (brak kapitałów i kolejność wierzycieli)

• Tajemniczy nabywca obligacji Semaxu zwróci klientom 70-80% wartości obligacji

Trudne emisje:

• Stocznia Gdynia 7,4 mln - tyle udało się sprzedać (200 mln - program emisji)

• Telewizja Familijna 117 mln PLN

• Bank Handlowy : obligacje Lehman Brothers

• Lehman Brothers 15 mln USD - tylko w Polsce

• sprzedawane przez BH

• jednostkowa cena 100 tys. $

• dla VIPów - 129 klientów w Polsce

Bank Handlowy: obligacje Lehman Brothers:

- Obligacje ustrukturyzowane

- Poszkodowani: 229 osób na 15 mln USD (inwestują od 100 tys. PLN)

- Credit rating A+

- Hasło „Obligacje”

-BH kwalifikuje obligacje jako niskie ryzyko

- Segment: Private Banking, Wealth Management

- BH jest tylko dystrybutorem

-Ale przecież Citigroup miał 4,5% udziałów w LB

- Emitent: Lehman Brothers Freasury Co, BU

- Gwarant: Lehman Brothers Holdings Inc (gwarantuje 100% kapitału)

-BH na bieżąco informuje klientów o procesie upadłościowym w USA I Holandii

- W RFN podobnie

- 1.2010- BH proponuje 60% zwrotu wartości inwestycji (w odpowiedzi na pozew klientów)

Obligacje szczególne

High Yield Bonds (wysoko dochodowe, duże odsetki)

Cechy:

• Credit rating - spekulacyjny (bardzo niski poziom) lub brak oceny

• Wysoka rentowność

Emitenci

• Rising stars (bardzo obiecujący, pracują w wysokodochodowych branżach-branża medialna)

• Fallen angels (junk bonds) (obligacje śmieci, propozycja w

Catastrophe Bonds (CAT Bonds)

• Cel: reasekuracja przed nadmiernymi stratami spowodowanymi przez zjawiska katastroficzne

• Zdarzenia naturalne lub zawinione przez człowieka

• Emitenci: firmy reasekuracyjne z biznesu ubezpieczeniowego

• Zalety dodatkowe:

1. przeniesienie ryzyka poza sektor ubezpieczeniowy

2. pozyskanie finansowania spoza sektora ubezpieczeniowego

Warunki finansowe:

- Wyższe odsetki dla inwestorów

• W przypadku katastrofy:

1. obniżenie lub utrata odsetek

2. opóźnienie wypłaty odsetek lub kapitału

3. utrata części kapitału

4. utrata całości kapitału

Parametry katastrofy:

- Konieczna precyzja określenia zdarzenia ubezpieczeniowego (trigger event)

- Siła wstrząsów

- Prędkość wiatru

- Zdarzenia o prawdopodobieństwie mniejszym niż 1%

-Zdarzenia praktycznie nieprzewidywalne

Wykład 7 -02.04.2012

• Problemy z wyceną obligacji

• Przykłady:

1. Obligacje Parametric Re:

• Trzęsienie ziemi w regionie tokijskim o sile 7,2 w skali Richtera lub większej obniża wartość kapitału i odsetek o 40%

• Obligacje USA inc. Catastrophe:

• Jeżeli jakikolwiek huragan pomiędzy stanem Maine a Teksasem wyrządzi szkody o wartości co najmniej 1,5 mld USD

• Utrata 100% wartości obligacji

Pierwsza krew:

1. Obligacje Kamp Re

2. Emitent: Zurich Financial Service's U.S.

3. Huragan Katrina - 2005

4. Próg strat przekroczył 1 mld USD

5. Inwestorzy: utrata kapitału

Obligacje śmierci - Death Bonds

• Handel niechcianymi polisami na życie

• Odsprzedaż polisy na życie albo towarzystwo ubezpieczeniowe albo instytucja finansowa- lepiej płaci

• Sekurytyzacja na polisach (pula polis)

• Emisja obligacji zabezpieczonych polisami

• Im krótsze życie, tym lepiej dla inwestora bo mniej składek

• trochę przypomina odwróconą hipotekę

Obligacje strukturyzowane

Produkty Strukturyzowane:

DB - magiczna trójka (DB -Deutche Bank)

• Akcje - DJ Euro Stoxx 50 (Europa)

• Akcje - S&P 500 (USA)

• Akcje - Nikkei 225 (Japonia)

• Akcje - WIG 20 (Polska)

• Rynek Towarowy - Miedź (LME)

• Rynek Towarowy - Aluminium (LME)

• Rynek Towarowy - Ropa naftowa (West Texas)

• Nieruchomości - EPRA Index (akcje spółek europejskiego rynku nieruchomości - European Real Estate Index - FTSE)

• Rynek Pieniężny - Wibor1W

DB Magiczna Trójka - warianty portfeli

Agresywny Zrównoważony Ostrożny

DJ Euro Stocks 15% 10% 5%

S&P500 15% 10% 5%

Nikkei 225 15% 10% 5%

WIG 20 15% 10% 5%

Miedź 5% 3,33% 3,33%

Aluminium 5% 3,33% 3,33%

Ropa naftowa 5% 3,33% 3,33%

FTSE EPRA 15% 10% 10%

Wibor 1W 10% 40% 60%

Rynek towarowy ma nas tylko zmylić, ponieważ jego udział jest znikomy. A zarobić można tylko 5%.

Deutche Bank WIG 20 - kolejny produkt

• Rentowność - wzrost WIG 20

• Termin - 3 lata

• Gwarancja kapitału - TAK (ważna 30.11.2009 w dniu wykupu)

• Współczynnik partycypacji 70% (cena za gwarancje?) - gdy instrument zarobi, to 70% zagarnia bank, a resztę klient

• Rynek obrotu - GPW

Bank Handlowy i obligacje Lehman Brothers

• Obligacje strukturyzowane

• Poszkodowani: 229 osób na 15 mln USD (inwestują od 100 tys. PLN)

• Credit Rating A+ (bezpieczny papier wartościowy)- prawdopodobnie źle został oceniony, credit rating posiada swoje formuły, które są objęte tajemnicą firmy

• Hasło: „obligacja”

• BH kwalifikuje obligacje jako: niskie ryzyko

• Segment: Private Banking & Wealth Management

• BH jest tylko dystrybutorem

• Emitent: Lehman Brothers Treasury Co.BV

• Gwarant: Lehman Brothers Holding Inc.

• Emitent i gwarant to powinny być dwie różne instytucje, a Lehman Brothers nawet nie pofatygował się aby zmienić nazwę, by nie utożsamiać tych firm.

• BH na bieżąco informuje klientów o procesie upadłościowym w USA i Holandii

• W RFN podobnie

• 1.2010 - BH proponuje 60% zwrotu wartości inwestycji ( w odpowiedzi na pozew klientów)

Pozyskiwanie kapitału w okresie kryzysu

- kredyt bankowy? lepiej gdy jest zielono

- emisja akcji?

- Private Equity?

- emisja obligacji?

EPOKA OBLIGACJI DOPIERO SIĘ ZACZĘŁA

PODOBNIE JAK EPOKA OBLIGACJI NIESPŁACONYCH

Next-11 / Benefit N-11

• Wybrane państwa o interesującym potencjale

• Partycypacja 71-82%

• Termin 2 lata

• Kwota: 5.000 PLN

• Ochrona kapitału 80%

• Bangladesz

• Egipt

• Filipiny

• Indonezja

• Iran

• Korea Południowa

• Meksyk

• Nigeria

• Pakistan

• Turcja

• Wietnam

Obligacje podsumowanie

Klasyfikacja obligacji:

• Typ emitenta - prywatne (nie skarbowe) / skarbowe - publiczne (skarb państwa, samorządy)

• Zasięg emisji: krajowe, międzynarodowe

• Typ oprocentowania - ze stałym % (i zero kuponowe-liczone na bazie dyskonta) / ze zmiennym %

• Ale: KURS OBLIGACJI: wszystkie obligacje są zmienne (co do swojej wartości)

• Zmiana %: ze stałego na zmienne, ze zmiennego na stałe

• Okres obiegu: krótko-, średnio-, długoterminowe

• Rodzaj waluty - jednowalutowe, dwuwalutowe, opcja wyboru waluty

• Płatność odsetek - okresowo, przy wykupie, reinwestowane

• Typ wykupu - wykupywane jednorazowo, losowo, bez wykupu

• Możliwość zamiany na: akcje emitenta, inne akcje, obligacje emitenta, inne obligacje, inne aktywa

• Forma - materialne, niematerialne

• Data wykupu - określona, nieokreślona

• Zamienne (na emitenta inne), wymienne (np. na inne akcje)

• Ze względu na zabezpieczenie: całkowite, częściowe, bez zabezpieczenia (standing? ocena credit rating?)

• Ze względu na przedmiot zabezpieczenia - hipoteka, zastaw, gwarancja

• Typ nabywcy: osoba fizyczna, osoba prawna

• Konstrukcja: klasyczne, strukturyzowane

Komu spłacono obligacje przedwojenne

• USA

• Szwecja

• Szwajcaria

Czynniki ryzyka - inwestowanie w obligacje:

• Ryzyko braku wykupu (ryzyko spłaty) największe z ryzyk,

• Ryzyko walutowe

• Ryzyko stopy procentowej

• Ryzyko kursu obligacji

• Ryzyko płynności (losowanie, brak rynku wtórnego)

• Ryzyko niższego przychodu (niższa marża, opłaty manipulacyjne, konstrukcja)

• Ryzyko zmiany statusu emitenta

• Ryzyko spekulacji (zbijanie kursu, pompowanie kursu)

• Ryzyko inflacji

• Ryzyko asymetrii informacji

• ryzyko obiektywne: wynika z uwarunkowań rynkowych (np. ryzyko stopy procentowej, ryzyko walutowe)

• ryzyko własne (subiektywne) wynika z intencji emitenta i konstrukcji obligacji, a także z jego sytuacji finansowej

Wykład 8 -15.04.2012

Biuro Informacji Kredytowej

Wykład 9 - 23.04.2012 z Dariuszem

Rynki:

-rozwinięte

-nie rozwinięte

- trzeci świat

Historyczne Maxima na indeksie WIG:

• marzec '94 - pierwsza hossa, około 21 000 punktów

• '97- kryzys azjatycki

• '98 sierpień- kryzys rosyjski

• '99 problem roku 2000- pluskwa milenijna

• marzec 2000- hossa internetowa WIG około 23 000 punktów

• pęknięcie bański internetowej

• spowolnienie gospodarcze na świecie

• afery księgowe

• ataki na WTC

• trzecia hossa (od 2003 do wakacje 2007) max około 68 000 punktów

• MiŚ

• biopaliwa

• deweloperka

Rynki wschodzące oferują wysoką stopę zwrotu z inwestycji, przy czym wiąże się to z wysokim ryzykiem z tytułu (powodu) niestabilności prawnej, ekonomicznej, korupcji.

Efekt zarażania polega na przenoszeniu skutku ekonomiczno-finansowego, jednego ryzyka na drugie, przy czym mocniej narażone są na te skutki gospodarki rozwijające się a niżeli gospodarki nierozwinięte.

Wykład 10- 07.05.2012

EUROOBLIGACJE

Obligacja wyemitowana na rynek międzynarodowy

bądź

Swobodnie zbywalne instrumenty dłużne na okaziciela, których emisji i gwarancji dokonują międzynarodowe syndykaty banków uniwersalnych oraz banków inwestycyjnych, a nabywcami są inwestorzy mający siedzibę poza krajem, w którego walucie emisja jest wyrażana…

To jest zła definicja

Euroobligacja - nazwa historyczna (nie wymagane)

• W latach 60. w USA zniechęcano do inwestowania w zagraniczne obligacje emitowane w USD

• Efekt: pojawiły się emisje obligacji w USD emitowane poza USA - początkowo w Europie

• Stąd nazwa: euroobligacje

Typowe błędy!

• Euro - bo waluta

• Euro - bo emitent

• Euro - bo inwestor

Rola Euroobligacji:

• Powszechny instrument zaciągania długu na międzynarodowym rynku finansowym

Emitenci

• państwa, miasta, korporacje, banki, instytucje międzynarodowe

• Australia, Praga

• Japonia, Oslo Haiti

• Niemcy, New York, TVN

Segmenty walutowe Euroobligacji:

• Eurodollar bonds

• Euro - euro bonds

• Eurosterling bonds

• inne

Rozwój rynku Euroobligacji (w mld $)

• 1963 - 0,16

• 1990 - 200

• 2000 - 6 000

• 2008 - 23 000

• 2011- 30 000

Ryzyko globalnych inwestycji finansowych (credit - rating)

Polskie emisje Skarbowe

Pierwsze emisje: (44 sztuki)

• Uregulowanie zadłużenia PRL

• Plan Brady'ego

• „Brady” 1994 - 7,8 mld USD na 20 i 30 lat- euro obligacje przymusowe

FOZZ- Fundusz Obsługi Zadłużenia Zagranicznego

Pierwsze emisje rynkowe;

• 1995 - USD i DEM

Jeszcze wcześniej (emisja BM)

Euroobligacje w finansowaniu polskiego zadłużenia;

• 1995 0,4%

• 1996 0,6%

• 1997 1,3%

• 2001 2,4%

• 2003 8,4%

• 2008 17,7%

• 2009 22%

• 2011 27%

Przykłady euroobligacji skarbowych - 44 emisji:

Euroemisje rządowe:

• EUR 19 ? emisji

• USD 10 emisji

• JPY 12 emisji

• CHF 7 emisji

• wcześniej także GBP 1-2 emisja

Przykłady Euroemisje skarbowych:

• JPY 25000 mln 2003 7 lat 0,84%

• JPY 50000 mln 2004 5 lat 1,02%

• USD 100 mln 1997 20 lat 7,75%

• EUR 500 mln 2005 50 lat 4,25%

• EUR 1000 mln 2002 10 lat 6,25%

• GBP 400 mln 2002 8 lat 5,625%

• EUR 1500 mln 2003 10 lat 4,5%

• CHF 400 mln 2004 5 lat 2,125%

• JPY 16800 mln 2004 30 lat 3,22%

• EUR 3000 mln 2005 15 lat 4,20%

• JPY 60000 mln 2006 20 lat 2,63%

• CHF 1000 mln 2007 12 lat 3,25%

2008:

• EUR 2mld 10 lat 5,625%

• JPY 25 mld 30 lat 3,300%

• CHF 250 mld 9 lat 3,625%

2009:

• Maj 2009

• 250 mln EUR

• Popyt - 1,2 mld EUR

• Podniesienie wartości do 750 mln

• Okres 5 lat

• Wrzesień 2009

• 750 mln CHF

• % = 3

• 5 lat

• 07.2009

• 3,5 mld USD

• %=6,375

• 10 lat

2010:

• 01.2010

• 1 mld EUR (I transza)

• Popyt: 7,5 mld EUR (chętnych 360 instytucji finansowych)

• Podaż ostatecznie: 3 mld EUR

• % = 5,25

• Spread: 148 pkt bazowych

• 15 lat

• Irlandia spread: 170 pkt bazowych

• marzec 2010

• 475 mld CHF

• %= 2,125

• Spread: 88 punktów bazowych

• 4 lata

2011:

• 01.2011

• Chiny kupują polskie euroobligacje EUR za 100 mln euro

• Bank of China - kupujący

• 01.2011

• Emisja 18 mld JPY

• 3%

• 15 lat

• 02.2011

• Emisja 250 mln CHF

• 2,75%

• 5 lat

Wnioski z emisji euroobligacji skarbowych:

• Uwagi nt. euroemisji:

• Dywersyfikacja walutowa (także rynkowa) - zaleta

• Transzowanie emisji - zaleta

• Credit - rating - zaleta

• Non - deal road - show

• Ceny emisyjne 983,00 - 1060,00 (dyskonto, premia)

• gdzie ta kasa!

• % stałe i zmienne (częściej stałe)

• Zmienne: FRN (Floating Rate Notes)

• Libor 3M, Libor 6M

• Nominały: 1 000, 10 000, 100 000 - zalety

Brazylia:

• 2001 zadłużenie RP wobec Brazylii - 3,32 mld USD, termin spłaty 2009

• Brazylia potrzebuje kapitału

• Propozycje:

• Sekurytyzacja (brazylijska emisja pod polski credit rating)

• Wykup przez Polskę za gotówkę

• Polska wykupi 3,32 mld USD za 2,46 mld USD

• Finansowanie pomostowe NBP

• Efekt: 860 mln USD zostało

Euroobligacje „Brady”

• 1994- emisje polskie 7,8 mld USD

• Listopad 2006 wykup 588 mln USD

• korzyść: efekt finansowy (uniknięcie wysokiego oprocentowania obligacji brady- efekt marketingowy)

Polskie euro obligacje samorządowe

KRAKÓW

Stołeczne królewskie miasto Kraków:

• 1998 - 66 mld DEM

• 2000 - 34 mln EUR

Euroemisje samorządowe z Polski:

• rozpoznawalność polskich miast

Euroemisje samorządowe Warszawy

• 04.2009 200 mln EUR 5 lat 6,875 cradit rating A2

• Spread w relacji do obligacji “Bund”

• Rządowe 355 pb

• W-wa 466 pb

Euroobligacje prywatne:

• Bank Millenium 80 mln EUR 2001 10lat Eurvibor6M +2,75%

• BRE Bank 400 mln CHF 2007 10 lat Wibor 3M+ ? (private placement)

• Elektrownia Turów 270 mln EUR 2001 10 lat

• Polkomtel 1 mld EUR

• TP S.A. 2 emisje 800 mln EUR

• TVN 235 mln EUR 2003 10 lat 9,5%

• Cyfrowy Polsat 350 mln EUR 2011 7 lat

• PKO BP emisja 800 mln EUR

• Złomrex 170 mln EUR 2007 7 lat 8,5%

• PGNiG

• Emisja 2001-2006

• Wartość pierwotna 500 mln EUR

• Wartość skorygowana 800 mln EUR

• Nadmiar 300 mln EUR 6,75% trigger rating

• Efekt Nadmierny i kosztowny dług

• Rozwiązanie Wcześniejsza spłata

• Zły koniec

• TVN - najnowsze euroobligacje TVN

• Emisja 11.2009

• Wartość nominalna 405 mln EUR

• Wartość emisyjna 399,7 mln EUR

• Termin 8 lat

• Status Niezabezpieczone

• Rynek Giełda Luksemburg

• Oprocentowanie 10,75%

• Opcja call - emitent może w każdym momencie wezwać inwestorów do natychmiastowego pozbycia się obligacji

Program emisji euro obligacji PKO BP:

• Waluty: USD, EUR, CHF

• Wartość programu emisji- 3 mld EUR

• 2010- emisja 800 mln EUR

• 2011- emisja 250 mln CHF

• PKP- 180 mln EUR

• PGE- 500 mln EUR

• BOŚ- 250 mln EUR

• BRE- 2 mld EUR

Euroobligacje prywatne- przypadki specjalne:

• Optimus 300 mln USD nominał 10 000 USD zamienne na akcje

• Elektrim 525 mln EUR (spłacane z trudnością- listopad 2006)

PGNIG:

• Emisja 2001-2006

• Wartość pierwotna- 500 mln EUR

• Wartość skorygowana- 800 mln EUR

• nadmiar 300 mln EUR, 6,75%. trigger rating

• Efekt: nadmierny i kosztowny dług

• Rozwiązanie: wcześniejsza spłata

Euroobligacje TV 2009

• 11.2009

• wartość nominalna- 405 mln EUR

• wartość emisyjna- 399,7 mln EUR

• Termin: 8 lat

• Status: niezabezpieczone

• Rynek- giełda Luksemburg

• %= 10,75

• Opcja call

Emisje zagraniczne - wybrane państwa i problemy

• Czechy

• Czechosłowacja 1990 2 euroemisje

• Republika Czeska 1993 I emisja 375 mln USD

• Miasto Praga 1994 (375 mln USD)

• CEZ 2006 500 mln EUR 5 lat

Cel: zakup elektrowni i spółek dystrybucyjnych (m.in. w Polsce)

CEZ 2011 1,25 mld CZK 4,6% 12 lat

• Węgry

• 1990 13 emisji

• 2005 - MOL 750 mln EUR 10 lat

• od 2010 euroobligacje węgierskie wykupuje Bank Centralny Węgier z państwowych rezerw walutowych

• Rosja

• ZSRR 1990 4 emisje

• Rosja 1995 1 mld USD

• Lukoil 1995 320 mln USD

• St. Petersburg 1996 300 mln USD

• Koleje Rosyjskie(syberyjskie) 2006 5 mld USD

• Bank Zenit 2006 200 mln USD

• Gazprombank 2008 500 mln CHF

• Issue Managers: Merrill Lynch, Barclays, Citigroup, Credit Suisse, UBS

• Nieobecna od 2000

• Aktualne plany pozyskać 18 mld USD

Departament Skarbu USA

• lata 2000-2003- spadek stóp prrocentowych

• Decyzja: skrócenie okresu zapadalności

• 2001- rezygnacja z emisji 30-letnich

• 2000- udział obligacji 20-letnich w finansowaniu długu spada z 12% do 5%

• lata `70/'80 emisja z kuponem 15,75% bez opcji call

Inne

• 2009 UK Rząd 1,75 mld GBP 40 lat

• 2001 Goldmann Sachs 50 mld USD 50 lat

Euroobligacje niespłacone

• Argentyna 2002

• Propozycje:

• 20 mld USD pozostaje do wpłaty wierzycielom zagranicznym

• Jak zmusić Argentynę do zapłaty?(majątek publiczny)

• Propozycja: 38 centów za 1 USD

• Zwrot przez 41 lat

Argentyna - powtórka 2010?

• 01.2010 - Argentyna potrzebuje 2-7 mld $ na wykup obligacji

• Prezydent Argentyny wzywa prezesa BC do przekazania 6,5 mld $ z rezerw dewizowych

• Prezes odmawia

• Prezydent zwalnia prezesa

• Czy to jest legalne?

• cdn

• W Argentynie w ciągu 75 lat zmieniło się 55 prezesów BC

Argentyna 2011:

• Nacjonalizacja Funduszy emerytalnych

• Nacjonalizacja Rezpol YPF

GRECKI DRAMAT:

• Czerwiec 2011

• Emisje 10-letnie

• RFN- 3,02%

• Grecja- 18,02%

• Spread=

Bankructwo Grecji?

• Udział w stratach wierzycieli?

• Dylemat: bankructwo czy nie?

• Restrukturyzacja „twarda”

• Redukcja 21%- lato 2011

• Redukcja 50%- jesień 2011

• układ z 10.2011

• 350 mld EUR zredukowane o około 100 mld EUR

• Banki europejskie z 206 mld EUR obligacji redukują do 103 mld EUR

PAŃSTWA NIE BANKRUTUJĄ

Bankrutują Ci, którzy państwom pożyczają

DRAMAT USA

• zadłużenie lipiec 2011

• 14.293.975.000.000 USD

• 11% finansuje FED

Euroobligacje euro landu: luty 2009

Uwagi na temat euro emisji Eurolandu

• 12.2010- temat wraca

• Plan emisji 6-8 mld EUR

• Docelowo nawet 440 mld w ramach europejskiego Funduszu Stabilizacyjnego

• Zalety: nowy benchmark, rywalizacja z USA i USD

• wada:

• 2010-październik

• Stanowisko Niemiec

• Grecja BB+ Spread +9,02%

• USA AAA Spread 0,00%

• Niemcy AAA Spread -0,14%!!!

• sierpień 2011- brak zgody

• Niemcy- wzrost kosztów obsługi długo o około 50 mld EUR

Na rynku liczy się :

• bezpieczeństwo

• płynność

• rentowność (dochodowość)

Chiny - CNY (chinska waluta)

• Emisje w CNY

• ok. 30 emisji na ponad 40 mld CNY

• Hongkong "dim sum"

• Azjatycki Bank Rozwoju - emitent

• MC Donald's 200 mln CNY

• Unilever 130 mln CNY

• Cel: zdobycie przychylności w Pekinie, który promuje CNY jako walutę rezerwową

• a ponadto:

• Barclays

• Caterpilla

• Deutsche Bank

• HSBC

• Royal Bank of Scotland

• Svenska Handelsbanken

• UBS

• World Bank

Wybrane emisje zagraniczne:

• Chrysler A+ 1997-2097 500mln USD

• Ford A 1997-2097 500mln USD

• CocaCola AA- 1993-2093 150 mln USD

• Dinsey A 1993-2093 300mld USD

• Chiny BBB 1996-2096 100mln USD

• Safara Republic Holdings AA- 1997-2997 250mln USD

• MEKSYK 2010-2110 1mld USD

Wykład 11- 21.05.2012

Unilever

Wykład 12 - 28.05.2012

Wykład 13- 05.06.2012

CRADIT RATING (to jest konik L. Dz.)

Procesy:

• Standaryzacja kapitału (papiery wartościowe)

• Standaryzacja ryzyka (credit rating)

Książka Dziawgo jest w bibliotece.

Jak oceniać ryzyko?

• Samodzielnie?

• Ktoś inny oceni ryzyko?

• Jak w bajce:

• Za nas

• Dla nas

• Za darmo

Definicja credit - ratingu:

• System oceny i klasyfikacji ryzyka inwestycyjnego

• Względna miara ryzyka

• Porządkowanie ryzyka niewypłacalności

• Pomocny w ustalaniu rentowności

• Regulacje prawne - miara poziomu bezpieczeństwa inwestowanych środków finansowych

Wprowadzenie:

Uniwersalna miara poziomu ryzyka inwestycyjnego, pozwalająca porównywać wiarygodność finansową podmiotów z różnych rynków finansowych

Zakres przyznawanych ocen przez agencje credit ratingu:

• państwa

• organizacje międzynarodowe

• regiony i prowincje

• miasta

• banki

• firmy

• uczelnie wyższe

• podmioty użyteczności publicznej

• instrumenty finansowe

Credit - rating:

• Inwestor: redukuje możliwość podjęcia błędnej decyzji

• Emitent: redukuje koszt pozyskania kapitału

Mechanizm działania Credit - Rating

EMITENT:

• Ocena credit ratingu informuje o skali ryzyka

• Wyższa ocena = mniejsze ryzyko

• Mniejsze ryzyko = niższe odsetki

• Niższe odsetki = niższy koszt długu

Płatność:

• Kto płaci za Credit Rating? - płaci emitent

• Ryzyka związane z płatnością

Skala ocen (i komentarz):

• A - jest wypłacalny (są wyjątki jak Lehman); ryzyko minimalne

• B - w przypadku poważnych zewnętrznych zadłużeń, emitent może mieć kłopoty z terminowa obsługą długu (np. wojny, katastrofy); ryzyko akceptowalne

• C - wystarczy małe zadłużenia, aby dług nie został spłacony; wysokie prawdopodobieństwo nie obsłużenia długu; ryzyko szczególne

• D - inwestujesz na własne ryzyko, podmiot upadłościowy; strata

• Poziom inwestycyjny:

• Od A do B

• Poziom spekulacyjny

• Od C do D

Konkurencja w regionie (Moody's)

• Białoruś B1

• Słowacja A1

• Węgry Baa1

Road - show Emitenta (PKN Orlen) 5 kluczowych informacji:

• Przedmiot działalności

• Model biznesowy

• Wyniki finansowe

• Struktura Akcjonariuszy

• Ocena credit rating

Agencje Credit - Rating (znać!!!):

• FitchRatings

• Moody's Investors Services

• Standard & Poor's

Moody's:

• 100 państw

• 11.000 firm emitujących papiery dłużne

• 25.000 jednostek z finansów publicznych

• 70.000 transakcji structured finance

Działalność Agencji Credit Rating:

• UK - oni mieli wcześniej Fitcha

• Niemcy

• Polska - CERA (Central European Rating Agency)

Niestety instytucja, która pochodzi z jakiegoś kraju nie może dostać wyższej oceny niż ten kraj zasada senioratu

Brak gwarancji, brak odpowiedzialności:

• Credit-rating jest przedstawiany jako forma ochrony inwestora, ale nie jest on gradacją, że inwestor nie poniesie straty

• Agencja credit rating nie ponosi odpowiedzialności za adekwatność przyznanej oceny (wydają opinię którymi nie trzeba się sugerować), traktując siebie jako część mediów - i stąd wynika jej prawo do publikowania swoich opinii, którymi uczestnicy rynku nie muszą się jednak sugerować, ani tez uwzględniać ich w procesie inwestowania

• Dysonans pomiędzy ogromnym i rosnącym wpływem agencji credit-ratingu na rynek finansowy, a znikomą skalą ich odpowiedzialności

• Dobrze płatna praca, w której można się mylić i nie ponosi się odpowiedzialności

Credit rating dla POLSKI

• Moody's A2 P-1

• S&P's A- A-2

• Fitch A- F-2

Credit rating w Polsce (International):

• Bank Millenium A-

• BOŚ BBB

• PKN Orlen BB+

• PGE BBB+

• Bank Pekao A-

• BRE A

• Getin Bank BB

• Warszawa A2 (Moody's) AAA (krajowy)

• Gdańsk BBB+

• Wrocław BBB+ A+

• Białystok BBB A

• Katowice A-

• Bydgoszcz BBB A

• Szczecin BBB+

• Toruń (8.11.2010) BBB A

Na poziomie country level:

• Orbis BBB+

• Ostrów Wielkopolski A-

• Rybnik A

• Opole BBB

• Olsztyn BBB+

ENRON - Standard & Poor's

• 16.10.2001: BBB+

• 01.11.2001: SEC twierdzi, że nie ujęto w bilansie Enrona od 1998r. strat spółek zależnych na 600 mln USD.

• Dynegy publicznie potwierdza, że prowadzi rozmowy w sprawie połączenia z Enronem.

• 09.11.2001: BBB- Negative

• 19.11.2001: ratings trigger; Enron informuje, zgodnie z obowiązującymi przepisami, że 690 mln USD nie będących w posiadaniu banków ze względu na obniżenia ratingu może zostać przedłożone do szybszego wykupu do 26.11.2001 (z 2003r.). Nie spowodowałoby to bankructwa, ale istotnie odbiłoby się na płynności firmy. Enron negocjuje z bankami.

• 21.11.2001: Dynegy informuje o połączeniu z Enronem (tzw. merger status)

• 28.11.2001: B- Developing

• 30.11.2001: CC Negative

• Po ujawnieniu kłopotów z płynnością, nie osiągnięcia porozumienia z bankami i wątpliwością, czy Dynegy będzie chciał przejąć coś tak obciążonego długami. S&P's sugeruje, że bardzo prawdopodobne będzie wystąpienie Enrona do sądu (sądowa ochrona bankructwa).

• 02.12.2001: Enron zwraca się do sądu o ochronę bankructwa.

• 03.12.2011: D

• 03.2002: ogłoszenie przez sąd bankructwa Enrona

----------ending

Inne fakty o Enronie:

• Znaleźć pretekst, aby przerwać dostawy prądu do Kalifornii

• Fundusz emerytalny" z 348.000 USD do 1.200 USD (zakaz sprzedaży akcji dla pracowników) (nie dotyczył jednak menedżerów)

ENRON - w ciągu miesiąca credit rating:

• Zbyt optymistyczny na początku

• Nie nadążał za tempem wydarzeń

• Może być gwałtownie i szybko zmieniany w dół ( w górę nie robi się tego ze zwykłej przezorności)

Lehman Brothers Holdings Inc.:

Moody's

• Stopniowe podnoszenie ratingu z Baa1 do A1 (w przeciągu 4 lat)

• W 2008 potwierdzenie oceny A1 - perspektywa stabilna

• 9 czerwca 2008 A1 - perspektywa negatywna

• 13 czerwca 2008 potwierdzenie A1/Prime 1, lista obserwacyjna - możliwe w dół

• 17 lipca 2008 A2 - perspektywa negatywna

• 10 wrzesień 2008 potwierdzenie A2, lista obserwacyjna - kierunek zmian niepewny

• 15 wrzesień 2008 z A2 na B3/Non Prime - bankructwo

• 8 grudzień 2008 odebranie ratingu - nie żyje

Inne problemy

• Lato 2007r.- kryzys „sub-prime” i odwołanie prezesa S&P - Kathleen Corbet

• Komisja Europejska krytykuje agencje Credit Ratingu

• Citigroup: odwołanie prezesa z powodu strat - następny dzień - redukcja ratingu

Wybrane aspekty kontrowersyjne:

• Split rating

• podzielenie w ocenach w obrębie różnych agencji (jedna daje A druga B)

• musimy podawać niższy rating z dodatkowymi uwagami o wyższym (zasady rachunkowości)

• Kraj a rezydent

• żaden podmiot z Polski nie może mieć wyższego credit ratingu niż państwo

• agencje odchodzą od tej reguły (ceilings raiting)

• teraz wyższą ocenę dostaniesz jeśli masz podmiot, o wyższej nocie, który udzieli ci gwarancji

Credit rating:

• istotne znaczenie na rynku finansowym

• znajomość zalet

• przepisy prawne kreują rynek

• świadomość niedoskonałości

Niedoskonałość credit ratingu

• W wyniku codziennego posługiwania się ocenami credit ratingu w procesie inwestowania na rynku, a także w wyniku zaadoptowania credit raingu w przepisach prawnych związanych z poziomem bezpieczeństwa dokonywanych inwestycji, na rynku dość mechanicznie i bezkrytycznie wykorzystuje się to narzędzie.

Tajemnica handlowa

• Nie mamy dokładnych algorytmów wystawiania ocen przez agencje

Credit rating a sprawa Polska:

• Maj 2010

• Komisja Finansów Publicznych Sejmu RP wnioskuje w toku prac nad nowelizacją ustaw finansowych, aby agencje credit-ratingu podlegały KNF

• Ministerstwo Finansów popiera wniosek

Rynek finansowy|FiR 2011/2012 Kasia T47

Rynek finansowy|FiR2011/2012 Kasia T46

Rynek finansowy}FiR2011/2012|K.T.}44

Rynek finansowy|FiR2011/2012|K.T|45

---