RYNKI FINANSOWE

1. Pojęcie rynku finansowego, funkcje i zadania

Rynek finansowy – rynek, gdzie dokonuje się transakcji kupna i sprzedaży instrumentów finansowych.

Uczestnikami rynku finansowego są:

• Bank centralny

• Banki komercyjne

• Instytucje rynku kapitałowego

• Pozabankowe instytucje finansowe

• Emitenci papierów wartościowych

• Inwestorzy indywidualni oraz zbiorowi

Funkcje rynku finansowego:

• alokacja, rozmieszczenie zasobów

• koncentracja i transformacja w czasie

• elastyczne kształtowanie czasowej struktury konsumpcji i inwestycji 

• minimalizacja ryzyka

Zadaniem rynku finansowego jest umożliwienie sprawnego przeprowadzenia transakcji finansowych.

1. Giełda papierów wartościowych – pojęcie, funkcje, zadania

GPW - Instytucja organizująca i zapewniająca możliwość obrotu papierami wartościowymi dopuszczonymi przez nią do obrotu. Na giełdach papierów wartościowych handluje się takimi papierami wartościowymi jak: Akcje, Prawa do akcji ,Prawa poboru, Certyfikaty inwestycyjne, Obligacje, Kontrakty terminowe, Opcje, Jednostki indeksowe. Giełdy papierów wartościowych nie tylko regulują obrót papierami wartościowymi, ale także zapewniają zaplecze techniczne, umożliwiające dokonywanie rozliczeń między stronami, wypłatę dywidendy, naliczanie odsetek oraz pełnią wiele innych funkcji usprawniających obrót papierami wartościowymi. W większości krajów obrót na giełdzie papierów wartościowych regulowany jest przez prawo.

Funkcje GPW:

• funkcja wartościująca - dzięki tej funkcji podmioty gospodarcze mają możliwość przeprowadzania rynkowej wyceny przewidywanych decyzji o charakterze ekonomicznym. Funkcja ta pozwala zatem na dokonanie oceny, jak, w porównaniu z innymi, gospodaruje dana spółka;

• funkcja alokacyjna - funkcja ta sprzyja takiemu przepływowi kapitału, który daje możliwość jego najefektywniejszego wykorzystania (określone środki finansowe przypadną w udziale tej spółce, która przypuszczalnie ma najlepsze możliwości, aby je skutecznie i efektywnie wykorzystać i dzięki temu prawdopodobnie przyniesie swoim akcjonariuszom największe zyski);

• funkcja kontrolna - jest to funkcja pozwalająca akcjonariuszom, dzięki pośredniemu mechanizmowi kontroli stworzonemu przez giełdę, na sprawdzanie rezultatów działań danej spółki oraz kontrolowania pracy zatrudnionych menedżerów.

Zadania GPW:

• wypełniać ustawowe wymagania stawiane giełdom, 

• posiadać wewnętrzny, precyzyjny regulamin określający sposób jej funkcjonowania i kryteria doboru instytucji pośredniczących w handlu, np. biura maklerskie, 

• zapewniać powszechny i równy dostęp do informacji, 

• dbać o przejrzystość rynku, 

• zapewniać bezpieczne rozliczenia, 

• organizować regularne sesje, 

• posiadać szybki i bezawaryjny system informatyczny zapewniający szybkość transakcji, 

• dbać o to, żeby spółki nie opuszczały w sposób nagły giełdy wycofując swoje akcje z obrotu.

1. Kryzys finansowy – pojęcie, przyczyny i skutki

Kryzys finansowy – sytuacja w której zachodzą gwałtowne zmiany na rynku finansowym, związane z niedostateczną płynnością, niewypłacalnością podmiotów rynkowych, a także ze spadkiem produkcji lub pogłębieniem już występującego spadku. Rodzaje kryzysów finansowych: kryzys walutowy, kryzys bankowy, kryzys zadłużenia zagranicznego, kryzys systemu finansowego.

Współczesny kryzys finansowy jest wywoływany z powodu przyczyn:

• informacyjnych - asymetria informacji czyli nierówny dostęp do informacji, z jednej strony zarządzających instytucjami finansowymi, a z drugiej strony inwestorów, akcjonariuszy, deponentów, kredytobiorców. W efekcie obniżała się efektywność informacyjna rynków finansowych.

• wartościujących- oderwanie wycen rynków finansowych od realnej wartości.

• zarządczych - uznanie za jeden z podstawowych celów przedsiębiorstwa wzrostu wartości dla akcjonariuszy, niejednokrotnie pomijając zasadność rekomendacji, sens przejęć, i fuzji.

• organizacyjnych - wzrost złożoności organizacji (instytucji finansowych) doprowadził do zmniejszenia stopnia przejrzystości ich działania i przewidywalności.

• percepcji ryzyka - działania podmiotów realizujących agresywne strategie inwestycyjne

• instytucjonalnych - niedostateczny nadzór ze strony komisji nadzoru finansowego nieefektywne działania MFW, BŚ, co oznaczało nadmierny i nierównomierny stopień liberalizacji, deregulacji rynków finansowych

• makroekonomicznych - powstanie nierównowagi na poziomie makroekonomicznym, spowodowanej m.in. przez politykę taniego pieniądza prowadzoną przez FED

• globalizacji - fragmentaryzacja globalizacji, z jednej strony swoboda przepływów finansowych, a z drugiej ograniczenia przepływu środków rzeczowych i osobowych

• rynkowych - deformacja mechanizmów rynkowych, nadmierna koncentracja czego przejawem jest oligopolizacja

• systemowych - zakłócenie mechanizmów prowadzących do równowagi przede wszystkim w zakresie koordynacji, ale również adaptacji, optymalizacji, regulacji

• kulturowych - dominacja zachowań doraźnych, egoistycznych, indywidualistycznych, prymat sekwencyjnego postrzegania czasu, prymat amerykańskiego wzorca kulturowego.

Skutki:

• upadłość wielu instytucji finansowych

• wiele banków poniosło straty w związku ze straconymi kredytami i dotknął ich problem spełnienia wymogów kapitałowych

• załamanie rynków papierów wartościowych

• w związku z załamaniem na giełdach ogromne straty poniosły fundusze inwestycyjne oraz emerytalne

• załamanie handlu światowego

• w związku z powyższym ucierpiały też gospodarstwa domowe i przedsiębiorstwa a (niższe dochody, zagrożenie bezrobociem, ograniczenie kredytu zwłaszcza hipotecznego ze strony banków)

• wzrost wydatków rządowych oraz przyrost długu publicznego – wydatki na dofinansowanie banków i innych instytucji finansowych

1. Obligacje i bony skarbowe, rodzaje obligacji

Obligacje – papier wartościowy, w którym emitent stwierdza, że jest dłużnikiem  obligatoriusza i zobowiązuje się wobec niego do spełnienia określonego świadczenia. Obligacja należy do kategorii dłużnych instrumentów finansowych. W przeciwieństwie do akcji, obligacje nie dają posiadaczowi żadnych uprawnień względem emitenta typu współwłasność, dywidenda czy też uczestnictwo w walnych zgromadzeniach. Emitentem obligacji może być przedsiębiorstwa, skarb państwa, agencje lokalne, agencje rządowe, banki, organizacje społeczne oraz fundacje.

Rodzaje obligacji:

• Skarbowe

• Komunalne

• Przedsiębiorstw

• Zamienne

• Tandetne

Bony skarbowe - krótkoterminowy papier dłużny emitowany przez rząd. cechą bonów skarbowych jest zerowy stopień ryzyka, co sprawia, że są atrakcyjnym papierem lokacyjnym. Za zerowe ryzyko nabywca płaci koszt w postaci niskiego oprocentowania. Emitowane w celu zapewnienia kontroli nad podażą pieniądza w kraju oraz sfinansowania bieżących wydatków budżetu. Z powodu dużych nominałów bony nie są dostępne dla drobnych inwestorów.

1. Główne centra finansowe w gospodarce światowej - scharakteryzuj

• Nowy Jork - najludniejsze miasto w Stanach Zjednoczonych, a zarazem centrum jednej z najludniejszych aglomeracji na świecie. Nowy Jork wywiera znaczący wpływ na światowy biznes, finanse, media, sztukę, modę, badania naukowe, technologię, edukację oraz rozrywkę. Będąc między innymi siedzibą ONZ. Zaludnienie szacuje się od 18,9 do 23,1 miliona osób.

• Londyn - jest największym miastem Unii Europejskiej i jednym z większych miast świata zarówno w skali samego miasta, jak i aglomeracji. Liczba mieszkańców Londynu wynosi ok. 8,2 mln osób. Zaraz za NJ jest największym centrum finansowym świata, tutaj dokonuje się 30% światowego obrotu walutami i 40% światowego obrotu Euroobligacjami. W Londynie usytuowanych jest kilkaset banków, największa giełda w Europie, liczne towarzystwa ubezpieczeniowe i inwestycyjne. Londyn jest też ogromnym ośrodkiem medialnym.

• Hong Kong - jest siedzibą wielu wielonarodowych organizacji, banków i firm. Dużą rolę w gospodarce Hongkongu odgrywają turyści, przyjeżdżający z całego świata. ma jedną z najwyższych na świecie wartości eksportu i importu na mieszkańca. Wysoko rozwinięty przemysł przetwórczy, głównie w gałęziach: odzież, włókiennictwo, elektronika i chemia.

• Singapur – miasto – państwo, Singapur jest najbardziej, po Japonii, rozwiniętym państwem Azji. zalicza się je do azjatyckich tygrysów. Gospodarka opiera się głównie na usługach, turystyce, oraz na przemyśle petrochemicznym, stoczniowym i tekstylnym. Bardzo szybko rozwija się przemysł elektrotechniczny i elektroniczny. W kraju ma swoją siedzibę 170 banków oraz 80 towarzystw ubezpieczeniowych

• Zurych – miasto w Szwajcarii, największe miasto i główny ośrodek gospodarczy kraju. Zurych jest największym kompleksem urbanistycznym Szwajcarii.

• Tokio – stolica Japonii, Ogromne centrum finansowo-handlowe i przemysłowe, 35 mln mieszkańców aglomeracji, Tokijska Giełda Papierów Wartościowych jest drugą co do wielkości na świecie pod względem rynkowej wartości zarejestrowanych akcji. Wielkie banki, firmy handlowe i ubezpieczeniowe, światowe targi przemysłowe. W okresie japońskiego „boomu” gospodarczego większość central dużych firm przeniosła się do Tokio, głównie z Osaki.

1. Rynek kapitałowy, funkcje, struktura

Rynek kapitałowy - segment rynku finansowego, na którym dokonywane są emisje średnio- i długoterminowych instrumentów finansowych przeznaczone na finansowanie inwestycji. Rynek pieniężny  od kapitałowego odróżnia termin zapadalności instrumentu finansowego wynoszący jeden rok. Podstawową formą rynku kapitałowego jest rynek papierów wartościowych. 

Funkcje rynku kapitałowego

• dostarcza kapitału dla operacji długoterminowych. 

• umożliwia emitentowi papierów wartościowych uzyskanie środków na planowaną przez niego działalność gospodarczą, nabywcy natomiast stwarza możliwość zyskownej lokaty posiadanych środków finansowych lub zabezpieczenia posiadanego kapitału.

• alokacja kapitału - przemieszczanie się kapitału między różnymi sektorami rynku finansowego i częściami gospodarki sprzyjające rozwojowi najbardziej dochodowych jej dziedzin. 

• mobilizacja kapitału - wzrost liczby potencjalnych uczestników finansowania zadań inwestycyjnych podmiotu gospodarczego, co daje większy i łatwiejszy dostęp do kapitału umożliwia finansowanie dużych zadań inwestycyjnych i sprzyja rozłożeniu ryzyka inwestycyjnego związanego z działalnością tego podmiotu. 

• ocena kapitału -sprzyja kierowaniu kapitałów do najbardziej efektywnych firm, jest jednocześnie oceną strategii rozwoju tych firm i sposobu zarządzania nimi. 

• transformacja kapitału - przekształcenie niewykorzystanych środków finansowych w środki finansujące rozwój. 

Struktura rynku kapitałowego

• Rynek pierwotny – instrumenty finansowe są sprzedawane przez emitenta pierwszemu właścicielowi po cenie emisyjnej

• Rynek wtórny- inwestorzy posiadający instrumenty finansowe odsprzedają je innym inwestorom po cenie rynkowej

1. Rola rynku pieniężnego w Polsce:

• określenie wysokości stóp procentowych,

• kształtowanie płynności finansowej jednostek gospodarczych i finansowych, czyli zagwarantowanie ciągłości realizowanych płatności

• wyrównanie niedoborów i nadwyżek płynności banków

• umożliwienie bankowi centralnemu realizację polityki monetarnej

1. Problemy gospodarki Polskiej

• Obecne reformy systemu opieki zdrowotnej, edukacji i systemu płacowego oraz administracji państwowej stawiają większą, niż do tej pory presję fiskalną

• Wysoki poziom bezrobocia

• Około 17% ludności żyje poniżej granicy ubóstwa

• Zacofanie w dziedzinie energetyki

• Deficyt budżetowy 56% PKB w 2013 r

• System emerytalny generuje deficyt instytucji publicznych

• Utrata dotychczasowego rynku zbytu, którym była Federacja Rosyjska

1. Stan zadłużenia społeczeństwa polskiego – płaszczyzny

2. Przyczyny deficytu budżetowego w Polsce

• szybszego zwiększania wydatków budżetowych (militaryzacja gospodarki, rozbudowana administracja państwowa, inwestycje publiczne, transfery, wysokie koszty obsługi kosztu długu zagranicznego i wewnętrznego) niż wynosi dynamika dochodów;

• zbyt niskich dochodów budżetowych, przy utrzymaniu poziomu wydatków;

• zwiększania wydatków i zmniejszania podatków (polityka pobudzania wzrostu w gospodarce).

• Emisja oprocentowanych obligacji

• Zaspakajanie zbiorowych oczekiwań społeczeństwa

1. Indeksy giełdowe

Indeks giełdowy – wartość obliczona na podstawie wyceny akcji wybranych spółek giełdowych. Umożliwia syntetyczne przedstawienie koniunktury na giełdzie lub stanu jakiegoś sektora spółek.

Indeksy:

• WIG – obejmuje wszystkie spółki notowane na głównym rynku GPW, które spełniają bazowe kryteria uczestnictwa w indeksach. W tym indeksie obowiązuje zasada dywersyfikacji, mająca na celu ograniczenie udziału pojedynczej spółki sektora giełdowego. Jest indeksem dochodowym i przy jego obliczaniu uwzględnia się zarówno ceny zawartych w nim akcji, jak i dochody z dywidend i praw poboru.

• WIG30 – publikowany na podstawie portfela akcji 30 największych i najbardziej płynnych spółek a głównego rynku GPW. Jest indeksem typu cenowego, co oznacza, że przy jego obliczaniu bierze się pod uwagę jedynie ceny zawartych w nim transakcji.

• WIG20 – obliczany na podstawie portfela akcji 20 największych i najbardziej płynnych spółek z głównego rynku GPW. Indeks typu cenowego.

• WIG50 – obejmuje 50 średnich spółek notowanych na głównym rynku GPW. Indeks typu cenowego

• M_WIG40 – obejmuje 40 średnich spółek notowanych na głównym rynku GPW. Może on obejmować do 250 małych spółek notowanych na głównym rynku GPW.

• RESPECT – obejmuje firmy odpowiedzialne społecznie notowane na głównym rynku GPW, które znalazły się na pozycji nie niższej niż 150 w rankingu indeksów.