05.05.2011

Wykład 10

1. Zasada odszkodowania (la principe indemnitaire, Besson, 304)

• Zakres działania

• Ubezpieczenia majątkowe:

• odszkodowanie

• regres KC 828 (każdy kto spowoduje szkodę jest zobowiązany do jej naprawienia)

• zakaz kumulacji odszkodowań

• Ubezpieczenia osobowe:

• świadczenie nieodszkodowawcze

• brak regresu

• dopuszczalność kumulacji świadczeń

Ubezpieczyciel ma obowiązek wypłacić ubezpieczonemu odszkodowanie, jeśli zaszło zdarzenie losowe, nawet, jeśli zdarzenie spowodowała osoba trzecia.

• Gdy zakład ubezpieczeń wypłaci odszkodowanie to na ubezpieczyciela przechodzą prawa, które miała osoba poszkodowana względem sprawcy szkody.

• Prawa zakładu ubezpieczeń są ograniczone do wysokości wypłaconego odszkodowania

• Regres w stosunku do sprawcy szkody

• Gdy odszkodowanie nie pokryje w całości szkody:

• Ubezpieczający ma prawo pierwszeństwa przed zakładem ubezpieczeń do zwrócenia się do sprawcy szkody, aby pokrył szkodę.

• Zadanie instytucji regresu w stosunku do sprawcy szkody:

• Represyjny - regres stanowi środek represyjny w stosunku do sprawcy szkody

• Prewencyjny - regres jest instrumentem prewencji ubezpieczeniowej, ponieważ dochodzenia regresowe w stosunku do sprawcy szkody są bardziej skuteczne a niżeli roszczenia odszkodowawcze ze strony osoby poszkodowanej (większe możliwości zakładu ubezpieczeń w dotarciu do sprawcy szkody)

• Regresy zmniejszają wysokość wydatków zakładu ubezpieczeń na odszkodowania, ma to wpływ na wysokość składki ubezpieczeniowej, można go łatwo zauważyć w przypadku ubezpieczeń gdzie regresy występują najczęściej

• ubezpieczenia typu cargo,

• ubezpieczenia mieszkań

• Zakaz kumulacji odszkodowań:

• KC art. dodany 824 par 2

• Odszkodowanie nie może być źródłem wzbogacenia ubezpieczonego, powinno skompensować szkodę, ale nie powinno być źródłem dodatkowych korzyści, o ile nie umówiono się inaczej

• Sytuacja, w której ten sam przedmiot ubezpieczenia, w tym samym czasie od tego samego ryzyka jest ubezpieczony w różnych zakładach ubezpieczeń, a suma tego ubezpieczenia przewyższa wartość ubezpieczonego przedmiotu.

• Ubezpieczony nie może domagać się odszkodowania większego niż szkoda. Nie ma prawa kumulować odszkodowań, żądać od zakładu ubezpieczeń kwoty wyższej niż poniesiona szkoda

• Można ubezpieczyć swoje dobra osobiste u wielu ubezpieczycieli i gdy zajdzie wypadek ubezpieczeniowy każdy ubezpieczyciel powinien swoje świadczenie wypłacić.

• Definicje umowy ubezpieczenia:

• Bennett, 79 - umowa na mocy, której jedna strona zwana ubezpieczycielem zobowiązuje się za wynagrodzeniem płaconym przez druga stronę czyli ubezpieczającego zapłacić odszkodowanie.

• Besson, 1 - umowa ubezpieczenia w znaczeniu ścisłym (wąskim) to umowa pomiędzy ubezpieczającym a ubezpieczycielem, który zobowiązuje się za wynagrodzeniem dostarczyć świadczenie pieniężne uprawnionemu na wypadek zrealizowania się określonego ryzyka.

• Elementy wspólne definicji umowy:

• Kto jest podmiotem ubezpieczenia

• Obowiązki stron

• Cechy umowy ubezpieczenia - umowa ubezpieczenia jest umową:

• Nazwaną - w art. 805 KC, oraz w kodeksie morskim,

• Konsensualną - obie strony musza dojść do konsensusu

• Odpłatną - ubezpieczający ma obowiązek zapłaty składki

• Dwustronnie obowiązująca - obie strony mają obowiązki, obowiązek jednej strony stanowi przywilej drugiej

• Najwyższej dobrej wiary - strony musza sobie zaufać, zarówno ubezpieczający musi zaufać zakładowi ubezpieczeń, jak i zakład ubezpieczeń musi zaufać ubezpieczającemu, iż ten w sposób rzetelny powie wszystko, co wie o ubezpieczanym ryzyku

• Adhezyjna - ubezpieczający przystępuje do warunków określonych przez zakład ubezpieczeń, większość umów ubezpieczenia jest w taki sposób zawierana

• Stałej współpracy kontraktowej - obie strony umowy ubezpieczenia muszą w sposób ciągły ze sobą współpracować.

• Subiektywnie losową - a nie losową, bo losowość występuje tylko po jednej stronie (ubezpieczającego), na tą losowość nie może liczyć zakład ubezpieczeń, on musi być przygotowany na pokrycie ryzyka u każdego ubezpieczonego (zakład tworzy rezerwę)

• Synallagmtyczna (wg. teorii ponoszenia ryzyka) - wzajemna, strony umowy świadczą na swoją rzecz oraz

• Kazualną - umowa jest nieważna, jeżeli nie istnieje przedmiot ochrony, w którym ubezpieczający ma swój interes

• Najczęściej umowa ubezpieczenia zawierana jest w trybie ofertowym:

• Do zakładu ubezpieczeń zgłasza się z wnioskiem ubezpieczający

• Tryb ofertowy prosty - zakładu ubezpieczeń bez żadnych zmian przyjmuje wniosek ubezpieczającego

• Milczący akcept - zakład ubezpieczeń nie mówi nic na temat wniosku, przyjmuje się, że umowa została zawarta z 15 dniem, nie może dojść do zawarcia umowy tą drogą:

• Gdy oferta została złożona w formie ustnej

• W ubezpieczeniach na życie

• Tryb ofertowy złożony - ma miejsce wówczas, gdy oferta w czasie trwania jej ważności spotyka się z kontrofertą zawierającą propozycje zmian ze strony zakładu ubezpieczeń. Obowiązki obciążające zakład ubezpieczeń:

• Zwykle w kontrofercie zakład ubezpieczeń proponuje warunki gorsze

• Zakład ubezpieczeń musi zwrócić uwagę w sposób pisemny na te niekorzystne zmiany

• Zakład ubezpieczeń musi wyznaczyć, co najmniej 7 dniowy termin na złożenie sprzeciwu przez ubezpieczającego

• Jeśli zakład ubezpieczeń nie dopełni swoich obowiązków, wszystkie niekorzystne zmiany uznaje się za nieważne na korzyść ubezpieczającego

• Ubezpieczający może:

• Nie zgłosić sprzeciwu

• W terminie zgłosić sprzeciw, a jeśli go zgłosi, to występuje w stosunku do zakładu ubezpieczeń ze swoją kontrofertą i zakład ubezpieczeń może przedstawić swoją kontrofertę, itd. kontrofert może być wiele.

• Tryb rokowaniowy (negocjacyjny) - występuje wówczas, gdy strony umowy wspólnie negocjują teść wspólnych postanowień umowy.

• Odnosi się najczęściej do ubezpieczeń nietypowych, które nie mieszczą się w ogólnych warunkach

• Tryb przetargowy - ma miejsce wówczas, gdy ubezpieczający dążąc do uzyskania najlepszej oferty ogłasza w tym celu przetarg.

• Ubezpieczający wybiera spośród ofert tą, która najbardziej mu odpowiada,

• Ma zastosowanie przy specyficznych dużych ryzykach gospodarczych

• Tryb taki jest obowiązkowy, kiedy spełnione są warunki określone w ustawie o zamówieniach publicznych

• Elementy umowy ubezpieczenia:

• Podmioty, które będą podpisywały umowę ubezpieczenia - strony umowy ubezpieczenia:

• zakład ubezpieczeń,

• ubezpieczający

• Przedmiot ubezpieczenia

• Ryzyka objęte ochroną ubezpieczeniową

• Warunki ubezpieczenia

• Obowiązki stron umowy ubezpieczenia

• Czas trwania ubezpieczenia

• Interes majątkowy, który nie jest niezgodny z prawem da się wyrazić w pieniądzu

• Dobra majątkowe (wartości wymierne w pieniądzu)

• Wartości istniejące

• Zmaterializowane

• Wierzytelności

• Wartości przyszłe

• Wartości ujemne (Np. zobowiązania)

• Umowa ubezpieczenia może obejmować:

• 1 obiekt majątkowy - umowa ubezpieczenia jednostkowego

• Wiele obiektów majątkowych, należących do jednego, lub kilku właścicieli - umowa ubezpieczenia zbiorowego

• Umowa ubezpieczenia generalnego - obejmuje dobra majątkowe wielu przedsiębiorstw, zarówno te, które istnieją w momencie zawierania tej umowy jak i te, które dopiero mogą powstać w trakcie trwania umowy

• Przedmiotem umowy ubezpieczenia osobowego są dobra osobiste człowieka (zdrowie, życie, zdolność do pracy)

• Umowa ubezpieczenia indywidualnego (jednostkowego) - dotyczy jednej osoby

• Umowa ubezpieczenia grupowego (zbiorowego) - dotyczy dóbr osobistych wielu osób

• Umowa ubezpieczenia zbiorowego - 1 osoba występująca w charakterze ubezpieczającego zawiera umowę ubezpieczenia wielu dóbr osobistych wielu osób na ich rzecz

• Umowa ubezpieczenia grupowego - obejmuje dobra osobiste wielu osób, z których każda jest ubezpieczona na własny rachunek

• Ryzyka objęte ochroną ubezpieczeniową - w umowie ubezpieczenia trzeba określić wszystkie ryzyka, niebezpieczeństwa, które są ochroną objęte, 2 schematy

• W umowie ubezpieczenia mogą być wymienione ryzyka taksatywnie

• Może być zawarta umowa all risk - na wszystkie ryzyka

• Definicje ryzyka poszczególnych zakładów ubezpieczeń mogą się między sobą różnić

• Ryzyka wyłączone z ochrony ubezpieczeniowej:

• Typowe wyłączenia szkody spowodowane w czasie zamieszek, strajków, działań wojennych, spowodowane aktami terroryzmu

• Niektóre typy ryzyka można negocjować przy dopłacie

• Warunki ubezpieczenia - są to przepisy prawne dotyczące poszczególnych ubezpieczeń danego działu, grupy czy rodzaju, które normują prawa i obowiązki stron umowy ubezpieczenia oraz ustalają ich postępowanie wynikające z wykonywania umowy ubezpieczenia.

• Warunki ustalane są przez zakłady ubezpieczeń

• W ubezpieczeniach obowiązkowych - (OC kierowców, OC rolników, budynków w gospodarstwach rolnych - ustawą), pozostałe mają warunki sformułowane poprzez ministra finansów w drodze rozporządzenia

• Art. 12A ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych, - co musi być zawarte w owu

• Musi występować zgodność owu z innymi aktami prawnymi oraz ustawą o działalności ubezpieczeniowej

• Szczególne dodatkowe warunki ubezpieczenia - są do postanowienia nietypowe wprowadzane do umowy ze względu na szczególne okoliczności z ta umową związane, mogą być:

• Dodane do umowy odrębnie,

• Zamieszczone w tekście umowy - określane są mianem klauzul polisowych

• Obowiązki stron umowy ubezpieczenia:

• Ubezpieczający:

• Podstawowe - określone w definicji umowy ubezpieczenia:

• Zapłata składki

• Dodatkowe:

• Które obciążają ubezpieczającego jeszcze przed zawarciem umowy:

• Deklaracja ryzyka

• Które obciążają ubezpieczającego w czasie trwania umowy ubezpieczenia:

• Notyfikacja ryzyka

• Które obciążają ubezpieczającego gdy nastąpi wypadek ubezpieczeniowy:

• Związane z ratowanie przedmiotu ubezpieczenia

• Zakład ubezpieczeń:

• Podstawowe:

• Wypłata odszkodowania lub

• Świadczenia

• Dodatkowe:

• Wydanie dowodu ubezpieczenia (Np. polisa, certyfikat ubezpieczeniowy, skrócony dowód ubezpieczenia)

• Udostępnienie (a nie doręczenie) owu przed zawarciem umowy (zwykle są udostępniane na stronach internetowych)

• Sporządzenie protokołu rozbieżności (w formie pisemnej)

• Pisemne zwrócenie uwagi oraz wyznaczenie innego terminu do złożenia sprzeciwu

Rok akademicki 2010/2011

Semestr IV, dr H. Ogrodnik

Przedmiot: Ubezpieczenia (wykłady)

4

---