Ubezpieczenia finansowe
W polskiej praktyce ubezpieczeniowej termin ubezpieczenia finansowe zaczął funkcjonować dopiero w latach dziewięćdziesiątych XX wieku. Obecnie nie jest on jeszcze precyzyjnie określony, aczkolwiek staje się coraz bardziej popularny. Praktycznie stosuje się dwa jego ujęcia: wąskie i szerokie. W ujęciu wąskim do ubezpieczeń finansowych zaliczamy ubezpieczenia kredytów i gwarancje ubezpieczeniowe. Natomiast ujęcie szerokie jest rozszerzeniem ujęcia wąskiego o ubezpieczenia różnych strat finansowych, na przykład ryzyka utraty zysku. Ubezpieczenia finansowe zaliczane są do ubezpieczeń majątkowych.
Cechy charakterystyczne ubezpieczeń finansowych:
ubezpieczane ryzyko ma swoje źródła w złożonych i często niemożliwych do przewidzenia procesach ekonomicznych czy politycznych, którym podlega każdy podmiot gospodarczy, w których trudno zaobserwować statystyczne prawidłowości,
wielopłaszczyznowa ocena i selekcja ryzyka jest dokonywana we wszelkich możliwych płaszczyznach: ekonomicznej, finansowej, prawnej, organizacyjnej
i czasowej,
nie są to ubezpieczenia standardowe, każda umowa ma charakter jednostkowy, bardzo często istnieje konieczność negocjowania jej treści, poza tym składki ubezpieczeniowe zwykle nie są taryfikowane, ich wysokość jest ustalana indywidualnie w zależności od wielu elementów, tj.: sytuacji finansowej klienta, rodzaju ubezpieczanej transakcji, zakresu ochrony ubezpieczeniowej,
podstawową kwestią jest pełne przekonanie zakładu o wiarygodności i rzetelności klienta, a także możliwość współdziałania zarówno w czasie trwania ubezpieczenia, jak i w procesie likwidacji szkody,
monitorowanie ryzyka w czasie trwania umowy dotyczy zarówno sytuacji finansowej klienta, jak i ubezpieczanych umów, analizę ryzyka przeprowadza się nie tylko przed zawarciem umowy ubezpieczenia, ale także po jej podpisaniu. Ubezpieczyciel przez cały okres ubezpieczenia zarządza ryzykiem
Wymogi, jakie muszą być spełnione aby w sposób efektywny i bezpieczny prowadzić działalność w zakresie ubezpieczeń finansowych to przede wszystkim:
efektywny system zbierania, opracowania oraz przechowywania informacji gospodarczej (o poszczególnych krajach, branżach ekonomicznych, przedsiębiorstwach),
umiejętność oceny ryzyka ekonomicznego, zbliżając w efekcie role ubezpieczyciela do roli banku oceniającego ryzyko udzielenia kredytu,
wypracowanie metody reakcji na zagrożenia niewypłacalności podmiotów gospodarczych,
skuteczny system windykacji należności.
Ubezpieczenie kredytu towarowego (kupiecki, handlowy)
Umowa ubezpieczenia kredytu towarowego jest zawierana między zakładem ubezpieczeń (ubezpieczyciel) a dostawcą towarów bądź usług (kredytodawca). Kredytodawca zabezpiecza się na wypadek strat poniesionych z tytułu niewypłacalności swoich kontrahentów. Ubezpieczeniem zazwyczaj nie jest obejmowana pojedyncza transakcja czy też transakcje zawierane z jednym kontrahentem. Jeżeli kredytodawca chce ubezpieczyć swoją sprzedaż kredytową zwykle ma obowiązek ubezpieczenia portfela kredytowego lub jego części, tzn. ubezpieczenia należności od wszystkich lub od wybranej grupy kredytobiorców. Inaczej mówiąc, preferowana jest polisa obrotowa obejmująca wiele transakcji i wielu kredytobiorców. Ubezpieczyciel nie pokrywa nigdy 100% ryzyka. Oznacza to , że wypłacone odszkodowanie pokrywa tylko część straty poniesionej przez ubezpieczającego kredytodawcę. Zawsze część ryzyka pozostaje na kredytodawcy. Ubezpieczenie pokrywa ryzyko niewypłacalności odbiorcy towarów lub usług, przy czym chodzi o trwałą niewypłacalność, a nie o utratę płynności. O trwałej niewypłacalności dłużnika mogą świadczyć takie zdarzenia prawne jak na przykład ogłoszenie upadłości dłużnika, wszczęcie likwidacja przedsiębiorstwa dłużnika lub pozostawanie dłużnika w długotrwałej zwłoce w regulowaniu płatności za dostarczone mu w kredycie towary lub usługi ( powszechnie przyjmowany jest okres zwłoki 180 dni).
Ubezpieczyciel bada wypłacalność kontrahentów, a także doradza przedsiębiorstwu przy wyborze nowych kontrahentów.
Korzyści: Ubezpieczenie kredytu kupieckiego jest instrumentem ochrony wierzytelności przedsiębiorców, ponieważ: skutecznie minimalizuje ryzyko finansowe związane z działalnością gospodarczą poprzez zapobieganie utracie wierzytelności od kontrahentów i utrzymanie równowagi finansowej ubezpieczającego, zwiększa wiarygodność podmiotu posiadającego ochronę w tym zakresie na rynku, w szczególności wobec banku kredytującego oraz agend administracji publicznej (ZUS, US), poprawia płynność finansową przedsiębiorstwa.
Do najważniejszych zalet wynikających ze stosowania ubezpieczenia krajowego kredytu kupieckiego można zaliczyć: wzrost obrotu poprzez wprowadzenie konkurencyjnych warunków płatności i możliwość zdobywania nowych rynków zbytu, obniżenie kosztów działalności poprzez korzystniejsze warunki kredytu bankowego lub umowy faktoringu, możliwość wykorzystania umowy ubezpieczenia krajowego kredytu kupieckiego jako zabezpieczenia pod kredyt bankowy lub umowę faktoringu, zwiększenie zysku poprzez zwiększenie obrotów i zmniejszanie kosztów, kompleksowe, profesjonalne wsparcie PZU w prowadzeniu działań prewencyjnych, czyli przy dochodzeniu wierzytelności od nieuczciwych kontrahentów krajowych.
Zakres i przedmiot ubezpieczenia: Przedmiotem ubezpieczenia są wierzytelności powstałe z tytułu dostaw towarów lub wykonania usług stwierdzonych fakturą i dowodem wydania towaru lub wykonania usługi. Wierzytelności te objęte są ochroną ubezpieczeniową do wysokości 80%. Pozostałą cześć stanowi udział własny Ubezpieczającego.
Umowa ubezpieczenia udziela ochrony od zdarzeń wynikających z tzw. ryzyka handlowego, a więc zdarzeń skutkujących niewypłacalnością dłużników wynikającą z ich autonomicznych decyzji biznesowych.
Gwarancje ubezpieczeniowe
Gwarancja ubezpieczeniowa jest: a) instrumentem finansowym wykorzystywanym do uwiarygodnienia zobowiązania (dłużnika); b)prawną formą zabezpieczenia wierzytelności; c)zabezpieczeniem osobistym wykonania zobowiązań.
Procedura uzyskiwania gwarancji ubezpieczeniowej - etapy:
złożenie wniosku o gwarancję ubezpieczeniową,
ocena ryzyka wnioskowanej gwarancji,
ustalenie treści gwarancji,
zawarcie umowy o gwarancję i umów zabezpieczających,
opłacenie składki i wydanie gwarancji.
Wybrane rodzaje gwarancji ubezpieczeniowych:
gwarancja zapłaty wadium
gwarancja należytego wykonania kontraktu
gwarancja usunięcia wad i usterek
gwarancja zwrotu zaliczki
gwarancje celne
gwarancje handlowe
Ubezpieczeniowe gwarancje kontraktowe - są pisemnym zobowiązaniem Towarzystwa Ubezpieczeniowego do spełnienia świadczenia pieniężnego do wysokości określonej sumy gwarancyjnej - na rzecz Beneficjenta - w przypadku, gdyby wnioskodawca (Klient tu) nie wypełnił swoich zobowiązań wynikających z zawartego kontraktu bądź przystąpienia do przetargu.
1. Wadialne -przetargowe - gwarancje wadialne składane są przez oferentów zamiast wpłaty wadium w gotówce. Beneficjentem gwarancji jest zamawiający (Inwestor) organizujący przetarg.
-> Suma gwarancyjna odpowiada wysokości wadium określonej przez beneficjenta gwarancji w ogłoszeniu o przetargu lub w specyfikacji istotnych warunków zamówienia.
Wadium wynosi zwykle od 0,5 do 10% wartości kontraktu.
->Okres obowiązywania gwarancji przetargowej trwa od dnia otwarcia kopert z ofertami, przez okres związania ofertą zgodnie z warunkami przetargu (zazwyczaj od 30 do 90 dni).
Ile kosztuje udzielenie gwarancji?
Wysokość opłaty za gwarancję jest ustalana indywidualnie dla każdego klienta po analizie wniosku o udzielenie gwarancji.
Klientom, którzy potrzebują tego rodzaju gwarancji regularnie, np. kilka razy w miesiącu, w celu uproszczenia procedury udzielenia gwarancji Allianz Polska proponuje podpisanie generalnej umowy o udzielanie gwarancji w ramach limitu odnawialnego.
Należytego wykonania kontraktu - ubezpieczeniowa gwarancja należytego wykonania stanowi formę, w jakiej może być złożone przez wykonawcę zabezpieczenie wykonania przez niego zobowiązań objętych kontraktem. Kwota gwarancji opiewa zwyczajowo na 10-30% wartości kontraktu. Gwarancja należytego wykonania kontraktu zapewnia inwestorowi wypłatę określonej kwoty, jeżeli wykonawca nie wywiąże się z kontraktu, tj. nie wykona go właściwie lub w terminie. Posiadanie takiej gwarancji podnosi wiarygodność wykonawcy.
->Suma gwarancyjna odpowiada wysokości zabezpieczenia określonego w kontrakcie zawartym pomiędzy wykonawcą i inwestorem i nie może być wyższa niż 20% wartości całego przedsięwzięcia.
->Okres gwarancji jest zgodny z terminem wykonania robót, czyli trwa od dnia podpisania umowy do dnia odbioru końcowego robót. Zgodnie z ogólnymi warunkami umów o udzielenie gwarancji okres ten nie może być dłuższy niż 5 lat.
Zwrotu zaliczki - ubezpieczeniowa gwarancja zwrotu zaliczki daje wykonawcy możliwość otrzymania zaliczki po podpisaniu kontraktu - przed jego realizacją. Towarzystwo Ubezpieczeniowe, udzielając gwarancji zwrotu zaliczki, zobowiązuje się do zapłaty na rzecz Beneficjenta całości lub nierozliczonej części zaliczki (każdej kwoty do wysokości sumy gwarancyjnej), jeżeli wykonawca nie rozliczy otrzymanej zaliczki i nie zwróci jej, będąc do tego zobowiązanym w związku z niewykonaniem umowy.\Wymagana jest przez inwestora, który finansuje wykonanie kontraktu wypłacając wykonawcy zaliczkę. Dzięki gwarancji wykonawca zyskuje na wiarygodności a inwestor ma pewność, że Allianz Polska zwróci zaliczkę w przypadku nierozliczenia jej przez zaliczkobiorcę.
->Suma gwarancyjna równa jest pełnej kwocie przekazywanej zaliczki. Zwyczajowo nie jest to więcej niż 40% wartości całego przedsięwzięcia.
->Okres gwarancji rozpoczyna się w dniu otrzymania zaliczki i kończy się zgodnie z umową w dniu rozliczenia się ze zleconych robót.
Usunięcia wad i usterek - ubezpieczeniowa gwarancja usunięcia wad i usterek stanowi najdogodniejszą formę zabezpieczenia zobowiązania wykonawcy do usunięcia wad i usterek w okresie gwarancji. Gwarancja usunięcia wad i usterek zabezpiecza Beneficjenta przed stratami, które mógłby ponieść w przypadku, gdy kontrakt wykonano w terminie i zakresie przewidzianym w zapisach umowy, ale jego jakość nie jest zadowalająca lub niezgodna z wcześniejszymi ustaleniami a dostawca odmawia bądź nie jest w stanie usunąć wad i usterek. Kwota gwarancji odpowiada zwyczajowo 5-10% wartości kontraktu\
->Suma gwarancyjna jest określona przez beneficjenta gwarancji czyli inwesora w podpisywanej umowie. Zwyczajowo wynosi nie więcej niż 10% wartości tej umowy.
->Gwarancja właściwego usunięcia wad i usterek udzielana jest na czas podany w umowie. Okres obowiązywania gwarancji zazwyczaj rozpoczyna się z dniem podpisania protokołu odbioru końcowego robót. Zgodnie z ogólnymi warunkami umów o udzielenie gwarancji okres ten nie może być dłuższy niż 5 lat.