WSTĘP DO ANATOMII

ANATOMIA – nauka o budowie wewnętrznej i zewnętrznej człowieka, funkcje życiowe. „Ana” – część, „tomia” ciąć. Do udoskonalania wiedzy na temat anatomii służą: zdjęcia rentgenowskie, badanie petowskie, tomografia, rezonans magnetyczny, USG, badania endoskopowe, kolanoskopia, obserwacja, dotyk, powonienie, słuch.

Komórka tkanka narządy układ narządów organizm

KOMÓRKA podstawowa jednostka anatomicznej struktury człowieka, składa się z organelli, które pełnią określone funkcję.

Anatomię dzielimy na :

• prawidłową (wzorzec człowieka)

• patologiczną (wzorzec chorobowy)

• opisowa = systemowa (wg układu; analiza układów)

• topograficzna (położenie narządów względem siebie)

• stratygraficzna

• plastyczna

• czynnościowa

• rzutowa

• powierzchniowa

• kliniczna

• rentgenowska

• chirurgiczna

Opis anatomiczny zewnętrzny - postawa stojąca, głowa uniesiona, stopy złączone, kończyny wyprostowane we wszystkich stawach, kończyny górne opuszczone, dłonie skierowane w dół.

Temat: Budowa i czynności komórki ludzkiej.

KOMÓRKA – podstawowa jednostka struktury organizmu.

Każdy element komórki jest bardzo ważny. Każda komórka ma w swoim DNA zarejestrowany moment podziału oraz śmierci (oprócz komórek nowotworowych – przez zmianę DNA (kwasu dezoksynukleinowy) tworzą guzy; te komórki nie umierają).

Organelle komórkowe:

1. Błona komórkowa ( ma półpłynną strukturę), zbudowana z fosfolipidów i białek, jest błoną półprzepuszczalną i pełni następujące funkcję:

1. Oddziela cytoplazmę od płynu zewnątrzkomórkowego (środowisko wewnętrzne
   od zewnętrznego).

2. Bierze udział w transporcie wielu cząsteczek.

3. Bierze udział w przekazywaniu sygnału (zawiera receptory).

4. Odpowiada za utrzymanie kształtu komórki.

1. Jądro komórkowe – centrum dowodzenia, znajdują siew nim cząsteczki DNA, zawierają zakodowane informacje genetyczne, które kierują życiem komórki. Występuje tylko w komórkach eukariotycznych.

2. Jąderko - zawiera część RNA ( kwasu rybonukleinowego), które przyjmuje część DNA. Im większa ilość jąderek, tym metabolizm przebiega intensywniej, znajdują się w centrum jądra, w komórkach nerwowych i mięśniach.

3. Błona jądrowa ( otoczka jądrowa) – otacza jądro, jądro jest oddzielone błoną jądrową o budowie białko-lipidowej (tłuszcze). Przepuszcza związki odżywcze przez pory.

4. Mitochondrium – uczestniczy w produkcji energii potrzebnej w procesach życiowych komórki (oddychanie wewnątrzkomórkowe). Komórka posiada klika mitochondrium.

5. Rybosom – struktury kulistego kształtu, występują bardzo licznie, biorą udział w produkcji białka.

6. Szorstka siateczka śródplazmatyczna – znajduje się sąsiedztwie jądra komórkowego, bierze udział w produkcji białek przeznaczonych do wydzielania poza komórkę. Występuje tylko w komórkach eukariotycznych. Na powierzchni błon znajdują się rybosomy odpowiadające za syntezę białek.

7. Gładka siateczka śródplazmatyczna – uczestniczy w produkcji lipidów i neutralizowaniu niektórych trujących związków chemicznych.

8. Aparat Golgiego – odpowiada za modyfikację białek.

9. Lizosom – kształt pęcherzyków, zawiera liczne enzymy trawiące, tu odbywa się proces trawienia. Występują w liczbie mnogiej ; LIZA – ROZPUSZCZANIE.

10. Cytoplazma – wypełnia całe wnętrze komórki, półpłynna, galaretowata masa. W niej zawieszone są wszystkie organelle komórkowe. W niej przebiegają wszystkie procesy metaboliczne.

11. Cytoszkielet – pozwalana na utrzymanie prawidłowego kształtu komórki, uczestniczy w skurczu komórki.

FAGOCYTOZA jako proces utylizacji. zjawisko polegające na wychwytywaniu i wchłanianiu drobnych cząsteczek organicznych . Bakterie namnażają się wolniej przy podwyższonej temperaturze. Bakterie>38 stopni C. – działają na nie tylko antybiotyki.

13.10.2012

Temat: Tkanki.

TKANKA – zespół komórek pełniących wyspecjalizowane funkcje oraz wytwarzana przez nie istota międzykomórkowa. Wyróżniamy cztery rodzaje tkanek :

• nabłonkową,

• łączną ( w tym krew),

• mięśniową,

• nerwową.

TKANKA NABŁONKOWA ma zawartą budowę, obecność błony podstawnej, komórki ułożone są w warstwy i złożone specjalnymi złączami (wiązania peptydowe).

Funkcje tkanki nabłonkowej:

• tworzenie bariery ochronnej – zwarty układ

• Absorbcja składników odżywczych (wchłanianie – kosmki jelitowe)

• Wydzielanie prostych związków chemicznych, enzymów, hormonów – gruczoły

• Odbieranie bodźców, np. nabłonek zmysłowy pola węchowego

• Wydalanie z organizmu niektórych szkodliwych związków chemicznych, pyłu, bakterii

• Udział w reakcjach immunologicznych

PODZIAŁ NABŁONKÓW ZE WZGLĘDU NA :

1. Liczbę warstw

   • Jednowarstwowe

   • Wielowarstwowe

2. Kształtu, wysokości komórek

   • Płaski

   • Sześcienny (brukowy, kostkowy)

   • Walcowaty (cylindryczny)

3. Na obecność rzęsek na powierzchni

   • Urzęsiona

   • Nieurzęsiona

Nabłonki jednowarstwowe

Jednowarstwowy płaski – pokrywa otrzewną, pęcherzyki płucne, osierdzie.

Jednowarstwowy sześcienny – wyściela kanaliki nerkowe i przewody gruczołów.

Jednowarstwowy walcowaty – występuje w jajowodach, macicy, oskrzelach, śliniankach – przewody wprowadzające, jelito cienkie.

Nabłonek jednowarstwowy wieloszeregowy z migawkami – drogi oddechowe.

Nabłonki wielowarstwowe

Typ tych nabłonków określany jest na podstawie komórek warstwy powierzchniowej.

Nabłonek wielowarstwowy płaski

*Rogowaciejący (naskórek)

*Nierogowaciejący (skóra)

Zwarty układ komórek, który układa się na błonie podstawnej w warstwy.

Nabłonek wielowarstwowy przejściowy – komórki warstwy zewnętrznej przejściowo zmieniają kształt. Występują w drogach moczowych.

Nabłonek wielowarstwowy walcowaty – cewka moczowa męska.

14.10.2012

TEMAT: TKANKI ŁĄCZNE.

Tkanki łączne – łączą narządy, struktury między sobą. Cechuje je:

1. Obecność bezpostaciowej istoty międzykomórkowej ( jednak komórka oddalona od drugiej)

2. Obecność licznych komórek, np.

   1. Fibroblastów i fibrocytów – główne komórki tkanki produkującej włókna kolagenowe

   2. Chondrocyty – główne komórki tkanki chrzęstnej

   3. Osteocyty – główne komórki tkanki kostnej

   4. Adipocyty – komórki tłuszczowe

   5. Melanocyty – komórki barwnikowe

3. Obecność włókien

   1. Kolagenowe (klejodajne)– grube, zbudowane z białka kolagenu , bardzo mocna, wytrzymałe na obciążenia.

   2. Elastynowe (sprężyste)- cienkie, rozgałęziające się włókna zbudowane z białka elastyny , rozciągliwe, podatne na odkształcenia.

   3. Siateczkowe (kratkowe)- młode, cienkie, krótkie włókna kolagenowe.

Podział tkanek łącznych:

1. Zarodkowa – stanowi bazę wyjściową do tworzenia wszystkich tkanek łącznych

2. Luźna (włóknista wiotka) – obecność włókien w bezpostaciowej istocie międzykomórkowej, wszystkie elementy mają luźne utkanie tworzą blaszki podstawowe i zrąb narządów wewnętrznych

3. Włóknista – zbita, nieukształtowana (nieregularna) – posiada włókna, układ komórek i włókien jest zwarty, włókna przebiegają w różny sposób i w różnych kierunkach. Występuje jako skóra właściwa.

4. Włóknista zbita ukształtowana – przebieg włókien jest uporządkowany, występuje w rogówce, ścięgnach mięśni, torebkach stawowych, wiązadłach chroniących stawy

   1. cechach swoistych – siateczkowata – włókna układają się jak oczka siatki, tworzy zrąb narządów, w których coś produkuje, np. szpik kostny, węzła chłonne

5. tłuszczowa

   1. żółta (biała)- kształt kuleczek, amortyzuje urazy i chroni przed nimi, chroni również przed utratą ciepła

   2. brunatna – występuje tylko w niemowląt przypadkowo i u zwierząt, które zapadają w sen zimowy

6. Barwnikowa – produkuje melaninę barwnik komórek barwnikowych

   1. Żółty

   2. Czerwony

   3. Brązowy

   4. Czarny

Tkanki oporowe

1. Chrzęstna – ma bezpostaciową istotę międzykomórkową, chondrocyty, włókna. Wyrózniamy trzy rodzaje tkanki chrzęstnej:

   1. Szklista – cechy zbliżone do szkła – w obrazie mikroskopijnym włókna kolagenowe i istota międzykomórkowa daję jednolity obraz porcelany, gładka, krucha, bardzo trudno i wolno się regeneruje, twarda i odporna na ścieranie, pokrywa powierzchnię stawową, chrząstkę nosa, tchawice, końce żeber, szkielet zarodkowy.

   2. Sprężysta – nie ulega skostnieniu, występuje w małżowinie usznej.

   3. Włóknista –występuje jako krążki międzykręgowe kręgów, spojenie łonowe.

2. Kostna – składa się z:

   1. Blaszki kostnej – w bezpostaciowej istocie międzykomórkowej mają włókna kolagenowe naprzemiennie.

   2. Komórki kostne w postaci 3 stadiów

      1. OSTROBLASTY młoda komórki kostne

      2. OSTEOCYTY dojrzałe komórki kostne

      3. OSTEOKLASTY komórki kościogubne

   3. Substancja międzykomórkowa zbita – zbudowana z włókien klejodajnych i bezpostaciowej istoty podstawowej o charakterze białkowym –oseina (osseomukoid). Substancja wiąże się z solami, np. wapnia i magnezu.

Osseina nadaje kościom cech plastyczności, a sole mineralne twardości.

Kość zbita- trzon kości

Kość gąbczasta- beleczki kostne, tworzą siatki.

Podział kości ze względu kształt:

• Kości długie – ramie, żebra

• Kości płaskie- łopatka, mostek, kość biodrowa

• Kości krótkie – kości nadgarstka, stopy

• Kości różnokształtne , podniebienia, kręgi, np. szyjny

• Kości pneumatyuczne- klinowa, czołowa

Szkielet oprócz kości gnykowej tworzy całość, wyróżniamy połączenia:

1. Ścisłe, te które łączą się nieruchomo, np. szwy czaszki, kości czaszki albo kości miednicy

2. Stawowe (wolny lub maziowy)- zawiasowy, łopatkowy, siodełkowy, śrubowy

Połączenia stawowe = dwie kości, jedna powierzchnia stawowa wypukła inna wklęsła.

Choroby kostne:

• Dysplozja włóknista – kości zastępowane są tkanką włóknistą

• Niedorozwój kości –karłowatość przysadkowa

• Mukopolisacharydoza

• Osteoporoza

• Choroba pageta

• Osteomalacja

• Krzywica

• Martwice jałowe

• Reumatoidalne zapalenie stawów

• Dna moczanowa

4.11.2012

Temat: Anatomia i fizjologia mięśni.

UKŁAD MIĘŚNIOWY- część czynna układu ruchu. Dzięki temu układowi możemy:

• utrzymywać odpowiednia postawę ciała

• wykonywać ruchu lokomocyjne

• zmieniać ułożenie ciała względem siebie

• osłabiać działania różnych przeciążeń

W naszym organizmie występują trzy rodzaje tkanki mięśniowej:

• gładka – mięśnie te pracują niezależnie od naszej woli, występują w ścianach układów krwionośnego, pokarmowego, oddechowego, pęcherza moczowego oraz w innych narządach.

• Poprzecznie prążkowana szkieletowa- praca tych mięśni podlega naszej kontroli, zbudowane są z włókien mięśniowych, w mikroskopie widoczne są układające się na przemian jasne i ciemne prążki biegnące w poprzek włókna mięśniowego, mięśnie te powodują ruchy kości w stosunku do siebie, pod względem położenia dzielimy je na szkieletowe i mimiczne

Mięśnie mimiczne mięśnie szkieletowe

• Mięśnia sercowego - mięśnie te działają niezależnie od świadomości, odznaczają się duszą odpornością na zmęczenie. W obrazie mikroskopowym występują wstawki, które łączą włókna między sobą

PODZIAŁ MIĘŚNI:

Masa mięśni stanowi około 40% masy naszego ciała. Ich liczna waha się od 300-500. Ze względu na miejsce położenia wyróżniamy:

• mięśnie głowy

• mięśnie szyi

• mięśnie tułowia

  • grzbietu

  • klatki piersiowej

  • brzucha

• mięśnie kończyny górnej

• mięśnie kończyny górnej

Podział mięśni ze względu na kształt:

NAZWA	WYGLĄD	WYSTĘPOWANIE	OBRAZEK
długie	Wydłużony kształt	kończyny
Szerokie	Szerokie i płaskie	Klatka piersiowa tułów
Krótkie	Małe i wielokształtne	Włókna kręgosłupa
Okrężne	Okrągłe, koliste	Usta, dookoła oka
Wachlarzowate (zębate)	Jeden z przyczepów bardziej rozległe niż inne	Żebra, przyczepiają łopatkę do klatki piersiowej

Temat: Skóra.

Powłoka wspólna pokrywa powierzchnię ciała, składa się ze skóry i jej wytworów:

• Gruczołów

• Włosów

• Paznokci

Skóra zbudowana jest z :

• Naskórka

• Skóry właściwej

• Tkanki podskórnej

Kolor skóry zależy od ilości melaniny, grubości naskórka oraz temperatury otoczenia.

MELANINA PRODUKOWANA JEST W NASKÓRKU.

Skóra to ekran naszego organizmu, jest najbardziej powierzchniową warstwą ciała ludziekgo, Cechuję ją elastyczność i rozciągliwość, jej powierzchnia wynosi od 1,5-2 m² , a grubość waha się od 0,25-4 mm. Stanowi ok. 6% masy naszego ciała, czyli od 3,5-4,5 kg.