Biomedyczne podstawy rozwoju – 27.02.2013 r. WYKŁAD 2

Czynniki determinujące rozwój w okresie prenatalnym (poza genetycznymi)

• właściwości śródmacicznego środowiska matki i jej metabolizm np. palenie papierosów, przez ciężarną lub spożywanie alkoholu przez ciężarną

• wiek rodziców

• kolejność ciąży

• gra hormonalna ( hormony płciowe i tarczycy decydują o prawidłowości wielu procesów)

Czynniki egzogenne:

• wpływy biogeograficzne (klimat, zasoby wodno-mineralne, fauna, flora)

• wpływy społeczno – ekonomiczne (modyfikatory kulturowe: wykształcenie, kultura rodziców, bodźce emocjonalne, żywienie, nawyki pro – i anty społeczne, tradycje, zwyczaje środowiskowe)

O dynamice wzrastania najbardziej decyduje żywienie !!

Podsumowanie: Przebieg rozwoju dziecka określają trzy mechanizmy:

• determinacji (czynniki genetyczne)

• stymulacji (hormonalny)

• modyfikacji (środowisko)

Ostatecznym wyrazem adaptabilności jest przede wszystkim sprawność funkcjonalna organizmu a nie tylko wielkości i wymiary ciała.

ETAPY ROZWOJU CZŁOWIEKA:

W pediatrii występuje następujący podział:

- Okres wewnątrzłonowy (śródmaciczny, prenatalny), który wynosi ok. 280 dni i dzieli się na:

• fazę zarodkową (do 8 tygodnia)

• fazę płodową od. 8 tygodnia do końca ciąży (38 – 42 tydzień ciąży)

- Okres zewnątrzłonowy ( postnatalny):

• okres noworodkowy (do 28 dnia życia)

• niemowlęcy – do ukończenia pierwszego roku życia

• wczesnego dzieciństwa – 2 – 3 r.ż

• okres przedszkolny – od 4 do 6 r.ż

• okres młodszego wieku szkolnego od 7 do 10/12 r.ż ( do wystąpienia pierwszych objawów dojrzewania płciowego)

• dojrzewania płciowego: u dziewcząt ok.10-15 r,ż

u chłopców ok. 12-17 r.ż

• okres młodzieńcy od ok. 20-25 r.ż

• okres dorosłości – do ok. 50 roku życia

• okres starzenia się i starości – od ok. 50 roku życia

OKRES PRENATALNY:

Czas najszybszego tempa rozwoju w ontogenezie – szczególnie pierwsze 22 tygodnie życia.

Zapłodniona komórka jajowa waży ok. 0,005 mg

Noworodek waży ok. 3,5 kg

Zapotrzebowanie kaloryczne płodu wynosi ok. 100kcal/kg/24h

Zapotrzebowanie energetyczne matki w ciąży wzrasta o 300 kcal

Czynniki wzrostu płodu:

• Somatomedyny płodowe ( IGF1 IGF2)

• Płodowe hormony tarczycy ( T4, T3 oraz TSH, TRH – niezbędne do rozwoju tarczycy)

• Hormony przysadki (hGH)

• Nadnerczowy czynniki wzrostu (NGF)

• Epidermalny czynnik wzrostu (EGF)

• Inne czynniki wzrostu ( TGF – alfa, TGF – beta)

• Czynniki wiążące heparyny

• Płytkowy czynnik wzrostu ( PDGF – stymuluje wzrost łożyska)

• Nerupeptydy (regulują m.in. Ca, Na)

Rozwój płodowy:

Pierwsze 2 miesiące – okres kształtowania się narządów ( 7-8 tydzień różnicuje płeć)

Okres pierwszych 6 tygodni – szczególnie ważny dla prawidłowego rozwoju płodu i przyszłości dziecka

Okres postnatalny

DZIECKO NIE JEST MINIATURĄ DOROSŁEGO CZŁOWIEKA

Noworodek donoszony urodzony między 38-42 tygodniem ciąży.

Długość: 50 – 52 cm

Masa: 3 – 3,5 kg

Wcześniak – dziecko urodzone powyżej 22 a przed końcem 37 tygodnia ciąży z masą ciała 501 – 2500g

Ciąża zakończona powyżej 42 tygodnia – uznawana za przenoszoną

Noworodki z ciąż bliźniaczych rodzą się zazwyczaj przedwcześnie i ważą poniżej 2500g – nie jest ona fizjologicznie normalna u człowieka

Miarą dojrzałości dla noworodka jest przede wszystkim:

• Rozwój funkcji oddychania

• Sprawność mechanizmów termoregulacyjnych

• Rozwój ,,neurologiczny”

Noworodki z małą masą urodzeniową ciała (MUMC):

• 2500 – 1501g – mała masa urodzeniowa ciała (LBW)

• 1500 – 1001g – bardzo mała masa urodzeniowa ciała (VLBW)

• 1000 – 751g – skrajnie mała masa urodzeniowa ciała (ELBW)

• 750 – 500g – niewiarygodnie mała masa urodzeniowa ciała (ILBW)

Noworodek z małą urodzeniową masą ciała to dziecko ryzyka.

Bardzo mała urodzeniowa mała masa ciała ( Beligere 2000)

• Trudności w nauce – 49%

• MPD – 12%

• Upośledzenie umysłowe – 11%

• Mnogie zaburzenia – 7%

• Zaburzenia widzenia – 4%

• Zaburzenia słuchu – 3%

OKRES NIEMOWLĘCY:

Niemowlę rośnie nierównomiernie:

• Przyrost masy ciała w 1 miesiącu ok. 600g

• Przyrost masy ciała w 2 miesiącu ok. 800-900g

Tempo przyrostu co miesiąc stopniowo maleje:

• 5 miesiąc podwaja masę

• Ok. 12 miesiąc potraja urodzeniową masę

Przyrost długości ciała – 1 r.ż – 23-25 cm

Przyrost masy ciała – 1 r.ż – ok. 7kg

6 m-c życia- pierwsze zęby mleczne

12 m-c życia – 6 zębów mlecznych

ROZWÓJ RUCHOWY:

• 3 miesiąc życia – unosi głowę w pozycji leżącej na wznak

• 5-6 m.ż – siada

• Ok. 9 m.ż – postawa pionowa

• Ok. 12 m.ż pierwsze samodzielne kroki

Tempo rozwoju niemowlęcia jest wynikiem szybkiego rozwoju mózgowia i integracji układu nerwowego z układem ruchu

OKRES NIEMOWLĘCY:

Im młodsze niemowlę tym większe zagrożenie zakażeń i reakcji alergicznych

Systematyczna ocena rozwoju niemowlęcia to podstawowy element oceniający stan jego zdrowia