• Leczenie zimnem - krioterapia

• Wpływ zimna na organizm

• Zależy od:

• różnicy temperatur między źródłem zimna a organizmem – im większa różnica tym większe ochładzanie

• ilości ciepła i przewodnictwa cieplnego tkanek

• czasu trwania ekspozycji na zimno

• wielkości powierzchni i okolicy ciała

• Fala Lewisa

• Mechanizm regulacji cieplnej organizmu obserwowany podczas ekspozycji na niskie temperatury , polegający na okresowym, cyklicznym zwężaniu i rozszerzaniu się naczyń powierzchownych. Po oziębieniu skóry do temperatury zamarzania wody, po pewnym czasie skurcz naczyń ustępuje i ulegają one rozszerzeniu. Zwiększony w ten sposób przepływ krwi powoduje podwyższenie temperatury skóry do ok. 8^O C. W kolejnej fazie następuje skurcz naczyń, a następnie ponowne ich rozszerzenie.

• Fizjologiczne reakcje na zimno

• Faza pierwsza

• Zwężenie naczyń skóry

• Zmniejszenie ukrwienia skóry (bladość)

• Obniżanie temp. stawów, mięśni, skóry

• Zmniejszanie przemiany materii miejscowej

• Zmniejszenie przewodnictwa nerwowego

• Podwyższenie progu bólu

• Faza druga

• Rozszerzenie naczyń sk.

• Zwiększenie ukrwienia skóry (rumień)

• Wzrost temp. Uprzednio ochłodzonych tkanek

• Zwiększenie przemiany materii w części rdzennej

• Zmniejszenie napięcia mięśni szkieletowych

• Zmniejszenie napięcia ścian naczyń

• Spadek ciśnienia tętniczego i żylnego krwi

• Lecznicze działanie zimna

• Efekt przeciwbólowy – związany ze zmniejszeniem szybkości przewodnictwa we włóknach nerwowych, hamowaniem nocyceptorów w skórze ,zmniejszeniem uwalniania mediatorów bólu.

• Występuje po 3 minutowym zabiegu o temp. od – 180^O C do – 110^O C. Utrzymuje się 3 – 4 godziny

• Hamowanie procesów zapalnych – zmniejszona miejscowa przemiana materii komórek objętych zapaleniem oraz zwiększenie miejscowego ukrwienia tkanek.

• Działanie przeciwobrzękowe – związane jest z przekrwieniem tętniczym w okolicy obrzęków okołostawowych z równoczesnym zwiększeniem filtracji włośniczkowej oraz prawdopodobnie z poprawą drożności naczyń chłonnych drenujących przestrzeń międzykomórkową.

• Zmiany napięcia mięśni – krótkotrwały zabieg (nacieranie lodem) powoduje zwiększenie napięcia mięśni.

• Zabieg o temp. 0^O C trwający dłużej niż 10 minut lub ochładzanie azotem o temp. od – 160^O C do – 180^O C powyżej 1 minuty powoduje zmniejszenie napięcia mięśniowego.

• Działanie przeciwkrwotoczne – zwężenie naczyń krwionośnych i zwiększenie lepkości krwi

• Obniżenie temperatury tkanek – np. przy procesach zapalnych

• Krioterapia miejscowa

• Zabiegi krioterapeutyczne stosowane lokalnie na określony obszar ciała wywołują efekty miejscowe:

• przeciwbólowy,

• nerwowo-mięśniowy,

• przeciwobrzękowy

• krążeniowy.

• Miejscowe zabiegi zimnolecznicze

• Zimna woda – zabieg polega na polewaniu wodą o temp.15 – 20^O C , przez okres ok. 5minut (dłużej oparzenia).

• W razie wystąpienia bólu zabieg należy przerwać.

• Zabieg ten stosujemy przy oparzeniach, ostrych stanach zapalnych, po użądleniu przez owady

• Peloidy – stosujemy tutaj borowinę i ziemie lecznicze schłodzone do temp. 3^O C

• Okłady plastikowymi woreczkami wypełnionymi kostkami lodu:

• temperatura około 0^OC;

• czas trwania pojedynczego zabiegu od 1 do 60 minut, po 20 minutach występują pozytywne efekty;

• nie należy kłaść woreczków bezpośrednio na skórę

• Okłady woreczkami wypełnionymi schłodzonym żelem silikonowym (coldpacks):

• woreczki zamraża się w temp. ok. – 15^O C;

• czas trwania pojedynczego zabiegu 20 – 30 minut

• Nie układamy bezpośrednio na skórę

• Częściowa kąpiel w wodzie z lodem:

• polega na kilkakrotnym zanurzeniu chorych części ciała w wodzie z lodem.

• Czas zabiegu – 1 – 3 minut

• Po zabiegu należy wykonywać ćwiczenia

• Kostki lodu w woreczku z ręcznika:

• Okład – czas zabiegu – 5 minut

• Masaż – czas zabiegu – 10 minut

• Po zabiegu – kinezyterapia minimum 30 minut

• Masaż kostką lodu:

• temperatura około 0^OC

• czas trwania pojedynczego zabiegu 3 – 5 minut z 10 sekundowymi odstępami

• Kąpiele w śniegu:

• - polegają na zanurzaniu chorych kończyn w pojemniku z częściowo roztopionym śniegiem na okres 3-5 sekund,

• Okłady ze schłodzonych ręczników:

• - zabieg polega na układaniu wilgotnych, bawełnianych ręczników uprzednio schłodzonych w zamrażarkach, bezpośrednio na skórze w okolicy zmiany chorobowej.

• Czas trwania pojedynczego zabiegu – 3-5 minut, do czasu roztopienia.

• Należy ćwiczyć podczas zabiegu

• Ręcznik zmoczony w wodzie z lodem:

• - okład utrzymujemy w miejscu chorobowym przez 1 minutę, potem ponownie moczymy i nakładamy na skórę. Czynność powtarzamy.

• Podczas okładu należy poruszać kończyną.

• Czas zabiegu – 30 minut

• Ręcznik zamoczony w roztworze wodnym z solą kuchenną (1 łyżka soli na 1 litr wody).

• - ręcznik zamrażamy w szczelnie zamkniętym woreczku w temp. ok. – 12^O C

• Czas zabiegu: 1 – 30 minut.

• Zabieg stosowany jest:

• w medycynie sportowej do zaopatrzenia urazów

• przed kinezyterapią

• Aerozole oziębiające:

• – zraszanie powierzchni skóry w okolicy zmiany chorobowej przy użyciu substancji lotnych (np. fluorometan).

• Czas trwania jednorazowej aplikacji wynosi 5 s. Łączny czas do 30 s

• Miejsce zabiegowe spryskuje się 2 – 3 razy z odległości 15 – 25 cm.

• Nie stosujemy przy uszkodzeniach skóry

• Zbyt długie stosowanie prowadzi do martwicy tkanek uszkodzeń skóry

• Kompresy chłodzące:

• - schładzanie powierzchni skóry w okolicy zmiany chorobowej za pomocą woreczków zawierających dwie substancje, które po zmieszaniu wywołują reakcję endotermiczną.

• Czas trwania zabiegu to zwykle 30 minut.

• Okłady są jednorazowe.

• Kriostymulacja kompresyjna:

• Urządzenie składa się z :

• mankietu dostosowanego do określonej części ciała

• termosu, który napełnia się wodą z lodem

• przewodu łączącego opaskę z termosem

• mankiet napełnia się przez uniesienie termosu

• Czas zabiegu – 15-20 minut

• Ciśnienie w mankiecie wynosi 30 – 40 mmHg. Jeśli występuje u pacjenta uczucie mrowienia lub zaburzenia czucia ciśnienie należy zredukować.

• Zabieg działa:

• przeciwbólowo (lód)

• przeciwobrzękowo (ucisk)

• Zabiegi z wykorzystaniem gazów chłodzących

• Ciekły dwutlenek węgla

• Temp. u wylotu dyszy wynosi – 75^O C

• Aparat posiada 3 dysze zabiegowe o różnych średnicach: 0.15, 0.2 i 0.3 mm z przepływem 800l/h,1200l/h i 1800l/h

• Specjalna 10 litrowa butla wystarcza na ok.60 minut ciągłej pracy.

• Zabiegów z CO₂ nie powinno się wykonywać w pomieszczeniach poniżej powierzchni ziemi

• CO2 jest substancją nietoksyczną. W wyższych stężeniach ma działanie duszące gdyż następuje obniżenie zawartości tlenu w powietrzu

• W pomieszczeniu 18m2 zbyt wysokie stężenie CO2 ( powyżej 27000 mg/m3) następuje po 30 minutach ciągłej pracy.

• Praktyczne przerwy i dobra wentylacja zapobiegają temu zjawisku.

• Osprzęt aparatu do krioterapii

• Dysza nr.1 – najmniejsza z dysz służy do przeprowadzania zabiegów kriopunktury . Pozwala na dokładne, punktowe aplikowanie zimna – bólowe pkt. spustowe, małe stawy

• 120 minut pracy ciągłej aparatu

• Dysza nr. 2 – pozwala na dokładne schłodzenie mniejszych partii ciała – staw łokciowy, kolanowy, nadgarstkowy

• Dysza nr. 3 – używana do schładzania dużych powierzchni ciała – bark, okolice kręgosłupa, biodro, pośladek

• 45 minut pracy ciągłej aparatu

• Ciekły azot

• Temp. wrzenia -195^O C, temp. topnienia -209^O C

• Temp. u wylotu dyszy wynosi – ok.-160^O C

• Zasady bhp podczas wykonywania zabiegów z ciekłym azotem

• Obsługa powinna posiadać luźne ubranie ochronne, specjalne rękawice, buty i okulary ochronne.

• Wymiany butli powinny dokonywać dwie przeszkolone osoby.

• Pomieszczenie powinno być specjalnie oznakowane, wentylowane i wyposażone w kran z wodą.

• Bezpośredni kontakt z skóry z ciekłym azotem może spowodować odmrożenie.

• W przypadku kontaktu należy skórę natychmiast przemyć dużą ilością zimnej wody i skontaktować się z lekarzem.

• Należy unikać kontaktu instalacji z tłuszczami, olejami i smarami ponieważ w obecności tlenu może wystąpić samozapłon

• W zamkniętych pomieszczeniach azot z nadmuchu wypiera tlen, zmniejszając jego procentową zawartość zagrażając niedotlenieniem:

• wzrost częstości skurczów serca, duszność, sinica;

• zaburzenia psychiczne – euforia, nadmierna wesołość, majaczenia.

• Mieszanina ciekłego azotu i powietrza atmosferycznego

• oba gazy znajdują się w oddzielnym obiegu.

• do zabiegu wykorzystywane jest suche powietrz chłodzone ciekłym azotem.

• temp. u wylotu dyszy od – 100^O C do – 178^O C .

• urządzenie pozwala na regulację temp. i intensywności nadmuchu.

• Nadmuch zimnym powietrzem

• Temp. u wylotu dyszy - 30^O C, co uniemożliwia poparzenie pacjenta.

• W aparacie powietrze jest zasysane z otoczenia i w specjalnym urządzeniu schładzane.

• Metodyka zabiegów
  krioterapii miejscowej

• Pacjenci do zabiegu powinni być zawsze kwalifikowani przez lekarza.

• Każdorazowo przed zabiegiem krioterapii

• miejscowej pacjenci powinni starannie osuszyć ręcznikiem skórę w okolicy poddawanej krioterapii.

• Odległość dyszy od powierzchni ciała pacjenta nie powinna być mniejsza niż 15 cm (azot)

• Dysza ustawiona prostopadle do miejsca zabiegowego

• Krioterapia z zastosowaniem CO2 pozwala na precyzyjną , kontaktową metodę nadmuchu tuż nad powierzchnią skóry pacjenta

• W trakcie zabiegu terapeuta powinien wykonywać okrężne ruchy dyszą, aby nie wywoływać ciągłego schładzania tego samego miejsca, co grozi powstawaniem odmrożeń.

• Zabieg jednoczasowo nie powinien obejmować więcej niż 5 stawów

• W przypadku równoczesnego schładzania kilku miejsc łączny czas trwania zabiegu nie powinien przekraczać 12 minut.

• Czas trwania zabiegu krioterapii miejscowej na jedną okolicę ciała wynosi od 30 s do 3 minut i jest zależny od indywidualnej wrażliwości pacjenta na działanie niskich temperatur.

• Dla pacjentów silnie umięśnionych należy wydłużyć czas zabiegu

• Grubsza warstwa tkanki tłuszczowej powinna powodować wydłużenie zabiegu

• Po każdym zabiegu krioterapii miejscowej powinna być wykonywana odpowiednia kinezyterapia

• Po zakończeniu cyklu zabiegów niezbędne jest ponowne badanie lekarskie

• Każdorazowo zabieg krioterapii miejscowej wykonywany jest pod ścisłą kontrolą wzroku terapeuty. W przypadku zblednięcia lub zasinienia skóry, a także pojawienia się objawu „pomarańczowej skórki” oraz uczucia pieczenia i bólu, wskazujących na możliwość powstawania odmrożenia, zabieg należy przerwać.

• Cykl terapeutyczny obejmuje zwykle 10 – 30 zabiegów wykonywanych 1 – 2 razy dziennie. W przypadku wykonywania zabiegów dwukrotnie w ciągu dnia odstęp między nimi powinien wynosić co najmniej 6 godzin.

• Przed zabiegiem należy ocenić stan gospodarki ciepłem pacjenta (marznięcia, dreszcze, kolor skóry)

• Zabiegu nie wykonujemy u pacjenta zziębniętego, zdenerwowanego, z złym samopoczuciem.

• Podczas zabiegu pacjent powinien przyjąć wygodną pozycję.

• W pomieszczeniu temp. powinna być pokojowa

• Wykonując zabieg unikamy części kostnych pokrytych bezpośrednio skórą np. rzepka, akromion

• Prawidłowo przeprowadzony zabieg

• Wystąpienie krótkotrwałego zbielenia skóry.

• Osiągnięcie etapu „tępego bólu” u pacjenta, spowodowanego zwężeniem naczyń krwionośnych

• Silne przekrwienie w miejscu zabiegu

• Jeżeli na powierzchni przekrwionej występują białe plamy (bólowe pkt. spustowe) ,należy je dodatkowo ochłodzić dyszą do kriopunktury

• Wskazania

• ostre i przewlekłe choroby stawów i chrząstek stawowych – rzs, choroba Bechterewa, zespół Reitera, dna, infekcyjne zapalenie stawów

• przewlekłe choroby stawów – gościec zwyrodniający, zapalenie okołostawowe barku

• zespoły bólowe kręgosłupa – dyskopatia, nerwobóle

• reumatyzm tkanek miękkich np. zapalenie ścięgien

• świeże urazy, obrzęki

• choroby chirurgiczne np. przykurcze, obrzęki pooperacyjne, infekcje

• choroby neurologiczne np. niedowłady spastyczne, rozsiane zapalenia mózgu i rdzenia, miastenia, choroba Parkinsona

• przeciążeniowe odczyny zapalne stawów, ścięgien i mięśni

• oparzenia, opóźniony zrost kostny

• lumbago, zapalenie nerwu kulszowego

• stwardnienie rozsiane

• profilaktyka osteoporozy cellulitis

• łuszczycowe zapalenie stawów

• depresje

• odnowa biologiczna i odchudzanie

• Przeciwwskazania

• krioglobulinemia

• uczulenie i nadwrażliwość na zimno

• choroba Reynouda

• zaburzenia troficzne

• zaburzenia czucia

• niedokrwistość, odmrożenia,

• nowotwory

• zaburzenia mikrokrążenia tkanek np. w cukrzycy

• ciężkie choroby serca i układu krążenia

• choroby nerek i pęcherza moczowego

• porażenia

• parestezje

• polineuropatie

• Zasady postępowania podczas pracy krioterapii

• Przygotowanie aparatu do pracy

• podłączenie do gniazda sieciowego

• włączenie aparatu

• ustawienie parametrów

• 2. Przed rozpoczęciem zabiegu pacjent musi:

• zdjąć obuwie

• zdjąć biżuterię

• 3. Pacjent zajmuje miejsce na kozetce lub krześle.

• 4. Sprawdzenie czy dana część ciała jest sucha i niczym nie posmarowana.

• - Sprawdzamy czucie

• 5. Poinformowanie pacjenta , o tym co będzie odczuwał podczas zabiegu

• 6. Ustawienie dyszy nad daną okolicą ciała i wykonanie zabiegu pod stałą kontrolą wzroku

• 7. Zwracanie uwagi na odpowiednią odległość dyszy od ciała

• 8. Zabezpieczenie aparatu po zakończeniu zabiegu

• 9. Po zakończeniu pracy sprawdzenie aparatu oraz wyłączenie jej z gniazda sieciowego

• Krioterapia całego ciała

• Zabiegi krioterapii ogólnoustrojowej wykonywane są w kriokomorach lub kriosaunach.

• Pacjenci wchodzą najpierw do przedsionka kriokomory o temperaturze – 60^OC gdzie przebywają przez 30 sekund, aby zaadaptować się do temperatur kriogenicznych, a następnie przechodzą do części właściwej komory, gdzie jest temp. od -70^O C do -160^O C

• Czas przebywania pacjenta w komorze niskich temperatur wynosi początkowo 30 s i jest wydłużany do 3 minut. Czas zabiegu i temperatura są ustalane przez lekarza w zależności od indywidualnej reakcji na oddziaływanie zimna.

• Metodyka zabiegów krioterapii ogólnoustrojowej

• Pacjenci powinni być kwalifikowani do zabiegów przez lekarza.

• Przed każdym zabiegiem pacjenci mają mierzone ciśnienie tętnicze krwi

• Przed wejściem do kriokomory chorzy są instruowani co do sposobu zachowywania się w trakcie zabiegów.

• Należy zdjąć metalowe ozdoby i soczewki

• przed wejściem do kriokomory pacjenci powinni osuszyć skórę ręcznikiem, aby usunąć pot, z którego pod wpływem oddziaływania temperatur kriogenicznych powstają kryształki lodu mogące powodować odmrożenia

• b) przez cały czas trwania zabiegu pacjenci powinni być w kontakcie wzrokowym z lekarzem oraz obsługą.

• c) pacjenci powinni stosować właściwy sposób oddychania – wdech powinien być dwukrotnie krótszy niż wydech.

• d) w trakcie całego zabiegu pacjenci powinni poruszać się wolno w koło, jeden za drugim w celu zachowania odpowiedniej przestrzeni i niedopuszczenia do przypadkowego kontaktu pomiędzy sobą.

• e) niedopuszczalne jest dotykanie innych pacjentów, ścian pomieszczenia oraz pocieranie własnej skóry i oczu

• f) niezbędnym elementem kriorehabilitacji jest kinezyterapia wykonywana po każdym zabiegu krioterapii ogólnoustrojowej

• g) po zakończeniu cyklu zabiegów niezbędne jest ponowne badanie lekarskie

• h) strój pacjentów – kobiety – stroje kąpielowe, a mężczyźni – spodenki. Ręce powinny być chronione wełnianymi rękawicami, podudzia – wełnianymi skarpetami sięgającymi do kolan, stopy – drewnianymi sabotami, a małżowiny uszne – opaską lub czapką. Niezbędna jest także maska chirurgiczna z gazą zakładana na twarz.

• Wskazania

• Zapalne i zwyrodnieniowe choroby stawów

• Zespoły kręgosłupowe

• Kolagenozy- ogólnoustrojowe choroby tkanki łącznej

• Przewlekłe bóle

• Choroby przebiegające ze zwiększonym napięciem mięśni

• Łuszczyca, także stawowa

• Neurodermitis – atopowe zapalenie skóry

• Skłonność do niskiego ciśnienia krwi

• Stany depresyjne i nerwice wegetatywne

• U chorych poddanych tej formie leczenia obserwowano m.in. poprawę nastroju, uczucie relaksacji oraz zniwelowanie problemów z zasypianiem i snem, lepszą wydolność seksualną

• Przeciwwskazania

• Nietolerancja zimna, alergia na zimno

• Wyniszczenie i ochłodzenie organizmu

• Klaustrofobia

• Brak czucia

• Choroba Raynouda

• Miejscowe zaburzenia ukrwienia,

• Niedokrwistość

• Niedoczynność tarczycy

• Wady zastawek serca

• Niewydolność krążenia i serca

• Ostre choroby dróg oddechowych

• Nieleczone nadciśnienie krwi

• Zawał serca przed upływem pół roku

• Zaburzenia obwodowe 3 i 4 okres

• Polineuropatie, choroby nerek

• Ciąża

• Przeciwwskazanie względne:

• Wiek powyżej 65 lat

• Przebyte zakrzepy żył i zatory tętnic

• Nadmierne pocenie