Konspekt 11

Decyzje produkcyjne monopolu pełnego

Monopol pełny

„W przypadku rynku monopolu pełnego istnieje jeden producent który produkuje jedyny produkt w danej branży nie posiadający bliskich substytutów. Producent zyskuje przewagę ponieważ kupujący nie mają wyboru i muszą nabyć dany produkt właśnie od niego dlatego też producent może swobodnie decydować o cenie. (niektóre usługi publiczne)

Monopol pełny jest 2 skrają w sensie teoretycznym sytuacją na rynku . Sytuacja ta ma miejsce gdy w danej gałęzi przemysłu istnieje tylko jedno przedsiębiorstwo wytwarzające produkt nie mający substytutów” (Rekowski)

Monopol naturalny – „w niektórych dziedzinach przemysłu (gaz elektryczność) koszty stałe są bardzo wysokie a przedsiębiorstwo może osiągnąć tak poważne korzyści skali że długookresowe koszty przeciętne maleją wraz ze wzrostem rozmiarów produkcji. Z tego powodu działalność więcej niż 1 przedsiębiorstwa jest utrudniona i ekonomicznie nieuzasadniona” (Milewski) Jedno przedsiębiorstwo wystarczy by zaspokoić popyt rynkowy na dane dobro

Model monopolu pełnego ma 4 założenia

1.Produkty są jednorodne lub zróżnicowane (monopol pełny może wytwarzać takie produkty ponieważ nie mają one substytytów.

2. Brak możliwości wejścia do działalności opanowanej przez monopol pełny ( niemożliwośc ta wynika z różnych uwarunkowań np. produkt monopolu jest objęty ochroną patentową/podjęcie działalności wymaga dużych nakładów a odzyskanie ich jest możliwe tylko w długim okresie (elektryczność gaz)/monopol wynika z przepisów bo państwo chce kontrolowsać produkcję(spirytus, zbrojeniowy))

3.Jeden sprzedający wielu kupujących

4. Założenie doskonałej informacji

1. Popyt

„Krzywa popytu na produkty monopolu pełnego (ma nachylenie negatywne) jest równoznaczna z krzywą popytu rynkowego. Zwiększenie rozmiarów sprzedaży wymaga zmniejszenia ceny natomiast mniejsza sprzedaż może być realizowana po większej cenie. W rezultacie przychód przeciętny = cenie ale nie jest równy przychodowi marginalnemu. P = PP >PM „ (rekowki)

„ Reakcja popytu na zmianę ceny może być różna. Zależy od stopnia elastyczności cenowej popytu. Krzywa popytu wyznacza cenę i krzywą utargu przeciętnego. Ponieważ wraz ze wzrostem sprzedaży cena i utarg przeciętny spadają. Krzywa popytu przy monopolu ma nachylenie ujemne. (Milewski)

Elastyczność cenowa krzywej popytu zawiera się między 0 i -∞

1. Utarg krańcowy i całkowity pełnego monopolisty

„Utarg krańcowy i utarg przeciętny kształtują się inaczej niż w warunkach konkurencji doskonałej ( gdzie kształtowały się na poziomie niezależnym od przedsiębiorstwa Uk=Up=c) W warunkach monopolu wzrost podaży powoduje spadek ceny. Spada więc Up i Uk. Utarg krańcowy spada szybciej niż przeciętny bo każde zwiększenie sprzedaży wymaga zmniejszenia ceny jednostkowej.

Utarg całkowity monopolu rośnie wraz ze wzrostem sprzedaży wówczas gdy elastyczność cenowa popytu jest wysoka. Utarg osiąga maksimum gdy cenowa elastyczność popytu wynosi 1, a Utarg krańcowy = 0” (Milewski)

„Przychód całkowity (utarg całkowity) monopolu rośnie wraz ze zwiększeniem produkcji i sprzedaży osiągając maksimum przy wielkości produkcji Q1. W punkcie tym PM= 0 a E = -1. Monopol nie będzie zwiększał produkcji ponad Q1 bo pomiędzy q1 i q2 PM jest ujemny a PC zaczyna spadać „ (Rekowski)

Monopol niedyskryminujący – sprzedaje każdą jednostkę produktu po tej samej cenie

Monopol dyskryminujący – różne ceny tego samego produktu

1. Równowaga monopolu w krótkim i długim okresie

W krótkim okresie równowagę wyznacza punkt zrównania utargu krańcowego z kosztem krańcowym (pkt E) musimy pamiętać jednak że utarg krańcowy nie równa się cenie ponieważ nie jest równy utargowi przeciętnemu. Monopol maksymalizuje zysk całkowity przy produkcji = Q przy której utarg krańcowy Uk przecina się z krzywą kosztów krańcowych Kk

„Zysk monopolu w równowadze (CDEF) jest różnicą między utargiem całkowitym (0FCQ iloczyn ilości sprzedanych produktów przez cenę 0F) i kosztami całkowitymi (1EDQ czyli iloczyn ilości sprzedanych produktów i kosztu przeciętnego). Cena która umożliwia maksymalizację zysku to cena monopolowa. Wysokość ceny monopolowej zależy od cenowej elastyczności popytu. Im mniejsza elastyczność cenowa popytu tym bardziej opłacalne jest ograniczenie rozmiarów produkcji ” (Milewski)

„Warunki maksymalizacji zysku monopolu

• PM = KM

• Warunki wystarczające: KM rosnący lub KM malejący ale wolniej niż PM” (Rekowski)

Monopol prowadzi do niższej łącznej produkcji i wyższej ceny produktu.

W długim okresie

Monopolista nie musi produkować przy najniższym poziomi długookresowego kosztu przeciętnego. Nie zagrożony konkurencją może również liczyć na zyski nadzwyczajne przy cym jednym z dostępnych sposobów osiągania zysków jest ograniczanie produkcji przy równoczesnym podnoszeniu cen.

Cena monopolowa - wyznaczona jest w punkcie przecięcia się krzywej popytu z wielkością produkcji maksymalizującą zysk.

Określenie poziomu ceny monopolowej polega na wyznaczeniu Q maksymalizującego zysk (czyli punkt E równowagi czyli przecięcie się KM z PM) a następnie wzięcie pod uwagę popytu.

1. Dyskryminacje cenowa/ różnicowanie cen

Monopolista ograniczając rozmiary produkcji może podnieść ceny produktów, a w dodatku może ustalać różne ceny dla różnych nabywców osiągając z tego tytułu wyższe zyski.

Monopolista może stosować dyskryminację cenową gdy:

• Może wyodrębnić nabywców o różnej elastyczności cenowej popytu

• Może odizolować poszczególne segmenty rynku w celu uniemożliwienia odsprzedaży dóbr nabytych po niższej cenie, nabywcom o niższej elastyczności, którzy są skłonni zapłacić za dobro wyższą cenę

Istnieją :

• Doskonałe różnicowanie cen

Polega na tym że każda jednostka dobra jest sprzedawana po innej możliwej do osiągnięcia cenie.

Oznacza to że krzywa popytu na produkty firmy jest równocześnie ceną, krzywą utargu przeciętnego i utargu krańcowego. Rozmiary produkcji zapewniające maksymalizację zysku (wyznaczone przez punkt przecięcia kosztu krańcowego z utargiem krańcowym )będą więc większe niż w monopolu, który nie różnicuje cen.

Zysk różnicowania doskonałego

• Niedoskonałe różnicowanie cen

Wyróżnia się:

1.Dyskryminacja ilościowo czasowa (tańsze zakupy hurtowe, prąd tańszy w dzień)

2.Różnicowanie cen dla różnych nabywców (zniżkowe bilety do kina dla uczniów)

Na rynku i popycie mniej elastycznym cena jest wyższa a na rynku o popycie bardziej elastycznym cena jest niższa.