Rozdział 3 działu II ustawy o finansach publicznych „Procedury ostrożnościowe i sanacyjne”

Art. 86 ustawy o finansach publicznych w zw. z art. 87 ustawy o finansach publicznych – wskazuje
na trzy progi ostrożnościowe, których przekroczenie powoduje automatyczne podejmowanie pewnych działań – ustalanie ograniczeń albo wprowadzanie zakazów; art. 86 ust. 1 ustawy
o finansach publicznych – relacja deficytu do dochodów; art. 86 ust. 1 pkt 2 ustawy o finansach publicznych – 55-60 % (wg ministra Rostowskiego tu jesteśmy) – ograniczenia (wszystkie) nakładane na Radę Ministrów; uwzględnia się poziom dochodów i wydatków (nie przychodów i kosztów); idea jest w ogóle taka, by nie przewidywać deficytu, a jak już, to żeby nie przekraczać różnicy dochodów
i wydatków (ekonomiści nazywają to kotwicą budżetową); te działania nie wymagają konkretyzacji przez Ministra Finansów – cały katalog działań jest już wskazany, jeśli powie, że jesteśmy w tych widełkach. Pewne ograniczenia dla jst – zaburzenie pewnej autonomii i samodzielności; art. 86 ust. 1 pkt 3 ustawy o finansach publicznych – 60 % i wyżej (najgorsza opcja; wg dra Stanisławiszyna
tu jesteśmy, tylko Minister Finansów nie chce tego przyznać) – oczywiście obowiązują ograniczenia
z pkt 2 oraz dodatkowe działania np. zakaz zawierania deficytu w budżecie.

Art. 87 ustawy o finansach publicznych – program sanacyjny Już pojawia się przy drugim szczeblu
(55-60 %); zawiera przyczyny, program i 3-letnią prognozę.

Egzamin – procedury ostrożnościowe i sanacyjne – przesłanki, co się bierze pod uwagę; kwestia programu sanacyjnego.

Dział III ustawy o finansach publicznych „Wieloletni Plan Finansowy Państwa i ustawa budżetowa” – trochę wodolejstwo.

Tytuł działu III – kiedyś po prostu budżet – dziś Wieloletni Plan Finansowy Państwa – pomysł był dobry; zaczęło się od samorządów, ale pomysł się nie sprawdził.

Od 2012 r. – nowe instytucje w zakresie realizacja wieloletnich planów finansowych. Rok 2011 – ostatni rok na starych zasadach.

Art. 103 ustawy o finansach publicznych – określa, co to jest: „Wieloletni Plan Finansowy Państwa
to plan dochodów i wydatków oraz przychodów i rozchodów budżetu państwa sporządzany na cztery lata budżetowe”.

Art. 104 ustawy o finansach publicznych:

• kategorie realizacji WPFP;

• wycinki na określone lata;

• ustęp 1 pkt 7 i 8 – kładzie się nacisk na ekonomiczne mierniki makroekonomiczne.;

• ustęp 2 – ładnie pokazane dochody podatkowe;

• bardzo dużo miejsca poświęca się WPFP.

Art. 105 ustawy o finansach publicznych:

• budżet nie może być wystrzelony w kosmos, niepowiązany z WPFP;

• ustęp 2 – kotwica, która pojawia się w projekcie ustawy budżetowej – ograniczenia, których normatywnie nie można przekraczać.

Art. 106 ustawy o finansach publicznych – projekt WPFP musi zostać przedstawiony Radzie Ministrów.

Art. 107 ustawy o finansach publicznych – instytucja aktualizacji WPFP.

Art. 108 ustawy o finansach publicznych - 15 kwietnia – data zupełnie oderwana od innych terminów budżetowych.

WPFP – realizowany najpierw w UE; przyszedł z USA; zobaczymy, czy się zrealizuje w Polsce; trend, który ma pomóc uniknięciu przyszłych negatywnych wpływów na rynku.

Rozdział 2 działu III ustawy o finansach publicznych „Ustawa budżetowa” – ustawa, która ma szczególny charakter; jest uzupełniona o załączniki.

Art. 109 ustawy o finansach publicznych – ust. 5: „ Ustawa budżetowa nie może zawierać przepisów zmieniających inne ustawy”.

Art. 111 ustawy o finansach publicznych – dochody:

• podział na podatkowe i niepodatkowe;

• NBP – mimo że jest niezależny od państwa, to 95 % swojego dochodu wpłaca do budżetu państwa (sobie zostawia jedynie 5 %);

• naruszenie rezerw NBP – głupi pomysł, ale zakusy były; byłoby to naruszenie polskiej gospodarki.

Art. 112 ustawy o finansach publicznych – wydatki:

• są limity, którymi zarządza Minister Finansów;

• nie może być on elastyczny i modyfikować tych limitów – byłoby wtedy pozamiatane; musi trzymać rękę na pulsie, jeśli chodzi o wydatki;

• pkt 1-9 – na co się wydaje: pkt 3 – subwencje ogólne; pkt 5 – wszyscy wpłacają; pkt 6 – nie jest to wartość, która powala; to jest pikuś; ale to mniejsze zło – żeby uniknąć pieniędzy
  z nieujawnionych źródeł (czyli tzw. prania pieniędzy); lepiej żeby był taki zapis, niż żeby go nie było; partiom politycznym nie jest łatwo – bo mogą przyjmować tylko określone sumy i tylko z określonych źródeł, które muszą wykazać.

Exposé Premiera – 16 razy padło słowo „kryzys”; odgrzewane kotlety typu – „zabierzemy mundurów kom”; pomysł handlu gazem ziemnych – bo nie wykorzystujemy limitów.

Art. 112a ustawy o finansach publicznych – rozwój tak, budżet tak, trzymanie dyscypliny budżetowej to właśnie art. 112a; kolejny przykład na to, ze ustawodawca cały czas odnosi się do tego, co jest namacalne; ustęp 2 – dużo wyłączeń – brak charakteru bezwzględnego.

Art. 113 ustawy o finansach publicznych – ustęp 2 – pojęcie deficytu; wskazanie, skąd brać środki na jego pokrycie.

Art. 114 ustawy o finansach publicznych – wskazanie, jak się konstruuje budżet.

Nowość – art. 118 i 119 ustawy o finansach publicznych

Art. 3 ustawy o finansach publicznych – istnieje budżet europejski (to nie to samo co budżet środków europejskich); art. 118 i 199 ustawy o finansach publicznych – odnoszą się wyłącznie do środków europejskich; wydziela się tak jakby subfundusz, który wskazuje na pochodzenie danych środków.

Rozdział 3 działu III ustawy o finansach publicznych „Przeznaczenie wydatków budżetu państwa” – to co nas dotyczy najbardziej.

Art. 124 ustawy o finansach publicznych – to co jest dochodem np. dla jst, dla państwa jest wydatkiem; najistotniejsze są wydatki z ustępu 1 pkt 3-5 – one tworzą większość naszego długu
i deficytu budżetowego. Ale skoro Polska ma być samorządowa, to samorząd trzeba wspierać.

Art. 127 ustawy o finansach publicznych – definicja dotacji celowych; ustawodawca wskazuje
ze względu na istotę zagadnienia cele, które te środki powinny realizować.

Art. 128 ustawy o finansach publicznych – ograniczenia – ustęp 1 i 2 – stąd istotny jest podział na te zadania – ograniczenie do 80 % kosztów realizacji zadania; co z pozostałym 20 %? Samorząd musi znaleźć sam środki; jak bogata gmina – to nie ma problemu; ale jak biedna – to pojawia się problem;
i problem jest coraz większy;

Przykład (wadliwe pojmowanie dyscypliny budżetowej): jednostka budżetowa otrzymuje fakturę 10 dnia miesiąca; termin zapłaty – 14 dni, czyli do 24 dnia miesiąca; kierownik jednostki budżetowej mówi: ”dwudziestego będę miał środki na koncie”, więc dokonuje dyspozycji i wystawca faktury dostaje zapłatę; kontroler NIK znajduje uchybienie i mówi: „dlaczego zapłaciła pani dwudziestego, skoro mogła pani zapłacić 24?” (NIK jest dziwny); uzasadnienie – narażenie SP na straty, bo przez
4 dni urosłyby odsetki na koncie; choć nie ma żadnego przepisu, który zabraniałby takiej zapłaty.
A jeśli 24 nie byłoby środków na koncie jednostki budżetowej? I tak źle, i tak niedobrze.

Samorządy bardzo źle odniosły się do rozwiązania z art. 128 ustawy o finansach publicznych.

Izby rolnicze – megasprawa – izby rolnicze to „to, gdzie bauerzy się organizują”; art. 8 ust 1 i 3 ustawy samorządowej; art. 28 ustawy o izbach rolniczych; 2 % z podatku rolniczego idą na te izby rolnicze – w niektórych województwach – to kwota rzędu 800 000 – 1 000 000 zł rocznie („obliczyłem z kolegą, który jest równie nawiedzony jak ja”); w Opolu to w tej izbie jest 5 osób w kierownictwie – prezes, wiceprezes, sekretarka, kierowca, księgowa; siedzieli cicho, co by do emeryturki; wpadli bo były wybory – trzeba było ustalić listę uprawnionych; dzwonili do wójtów i prosili o listę – i 2 gminy na Opolszczyźnie się zbuntowały „zapłaćcie nam” – policzyły koszty i wystąpiły na drogę sądową.
Art. 49 ust 1 i 6 ustawy o dochodach jst – powinno się pozwać Skarb Państwa (radca prawny gminy położył sprawę, bo pozwał izbę rolniczą – czyli pozwał trupa); „spisek został wykryty! Sprawa
na miare „Extrawizjera”!”.

Są obok celowych dotacji także dotacje przedmiotowe i podmiotowe.

Mogą być także dotacje wychodzące poza sektor finansów publicznych, nie jest to tylko przesuwanie środków w ramach sektora finansów publicznych – np. art. 132 ust. 2 pkt 4 ustawy o finansach publicznych – organizacje pozarządowe.

Art. 133a ustawy o finansach publicznych – znów ograniczenie 50 %.

Nie podlega ochronie prawnej oczekiwanie gminy dotyczące finansowania i dotacji.

Rozdział 4 działu III ustawy o finansach publicznych „Tryb opracowywania i uchwalania budżetu państwa”

4 etapy proceduralne budżetu państwa

1. Projektowanie;

2. Uchwalanie – pierwsze skrzypce gra Minister Finansów;

3. Wykonywanie;

4. Kontrola.

Art. 139 ustawy o finansach publicznych – Minister Finansów przygotowuje preliminarz – wstępny plan; są takie dziedziny, gdzie Minister Finansów nie ma nic do powiedzenia; może on tylko apelować o ponowne przemyślenie budżetu; ustęp 2 – tzw. „święte krowy” (gdy w zeszłym roku poprosił NSA
o zmniejszenie budżetu, to jeden zmniejszył, a reszta zwiększyła). Czy aby IPN czy KRRiT, PIP („dalsi kuzyni tych z NIKu – równie specyficzni”), GIODO są na tyle istotni, by narzucali budżet Ministrowi?

Kwestia techniczna – w każdym budżecie twory się rezerwę – ogólna jest obowiązkowa; art. 140 ustawy o finansach publicznych – została określona: „W budżecie państwa tworzy się rezerwę ogólną nie wyższą niż 0,2 % wydatków budżetu”; obok niej są rezerwy celowe; rezerwa – bo nikt nie jest wróżką – np. powódź szybko można uruchomić środki publiczne.

Zgłoszenie projektu do laski marszałkowskiej 30 września. Ale Minister Finansów nie siedzi
z założonymi rękami potem – przekazuje informację do dysponentów I, II i III stopnia – art. 143 ustawy o finansach publicznych.

Rozdział 5 działu III ustawy o finansach publicznych „Wykonywanie ustawy budżetowej” – drugi etap – wykonanie ustawy budżetowej; już późną wiosną zaczynają się przymiarki do nowej ustawy budżetowej.

Art. 145 ustawy o finansach publicznych – tzw. układ wykonawczy – 21 dni od ogłoszenia (opublikowania) ustawy; informacja o realnych, rzeczowych kwotach, o których z dużą dozą prawdopodobieństwa można powiedzieć, że będą zrealizowane; jednostki wiedzą potem, na co mogą sobie pozwolić.

Art. 162 ustawy o finansach publicznych – troszkę powielenie art. 44 ustawy o finansach publicznych – zasada prowadzenia gospodarki w zakresie wykonywania budżetu państwa – terminowość, gospodarność itp.

Art. 168 ustawy o finansach publicznych – dlatego tak intensywnie zaczynają pracować pod koniec roku – warunki zwrotu! (art. 145 ust 6 starej ustawy – lepiej oddać, niż niewłaściwie wydać – odpowiedzialność nawet karna za zmianę przeznaczenia środków).

Art. 169 ustawy o finansach publicznych – ustęp 4 nie pozostawia wątpliwości; odsetki – zupełnie inny sposób ich naliczania – ustęp 5 (dwa sposoby w zależności od rodzaju dotacji).

Art. 177 ustawy o finansach publicznych – blokowanie wydatków; ustęp 1 pkt 3 – z punktu widzenia finansów publicznych „jak masz za dużo, to też jest podejrzane”; ustęp 3 – podejmuje się decyzję; indywidualny charakter rozstrzygnięcia.

Art. 179 ustawy o finansach publicznych – czasowe blokowanie wydatków; zagrożenie publiczne; bardzo ciekawe zagadnienie – np. wykonuje się jakiś kontrakt – ale kontrahent nie dostanie zapłaty, bo wprowadzono art. 179 – blokadę wydatków (wpływ na sektor prywatny).

Art. 181 ustawy o finansach publicznych – WYGAŚNIĘCIE:

• niezrealizowane do 1 stycznia wygasają;

• ustęp 2: „Nie później niż do dnia 15 grudnia roku budżetowego Rada Ministrów może ustalić, w drodze rozporządzenia, po uzyskaniu w tej sprawie opinii sejmowej komisji właściwej do spraw budżetu, wykaz oraz plan finansowy wydatków, do których nie stosuje się przepisów ust. 1, w szczegółowości określonej w art. 116 ust. 2, i ostateczny termin ich dokonania, nie dłuższy niż 31 marca następnego roku budżetowego”.

• ustęp 9: „Minister Finansów może, na wniosek dysponenta części budżetowej, wyrazić zgodę na regulowanie zobowiązań wymagalnych według stanu na dzień 31 grudnia roku ubiegłego w ciężar planu wydatków tego roku w terminie do 9 dni roboczych roku następnego”.

Art. 182 ustawy o finansach publicznych – etap kontroli – pojawia się kontrola Sejmu i NIKu. Do 31 maja (art. 226 Konstytucji) – roczne sprawozdanie.

Art. 183 ustawy o finansach publicznych – do 10 września – wykonanie półroczne – informacja przedstawiana przez Ministra Finansów.

absolutorium – uchwała (reguluje to regulamin urzędowania Sejmu!)

Rozdział 6 działu III ustawy o finansach publicznych „Wykonywanie budżetu środków europejskich” – wykonywanie budżetu środków europejskich – szczególnie art. 189 ust. 2 i 3 ustawy o finansach publicznych (system przedpłatowy); obsługę można sobie darować.