Prywatyzacja i komercjalizacja – ustawa z 30 sierpnia 1996 r. o komercjalizacji i prywatyzacji (Dz. U. z 2002, nr 171, poz 1397 z późn. zmianami)

Dwie formy przekazania mienia SP:

• komercjalizacja (prywatyzacja pośrednia);

• prywatyzacja bezpośrednia.

Dziś nas interesuje tylko ta pierwsza forma.

Czego ta ustawa dotyczy?

Przedsiębiorstw państwowych – zastosowanie znajdzie więc ustawa z 25 września 1981 r.
o przedsiębiorstwach państwowych (tylko pomocniczo); strona Ministra Skarbu Państwa – plany, wskazanie, co zostało zrobione, a na co nie znalazł się chętny. Mimo kilkudziesięciu lat transformacji wciąż dość dużo tych tworów istnieje.

Pojęcie przedsiębiorstwa państwowego

Art. 1 ustawy o przedsiębiorstwach państwowych wskazuje, iż przedsiębiorstwo państwowe jest samodzielnym, samorządnym i samofinansującym się przedsiębiorcą posiadającym osobowość prawną.

W dawnych aktach prawnych występował „podmiot gospodarczy” zamiast przedsiębiorcy.

Cechy charakterystyczne tego podmiotu (3 x S):

• samodzielność;

• samorządność – tj. ma swoje organy (dyrektora i radę);

• samofinansowanie – powinien co do zasady funkcjonować w oparciu o rachunek strat
  i zysków;

Tyle jeśli chodzi o teorię.

Przedsiębiorstwa państwowe:

• działające na zasadach ogólnych – ustawowo te 3 x S powinny ich dotyczyć;

• przedsiębiorstwa użyteczności publicznej – kwestia samofinansowania ulega modyfikacji ze względu na ich formy działalności; kiedyś taki przedsiębiorstwami były np. PKP, Poczta Polska; użyteczność publiczna oznacza, że przedsiębiorstwo nie musi osiągać zysków,
  na swoją działalność może otrzymywać dofinansowanie zewnętrzne; celem ich działalności jest działalność społecznie użyteczna; ma na celu zaspokojenie odbiorców w tzw. usługi powszechnie dostępne, które charakteryzują się nie do końca pełną odpłatnością (zaniżoną płatnością). W Opolu MZK – dotowany z budżetu gminy, miasta, przedsiębiorstwo
  w formie spółki. Przewozy Regionalne ; Zakład Komunalny.

Prywatyzacja danego podmiotu jest co najmniej dwuetapowa:

1. Komercjalizacja;

2. Przekształcenie przedsiębiorstwa państwowego w jednoosobową spółkę SP
   (w jednoosobową spółkę kapitałową, tj. jedynie w spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością lub w spółkę akcyjną);

3. Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością lub akcyjna.

Dlaczego dwuetapowość? Najpierw SP jest jedynym właścicielem spółki, ale żeby były zyski, trzeba potem akcje sprzedać

Komercjalizacja: co do zasady na zasadzie sukcesji generalnej; wyjątek – na podstawie regulacji ustawowej (rozporządzenie nie może tej sukcesji nakazać).

Komercjalizacji nie podlegają z mocy ustawy przedsiębiorstwa państwowe:

• postawione w stan likwidacji;

• postawione w stan upadłości (nie wolno utożsamiać likwidacji z upadłością, to są dwa odrębne zdarzenia prawne);

• wykonujące prawomocną decyzje o podziale lub łączeniu przedsiębiorstwa państwowego (ale jak się podzieli lub połączy, to można skomercjalizować; jeśli połączymy – to będzie większy majątek do komercjalizacji);

• przedsiębiorstwa , w stosunku do których toczy się postępowanie układowe – do chwili uprawomocnienia się układu;

• przedsiębiorstwa, w stosunku do których toczy się bankowe postępowanie ugodowe –
  do chwili uprawomocnienia się ugody (głównie z powodu kredytów);

• przedsiębiorstwa zarządzane na podstawie umowy o zarządzaniu przedsiębiorstwem, chyba ze zarządca wystąpi z wnioskiem o komercjalizacje przedsiębiorstwa państwowego (novum; umowa o zarządzaniu – inaczej kontrakt managerski; zasada zostaje wyłączona, gdy zarządca wystąpi z wnioskiem);

• przedsiębiorstwa, których uprawnione organy złożyły wniosek o dokonanie prywatyzacji bezpośredniej – do czasy rozpatrzenia wniosku („ustawodawca ma nas za głupich”);

• przedsiębiorstwa, w stosunku do których wydane zostało zarządzenie o prywatyzacji bezpośredniej;

• przedsiębiorstwa wykonujące w dniu 1 stycznia 2006 r. działalność gospodarczą w zakresie międzynarodowego transportu morskiego („bardzo ciekawa regulacja; było takich przedsiębiorstw całe jedno”);

• działające na podstawie innych ustaw niż ustawa o przedsiębiorstwach państwowych, chyba że przedsiębiorstwa te podlegają komercjalizacji w drodze odrębnych ustaw:

  • Przedsiębiorstwo Państwowe Porty Lotnicze (dziś Porty Lotnicze S.A.);

  • państwowe przedsiębiorstwo użyteczności publicznej „Zakład Unieszkodliwiania Odpadów Promieniotwórczych” w Otwocku (odpady z całej Polski oraz z krajów UE
    za odpowiednią zgodą, co jest częste, bo ceny są konkurencyjne) on nie zostanie skomercjalizowany; dotacje płyną z budżetu i także z Unii.

Komercjalizacja – dokonuje jej minister właściwy do spraw Skarbu Państwa (dawniej – Minister Gospodarki; dziś już nie!).

Minister właściwy do spraw Skarbu Państwa (MSP) dokonuje komercjalizacji:

• na wniosek organu założycielskiego – tj. naczelnych, terenowych i centralnych organów administracji publicznej;

• na wniosek dyrektora i rady pracowniczej – są to dwa organy przedsiębiorstwa państwowego; wniosek musi być wspólny;

• z własnej inicjatywy – co oznacza pojęcie „z własnej inicjatywy”? Czy to znaczy, że minister „patrzy za okno, myśli – fajnie jest, ale coś by się skomercjalizowało??” – wynika to z ustawy o finansach publicznych ustawa budżetowa (a dokładniej budżet) proces komercjalizacji jest planowany, co najmniej z rocznym wyprzedzeniem.

Kwestia techniczna przy komercjalizacji z własnej inicjatywy – pierwszym etapem jest zarządzenie MSP.

Obowiązek powiadomienia o zamiarze komercjalizacji:

• MSP (komercjalizacja z własnej inicjatywy) zawiadamia Dyrektora przedsiębiorstwa państwowego i radę pracowniczą oraz organ założycielski (zwykłe powiadomienie pisemne wraz z kopią zarządzenia MSP; co mogą zrobić? nie istnieje instytucja sprzeciwu – mogą ogłosić jedynie legalny strajk – legalny, żeby nie stracić wynagrodzenia);

• organ założycielki (komercjalizacja na jego wniosek) – zawiadamia Dyrektora przedsiębiorstwa państwowego i radę pracowniczą;

• dyrektor i rada pracownicza – występują tylko do MSP.

Komercjalizacja:

1. Sukcesja generalna (definicja za Strzyczkowskim)

• spółka staje się podmiotem uprawnionym i zobowiązanym z tytułu zawartych umów
  i innych zdarzeń prawnych (inne zdarzenia prawne – np. zdarzenia podatkowe), jak również przyjmuje odpowiedzialność za wszelkie zobowiązania przedsiębiorstwa państwowego bez zgody kontrahentów;

• sukcesja generalna oznacza, że spółka kapitałowa powstaje na gruzach przedsiębiorstwa państwowego;

• jeśli kontrahent ma jakieś zastrzeżenia, nie ma to żadnego znaczenia prawnego;

• to jest sukcesja cywilnoprawna; ale istnieje też ograniczona sukcesja administracyjnoprawna – ograniczenia w swobodzie prowadzenia działalności gospodarczej: koncesje, zezwolenia; to, czy przechodzą, zależy od aktu wewnętrznego regulującego te akty;

• art. 23¹ Kodeksu pracy – regulacja szczególna; wyjątek od sukcesji generalnej (wyjątek ex lege) – stosunek pracy dyrektora przedsiębiorstwa państwowego oraz pracowników zatrudnionych na podstawie powołania wygasa, z mocy prawa, z dniem wykreślenia przedsiębiorstwa państwowego z rejestru przedsiębiorców; przysługuje im odprawa w wysokości 3-miesięcznego wynagrodzenia, liczonego jak ekwiwalent pieniężny za urlop wypoczynkowy; odprawa nie przysługuje w wypadku zatrudnienia w spółce na stanowisku równorzędnym (tj. w zarządzie spółki) lub wyższym (jako prezes spółki, choć ustawodawca tego nie reguluje).

1. Następstwo prawne

W oparciu o co komercjalizujemy? Podstawowy dokument – akt komercjalizacji sporządzany przez ministra właściwego ds. Skarbu Państwa; akt ten jest sformalizowany i zastępuje pewne czynności określone w Kodeksie spółek handlowych.

Akt komercjalizacji zastępuje czynności określone w przepisach Kodeksu spółek handlowych, poprzedzające złożenie wniosku o wpisanie spółki do rejestru przedsiębiorców (zastępuje on je ex lege) dokumentny dokument; nie dublujemy papierów wymaganych przez ustawy szczególne.

Wymagane dokumenty przy akcie komercjalizacji:

1. Statut spółki (w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością – umowa spółki) – treść minimalną ustala ustawa (Kodeks spółek handlowych);

2. Wysokość kapitału zakładowego – wartość nominalna z podziałem na udziały i akcje; określenie, co zostało wniesione na poczet kapitału (aporty), tj. w praktyce majątek przedsiębiorstwa państwowego;

3. Imiona i nazwiska członków organów spółki – zmienia się systematyka organów – nie ma dyrektora i rady pracowniczej pojawiają się zarząd i rada nadzorcza (w spółce akcyjnej obligatoryjne; w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością – obligatoryjny zarząd, rada nadzorcza niekoniecznie, chyba że spółka z ograniczoną odpowiedzialnością samorządowa – wtedy oba organy obligatoryjne);

4. Osoba upoważniona do zgłoszenia spółki do KRS (jeżeli będzie to inna osoba niż zarząd spółki) – MSP może upoważnić inny podmiot w celu zgłoszenia tego podmiotu do KRS (właściwego ze względu na siedzibę przedsiębiorstwa); spory w doktrynie dotyczą formy tego pełnomocnictwa – praktyka orzecznicza tez jest różna ale dla bezpieczeństwa forma notarialna – art. 58 kc – w skład przedsiębiorstwa mogą też wchodzić nieruchomości, które należą do aportów, dlatego przyjmuje się formę aktu notarialnego;

5. Akt komercjalizacji.

Zgłoszenie spółki do KRS:

1. Zarząd (zasada reprezentacji łącznej; wszyscy członkowie zarządu muszą zgłosić; nie wszyscy – sąd wezwie do uzupełnienia braków formalnych) lub osoba upoważniona (może być więcej niż jedna osoba) w akcie przez MSP;

2. Po sporządzeniu aktu komercjalizacji (niezwłocznie), czego dokonuje minister; termin tak naprawdę nieokreślony (oprócz tego reguły określone w ustawie o KRS – druczki, formularze…)

Wykreślenie przedsiębiorstwa państwowego z rejestru

• czynność ex lege;

• następuje w pierwszym dniu miesiąca, który przypada po wpisaniu spółki do KRS.