DZIAŁANIE	MECHANIZM	ZASTOSOWANIE	P/WSKAZANIA lub DZIAŁANIA UBOCZNE
SUROWCE ZAWIERAJĄCE SEKOIRYDOIDY I IRYDOIDY
Goryczka żółta	-↑ wydz. Śliny - ↑ wydz. Soku żołądkowego i żółci - ↑ łaknienia - lepsze trawienie GENCJOPIKROZYD: - antyoksydacyjnie - hepatoochronnie	Związki gorzkie drażnią zakończenia nerwowe grzbietu języka, pobudzają wydzielanie śliny i na drodze odruchu wzmagają wydzielanie soków trawiennych (soku żołądkowego i żółci), pobudzają łaknienie, usprawniają trawienie	- zaburzenia trawienia (stomachicum et digestivum): * brak łaknienia * uczucie pełności * wzdęcia - uspokajające na OUN: Swertiamaryna gencjanina (przemiana w jelicie lub podczas otrzymywania wyciągu)
Bobrek trójlistkowy	-↑ wydz. Śliny - ↑ wydz. Soku żołądkowego		- zaburzenia trawienia (stomachicum et digestivum) - brak łaknienia
Świetlik (łąkowy i lekarski)	- ściągająco - p/zapalnie - p/bakteryjnie - p/alergicznie - uszczelnia ściany naczyń włosowatych	- hamuje uwalnianie histaminy (p/alergicznie)	- stany zapalne powiek i spojówek (zewnętrznie, napary) antiphlogisticum
Hakorośl rozesłana	-p/zapalnie -p/bólowo - ↑ wydz. Soków trawiennych - ↑ łaknienia		Pomocniczo: - zwyrodnieniowe schorzenia stawów - zapalenie ścięgien i więzadeł (antirheumaticum) Gorzki smak (HARPAGOZYD): - problemy trawienne (stomachicum et digestivum): z: * brak łaknienia * uczucie pełności * wzdęcia - schorzenia wątroby	- ch. Wrzodowa żołądka i dwunastnicy - kamica żółciowa (stosować pod kontrolą lekarza) DZ.UBOCZNE: - lekkie zaburzenia żołądkowe lub jelitowe, zwłaszcza przy nadkwaśności żołądka
Kozłek lekarski	WALEPOTRIATY (więcej ich w przetworach ze świeżego surowca), SKŁADNIKI OLEJKU (KW. WALERENOWY I WALERANON), FLAWONOIDÓW (6-METYLOAPIGENINA I 2S-(-)-HESPERYDYNA): - uspokajająco na OUN - rozkurczająco na m.gładkie p.pokarmowego, dróg żółciowych, moczowych i obwodowych naczyń krwionośnych		- pobudzenie emocjonalne i motoryczne - nerwice wegetatywne - trudności w zasypianiu i zaburzenia snu - stany lękowe (sedativum) - stany skurczowe w obrębie układu pokarmowego, moczowego i naczyń obwodowych (spasmolyticum)
SUROWCE ZAWIERAJĄCE LAKTONY SEKSWITERPENOWE
Cykoria podróżnik	Związki gorzkie: - ↑ wydz. Soku żołądkowego i żółci - ↑ diurezy - hipoglikemicznie słabo	Pobudza czynności wydzielnicze wątroby, w wyniku czego następuje nieznaczne i krótkotrwałe działanie żółciotwórcze. Usprawnia funkcje układu moczowego, zwiększając nerkową eliminację wody.	- brak łaknienia - niestrawności (stomachicum et digestivum) - mało nasilone, przewlekłe zaburzenia czynności wydzielniczej wątroby (cholagogum et cholereticum)	P/wskazania: - uczulenie na surowce z rodziny Asteraceae, - w przypadku kamicy żółciowej stosować tylko po konsultacji z lekarzem
Mniszek	- ↑ wydz. Soku żołądkowego i żółci - usprawnia trawienie - ↓cukier we krwi	Ułatwia przepływ żółci w drogach żółciowych.	- niewydolność wątroby (cholagogum et cholereticum) - małym poziomie wydzielania soku żółądkowego - ułatwienie trawienia - diureticum - Antidiabeticum- początkowe stany cukrzycy
Bylica piołun	- ↑ wydz. Soku żołądkowego i żółci - spazmolitycznie na m.gładkie p.pokarmowego TUJON (wyciągi alkoholowe): - niszczy pasożyty		- stomachicum et digestivum - cholagogum et cholereticum - antiparasiticum (zew.)
Drapacz lekarski	- ↑ wydz. Śliny i soku żołądkowego - diureticum POLIACETYLENY: - p/bakteryjne	Składniki surowca ułatwiają tworzenie z toksycznymi metabolitami, rozpuszczalnych w wodzie połączeń, co ułatwia ich wydalenie z moczem.	- stany nieżytowe p.pokarmowego (stomachicum et digestivum) - schorzenia skórne na tle zaburzeń przemiany materii: trądzik, czyraczność, stany zapalne skóry, skaza limfatyczna u dzieci (metabolicum)
Szanta zwyczajna	Gorzki smak (MARUBINA): - ↑ wydz. Śliny i soku żołądkowego KWAS MARUBINOWY i jego sole: - ↑ wydz. Żółci - wykrztuśnie	Powstający w trakcie procesu trawienia kwas ma rubinowy i jego sole pobudzają czynności wydzielnicze wątroby, ↑ilość wytwarzanej żółci i jej przepływ. Dz. Wykrztuśne, poprzez ↑ sekrecji błony śluzowej oskrzeli.	- zaburzenia trawienia (stomachicum et digestivum): * brak łaknienia * uczucie pełności * wzdęcia - cholagogum et cholereticum: schorzenia wątroby i dróg żółciowych ze ↓ wytwarzanie i przepływem żółci - nieżyt gardła i oskrzeli jako środek wykrztuśny
Niepokalanek pospolity		DITERPENY: - przez selektywne wiązanie do receptorów dopaminowych typu D2, wykazują aktywność dopaminergiczną, w wyniku której następuje hamowanie sekrecji prolaktyny (wzmożone wydzielanie prolaktyny jest często przyczyną nieregularnych miesiączek, PMS) Związki czynne surowca: - wykazują powinowactwo do estrogenowych receptorów alfa (ER-alfa) i beta (ER-beta).	Gynecologicum - PMS (spowodowany niedoborem ciałka żółtego) * ból piersi * obrzęki * drażliwość * stany depresyjne - zaburzenia miesiączkowania (nieregularne cykle, skąpe, częste, bolesne miesiączki) - krwawienia maciczne - zmniejszenie dolegliwości przy klimakterium -trądzik
Pluskwica groniasta	Działanie estrogenne: - ↓objawów przekwitania (naczyniowo-ruchowe: uderzenia gorąca, obfite pocenie się, zaburzenia psychiki, pobudzenie nerwowe, zmiany zanikowe pochwy)	GLIKOZYDY TRIERPENOWE: - wiążąc się z receptorami estrogenowymi, powodują selektywną supresję sekrecji hormonu luteinizującego LH, bez wpływu na folikulostymulinę FSH	Gynecologicum - PMS - przekwitanie - zaburzenia miesiączkowania	P/wskazania: - ciąża - laktacja - ostrożnie u pacjentów z nowotworami estogenozależnymi
Mięta pieprzowa		MENTOL: - silnie antyseptycznie - drażni zakończenia włókien nerwowych przewodzących czucie zimna na skórze i błonach śluzowych uczucie chłodu - poraża zakończenia czuciowe przewodzące ból działanie słabo znieczulające, przeciwświądowe - stos. Wew.: * słabo spazmolitycznie * żółciotwórczo	Olejek miętowy- podobne działanie do liścia mięty, ale wykazuje zwiększony wpływ: - uspokajający - spazmolityczny - antyseptyczny	P/wskazania: - niemowlętom i dzieciom poniżej 2. Roku życia nie zaleca się stosowania olejku miętowego na skórę, zwłaszcza w okolicy ust i nosa, gdyż mentol może spowodować bezdech z równoczesnym zamknięciem głośni