Konflikty zbrojne na świecie po II wojnie światowej
Zofia Wójcik i Katarzyna Woźniak
grupa IV
Konflikty zbrojne na świecie po II wojnie światowej
Miejsce i strony konfliktu: Bałkany; Serbowie i Albańczycy
Przyczyny: dążenie Albańczyków do autonomii; różnice religijne – Serbowie są w większości prawosławni, Albańczycy wyznają islam; różnice kulturowe; wymieszanie ludności (enklawy narodów); szowinizm narodowy
Przebieg: Pod koniec lat 90. Wyzwoleńcza Armia Kosowa nasiliła działania terrorystyczne przeciwko ludności serbskiej, dążąc do odzyskania autonomii. Serbowie odpowiedzieli wypędzeniem Albańczyków z Serbii – zrealizowano plan czystek etnicznych. Doprowadziło to w 1999 roku do zbrojnej interwencji NATO, która zmusiła władze serbskie do przyznania większej autonomii Albańczykom.
Miejsce i strony konfliktu: Hiszpanii; Hiszpania i Baskowie
Przyczyny: odebranie posiadanej wcześniej autonomii przez gen. Franco w 1939 roku; antybaskijska polityka za rządów Franco
Przebieg: Od 1959 roku ETA (Baskijski Lud i Wolność) prowadzi terrorystyczną działalność w celu zmuszenia rządu Hiszpanii do uznania niepodległego państwa Basków. Zamachy bombowe spowodowały śmierć ok. 1800 osób. Po śmierci gen. Franco w 1975 roku Baskowie zaczęli odzyskiwać swoje prawa. Obecnie cieszą się dużą autonomią.
Miejsce i strony konfliktu: Irlandia Północna; Irlandczycy i Anglia
Przyczyny: dominacja Anglii, dyskryminacja Irlandczyków; różnice religijne: Irlandczycy są w większości katolikami, Anglicy – protestantami
Przebieg: Od podbicia w XI wieku Irlandii przez Anglię datuje się dominacja Anglików. Henryk VIII zapoczątkował akcję osiedlania angielskich i szkockich protestantów w Ulsterze. Wojny domowe doprowadziły do powstania w 1937 roku wolnej Irlandii, jednak część północna (Irlandia Północna) wciąż należy do Anglii. O połączenie obu części w jedno państwo Irlandzkiej Armii Republikańskiej (IRA). Partią będącą tzw. Politycznym ramieniem IRA jest Sinn Fein. Organizowane przez republikanów krwawe zamachy terrorystyczne spotykają się z odwetem wojsk brytyjskich. Podpisane w 1998 roku Porozumienie Wielkiego Piątku wstrzymało akcje terrorystyczne, nie można jednak mówić o ostatecznym zakończeniu konfliktu.
Miejsce i strony konfliktu: Czeczenia; Czeczeni i Rosjanie
Przyczyny: podbój Czeczenii przez Rosję w XIX wieku; różnice religijne i kulturowe; dążenia niepodległościowe ludów Kaukazu; polityka wynarodowienia prowadzona przez Rosjan; łamanie praw człowieka; nieuznanie niepodległości Czeczenów ogłoszonej w 1991 roku; walka o kontrolę nad wydobyciem ropy naftowej i gazu ziemnego
Przebieg: Od czasu podbicia w XIX wieku przez carską Rosję Czeczeni walczą o niepodległość. Władze carskie, a potem komunistyczne prowadziły politykę wynaradawiania (dyskryminacja Czeczenów, osiedlanie ludności rosyjskiej, zamykanie meczetów). W 1991 roku po rozpadzie ZSRR, Czeczeni ogłosili niepodległość. W 1994 roku wojska rosyjskie wkroczyły do Czeczenii, dokonując aneksji zbuntowanej republiki. Po przegranej wojnie z Rosjanami Czeczeńcy nadal prowadzą walkę partyzancką z jednoczesnymi akcjami terrorystycznymi na terenie Rosji.
Miejsce i strony konfliktu: Palestyna; Arabowie (Palestyńczycy) i Żydzi
Przyczyny: powstanie państwa żydowskiego na terytorium palestyńskim; różnice religijne (muzułmanie – Żydzi)
Przebieg: W 1947 roku ONZ wniosło propozycję podziału Palestyny na część żydowską i arabską. W 1948 roku na terytorium Palestyny, pozostającej pod kontrolą Brytyjczyków (terytorium mandatowe) powstało państwo Izrael. W kilka dni po wygaśnięciu mandatu brytyjskiego Żydowska Rada Narodowa proklamowała powstanie Izraela obejmującego całą Palestynę. Palestyńczycy rozpoczęli walkę o niepodległość wspierani przez większość państw arabskich. OWP (Organizacja Wyzwolenia Palestyny) i jej bojówki: Bojownicy Al-Aksa, Hamas (Islamski Ruch Oporu), Ludowy Front Wyzwolenia Palestyny przeprowadzają zamachy terrorystyczne. Za pomocą akcji terrorystycznych walczy również Dżihad (organizacja działająca głównie w Egipcie).
Miejsce i strony konfliktu: Kaszmir; Indie i Pakistan, Chiny
Przyczyny: imperialna polityka Indii; odrębność religijna i kulturowa (mieszkańcy Kaszmiru to w większości muzułmanie, mieszkańcy Indii – hindusi); polityka mocarstw kolonialnych, podsycających i wykorzystujących antagonizmy religijne w procesie rządzenia
Przebieg: W 1947 roku utworzono dwa niepodległe państwa: Indie na terenach z przewagą Hindusów i Pakistan na terenach z większością muzułmańską. Kaszmir został przyłączony do Indii bez zgody Pakistanu. Od tej pory trwa ciągły spór między oboma państwami o tę prowincję, podsycany wewnętrznymi niepokojami społecznymi i zamachami bombowymi. W 1962 roku do konfliktu dołączyły Chiny.
Miejsce i strony konfliktu: Kurdystan; Kurdowie i Turcy, Irańczycy i Irakijczycy
Przyczyny: podział terytorium zamieszkałego przez Kurdów między 4 państwa Turcję, Irak, Iran i Syrię; dążenie narodu kurdyjskiego do utworzenia własnego państwa
Przebieg: Od wielu lat w tureckim Kurdystanie trwają walki między partyzantką kurdyjską a armią turecką. Władze tureckie nie uznają odrębności Kurdów, nie zezwalają nawet na publiczne używanie języka kurdyjskiego. Irak popierał dążenia niepodległościowe Kurdów irańskich, a Iran – Kurdów irackich. Jednak kolejne powstania Kurdów na terenach tych państw były krwawo tłumione. Problem do tej pory pozostaje nierozstrzygnięty.
Miejsce i strony konfliktu: Tybet; Tybetańczycy i rząd Chin
Przyczyny: odrębność kulturowa i religijna (Tybetańczycy – buddyzm, Chińczycy – ateizm) walka rządu komunistycznego z religią; wypędzenie Dalajlamy; poczucie narodowej odrębności i godności Tybetańczyków; imperializm komunistyczny Chin
Przebieg: W 1949 roku wojska chińskie wcieliły niepodległy Tybet do Chin. Wybuchające do tej pory liczne powstania były krwawo tłumione. XIV Dalajlama schronił się przed prześladowaniami w Indiach, gdzie przebywa do dzisiaj. Chińczycy prowadzą w Tybecie politykę wynaradawiania, a prawa Tybetańczyków są łamane.
Miejsce i strony konfliktu: Tajwan; Chińczycy (Chińska Republika Ludowa) i Tajwańczycy (Republika Chińska)
Przyczyny: militarne naciski Chin na władze Tajwanu; w 2005 roku chiński parlament uchwalił ustawę zezwalającą na zaatakowanie Tajwanu, gdyby ten ogłosił niepodległość; ludność Tajwanu opowiada się za suwerenności, którą prezydent chce ogłosić w 2008 roku; obrona przez USA demokracji i legalnie wybranych władz na Tajwanie
Przebieg: Po zwycięstwie rewolucji w Chinach na Tajwanie znaleźli schronienie przedstawiciele dawnej władzy. Czang Kaj-szek utworzył na Tajwanie Republikę Chińską, popieraną przez USA. Chińczycy nie uznają jej niepodległości. Wywierają naciski polityczne i militarne na rząd Tajwanu.
Miejsce i strony konfliktu: Sri Lanka; Syngalezi i Tamilowie
Przyczyny: zróżnicowanie etniczne i religijne (Syngalezi wyznają buddyzm, Tamilowie – hinduizm); polityczna dominacja Syngalezów, stanowiących 74% ludności wyspy; brak poszanowania praw człowieka
Przebieg: W 1997 roku konflikt etniczny między Syngalezami i Tamilami przerodził się w wojnę domową. Mimo przyznania Tamilom pewnej autonomii walki nadal trwają. Partyzanci zwani „Tamilskimi Tygrysami” przy wsparciu Indii chcą utworzyć niepodległe państwo.
Miejsce i strony konfliktu: Afganistan; talibowie/Al-Kaida i USA oraz wojska koalicji
Przyczyny: przejęcie władzy przez fundamentalistów islamskich i utworzenie państwa wyznaniowego; umiejscowienie baz terrorystycznych na obszarze kraju; rywalizacja między grupami narodowościowymi oraz lokalnymi watażkami o władzę
Przebieg: W latach 1979 – 1989 Afganistan był okupowany przez wojska radzieckie. W 1990 roku władzę przejęli talibowie, którzy utworzyli państwo wyznaniowe. W odpowiedzi na zamachy terrorystyczne w 2001 roku w Nowym Jorku USA wystąpiło zbrojnie przeciw talibom i Osamie bin Ladenowi – oskarżonemu o zorganizowanie zamachów i ukrywającemu się na terenie Afganistanu. W 2001 roku pokonano talibów. Wojska koalicji do dziś pomagają w utrzymaniu porządku. Mimo to nadal dochodzi tutaj do wielu zamachów terrorystycznych.
Miejsce i strony konfliktu: Irak; zwolennicy Saddama Husajna i zwolennicy demokracji oraz koalicja antyiracka (USA, Wielka Brytania, Australia, Polska)
Przyczyny: imperialistyczne zapędy Iraku pod rządami Saddama Husajna; podejrzenia o posiadanie przez Irak broni atomowej i chemicznej z możliwością jej natychmiastowego użycia; niepoddawanie się Iraku międzynarodowej kontroli w poszukiwaniu broni masowego rażenia; wspieranie przez Irak organizacji terrorystycznych; zaliczenie przez G. Buscha Iraku do „osi zła”; prześladowania mniejszości narodowych (Kurdów)
Przebieg: W 2003 roku doszło do II wojny irackiej – rozbito armię iracką, obalono reżim Saddama Husajna. Od tego czasu na obszarze Iraku trwa wojna koalicji z bojówkami terrorystycznymi. Sytuacja jest wciąż nieustabilizowana.
Miejsce i strony konfliktu: Algieria; świecki rząd i islamiści
Przyczyny: próby budowania państwa wyznaniowego; wzajemne prowokacje i oskarżenia sił rządowych i islamistów o mordowanie cywili
Przebieg: Partyzancka wojna rozpoczęła się po unieważnieniu wyborów w 1992 roku, wygranych przez Islamski Front Ocalenia. Islamska partyzantka (Islamska Grupa Zbrojna) walczy o utworzenie państwa islamskiego. Ze szczególną zaciekłością atakuje obywateli spoza krajów arabskich.
Miejsce i strony konfliktu: Ruanda; plemiona Tutsi oraz Hutu
Przyczyny: polityka kolonialna Belgów; waśnie plemienne, niepokoje społeczne, zamachy; walka plemion o władzę: mniej liczni Tutsi, będąc elitą intelektualną, odmawiali udziału we władzy liczniejszym Hutu; spór o ziemię w wyniku rosnącej liczby ludności
Przebieg: Od powstania niepodległej Ruandy w 1962 roku w kraju wybuchały konflikty etniczne między plemionami Tutsi i Hutu. Przerodziły się one w wojnę domową spowodowaną przeludnieniem i pogarszającą się sytuacją ekonomiczną. W 1994 roku po tragicznej śmierci prezydenta doszło do masowych mordów ludności cywilnej obu plemion i emigracji ocalałych do sąsiednich krajów.
Miejsce i strony konfliktu: Sudan; chrześcijańska ludność południa i islamska ludność północy
Przyczyny: kolonialna polityka Brytyjczyków; rywalizacja północy i południa o kontrolę nad ropą; różnice religijne między mieszkańcami; walki plemienne; wprowadzanie na obszarze całego kraju prawa koranicznego
Przebieg: Muzułmański rząd nie godzi się na autonomię chrześcijańskiego południa. Od uzyskania niepodległości (1956r.) trwa wojna domowa między oddziałami rządowymi i partyzantami reprezentującymi południe.
Miejsce i strony konfliktu: Falklandy (Malwiny); Argentyna i Wielka Brytania
Przyczyny: spór o przynależność wysp
Przebieg: Efektem sporu o wyspy między Argentyną i Wielką Brytanią było ich zajęcie przez Argentynę w 1982 roku. Brytyjczycy wysłali w ten rejon swoje oddziały militarne i przejęli władzę nad wyspami. Status wysp pozostaje nadal nieuregulowany.
Miejsce i strony konfliktu: Meksyk; powstanie zapatystów
Przyczyny: bieda wśród potomków Majów zamieszkujących prowincję Chiapas
Przebieg: W 1994 roku mieszkańcy prowincji Chiapas żyjący w skrajnej nędzy wzniecili bunt. Ich celem były poprawa warunków bytowych oraz demokratyzacja życia w Meksyku. Mimo podejmowanych prób porozumienia narzucono prowincji gubernatora, będącego przedstawicielem władzy centralnej. Do dnia dzisiejszego prowincja pozostaje w stanie konfliktu z rządem centralnym.
Miejsce i strony konfliktu: Kolumbia; władza centralna i FARC (Rewolucyjne Siły Zbrojne Kolumbii)
Przyczyny: walka o wpływy prowadzona przez rewolucyjną partyzantkę; działalność mafii narkotykowych
Przebieg: Armia partyzancka FARC zarządzała polami koki w prowincji Putumayo. W 2000 roku po kampanii sił zbrojnych mającej na celu zniszczenie plantacji narkotyków, FARC zdezorganizowało życie w całej prowincji. Działania terrorystów silnie powiązanych z narkobiznesem paraliżują cały kraj. W Kolumbii działają również inne organizacje militarne (AUC, ACCU i ELLN)
Miejsce i strony konfliktu: Peru; działalność organizacji Świetlisty Szlak
Przyczyny: chęć przejęcia władzy przez partyzantów
Przebieg: Pod koniec lat 60. R. A. Guzman, głoszący poglądy maoistowskie, założył organizację terrorystyczną Świetlisty Szlak. W 1980 roku rozpoczęła się krwawa wojna, w której zginęło ponad 30 tys. osób, a celem ataków stały się prawie wszystkie instytucje peruwiańskie. Organizacja zajmuje się także handlem kokainą. W latach 90. Niemal całkowicie rozbito organizację, choć grupa nadal działa na prowincji.