Agresja i nietolerancja, jako mechanizmy zagrożenia społecznego.

Rozdział I. Agresja i przemoc oraz ich rodzaje.

Rozdział II. Konflikt ludzi i konflikt idei.

Rozdział III. Tolerancja, jako zadanie wychowawcze (tolerancja a obojętność i cierpliwość).

Rozdział IV. Nietolerancja – pojęcie, źródła nietolerancji, istota i struktura nietolerancji.

Pedagogika specjalna

Agnieszka Gorsiak

Rozdział I

Agresja:

- Według Słownika Języka Polskiego PWN agresja to ,, zachowanie zmierzające do wyładowania niezadowolenia lub gniewu na osobnikach lub rzeczach”¹

- Na gruncie psychologii ,, agresją nazywa się czynności mające na celu zrobienie szkody i spowodowanie utraty cenionych społecznie wartości, zadanie bólu fizycznego lub spowodowanie cierpienia moralnego innemu człowiekowi”²

- Według słownika pedagogicznego agresja  to „działanie skierowane przeciwko ludziom lub przedmiotom wywołującym u człowieka niezadowolenie lub gniew. Celem agresji jest wyrządzenie szkody przedmiotowi agresji”³

Przemoc:

-Według Słownika Języka Polskiego przemoc ,,to przewaga wykorzystywana w celu narzucenia komuś swojej woli, wymuszenia czegoś na kimś; też: narzucona komuś bezprawnie władzy”⁴

Kiedy Agresja a kiedy przemoc?

- Według Romana M. Kaliny ,, w akcie agresji prawie zawsze potencjalnie zaangażowane są dwie strony, podczas gdy przemoc jest jednostronna”⁵

- Agresja zamierzona celowa polega na podjęciu czynności nakierowanych wyłącznie na wyrządzeniu szkody lub krzywdy osobie, w której stronę skierowana jest agresja

- Kiedy jest wywierana presja na drugą osobę w układzie wzajemnego uwikłania emocjonalnego

- często mówi się że ,, stosuje się przemoc” to akt kiedy ma miejsce agresja względem drugiego człowieka

Rodzaje Agresji:

- Wyróżnia się kilka typów agresji:

• Agresja zamierzona instrumentalna – ,,polega na podjęciu czynności zmierzających do uzyskania określonego celu, w wyniku czego ktoś lub coś doznaje krzywdy lub jest niszczone”( przestępczość zorganizowana, u młodocianych morderców, lub w grze sportowej np. piłki nożnej)

• Agresja zamierzona celowa- ,, polega na podjęciu czynności nakierowanych wyłącznie na wyrządzeniu szkody lub krzywdy przedmiotowi agresji”(agresywni chuligani, agresja podkultur takich jak sataniści, grupy ekstremistów politycznych takich jak faszyści )⁶

⁷

Rodzaje przemocy:

- Rabunek, gwałt- wszelkie czyny kryminalne

- Dominujący nacisk otoczenia wymuszający zachowania szkodliwe dla naciskanego

- Presja wywierana przez jedną osobę na drugą w układzie wzajemnego uwikłania emocjonalnego

- Kupowanie sobie akceptacji poprzez określone działania np. użyto jej w Polsce w 1968 roku wobec ,,syjonistów”- inaczej terror⁸

Rozdział II

Konflikt ludzi i konflikt idei

Konflikt:

- ,,Oznacza wszelkie zetknięcie się sprzecznych dążeń. Interesować nas będzie ludzki aspekt konfliktu czyli antagonizmy, w które uwikłani są ludzie”

- ,,W sensie ogólnym konfliktem nazywamy wszelkie starcie wywołane rozbieżnością postaw, celów, sposobów działania wobec konkretnych przedmiotów, wartości lub sytuacji”

Rodzaje konfliktów:

Konflikt ludzi:

- konflikt wewnętrzny- kiedy jednostka postawiona jest w sytuacji sprzecznych konieczności sprzecznych motywów lub równoczesnego pełnienia ról

- konflikt społeczny- kiedy jednostki dążą do zaspokojenia własnych interesów lub potrzeb kosztem innych lub przez uszczuplenie praw lub możliwości innych (spór przedmiotowy) .Różnica między jednostkami lub grupami w uznawanych wartościach symbolach i celach przy równoczesnych braku zgody na ich współistnienie.

- konflikt globalny- kiedy konflikt występuje miedzy określonymi państwami o dobra, tereny, interesy.⁹

Konflikty ideei:

-Skala mikrospołeczna- czyli w rodzinie, małych grupach pierwotnych i wtórnych indywidualnych układach

-Skala makrospołeczna- między wyznawcami różnych religii, partiami politycznymi, czy grupami etnicznymi

Ich przedmiotem jest system wartości i symboli, wzory zachowań, lub świat przekonań ¹⁰

Narzędzia walki:

• Słowo

• Propaganda

• Mechanizmy prawne

• Zachowania i czyny

• Strajk lub okupacja

• Manifestacje i bojówki

• Oskarżenia , obelgi, perswazja, siła¹¹

Przebieg konfliktu o idee- etapy

1. Spór dotyczy zawsze spraw zasadniczych- w przekonaniu stron

2. Nie może być zlikwidowany drogą kompromisu i uzgodnień- zdaniem partnerów

3. Przeradza się w stan ustawicznego napięcia i gotowości do różnorakich form agresji

4. Następuje zniszczenie więzi i mechanizmów komunikacji

5. Stan trwałej i otwartej wrogości ¹²

Rozdział III

Tolerancja jako zadanie wychowawcze:

Tolerancja:

- ,, Tolerancja to swoista w swych założeniach i odniesieniach postawa ludzka, która będąc szczególną wartością samą dla siebie, jest dlatego w życiu ludzkim tak pożądana, gdyż jeśli nie jedynie, to głównie dzięki niej można wszędzie żyć zgodnie i szczęśliwie”¹³

Tolerancja a obojętność:

- Obojętność w przeciwieństwie do tolerancji to podstawa, która nie zawiera oceny

- Obojętność nie zawiera elementu etycznego a nawet wydaje się ograniczać aktywność poznawczą wobec przedmiotu oceny¹⁴

Tolerancja a cierpliwość:

- ,, Tolerancja od cierpliwości, pobłażliwości, obojętności odróżnia świadomość iż jest to określona postawa indywidualna wobec otoczenia regulowana elementami intelektualno- poznawczymi, emocjonalnymi, oraz motywacyjnymi”

-Cierpliwość w aspekcie tolerancji może mieć dwa aspekty:

• Pozytywny- gdy tolerancja jest racjonalna , aktywna poznawczo i aktywnie zaangażowana

• Negatywne- pasywność wobec przedmiotu nietolerancji, kiedy dopuszczamy do uszczerbku na zdrowiu dziecka które jest zaniedbywane przez rodziców- naganna cierpliwość na zachowania¹⁵

Rozdział IV

Nietolerancja:

- ,,Nietolerancja to zachowanie lub opinia skierowana przeciwko ludziom, zjawiskom, lub wartościom, które ,,nam” nie odpowiadają, są ,,inne” w celu ich zmiany lub zniszczeni, mimo że ich istnienie lub posiadanie jest uprawnione przez prawa natury, obyczaj, moralność”¹⁶

Źródła nietolerancji:

• Ignorancja

• Poczucie odmienności

• Lęk i zagrożenia

• Przesądy

• Dyspozycje psychiczne warunkowane cechami osobniczymi

• Dyspozycje psychiczne warunkowane okolicznościami zewnętrznymi¹⁷

Istota i struktura nietolerancji:

Nietolerancja oznacza::

1. Postawę (zachowanie, sąd) wynikające z procesów rozumowanych lub pseudorozumowanych, umotywowane różnymi czynnikami, o silnym zabarwieniu emocjonalnym

2. Podmiotem takich zachowań lub przeświadczeń są jednostki, grupy, instytucje, lub państwo

3. Dotyczy innych ludzi, grup, instytucji, ich właściwości, systemów wartości kulturowych lub religijnych, praw ludzi do posiadania odrębności w myśleniu, zachowaniu i wartościach

4. Cechy i właściwości przeciw którym jest skierowana, są w świetle zasad powszechnego uznania uprawnione i w rozumieniu powszechnym nie szkodą innym

5. Wyraża się w rożnych postaciach agresji, przymusu eliminowania, ograniczania lub niszczenia¹⁸

---

1. http://www.soswnr1.cba.pl/definje_agresjii.htm↩

2. Pedagogika społeczna, pod redakcją T. Pilcha i I. Lepalczyk, Człowiek w zmieniającym się świecie, Wydawnictwo ,,Żak”, Warszawa 1995, s.420.↩

3. http://www.soswnr1.cba.pl/definje_agresjii.htm↩

4. http://sjp.pwn.pl/slownik/2510670/przemoc↩

5. Pedagogika społeczna, pod redakcją T. Pilcha i I. Lepalczyk, Człowiek w zmieniającym się świecie, s.421↩

6. Pedagogika społeczna, pod redakcją T. Pilcha i I. Lepalczyk, Człowiek w zmieniającym się świecie, s. 421↩

7. Pedagogika społeczna, pod redakcją T. Pilcha i I. Lepalczyk, Człowiek w zmieniającym się świecie, s.210↩

8. Pedagogika społeczna, pod redakcją T. Pilcha i I. Lepalczyk, Człowiek w zmieniającym się świecie, s.422↩

9. Pedagogika społeczna, pod redakcją T. Pilcha i I. Lepalczyk, Człowiek w zmieniającym się świecie, s.424↩

10. Pedagogika społeczna, pod redakcją T. Pilcha i I. Lepalczyk, Człowiek w zmieniającym się świecie, s, 425↩

11. Pedagogika społeczna, pod redakcją T. Pilcha i I. Lepalczyk, Człowiek w zmieniającym się świecie, s.425↩

12. Pedagogika społeczna, pod redakcją T. Pilcha i I. Lepalczyk, Człowiek w zmieniającym się świecie, s. 426↩

13. Pedagogika społeczna, pod redakcją T. Pilcha i I. Lepalczyk, Człowiek w zmieniającym się świecie, s.427↩

14. Pedagogika społeczna, pod redakcją T. Pilcha i I. Lepalczyk, Człowiek w zmieniającym się świecie, s. 426↩

15. Pedagogika społeczna, pod redakcją T. Pilcha i I. Lepalczyk, Człowiek w zmieniającym się świecie, s 427↩

16. Pedagogika społeczna, pod redakcją T. Pilcha i I. Lepalczyk, Człowiek w zmieniającym się świecie, s 428↩

17. Pedagogika społeczna, pod redakcją T. Pilcha i I. Lepalczyk, Człowiek w zmieniającym się świecie, s 428-429↩

18. Pedagogika społeczna, pod redakcją T. Pilcha i I. Lepalczyk, Człowiek w zmieniającym się świecie, s 430↩