Ewidencja zakupu i zużycia materiałów

Materiały – (UoR art. 2, ust.1, pkt.19) – to składniki nabyte w celu zużycia na własne potrzeby w ciągu 12 miesięcy od dnia bilansowego lub w ciągu normalnego cyklu operacyjnego właściwego dla danej działalności, jeśli trwa on dłużej niż 12 miesięcy.

Klasyfikacja materiałów

Materiały podstawowe – całą swoją wartość przekazują na produkty gotowe

Materiały pomocnicze – materiały biurowe, środki czystości, opakowania bezpośrednie (to opakowania bez których wyrób gotowy byłby niemożliwy do sprzedaży)

Paliwo – w każdej postaci – wykorzystywane na cele gospodarcze i techniczne

Części zamienne maszyn

Opakowania – zabezpieczają produkt gotowy przed zniszczeniem lub uszkodzeniem w transporcie, są to pudła, pudełka, worki, skrzynki, palety, itp.

Odpady – odpady użytkowe – powstałe w wyniku zniszczeń, zdarzeń losowych,

Prawidłowe zapasy – zabezpieczają prawidłowy cykl produkcyjny bez zbędnych przestojów

Nieprawidłowe – zbędne lub nadmierne

Własne – do których jednostka ma prawo własności

Obce – materiały znajdujące się na terenie jednostki gospodarczej ale nie ma do nich prawa własności

W przerobie obcym – materiały znajdujące się poza jednostką w celu uzdatnienia ale jednostka jest ich właścicielem.

Na składzie – magazyn

W drodze – materiały nabyte, ale nie dostarczone

W przerobie – materiały dostarczone ale przekazane na zewnątrz do tzw. Przerobu.

Zasady wyceny przychodu i rozchodu materiałów (obrotu materiałowego

1. Cena rzeczywista (zmienna)

2. Stała cena ewidencyjna

Cena rzeczywista – cena zakupu lub cena nabycia. Jest możliwa do ustalenia w oparciu o fakturę, nie obejmuje podatku VAT czy też podatku akcyzowego

Cena nabycia – cena zakupu powiększona o koszty związane z zakupem (koszty załadunku, wyładunku, przeładunku, koszty ubezpieczenia materiałów w transporcie, koszty opakowań bezzwrotnych, koszty składowania i inne)

Jednostka powinna wybrać cenę nabycia kiedy jest obciążana dodatkowymi kosztami.

Stała cena ewidencyjna – jest ustalana w oparciu o dane pochodzące z poprzednich okresów na podstawie ceny zakupu lub nabycia z tych okresów. Cena która nie ulega zmianie przez dłuższy okres czasu.

Dowody obrotu materiałowego

Przychodowe

- Fa – faktura zakupu

- Pz – przyjęcie materiałów z zewnątrz

- Zw – zwrot materiałów

Rozchodowe

- Rw – pobranie materiałów

- Wz – wydanie materiałów na zewnątrz

- Fa – faktura sprzedaży

Przychodowo – rozchodowe

- Mm – przesunięcie międzymagazynowe

Funkcjonowanie konta „Rozliczenie zakupu”

Salda końcowe konta „rozliczenie zakupu”

Saldo końcowe Ct – to suma nierozliczonych Pz (Pz – bez pokrycia w fakturach)

Saldo końcowe Dt – to suma nierozliczonych Fa (faktury – bez pokrycia w Pz)

Ewidencja zakupu materiałów wycenianych wg rzeczywistych cen zakupu

Przykład

- Założenia:

W danym okresie jednostka dokonała zakupu 100 kg materiałów w cenie zakupu 50 zł/kg. Dostawca w fakturze policzył koszty transportu 200 zł. Zakup jest objęty 22% podatkiem VAT. W tym samym okresie wydano część materiałów do produkcji 30 kg wg rzeczywistej ceny zakupu

- Polecenie:

Zaksięgować operacje wynikające z powyższych założeń, dokonać wyceny bilansowej zapasu materiałów wg ceny zakupu.

Trzeba ustalić wartość Fa i Pz

Rozwiązanie:

1. Faktura od dostawcy

   1. Wartość materiałów w cenie zakupu 5 000

   2. Koszty transportu 200

   3. Podatek VAT 1 144

   4. Suma faktury 6 344

2. Pz – przyjęto materiały do magazynu wartość wg ceny zakupu 5 000

3. Pk – wyksięgowano

   1. Koszty zakupu 200

   2. Podatek VAT 1 144

4. Rw – wydano materiały do produkcji 1 500

5. Pk – koszty zakupu obciążające materiały bezpośrednie 200

Przy wycenie wg ceny zakupu, koszty poniesione przy zakupie w całości obciążają materiały wydane do zużycia.

Ewidencja zakupu materiałów wycenianych wg stałych cen ewidencyjnych

1. Faktura od dostawcy

2. Przyjęcie materiałów do magazynu wg stałych cen ewidencyjnych

3. Wyksięgowanie podatku VAT

4. Wyksięgowanie kosztów poniesionych przy zakupie

Odchylenia od cen ewidencyjnych materiałów – to różnica pomiędzy ceną zakupu a stałą ceną ewidencyjną. Odchylenia mogą być Dt lub Ct w zależności od relacji pomiędzy tymi cenami.

Odchylenia Dt wystąpią gdy cena zakupu jest wyższa od stałej ceny ewidencyjnej

Odchylenia Ct wystąpią gdy cena zakupu jest niższa od stałej ceny ewidencyjnej

Przykład: ustalenie odchyleń od cen ewidencyjnych

1. Faktura od dostawcy za zakupione materiały

a) wartość materiałów wg ceny zakupu 2 000

b) koszty transportu 300

c) podatek VAT 22% 506

2. Pz - przyjęto materiały do magazynu wg stałej ceny ewidencyjnej 1 800

3. Pk - przeksięgowano

a) koszty transportu 300

b) przeksięgowanie podatku VAT 506

c) odchyleń od cen ewidencyjnych (2000 – 1800 = 200 Dt) 200

Odchylenia Dt nazywamy odchyleniami dodatnimi

Odchylenia Ct nazywany odchyleniami ujemnymi

Odchylenia od cen ewidencyjnych:

Wartość materiałów wg ceny zakupu 2 000

(-) wartość materiałów wg stałej ceny ewidencyjnej 1 800

OCE 200 (Dt)

Polecenie:

Wyceń wartość zapasów materiałów wg ceny zakupu.

Wartość zapasu materiałów wg ceny zakupu = stan końcowy konta „materiały” +/- saldo końcowe konta „odchylenia od cen ewidencyjnych materiałów”

Jeśli są te samy strony – dodajemy

Jeśli są przeciwne strony – odejmujemy

1800 + 200 = 2000

Metody wyceny rozchodu i zapasu materiałów

- Metoda ceny najwcześniejszej – „pierwsze weszło, pierwsze wyszło” (first in first out – FIFO) – polega na wycenie rozchodu po cenie najwcześniejszej dostawy, a po jej wyczerpaniu wg cen kolejnych dostaw.

- Metoda ceny najpóźniejszej – „ostatnie weszło, pierwsze wyszło” (last in first out – LIFO) – polega na wycenie rozchodu materiałów po cenie ostatniej dostawy, a jeśli rozchód

- Metoda cen przeciętnych

Przykład – metoda FIFO

Przedsiębiorstwo „ALFA” posiada zapas materiałów A, który składa się z trzech kolejnych

dostaw:

• Dostawa pierwsza – 300 szt. po 10zł/szt.

• Dostawa druga – 200 szt. po 15zł/szt.

• Dostawa trzecia – 100 szt. po 5zł/szt.

Wycena rozchodu 380 szt. i zapasu materiałów:

Przykład – metoda LIFO

Przedsiębiorstwo „ALFA” posiada zapas materiałów A, który składa się z trzech kolejnych dostaw:

• Dostawa pierwsza – 300 szt. po 10zł/szt.

• Dostawa druga – 200 szt. po 15zł/szt.

• Dostawa trzecia – 100 szt. po 5zł/szt.

Wycena rozchodu 380 szt. i zapasu materiałów:

Przykład – metoda AVCO – schemat

Przedsiębiorstwo „ALFA” posiada zapas materiałów A, który składa się z

trzech kolejnych dostaw:

• Dostawa pierwsza – 300 szt. po 10zł/szt. = 3.000zł

• Dostawa druga – 200 szt. po 15zł/szt. = 3.000zł

• Dostawa trzecia – 100 szt. po 5zł/szt. = 500zł
  ∑ 600 szt. ∑ 6.500zł

Wycena rozchodu 380 szt. i zapasu materiałów

średnia cena jednostkowa = 6.500 : 600 = 10,83zł/szt.

Rozchód – koszty obciążające wynik finansowy

Zapas – wartość w bilansie

Ewidencja zużycia materiałów wg cen rzeczywistych

Ewidencja zużycia materiałów wg stałych cen ewidencyjnych

W momencie wydania materiałów do zużycia następuje rozliczenie odchyleń od cen ewidencyjnych na zapas materiałów oraz na materiały wydane do zużycia to rozliczenie może się odbywać wg różnych formuł przy czym najczęściej stosowana jest formuła rozliczenia wg narzutu przeciętnego. Liczymy w niej tzw. Wskaźnik narzutu odchyleń a na jego podstawie narzut odchyleń.

Formuła rozliczenia

Narzut odchyleń określa kwotę (wartość) odchyleń, która przypada na wydane w danym okresie materiały do zużycia

Rozliczenie odchyleń od cen ewidencyjnych i kosztów zakupu na rozchód materiałów

Wartość odchyleń przypadająca na zużyte materiały jest wyksięgowana z konta „odchylenia od cen ewidencyjnych materiałów” na konto „kosztów” na którym wykazujemy wartość zużytych materiałów.

Jeśli wartość zużytych materiałów jest wykazana na określonym koncie układu rodzajowego, to odchylenia księgujemy też na kontach układu rodzajowego.

Jeśli wartość zużytych materiałów jest wykazana na określonym koncie układu funkcjonalnego, to odchylenia księgujemy też na kontach układu funkcjonalnego.

Jeśli wartość zużytych materiałów jest wykazana w 2 układach, to odchylenia muszą być zaksięgowane w 2 układach.

Odchylenia idą w ślad za zużyciem materiałów.

Odchylenia ustalamy przy zakupie (określamy ich wartość, czy są Dt czy Ct).

Rozliczamy odchylenia w momencie przekazania materiałów do zużycia.

Na koniec roku materiały należy wycenić.

WYCENA MATERIAŁÓW DO BILANSU

• Wycena bilansowa opiera się o cenie nabycia lub cenie zakupu. Wartość materiałów w sprawozdaniu nie może przewyższać ceny sprzedaży netto.

• Różnice z wyceny odnosi się na „Pozostałe koszty operacyjne”

Założenia:

• Wartość zapasu materiałów wg ceny zakupu 20 000. Cena sprzedaży netto tych materiałów na dzień bilansowy 15 000. Odpis aktualizujący jest różnicą pomiędzy ceną zakupu a ceną sprzedaży netto.

Wyceniając zapas materiałów po dokonaniu odpisu aktualizującego korygujemy saldo konta „Odpisy aktualizujące wartość materiałów”.

Elementy kształtujące wartość bilansową materiałów

cena nabycia cena zakupu

konto „Materiały” konto „Materiały”

+ lub - Odchylenia od cen ewidencyjnych materiałów + lub - Odchylenia od cen ewidencyjnych materiałów

+ Koszty zakupu - Odpisy aktualizujące wartość materiałów

- Odpisy aktualizujące wartość materiałów

Opis do kont :

K-to „Materiały” – to konto bilansowe

K-to „Odchylenia od cen ewidencyjnych materiałów” – to konto korygujące o zmiennym saldzie

K- to „Koszty zakupu” – to konto kosztów

K-to „Odpisy aktualizujące wartość mat.” – to konto korygujące o saldzie Ct, wartość tego salda zawsze odejmujemy.