1. Objaśnić definicję oraz omów prawa zrównoważonego rozwoju

Zrównoważony rozwój – to taki rozwój społeczno-gospodarczy, w którym następuje proces integrowania działań politycznych, gospodarczych i społecznych, z zachowaniem równowagi przyrodniczej oraz trwałości podstawowych procesów przyrodniczych, w celu zagwarantowania możliwości zaspokajania podstawowych potrzeb poszczególnych społeczności lub obywateli zarówno współczesnego pokolenia jak i przyszłych pokoleń.

Jest to nowa strategia rozwoju obejmująca wymiar:

• Ekonomiczny

• Ekologiczny (środowiskowy)

• Społeczny (kulturowy, demograficzny etyczno-aksjologiczny, świadomościowy)

Jest to realizacja określonej wiązki społeczne pożądanych celów, takich jak:

• Wzrost realnego dochodu na osobę

• Poprawa stanu zdrowotnego i poziomu wyżywienia

• Równy dostęp do zasobów środowiska

• Poprawa poziomu wykształcenia

1. Wymienić zasady zrównoważonego rozwoju

   1. Zasada respektowania ekorozwoju

   2. Zasada integralności środowiska (integralności ekosystemu): Mysleć globalnie (całościowo, holistycznie), lecz działać lokalnie

   3. Zasada planowania

   4. Zasada odpowiedzialności sprawcy – zanieczyszczający płaci

   5. Zasada ekonomizacji (efektywności ekonomicznej i ekologicznej)

   6. Zasada prewencji (zapobiegania)

   7. Zasada reagowania na istniejące zagrożenia ekologiczne

   8. Zasada likwidacji zanieczyszczeń i źródła:

      • Unikanie wytwarzania zanieczyszczeń

      • Stosowanie obiegów zamkniętych (recykling)

   9. Zasada partnerstwa (współdziałania) i partycypacji publicznej (społecznej)

   10. Zasada regionalizacji

       • Obszary ekologicznego zagrożenia

       • Obszary o dużych walorach przyrodniczych

       • Obszary pośrednie

   11. Zasada praworządności

   12. Zasada przestrzegania między pokoleniowej sprawiedliwości ekologicznej (międzygeneracyjnego egalitaryzmu ekologicznego)

2. Omów okresy zarządzania w historii

1980 – Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody j Jej Zasobów (IUCN) – przyjęcie światowej strategii ochrony przyrody

Strategia wyznacza 3 cele:

- utrzymanie podstawowych procesów ekologicznych i systemów będących ostoją życia,

- zachowanie różnorodności genetycznej,

- zapewnienie trwałego użytkowania gatunków i ekosystemów.

1983 – powołanie Światowej Komisji Środowiska i rozwoju (WCED) Narodów Zjednoczonych, tzw. komisji Brundtland.

1987 – WCED publikuje raport - ,, Nasza wspólna przyszłość” – zawierający definicję ekorozwoju. Przyjęto, że trwały i sprawiedliwy rozwój oznacza:

- trwałość ekologiczna,

- rozwój ekonomiczny,

- sprawiedliwość społeczną między pokoleniami i w obrębie każdego pokolenia.

1. Wyjaśnij pojęcia: reeingineereing, benchmarking, outsourcing, myślenie sieciowe

REEINGINEEREING – Fundamentalne przemyślenie spraw I radykalne przeprojektowanie procesów w organizacji, prowadzące do istotnej poprawy sprawności jej funkcjonowania i wielkości osiąganych wyników. Sprzyja projakościowemu, proekologicznemu i prospołecznemu ukierunkowaniu działalności organizacji.

BENCHMARKING – porównywanie się najlepszymi, dorównywanie im, uczenie się od najlepszych. Jest to punkt odniesienia pozwalający zorientować się jak dany problem jest rozwiązywany przez innych.Jest to proces innowacyjny a nie poszukiwanie idealnego rozwiązania.

OUTSOURCING – Wydzielenie ze struktury organizacyjnej jednostki określonych elementów lub funkcji i przekazanie ich innym podmiotom lub usamodzielnienie. Przedmiotem są przeważnie funkcje pomocnicze, takie jak gospodarka transportowa lub ochrona środowiska w systemie „końca rury”.

MYŚLENIE SIECIOWE – Metoda zarządzania oparta na teorii systemów i cybernetyce.

Postrzegane jest jako swego rodzaju analiza systemowa.

Myślenie sieciowe umożliwia m.in.:

-Spojrzenie na problem z różnych punktów widzenia,

-uzyskanie odpowiedniej definicji problemu,

-Ujęcie i zbadanie wzajemnych oddziaływań poszczególnych elementów.

1. Objaśnij definicje (filozofię) zarządzania przez jakość (zpj)

Jest to filozofia kierowania przedsiębiorstwem oparta na ciągłym doskonaleniu procesów i polityk jakościowych wg informacji otrzymanych z rynku.

Wszystko, co dzieje się na w zakresie jakości procesów, produktów (usług) i środowiska, jest chęcią spełnienia wymagań króla rynku = konsumenta (klienta).

Jest aspektem ogółu funkcji zarządczych, który jest decydujący w określaniu i wdrażaniu polityki jakości, wyrażonej przez ogół zamierzeń i kierunków działań projakościowych, proekologicznych i bezpieczeństwa.

Działania te inspirowane są przede wszystkim wymaganiami klientów, wytwórców, bezpieczeństwa i higieny pracy i środowiska przyrodniczego.

1. Wymień i omów podstawowe elementy i główne cechy zarządzania przez jakość( ZPJ)

Podstawowe elementy zarządzania przez jakość

1. idea zapobiegania – zapobiegać błędom;

2. koszty jakości – profilaktyka, oszacowanie, koszty błędów wewnętrznych i zewnętrznych, przekroczenia wymaganego poziomu, utracone korzyści;

3. benchmarking - przymierzenie się do „najlepszego w swojej klasie” firm;

4. reengineering – metoda określania i przebudowy procesów w przedsiębiorstwie tak, aby zapewniły konkurencyjność firmy.

Główne cechy zarządzania

• zaangażowanie – wszyscy pracownicy, zarówno biurowi, jak i z bezpośredniej produkcji;

• współdziałanie – połączenie wiedzy teoretycznej z praktyczna; robotnik i inżynier powinni czuć się równoprawnym partnerem = „partnerstwo synergiczne”;

• nagradzanie - dostarczanie motywacji do dalszych wysiłków.

1. Wymień twórców zarządzania przez jakość

   1. Walter A. Shewart

– matematyk i statystyk, inicjator ZPJ, zajmował się jakością w Western Elektric a potem Bell Telephone Laboratories, wynalazł najważniejsze narzędzie sterowania jakością - „kartę kontrolną”.

1. W. Edwards Deming

– statystyk, doświadczenia ze spisu ludności w Japonii (u boku gen. MacArtura, 1947) przeniósł na obszar kontroli jakości w Jaonii; autor 14 zasad i twórca „cyklu Deminga”; kursy dla dyrektorów (m.in. Sony, Mitsubishi, Toyota); od 1965 r. najbardziej prestiżowa i pożądana Nagroda Deminga.

1. Joseph Juran

– jeden z największych autorytetów w dziedzinie ZPJ („guru jakości”), autor opracowania Quality Control Handbook i 10 kroków do TQM; największy akcent kładł na planowanie jakości.

1. Kaoru Ishikawa

– tworzenie jakości jest związane nie tylko z hierarchią organizacyjną (w procesie produkcji), ale odbywa się również poprzez procesy w całym cyklu życia produktu; jest twórcą „kół jakości” w Japonii.

1. Philip Crosby

– twierdzi, że jest możliwa praca bez usterek; neguje stopniowanie jakości; 40 lat pracował nad jakością, w tym 14 lat w ITT, która tylko jednego roku dzięki zastosowaniu TQM zaoszczędziła 720 mln dolarów; autor książki Quality is free („Jakość nic nie kosztuje”); autor 4 tzw. „absolutów” zarządzania.

1. Genichi Taguchi

– statystyk, zajął się projektowaniem ekosystemów. Stworzył m.in. teorię zarządzania przez kompleksowe wyniki, która polega na takim dopasowaniu procesów i produktów do krzywych jakości, aby straty związane z ich niepokrywaniem się były jak najmniejsze. Metoda ta pozwala projektantom zaprojektować krok po kroku taki wybór, który zaspokajałby potrzeby klienta i minimalizował koszty firmy.

1. Objaśnij cykl i wymień 14 zasad deminga

Cykl Deminga - PDCA

P – plan (planuj) D – do (wykonaj)

A – act (działaj) C – check (sprawdź)

14 zasad Deminga

1. Systematycznie i wytrwale dążyć do doskonalenia produktów i usług.

2. Zastosować nową ideę.

3. Nie można już polegać na masowej kontroli jako sposobie zapewnienia jakości.

4. Należy skończyć ze zwyczajem stosowania wyłącznie kryterium cenowego.

5. Stale poszukiwać potencjalnych źródeł problemów.

6. Wprowadzić nowoczesne metody doskonalenia zawodowego.

7. Niech kierownik będzie przywódcą, a nie ekonomem z batem.

8. Zlikwidować w firmie atmosferę strachu i napięcia.

9. Przełamać bariery pomiędzy poszczególnymi działami.

10. Wyeliminować plany ilościowe, hasła, slogany i plany produkcyjne dla załogi.

11. Wyeliminować standardy, które zakładają plany ilościowe.

12. Trzeba usunąć bariery.

13. Wprowadzić intensywny program szkoleni i przekwalifikowania pracowników.

14. Powołać zarząd o odpowiednich kompetencjach (pełnych dla 13 tez).

1. Wymień zasady planowania jakości wg Jurana

Jakość nie jest dziełem przypadku – musi być zaplanowana

1. Określ, kto jest Twoim klientem.

2. Określ potrzeby swoich klientów.

3. Przetłumacz te potrzeby na język organizacji.

4. Opracuj produkt, który zaspokoi te potrzeby.

5. Zoptymalizuj właściwości produktu.

6. Opracuj proces zdolny do wyprodukowania produktu.

7. Zoptymalizuj proces.

8. Sprawdź zastosowane definicje operacyjne.

9. Przełóż proces na poszczególne operacje.

1. Wymień 10 kroków do TQM– wg Jurana

2. Uświadomienie potrzeby i szansy doskonalenia jakości.

3. Ustalenie celów ciągłego doskonalenia.

4. Stworzenie organizacji.

5. Przeszkolenie wszystkich pracowników.

6. Przydzielenie zadań problemowych.

7. Informowanie o przebiegu prac.

8. Okazanie uznania.

9. Ogłoszenie wyników.

10. Odnotowanie sukcesów.

11. Włączenie usprawnień.

12. Wymień absoluty Crosby`ego

1. Jakość określa się jako zgodność ze specyfikacją, a nie jako dobry produkt.

2. Jakość osiąga się przez profilaktykę, a nie przez ocenianie.

3. Standard jakości oznacza brak usterek.

4. Jakość mierzy się kosztem braku zgodności ze specyfikacją, a nie wskaźnikami.

12. Przedstaw model i wymień system zarządzania

Ogólny model systemu zarządzania

Systemy zarządzania

• gospodarczy – przedmiotem zarządzania jest wyodrębniona jednostka gospodarcza (przedsiębiorstwo, holding, branża, firmy w układzie terytorialnym itp.), mająca powiązania produkcyjne, handlowe, finansowe itp.;

• społeczny – przedmiotem wyodrębniania są zespoły lub grupy ludzi, wiodące są powiązania międzyludzkie;

• przyrodniczy – wyodrębnioną rzeczywistość stanowią obiekty przyrody, wzajemnie powiązane przepływem materii, energii i informacji;

Model zarządzania

To uproszczone odwzorowanie systemu, polegające na wydzieleniu tych cech systemu (podsystemów, elementów, sprzężeń), które są ważne z punktu widzenia celów analizy.

Rodzaje modeli:

• empiryczno-opisowe;

• graficzne;

• matematyczno-informatyczne.

Rozszerzony model systemu zarządzania

12. Wymień narzędzia zarządzania środowiskiem oraz sprzężenia informacyjne między systemem zarządzania a systemem środowisko

Narzędzia zarządzania środowiskiem

• informacje ekologiczne,

• programowanie i planowanie środowiskowe,

• instrumenty prawno-administracyjne,

• instrumenty ekonomiczne,

• procedury i zalecenia ekologiczne,

• instrumenty oddziaływania społecznego,

• finansowanie.

Sprzężenia informacyjne między systemem zarządzania a systemem środowisko

12. Omów ogólnie normy zarządzania jakością iso 9000

Normy zarządzania jakością ISO 9000

Podejście do systemów zarządzania jakością podane w rodzinie norm ISO 9000 i organizacyjnych modelach doskonałości oparto na wspólnych zasadach:

1. pozwala organizacji na zidentyfikowanie jej mocnych i słabych stron;

2. zawiera postanowienia dotyczące oceny w stosunku do modeli ogólnych;

3. dostarcza podstaw do ciągłego doskonalenia;

4. zawiera postanowienia dotyczące zewnętrznego uznawania.

Seria norm ISO 9000

Seria norm ISO 9000 została po raz pierwszy opublikowana w 1987 roku i składała się z:

• ISO 9000. Wytyczne.

• ISO 9001, 2, 3. Systemy jakości, wymagania obowiązkowe, konieczne do spełnienia;

• ISO 9004. Uzupełnienie systemów jakości, wymagania nieobowiązkowe;

• ISO 8402. Terminologia systemów jakości.

Osiem zasad zarządzania jakością wg norm ISO 9000

• orientacja na klienta

• przywództwo

• zaangażowanie pracowników

• podejście procesowe

• systemowe podejście do zarządzania

• ciągłe doskonalenie

• podejmowanie decyzji na podstawie faktów

• wzajemnie korzystne relacje z dostawcami

12. Omówić dokumentacje, certyfikacje i audyt jakości wg iso 9001

Dokumentacja ISO 9001

• Polityka jakości

– główny dokument systemu zarządzania jakością, który określa cele oraz kierunki rozwoju systemu.

• Księga jakości

– dokument zawierający opis zarządzania jakością, definiujący jego strukturę. Może zawierać procedury oraz instrukcje.

• Procedury

– dokumenty opisujące procesy występujące w systemie zarządzania jakością

• Instrukcje

– szczegółowe opisy pracy, zwykle dotyczące jednego stanowiska.

• Zapisy

– dokumenty powstające w wyniku działania procesów. Dowody działania systemu zarządzania jakością.

• Plany jakości

– dokumenty opisujące planowane zmiany w systemie zarządzania jakością związane z jego doskonaleniem lub realizacją celów jakości.

Certyfikacja

• Jest procesem mającym na celu weryfikację i potwierdzenie spełnienia przez organizację wymogów określonych w normach.

• Głównym jej etapem jest audyt certyfikujący, w trakcie którego audytor zewnętrzny dokonuje sprawdzenia całego zakresu działalności przedsiębiorstwa pod kątem spełnienia wymagań.

• Efektem jest wydanie certyfikatu.

Schemat przeprowadzania audytu certyfikującego

12. Wymienić i krótko omówić normy zarządzania środowiskiem (ISO)

    1. Światowe –ISO 14000

- Wydane przez międzynarodową Organizację do spraw Standaryzacji (Internationala Organization for Standarisation)

1. Europejskie – EMAS

- określone w Rozporządzeniu Rady Wspólnot Europejskich w sprawie dopuszczenia do dobrowolnego udziału przedsiębiorstw sektora przemysłowego Wspólnoty w systemie eko-zarządzania i eko-audytu (1836/93 EEC)

12. Definicja i elementy europejskiego Systemu Zarządzania Środowiskiem wg. EMAS

Część systemu zarządzania, która obejmuję strukturę organizacyjną, planowanie, zakres odpowiedzialności, zasady postępowania, procedury, procesy i środki służące rozwijaniu, wykonywaniu, osiąganiu, przeglądaniu i utrzymaniu polityki środowiskowej.

Elementy europejskiego SZŚ wg. EMAS

1) raport ekologiczny,
2) polityka, cele, program ekologiczny i SZŚ,
3) przeprowadzanie kontroli ekologicznych SZŚ,
4) walidacja w celu sprawdzenia, czy przedsiębiorstwo spełnia wymagania EMAS,
5) rejestracja miejsca przedsiębiorstwa,
6) zaświadczenie o uczestnictwie w EMAS.

12. Wymienić i omówić kroki wdrażania EMAS dla samorządów lokalnych

KROKI

1.Polityka ekologiczna

2. Wstępny przegląd ekologiczny

3. Program środowiskowy

4. System zarządzania ekologicznego

5.Przegląd ekologiczny

6.Ocena

7. Deklaracja środowiskowa

Polityka ekologiczna

jest to pisemna deklaracja celów i zamiarów dotyczących ochrony środowiska.

Powinna:

• określać cele ochrony środowiska i zasady podejmowania działań zapobiegawczych,

• deklarować spełnienie wymogów prawnych dotyczących ochrony środowiska,

• deklarować wdrażanie ciągłych usprawnień, co przyczyni się do redukcji negatywnego wpływu na środowisko,

• stosować jak najlepsze osiągalne technologie,

• być dostępna i zrozumiana dla społeczności lokalnej,

• być zatwierdzona przez gminę.

Wstępny przegląd ekologiczny

jest elementem determinującym wdrożenie SZŚ.

Powinien zdefiniować:

• bezpośrednie efekty powodowane przez jednostki operacyjne,

• funkcje usługowe pełnione przez jednostkę operacyjną,

• obowiązujące wymogi środowiskowe.

Wstępny przegląd ekologiczny przeprowadzany jest w trzech etapach:

1) przegląd zakresu,
2) szczegółowy przegląd,
3) raport z przeglądu.

Program środowiskowy

współdziała z opracowanymi przez gminy strategiami, planami działań i programami ekorozwoju; formułuje zadania, które służą do realizacji celów oraz zakres środków za pomocą których zostaną zrealizowane zadania.

Program powinien określać:

• wskaźniki za pomocą których działania będą oceniane i mierzone,

• zadania, które będą oceniane przez dany wskaźnik,

• harmonogram realizacji zadań,

• odpowiedzialność,

• niezbędne zasoby (np. finansowe).

System zarządzania ekologicznego

określa odpowiedzialność pracowników, procedury postępowania oraz mechanizmy przechowywania i gromadzenia informacji.

Celem systemu zarządzania ekologicznego jest:

• zapewnienie, że uwzględnione są wszystkie oddziaływania na środowisko,

• wdrażanie określonej praktyki zarządzania i metod działania,

• określenie odpowiedzialności za odpowiednie działania,

• wprowadzanie mechanizmów usprawniających,

• dostarczenie informacji dla zewnętrznych weryfikatorów.

Przegląd ekologiczny

jest to systematyczna, udokumentowana, okresowa i celowa ocena osiągnięć organizacji, systemu zarządzania i procesów stworzonych w celu ochrony środowiska (definicja Międzynarodowej Izby Handlowej).

Celem przeglądu ekologicznego jest:

• kontrola realizacji celów polityki ekologicznej i zadań programu środowiskowego,

• sprawdzenie czy spełnione są prawne wymogi środowiskowe,

• ocena założeń programu środowiskowego,

• ocena efektywności realizacji polityki.

Wymogiem EMAS jest przeprowadzanie przeglądu ekologicznego przynajmniej raz na trzy lata

Oświadczenie środowiskowe

Przeprowadzane jest w celu dostarczenia do informacji publicznej wiadomości dotyczących ochrony środowiska na terenie gminy.

Powinno ono zawierać:

• Opis działalności poszczególnych jednostek

• Ocenę oddziaływań na środowisko

• Zestawienie dotyczące efektów środowiskowych

• Opis polityki ekologicznej

• Opis programu środowiskowego i systemu ekologicznego zarządzania

• Termin opublikowania następnego oświadczenia.

Ocena

Jest dokonywana przez zewnętrznego weryfikatora.

Weryfikator powinien stwierdzić:

• Niezgodności z regulacją prawną EMAS

• Braki w metodzie przeprowadzania wstępnego przeglądu i przeglądu ekologicznego

• Niezgodności z oświadczeniem środowiskowym.

Jeżeli ocena zostanie przeprowadzona, a weryfikator podpisze oświadczenie środowiskowe, to samorząd lokalny jest gotowy do zgłoszenia swojej rejestracji EMAS.

12. Wymienić i omówić kroki wdrażania EMAS dla przedsiębiorstw

1. Decyzja o wdrożeniu SZŚ

• Podjęta na najwyższym szczeblu

• Motywacja przedstawiona osobom przynajmniej bezpośrednio zaangażowanym

• świadoma decyzja kierownictwa

• zdefiniować cel, korzyści i nakłady

1. opracowanie planu działań i dobór zespołu wdrażającego

• Opracowanie harmonogramu wdrażania

• Zasady współpracy z konsultantami

• Powołanie przez kierownictwo przedstawiciela w celu nadzoru

• Powołanie szeregu zespołu zaangażowanego we wdrażanie EMANS

1. Identyfikacja aspektów środowiskowych i wymagań zewnętrznych

• Identyfikacja wszystkich aspektów środowiskowych: bezpośrednich i pośrednich

• Identyfikacja wymagań prawnych i innych obowiązujących w organizacji

• Ocena aspektów środowiskowych i wybór aspektów znaczących

1. Opracowanie polityki środowiskowej

• Dostępny dokument określający intencje organizacji

• Można rozpocząc wcześniej ale ze względu na specyfikę organizacji ostateczną wersje lepiej opublikowac po zakończeniu procesu identyfikacji znaczących aspektów środowiskowych

• Włączenie do opracowania najwyższego kierownictwa organizacji

1. Opracowanie procedur systemowych

• Procedura identyfikacji i oceny aspektów środowiskowych

• Procedura identyfikacji wymagań prawnych i innych

• Procedura identyfikacji potrzeb szkoleniowych i prowadzenia szkoleń

• Procedura komunikacji

• Procedura nadzoru nad dokumentacją

1. Planowanie- cele, zadania, program

Doskonalenie powinno prowadzic do efektów w postaci ograniczania negatywnego oddziaływania na środowisko. Ustalenie celów oraz zadań wymaga zaangażowania zespołu wdrażającego. Cele i zadania powinny być: mierzalne jeżeli jest to możliwe, spójne z polityka środowiskową. I uwzględniac zobowiązania do: zapobiegania zanieczyszczeniom, utrzymywania zgodności ze stosowanymi wymaganiami prawa i innymi wymaganiami, ciągłego doskonalenia

1. Opracowanie procedur środowiskowych

• Procedury operacyjne powinny zawierac kryteria operacyjne- dopuszczalne wartości kluczowych charakterystyk

• Procedura monitoringu i pomiarów- zapewnia nadzór nad poziomem wpływu na środowisko

• Procedury gotowości i reagowania na awarie

1. Wdrażanie procedur środowiskowych

Polega to na:

• Przeprowadzaniu identyfikacji potrzeb szkoleniowych

• Przeprowadzenie odpowiednich szkoleń

• Zobowiązaniu odpowiednich pracowników

1. Opracowanie procedur systemowych

• Procedura nadzoru nad zapisami

• Procedura audytowania

• Procedura działań korygujących, zapobiegawczych

1. Sprawdzanie i korygowanie

Ocena osiąganych wyników po około 3 miesiącach wdrożenie systemu

1. Przegląd zarządzania

Dokonanie analizy skuteczności SZŚ w osiąganiu założonych celów.

1. Opracowanie deklaracji środowiskowej

• Wymagany element komunikacji zewnętrznej

• Musi być corocznie aktualizowana

Celem deklaracji jest poinformowanie społeczności oraz innych podmiotów o efektach działalności środowiskowej osiąganą przez daną organizacje.

1. Weryfikacja systemu i rejestracja organizacji

Aby zarejestrować SZŚ w systemie EMAS należy podać swój system weryfikacji przez akredytowanego weryfikatora środowiskowego.

12. Program czysta produkcja (CP) jako instrument zarządzania jakością- definicja, uzasadnienie, cele

Definicja Czystej Produkcji

Wg UNEP ,,Czysta produkcja jest strategią ochrony środowiska polegającą na ciągłym, zintegrowanym, zapobiegawczym działaniu w odniesieniu do procesów, produktów i usług, zmierzającym do zwiększenia efektywności produkcji i usług oraz redukcji ryzyka dla ludzi i środowiska przyrodniczego”

CP – to ciągłe stosowanie prewencyjnej strategii ochrony środowisk, w celu zmniejszenia zagrożenia dla ludzi i środowiska, jakie niosą procesy produkcyjne i wyroby.

wyrobu w całym jego cyklu życia – od wydobycia surowca do ostatecznego pozbycia się wyrobu.

Czystą prod. uzyskuje się przez stosowanie know-how, doskonalenie technologii i/lub poprzez zmianę postaw

Uzasadnienie dla Czystej Produkcji

Tradycyjne podejście rządów do zagadnień ochrony środowiska polegało na ustalaniu dopuszczalnych limitów emisji zanieczyszczeń wody, powietrza i gleby.

Przemysł zgodnie z "ideologią końca rury" zobowiązany był do instalowania filtrów i innych urządzeń "kontrolujących" zanieczyszczenia.

Postępująca degradacja środowiska dowodzi, że takie podejście jest błędne.

Po pierwsze, zakłada ono, że pewien poziom skażeń jest przez środowisko tolerowany. Po drugie, ponieważ woda, powietrze i gleby podlegają różnym ośrodkom decyzyjnym nikt nie uwzględnia transferu skażeń.

Cele Czystej Produkcji

• Czysta Produkcja to zaspokojenie naszego zapotrzebowania na produkty wytwarzane w równowadze ze środowiskiem, tj. z użyciem odnawialnych, nieszkodliwych materiałów i źródeł energii, przy jednoczesnej ochronie różnorodności biologicznej.

• Systemy Czystej Produkcji nie są linearne lecz zamknięte, cykliczne, dzięki czemu zużywają mniej materiałów, wody i energii.

• Strategia Czystej Produkcji kwestionuje wręcz samą potrzebę istnienia wielu produktów i poszukuje innych metod zaspokajania bądź redukcji potrzeb.

12. Wymień i omów cztery elementy oraz kryteria czystej produkcji

Cztery elementy Czystej Produkcji

1. Zasada Ostrożności

2. Podejście Zapobiegawcze

3. Demokratyczna kontrola

4. Zintegrowane i Holistyczne Podejście

Zasada Ostrożności w CP

• Czysta Produkcja stosuje Zasadę Ostrożności - nowe, holistyczne i zintegrowane podejście do zagadnień środowiska nakierowane na produkt.

• Podejście to uznaje, że większość naszych problemów ekologicznych - np. globalne ocieplenie, skażenie toksycznymi związkami, czy spadek różnorodności biologicznej - są spowodowane przez sposób i tempo, w jakim produkujemy i konsumujemy zasoby.

• Podejście to docenia również potrzebę współudz. ogółu społecz. w podejm. polit. i ekonom. decyzji.

Kryteria Czystej Produkcji

Produkty powstałe w systemie Czystej Produkcji muszą być:

•  nietoksyczne;

• energooszczędne;

•  wyprodukowane przy użyciu odnawialnych materiałów, które są na bieżąco uzupełniane w sposób zachowujący żywotność ekosystemu i społeczności, z której pochodzą;

• wytworzone z materiałów nieodnawialnych, lecz pochodzących z odzysku i możliwych do utylizacji w sposób nietoksyczny i energooszczędny;

• trwałe i nadające się do wielokrotnego użytku;

•  łatwe w demontażu, naprawie bądź przebudowie

•  opakowane w sposób minimalny i właściwy dla danego produktu, z użyciem materiałów z odzysku lub możliwych do recyclingu lub ponownego użycia.

Produkty Czystszej Produkcji powinny także:

• Zachowywać różnorodność w naturze i bogactwo kulturowe

• Nie powodować skażeń w ciągu całego cyklu życiowego produktu

• Wspierać możliwość zaspokojenia potrzeb przyszłych pokoleń.

12. Odpowiedzialność i troska (OIT) jako program zarządzania środowiskowego

Odpowiedzialność i Troska (OiT)

Program RC zainicjowany w Kanadzie w 1984 r., ma na celu:

• globalne dobrowolne działanie światowego przemysłu chemicznego na rzecz ekologii oraz

• podporządkowanie się przepisom dotyczącym jakości wyrobów i ograniczenie emisji substancji szkodliwych.

• Program poprawy i tempo jego wdrożenia przedsiębiorstwo określa sobie samo, zależnie od swojej sytuacji i możliwości finansowych i organizacyjnych.

• Do programu może przystąpić każde przedsiębiorstwo branży chemicznej, niezależnie od wielkości i "uciążliwości" dla otoczenia. Jedynym warunkiem jest publiczna deklaracja "ciągłej poprawy" i jej demonstrowanie

Istota systemu OiT

OiT łączy zagadnienia odnoszące się do efektów środowiskowych organizacji z zagadnieniami dotyczącymi ochrony zdrowia i bezpieczeństwa procesowego.

Tak zintegrowane systemy bywają określane systemami:

EHS (lub SHE) Environment, Health and Safety Śrdowisko, Zdrowie i Bezpieczeństwo.

Odpowiedzialność i Troska (OiT).

Skuteczne narzędzie zarządzania środowiskowego w branży chemicznej

Realizacja wytycznych programu pozwala na uzyskiwanie wymiernych efektów:

• ekologicznych - w postaci redukcji emisji zanieczyszczeń do środowiska,

• ekonomicznych - poprzez zmniejszenie zużycia surowców, mediów energetycznych, wielkości opłat środowiskowych,

• etycznych - wyrażających się racjonalizacją postaw i zachowań wobec środowiska.

Sposób realizacji systemu OiT

Konserwatywne stosowanie w zarządzaniu pewnych praktyk zostało podzielone na sześć grup zwanych kodeksami:

1.Community Awereness and Emergency response, CAER – zapewnienie informacji

2.Pollution Prevention, PP – redukcja zanieczyszczeń

3.Process Safety, PSft. – bezpieczeństwo procesowe

4.Distribution, Dst. – dystrybucja

5.Employee Health and Safety, EHSft. – bezpieczeństwo i zdrowie pracownikó

6.Product Stewardship, PStwd. – zarządzanie produktem

12. Ogólny algorytm zarządzania ochroną zdrowia i bezpieczeństwem pracy oparty na ideai ciągłego usprawniania wg normy bs 8800:96

12. Planowanie , wdrożenie i funkcjonowanie ozibp wg norm bs 8800:96

Planowanie

Plan powinien zawierać:

• wyraźne zdefiniowanie wymagań OZiBP;

• określenie jasnych kryteriów funkcjonowania systemu (co ma być zrobione, kto jest odpowiedzialny, kiedy to ma być zrobione) oraz pożądany rezultat;

• ocenę ryzyka;

• wymagania prawne oraz inne, które jednostka gospodarcza uznaje za właściwe dla zarządzania OZiBP;

Do planu należy dołączyć dokumenty:

• Ogólny schemat funkcjonowania jednostki,

• Plan szkolenia,

• Plany operacyjne wdrożenia przedsięwzięcia w celu kontroli ryzyka,

• Plan działań naprawczych, przeglądów itp.

Wdrożenie i funkcjonowanie

Wdrażanie systemu zarządzania OZiBP

Jest związane w głównej mierze z:

• odpowiednim szkoleniem załogi, stosowanie do wymagań i kompetencji;

• zapewnieniem bieżącej informacji,

• dokumentowaniem,

• przygotowaniem się do działania w sytuacjach awaryjnych,

• odpowiedzialnością kadry kierowniczej za wdrożenie systemu,

• odpowiedzialnością podwładnych na poszczególnych poziomach organizacji i stanowiskach pracy.

12. Różnice pomiędzy pozwoleniem zintegrowanym a pozwoleniami sektorowymi

• Posiadanie pozwolenia zintegrowanego zwalnia prowadzącego daną instalację z obowiązku uzyskania pozwoleń sektorowych

• Analiza lokalnych uwarunkowań środowiskowych oraz położenia geograficznego

• Negocjowanie warunków określonych w pozwoleniu

• Naruszenie warunków pozwolenia przez 6 miesięcy oznacza uruchomienie procedury wstrzymania działalności instalacji

• Wydanie pozwoleń sektorowych często nie było skoordynowane, egzekwując niekiedy ochronę środowiska, która polegała na przenoszeniu zanieczyszczeń do tych elementów środowiska, w których formy ochrony były mniej restrykcyjne, było to bardziej opłacalne lub łatwiejsze formalnie

• Wielu przedsiębiorców przekraczało wielkości określone w pozwoleniach, gdyż jako element polityki produkcyjnej przyjęły system kar za naruszenie warunków pozwoleń sektorowych jako bardziej opłacalne.

12. Omówić ogólne zasady funkcjonowania pozwolenia zintegrowanego i kompetencje organów administracji.

Ogólne zasady funkcjonowania:

• Pozwolenie zintegrowane wydawane jest na czas określony (nie dłuższy niż 10 lat)

• Obowiązek zapewnienia udziału społeczeństwa w postępowaniu w sprawie wydania pozwolenia zintegrowanego (art. 31-39 ustawy POŚ)

• Kontrola organów administracji.

Kompetencje organów administracji

ORGANY WYDAJĄCE POZWOLENIE ZINTEGROWANE

• Marszałek województwa: dla instalacji mogących znacząco oddziaływać na środowisko, dla których wymagane jest sporządzenie raportu o oddziaływaniu przedsięwzięcia na środowisko

• Regionalny Dyrektor Ochrony Środowiska: na terenach zamkniętych

• Starosta: dla pozostałych instalacji.

ORGANY ODWOŁAWCZE

• Minister Środowiska : dla decyzji wydanych przez Marszałka

• Samorządowe Kolegia Odwoławcze : dla decyzji wydanych przez starostę

ORGANY KONTROLI

• Wojewódzkie Inspektoraty Ochrony Środowiska.

12. Omówić najlepszą dostępną technikę oraz dokumenty referencyjne (BAT-BREF).

Najlepsza dostępna technika BAT

To najbardziej efektywny oraz zaawansowany poziom rozwoju technologii i metod prowadzenia danej działalności, wykorzystywanej jako podstawa ustalania granicznych wielkości emisyjnych, mających na celu eliminowanie emisji lub, jeśli nie jest to praktycznie możliwe, ograniczenie emisji i wpływu na środowisko jako całość.

Identyfikowanie i wdrażanie BAT w stosunku do konkretnej instalacji ma umożliwić osiągnięcie maksymalnej ochrony środowiska jako całości, przy optymalnym zaangażowaniu środków

BAT to nie wymóg zastosowania konkretnego rozwiązania technologicznego, ale parametry ekologiczne i techniczne, które są wyznacznikiem dla osiągnięcia pożądanego celu.

Dokumenty referencyjne BAT-BREF

• Powstają w wyniku wymiany informacji zorganizowanej na mocy Dyrektywy IPPC poprzez Techniczne Grupy Robocze, działające przy Europejskim Biurze IPPC w Sewilli

• Stanowią informację o nowych technologiach i ich oddziaływaniu na środowisko

• Ułatwiają określanie parametrów charakteryzujących BAT dla danej instalacji

• Nie mają rangi aktów prawnych oraz nie są katalogiem jedynie dopuszczalnych do stosowania technologii

• Zawierają dość ogólne wskazówki czy zalecenia

• Nie określają granicznych wartości emisji

• Nie uwzględniają warunków lokalnych, warunków techniczno-ekonomicznych

• Mogą pomagać przy określaniu poziomów odniesienia dla prawidłowego definiowania wymogów BAT dla danej instalacji.

12. Omówić procedurę wdrażania pozwolenia zintegrowanego w przedsiębiorstwie.

Podstawowe etapy uzyskania pozwolenia zintegrowanego:

Przygotowanie do procedury:

• Identyfikacja aspektów środowiskowych

• Opracowanie wniosku

• Złożenie wniosku i opłaty rejestracyjnej

• Weryfikacja wniosku/ocena spełniania wymogów BAT

Procedura:

• Postępowanie z udziałem społeczeństwa

• Decyzja

• Rozpatrzenie ewentualnych odwołań

12. Omówić mechanizmy w handlu emisjami.

Realizację zobowiązań w sprawie redukcji emisji do powietrza zanieczyszczeń ma wspomagać system środków, których zadaniem jest łagodzenie ekonomicznych skutków wypełniania zobowiązań ustanowionych w Protokole z Kioto.

Protokół wskazuje trzy takie instrumenty:

• Mechanizm wspólnych działań (ang.: Joint Implementation – JI, art. 6 PzK)

• Mechanizm Czystego Rozwoju (ang.: Clean Development Mechanism – CDM, art. 12 PzK)

• Mechanizm handlu emisjami (ang.: Emissions Trading – ET, art. 17 PzK)

Handel emisjami przyjmuje kilka form:

• Mechanizm klosza (ang. Bubbles)

• Mechanizm kompensat (ang. Offsets)

• Kredyty redukcji emisji (ang. Emission Reduction Credits)

• Ograniczenie-handel (ang. Cape-and-Trade)

MECHANIZM KLOSZA

• Jest pierwotną formą handlu emisjami

• Polega ona na przydzielaniu określanego maksymalnego poziomu emisji zanieczyszczeń tzw. pułapu emisyjnego grupie zakładów. Zakłady te mogą prowadzić działalność w obrębie jednego przedsiębiorstwa

• Określone przedsiębiorstwo, które ma zbyt wysoką emisję zanieczyszczeń w jednym ze swoich zakładów, a z kolei niższą emisję niż dopuszczalna w drugim zakładzie, poprzez np. nowocześniejszą technologię tam stosowaną lub po prostu niższą produkcję, sumuję emisję obu zakładów

• Połączenie emisji obu zakładów powoduje, że przedsiębiorstwo spełnia poziom przyznanej dopuszczalnej emisji i unika płacenia kar lub inwestowania w drogie, często nie opłacalne z ekonomicznego punktu widzenia, nowoczesne technologie.

MECHANIZM KOMPENSAT

• Dotyczą zakładów, które chcą wprowadzić nowe zakłady do swojej działalności

• Dla nowych podmiotów systemu handlu emisjami wymogi są bardziej surowe

• Podmiot wprowadzający nowy zakład do HE redukuje emisję zanieczyszczeń w istniejącym już zakładzie. Spadek emisji u jednego zakładu musi być większy niż przyrost emisji u drugiego podmiotu

• Mechanizm kompensat dotyczy w szczególności nowych podmiotów powstających na terenach bardzo zanieczyszczonych.

KREDYTY REDUKCJI EMISJI

• Polegają na przyznawaniu zakładom kredytów ERC

• Zakłady o emisji poniżej określonego poziomu mogą otrzymywać te kredyty , następnie sprzedawać je zakładom, które mają emisję wyższą od dopuszczalnego poziomu lub zakładom , które chcą rozpocząć swą działalność albo zostawić do wykorzystania dla własnych potrzeb.

• Kredytowa forma handlu emisjami ma na celu zachęcenie przedsiębiorstw do dobrowolnej redukcji zanieczyszczeń, w zamian za kredyty redukcji emisji, które mogą być przynieść dodatkowe zyski.

OGRANIZCENIE-HANDEL

• Jest formą najbardziej efektywną ekonomicznie i najczęściej stosowaną

• Całkowity limit zanieczyszczeń , czyli cap tzw. czapka, jest przyznawany sektorowi lub grupie zakładów w postaci uprawnień do emisji, a te są rozdzielane pomiędzy poszczególne zakłady

• Zakłady oprócz wykorzystania uprawnień na potrzeby własne , mogą je także sprzedawać lub zostawiać na kolejne okresy rozliczeniowe.

12. Omówić metody alokacji uprawnień w handlu emisjami.

W systemie handlu emisjami wykorzystuje się w 3 metody alokacji uprawnień:

• Sprzedaż na aukcji

• Alokacja nieodpłatna

• Output-based.

SPRZEDAŻ NA AUKCJI

Jest jedną z najprostszych metod alokacji uprawnień.

Uprawnienia sprzedawane są na pewien okres, w którym będą wykorzystywane lub z kilkuletnim wyprzedzeniem w stosunku do czasu w jakim będą wykorzystywane.

Sprzedaż na aukcji charakteryzuje się zaletami, do których należą:

• Efektywność ekonomiczna, ze względu na to że nie wymaga ustalenia żadnego poziomu uprawnień jakie dane przedsiębiorstwo powinno posiadać, ponieważ przedsiębiorstwo kupuje tyle uprawnień ile potrzebuje po cenie, którą wyznacza rynek.

• Przedsiębiorstwa, które w przeszłości podjęły inwestycje zmierzające do redukcji emisji, będą musiały kupić mniej uprawnień

• Przedsiębiorstwa uczestniczące w systemie handlu mogą kupić więcej uprawnień na aukcji, co może Stanowic zabezpieczenie na wypadek wzrostu emisji przez dany zakład.

GRANFATHERING

Alokacja nieodpłatna, zwana granfathering została zastosowana praktycznie we wszystkich programach handlu emisjami, na całym świecie.

Grandfathering polega na nieodpłatnym przyznawaniu uprawnień emisji na podstawie historycznego poziomu emisji lub zużycia paliwa.

Poziom alokacji wyznacza się na podstawie:

• Funkcjonowania zakładu w przeszłości

• Danych historycznych lub

• Bieżących wskaźnikach, na które nie mają wpływu pojedynczy uczestnicy lub grupy, które tworzą zakład. Nie są brane pod uwagę prognozy.

ALOKACJA OUTPUT-BASED

Opiera się na wielkości produkcji.

Jest podobna do grandfatheringu, lecz w tym przypadku poziom przyznawanych uprawnień wyznacza się na podstawie:

• Bieżącej lub prowadzonej w poprzednim roku działalności oraz,

• Na wysokości emisji przypadającej na jednostkę produkcji.

Alokacja uprawnień zmienia się wraz ze zmianą emisji na jednostkę produkcji.

Alokacja na podstawie wielkości produkcji zachęca do wzrostu produkcji, ponieważ emitujące podmioty uzyskują więcej uprawnień za każdą dodatkową jednostkę produkcji.

WADA: Może to w efekcie doprowadzić do podniesienia poziomu emisji.