RYZYKO W ZARZĄDZANIU PRZEDSIĘBIORSTWEM

Ryzyko a niepewność

Aspekt niepewności

• Niepewność pojawia się wówczas, gdy nie daje się ustalić jakie elementy składają się na daną sytuację, jaka jest ich wartość lub jakie jest prawdopodobieństwo ich występowania.

• Niepewność można rozpatrywać w aspekcie subiektywnym (czynnym) i obiektywnym (biernym)

Czynny wymiar niepewności związany jest z działaniem decydenta, który stanowi wyraz jego subiektywnej percepcji i oceny sytuacji

A.K. Koźmiński – niepewność to brak informacji o przyszłych zdarzeniach, nieprzewidywalność utrudniająca określenie warunków, ich skutków i dokonania wyboru. Miarą niepewności jest różnica między informacjami posiadanymi a niezbędnymi do pokrycia decyzji.

Crozier i Friedberg - „W każdej organizacji można wyróżnić cztery podstawowe typy źródeł niepewności

• Wynikające z niewiedzy i braku umiejętności rozwiązywania problemów ważnych dla organizacji

• Tkwiące w relacji organizacji z otoczeniem

• Związane z brakiem zgodności między siecią zadań a informacji w organizacji

• Związane z wielozadaniowością przepisów organizacji

Ryzyko było związane z losem , nieubłaganą siłą wyznaczającą bieg zdarzeń

Ryzyko definicje i teorie

Zagadnienie związane z ryzykiem jako szczególnym rodzajem niepewności są analizowane na trzech różnych płaszczyznach

• Tradycyjna

• Rzeczowa (brane są pod uwagę konsekwencje)

• Przyczynowo-skutkowa

Początek zainteresowania ryzykiem wiąże się z Willetem, który definiuje ryzyko jako „zobiektywizowaną niepewność dotyczącą wystąpienia niepożądanego darzenia”

Knight wyróżnił pojęcie ryzyka i niepewności. Ważne jest rozróżnianie niepewności mierzalnej i niemierzalnej. Ryzyko jest tą formą niepewności, która daje się sklasyfikować.

Knight stwierdził, że w praktyce gospodarczej występują dwa rodzaje zdarzeń:

• Zdarzenia niepowtarzalne

• Zdarzenia powtarzalne

Rozróżnienie dokonane przez Knighta stało się podstawą klasycznego podejścia do zagadnienia ryzyka. Kontynuowali te podejścia m.in.: Sharkle, Gutenberg, Minc, Lange

Defensywny nurt definiowania

• Ryzyko w tym nurcie jest zjawiskiem negatywnym. Efektem występowania ryzyka w działalności gospodarczej jest ponoszenie strat.

• Przedstawiciele: Bruhwilera, Philippa, Hellwiga

• Bruhwiler -> ryzyko to „niebezpieczeństwo negatywnego odchylenia od celu”

Na tym nurcie opiera się teoria ubezpieczeń. W ubezpieczeniach termin „ryzyko” jest często utożsamiany także z niebezpieczeństwem zagrażającym danym obiektom lub osobom

W teorii ryzyka ubezpieczeniowego pojęcie ryzyka jest używane w wielu zdarzeniach.

Banasiński ryzykiem nazywa „możliwość wystąpienia określonego zdarzenia, wypadku, szkody losowej

Ryzyko jako stan rzeczywistości, w którym istnieje możliwość wystąpienia niepożądanego zdarzenia, którym jest niepomyślnie odchylenie od oczekiwanego rezultatu.

Nurt Ofensywny

Ryzyko traktuje jako immanentną cechę działalności firmy i interpretuje ją jako źródło strat, ale również potencjalne źródło zysków.

Drucker – 4 rodzaje ryzyka:

• Trzeba podjąć

• Można sobie pozwolić

• Nie można sobie pozwolić

• Na które nie można sobie nie pozwolić

Ryzyko z perspektywy teorii podejmowania decyzji

2 teorie:

• Decyzje racjonalne – wykorzystywana przez matematyków i ekonomistów

• Psychologiczna teoria – dotyczy faktycznego sposobu podejmowania decyzji przez ludzi

Wyróżniamy dwa rodzaje zadań:

• Deterministyczne – zmienna losowa ze znanym prawdopodobieństwem rozkładu. Do rozwiązania używa się programu liniowego, rachunku różniczkowego

• Probabilistyczne – oparte na ruch, prawdopodobieństwa, wynik jest niepewny przez co może być niekorzystny

Klasyfikacja ryzyka:

Kryterium ogólne:

• Ryzyko właściwe

• Ryzyko subiektywne

• Ryzyko obiektywne

Kryterium możliwości wyrażenia skutków ryzyka w pieniądzu:

• Ryzyko finansowe

• Ryzyko niefinansowe

Kryterium Stuchlera:

• Ryzyko rzeczowe

• Ryzyko wartościowe

Kryterium: metoda określenia ryzyka

• Ryzyko probabilistyczne

• Ryzyko estymatyczne

Kryterium: wpływ decydenta

• Ryzyko z wyboru

• Ryzyko z konieczności

Kryterium: czynniki kształtujące ryzyko:

• Ryzyko systematyczne

• Ryzyko specyficzne

Kryterium funkcjonalne:

• Ryzyko produkcyjne

• Ryzyko zbytu

• Ryzyko finansowe

• Ryzyko inwestycyjne

• Ryzyko postępu technologicznego

• Ryzyko kapitałowe

1. Ryzyko rynkowe:

• Kursowe

• Stóp procentowych

• Płynności instrumentów finansowych

• Cen towarów

• Wycofania kapitału

• Bankructwa

1. Ryzyko kredytowe:

• Upadłość

• Płynność firmy

• Koncentracji

• Drugiej strony transakcji

1. Ryzyko operacyjne:

• Organizacyjne

• Kontroli

• Systemowe

• Defraudacji

• Administracyjne

1. Ryzyko biznesowe:

• Produktu

• Sprzedaży

• Konkurencja

• Reputacja

• Środowiska gospodarki