WYKŁAD I

TEMAT: Co to jest prawo ?

Prawo jest to system regulujący stosunki społeczne obowiązujących norm ustanowionych przez pastwo i zabezpieczonych przymusem państwa. Prawo występuje w postaci norm prawnych, norma prawna jest regułą zachowania się (określonego postępowania).

Normy prawne:

1. Normy indywidualne (dotyczą konkretnego adresata).

2. Normy generalne (jest adresowana do ogółu, nie ma określonego, indywidualnego adresata).

Prawo składa się wyłącznie z norm generalnych. Normy prawne powstają najczęściej w procesie stanowienia prawa przez państwo. W ramach tego procesu, upoważnione do stanowienia prawa organy państwowe wydają akty norma tyczne, czyli akty zawierające normy prawne. Obok prawa stanowionego (prawo pisane) można wyróżnić również prawo uznane (prawo niepisane).

Prawo niepisane to normy prawa zwyczajowego. Do wykształcenia się normy prawa zwyczajowego, niezbędne są 2 elementy:

1. Element obiektywny , czyli pewna utrwalona praktyka.

2. Element subiektywny, czyli towarzyszące tej praktyce wśród jej podmiotów przekonanie, że postępuje w ramach prawa.

3. Element czasu, sam w sobie nie przesądza o wykształceniu się normy prawa zwyczajowego.

Normy prawa nie należy utożsamiać z przepisem prawnym , przepis prawny to zwrot językowy informujący o treści normy prawnej. Są to np. artykuły, paragrafy, punkty, litery. Przepis prawny jest częścią aktu normatywnego, przepis prawny nie pokrywa się najczęściej z normą prawną.

Rodzaje przepisów prawnych:

1. Wyróżniamy przepisy nakazujące, zakazujące i uprawniające (upoważniające):

- Cechą charakterystyczną przepisów nakazujących jest to, że spośród wielu z możliwych danej sytuacji zachowań, wskazuje ono tylko na jedno, jako na zgodne z tym przepisem.

- Przepisy zakazujące spośród wielu możliwych danych sytuacji zachowań zabraniają jednego z nich, określonego w tym przepisie.

- przepisy uprawniające przewidują możliwość wyboru przez adresata przepisu sposobu zachowania się w danej sytuacji.

1. Przepisy konkretne i blankietowe:

- Przepis konkretny wskazuje bezpośrednio na określone zachowanie się.

- Przepisy blankietowe nie zawierają wskazania jak się zachować, lecz jedynie upoważniają inny organ państwowy do sprecyzowania tego zachowania.

1. Przepisy odsyłające:

- Są to przepisy sformułowane w ten sposób, że określają one wymagane zachowanie się niebezpośrednio, lecz przez odesłanie do innych przepisów prawa.

Różnica między przepisami blankietowymi a odsyłającymi polega na tym, że przepis blankietowy zawiera upoważnienie do ustanowienia nowych norm prawnych, natomiast przepis odsyłający odsyła do przepisów już ustanowionych.

1. Przepisy ogólne i szczególne (szczegółowe):

- Przepis ogólny rozumiany jest jako reguła powszechna.

- Przepis szczegółowy natomiast, ustanawia wyjątki od reguły powszechnej.

1. Na szczególne wyróżnienie zasługują 2 rodzaje przepisów:

-Przepisy bezwzględnie obowiązujące, zwane też imperatywnymi „LUS COGENS”

-Przepisy względnie obowiązujące, zwane dyspozytywnymi ‘LUS DYSPOZYTIVUM”

Bezwzględnie obowiązujący (imperatywny) charakter przepisu polega na ty, że w każdym przypadku przewidzianym przez dany przepis, jego postanowienia mają znaleźć zastosowanie, nie dopuszcza on bowiem żadnych możliwości odmiennego zachowania się podmiotu, od tego jakie sam wskazuje (narzuca).

Przepisy względnie obowiązujące pozostawiają podmiotom stosunku prawnego, z powodem kształtowania własnego zachowania ich wzajemnych relacji. Przepisy te znajdują zastosowanie dopiero, gdy podmioty te pewnych elementów łączącego je stosunku nie ustaliły. Pierwszeństwo więc tu ma wola stron, a przepisy dyspozytywne stosuje się jedynie posiłkowo.

WYKŁAD II

TEMAT: Struktura normy prawnej.

Norma prawna składa się z trzech części , czyli z hipotezy ,dyspozycji i sankcji.

Hipoteza określa sytuację w jakiej adresat normy prawnej powinien się zachować w sposób wymagany przez dyspozycję. Np. art. 415 kodeksu cywilnego (kc) formułuję hipotezę w następujący sposób: „kto z winy swej wyrządził drugiemu szkodę / . . . / obowiązany jest do jej naprawienia.”

Dyspozycja jest częścią normy prawnej , która wskazuje postępowanie adresata w przypadku gdy zachodzą okoliczności określone w hipotezie.

Sankcja jest to człon normy prawnej , określający konsekwencje prawne zachowania niezgodnego z obowiązkiem określonym w dyspozycji.

Możemy wyróżnić następujące rodzaje sankcji prawnych:

1. Sankcja karna (represyjna) – jest sankcją grożącą za dokonanie czynów zabronionych przede wszystkim przez normy prawa karnego , materialnego. Polega ona na pozbawieniu naruszyciela cennych dla niego dóbr , np. wolności ,wartości majątkowych, praw obywatelskich, prawa wykonywania zawodu, prawa prowadzenia pojazdów itd.

2. Sankcja egzekucyjna – występująca najczęściej w normach prawa administracyjnego i cywilnego. Polega na przymuszeniu adresata do wykonania ciążącego na nim obowiązku, bądź na przymusowym unicestwieniu tego co zostało przez adresata zyskane wbrew zakazowi.

3. Sankcja nieważności (bezskuteczności) czynności prawnej sankcja ta ma zastosowanie przede wszystkim do czynności prawnych znanych prawu cywilnemu, chociaż może ona także zaistnieć wobec czynności władczych organów władzy publicznej związany ze stosowaniem prawa.

Norma prawna to stworzona na podstawie przepisów prawnych generalna i abstrakcyjna reguła postępowania składająca się z hipotezy dyspozycji i sankcji.

Temat: System źródeł prawa w Rzeczypospolitej Polskiej.

Zgodnie z postanowieniami konstytucji RP z nie 02.04.1997r. źródła prawa w Polsce zostały podzielone na dwie grupy:

--źródła powszechnie obowiązującego prawa. Są to takie których adresatem mogą być wszelkie podmioty na terytorium Polski (organy państwowe , osoby fizyczne i osoby prawne i inne jednostki organizacyjne) i które na te podmioty prawa mogą nakładać ciężary i obowiązki. Konstytucja RP do źródeł powszechnie obowiązującego prawa zalicza konstytucję, ustawy , ratyfikowane umowy międzynarodowe, rozporządzenia, oraz na obszarze działania organów , które je ustanowiły akty prawa miejscowego. Warunkiem wejścia w życie tych aktów normatywnych jest ich ogłoszenie. Konstytucja RP przyjęła koncepcję tzw. Zamkniętego katalogu i źródeł powszechnie obowiązującego prawa.

Konstytucja – jest to tylko jeden akt o tej randze i nazwie.

a)konstytucja jest aktem o najwyższej mocy prawnej , zajmuje najwyższą pozycję w systemie źródeł prawa, zgodne z nią muszą być wszystkie inne akty normatywne.

b)konstytucja zawiera postanowienia odnoszące się do podstawowych zasad ustroju politycznego , gospodarczego i społecznego państwa, określa podstawowe wolności i prawa jednostki , reguluję organizację , kompetencję i tryb działania organów władzy publicznej. Żaden inny akt normatywny w państwie nie zawiera norm o takim zakresie przedmiotowym ( materia konstytucyjna ) i w taki sposób ujęty.

c)uchwalenie nowej konstytucji , zmiana bądź uchylenie dotychczasowej konstytucji odbywa się w szczególnym trybie , innym niż pozostałych ustaw.

Ustawa – jest to akt normatywny pochodzącym od parlamentu charakteryzujący się następującymi cechami .

a)w formie ustawy może być regulowana każda sprawa niebędąca przedmiotem regulacji konstytucyjnej. Niektóre kwestie wskazane w konstytucji muszą być uregulowane ustawą. Np. budżet państwa, wolności, prawa i obowiązki jednostki.

b)uchwalanie, zmiana, bądź uchylenie ustawy odbywa się w specjalnym trybie zwanym trybem ustawodawczym. Ten tryb określony jest w konstytucji , oraz w regulaminie sejmu i regulaminie senatu.

c) ustawa musi być zgodna z konstytucją, oraz umowami międzynarodowymi ratyfikowanymi za zgodą parlamentu wyrażoną w ustawie.

d)ustawa zajmuje wysoką pozycję w systemie źródeł prawa w Polsce, muszą być zatem z nią zgodne wszystkie niższe niż ustawa akt normatywne.

Umowy międzynarodowe - stanowią one źródło prawa nie tylko w stosunkach międzynarodowych (w stosunkach między państwami) ale również w stosunkach wewnętrznych poszczególnych państw.

a)dotyczy to tych umów , które ustanawiają prawa i obowiązki podmiotów np. osób fizycznych , bądź prawnych działających na terenie państwa zawierającego umowę międzynarodową.

b) zawierane przez Polskę umowy międzynarodowe muszą być zgodne z konstytucją.

c)konstytucja RP jako źródła powszechnie obowiązującego prawa traktuje jedynie ratyfikowane umowy międzynarodowe.

d)konstytucja wyróżnia wśród ratyfikowanych umów dwie grupy: ratyfikowane za uprzednią zgodą wyrażoną w ustawie. Takie , których ratyfikacja nie wymaga zgody w ustawie.
Umowa międzynarodowa ratyfikowana za uprzednią zgodą wyrażoną w ustawie ma moc prawną niższą od konstytucji.

Umowy międzynarodowe, których ratyfikacja nie wymaga zgody wyrażonej w ustawie umiejscowione są poniżej ustawy.

Rozporządzenie – jest to akt normatywny stanowiony przez organy władzy wykonawczej , które określone są wyczerpująco w konstytucji RP.

a)rozporządzenie wydawane jest przez konstytucyjnie uprawniony organ państwowy.

b)wydawany jest na podstawie szczegółowego upoważnienia zawartego w ustawie .

c) wydawane jest w celu wykonania ustawy, jest to zatem akt niższego rzędu niż ustawa.

--źródła prawa o charakterze wewnętrznym. Mogą one obowiązywać tylko jednostki organizacyjne podległe organowi władzy publicznej , który wydał dany akt. Np.. uchwały rady ministrów.

WYKŁAD III

TEMAT: Ogłaszanie aktów normatywnych.

Ogłaszanie aktów normatywnych, nazywamy taką publikację ,przez którą akt ten nabiera mocy obowiązującej. W Polsce występują 2 sposoby ogłaszania aktów normatywnych, najczęściej mamy do czynienia z publikacją tych aktów specjalnych organach publikacyjnych , zwanych też organami prowugalnycyjnymi.

Istnieje też publikacja tych aktów w sposób zwyczajowo przyjęty na danym obszarze , co może dotyczyć jedynie aktów normatywnych prawa miejscowego.

Ustawa z 20 lipca 2000r. o ogłaszaniu aktów normatywnych i niektórych innych aktów prawnych określa wszystkie występujące w Polsce organy promulgacyjne określone zbiorczą nazwą „dzienniki urzędowe”.

Do dzienników tych ustawa zalicza:

1.Dziennik ustaw RP.

2.Monitor Polski

3.Monitor Polski B

4.Dzienniki urzędowe ministrów kierujących działami administracji rządowej. (organ publikacyjny o zasięgu ogólnopolskim)

5.Dzienniki urzędowe urzędów centralnych. (organ publikacyjny o zasięgu ogólnopolskim)

6.Wojewódzkie dzienniki urzędowe. (organ publikacyjny o zasięgu lokalnym)

Ustawa (lipiec 2000) przyjmuje jako zasadę , że ogłoszenie aktu normatywnego w dzienniku urzędowym jest obowiązkowe. Nakazuje ona publikować w poszczególnych dziennikach urzędowych zwłaszcza następujące rodzaje aktów normatywnych:

1.W dzienniku ustaw – konstytucja , ustawy , rozporządzenia, oraz ratyfikowane umowy międzynarodowe na podstawie odrębnych przepisów.

2.W monitorze Polski – uchwały rady ministrów , zarządzenia prezydenta RP, zarządzenia prezesa rady ministrów (premiera) i regulaminy izb parlamentu.

3.W monitorze Polski B – akty prawne nie mające charakteru aktów normatywnych.

4.W dziennikach urzędowych ministrów i urzędów centralnych – akty normatywne organu wydającego dziennik.

5.W wojewódzkich dziennikach urzędowych – akty prawa miejscowego stanowione przez terenowe organy administracji rządowej i organy samorządu terytorialnego.

TEMAT: Zakres obowiązywania prawa.

Mamy do czynienia z trzema zakresami obowiązywania prawa:

1. Zakres przestrzenny ( terytorialny)

2. Zakres osobowy (personalny)

3. Czasowy (temporalny)

Ad1.

Obowiązywanie prawa w przestrzeni. Stosowana jest generalna zasada , że normy prawne (akty normatywne, przepisy prawne) należące do prawa wewnątrz krajowego ustanowione , lub usankcjonowane przez właściwe organy państwa obowiązują na cały , lub na części ( np. prawo miejscowe ) terytorium tego państwa. Terytorium państwa jest przestrzenią geograficzną , która stanowi zarówno przedmiot władzy państwowej jak i granice sprawowania tej władzy w sposób wyłączny w stosunku do osób , rzeczy i zdarzeń.

Granice terytorialne państwa określają normy prawa wewnętrznego i umów międzynarodowych (np. prawa morza , prawa lotniczego, czy kosmicznego). W skład terytorium państwa wchodzi: terytorium lądowe , morskie wody przybrzeżne ( morze terytorialne i morskie wody wewnętrzne ),wnętrze ziemi, oraz przestrzeń powietrzna nad obszarem lądowymi morskimi wodami przybrzeżnymi.

Zakres obowiązywania prawa we wnętrzu ziemi , czyli pod terytorium lądowym i morskimi wodami przybrzeżnymi jest w zasadzie ograniczony możliwościami technicznymi.

Natomiast przestrzeń powietrzna dzieli się na atmosferyczną , należącą do terytorium państwa i kosmiczną , która jest przestrzenią wolną (wspólną).

Przyjmuje się zasadę , że normy prawne ustanowione, lub usankcjonowane przez centralne organy państwa (np. ustawa) obowiązują na całym jego terytorium, chyba że zawarte w nich postanowienia stanowią inaczej. Te nieliczne wyjątki mogą rozszerzać , lub zawężać terytorialny zakres obowiązywania prawa. Wyjątek rozszerzający dotyczy uznania za terytorium państwa statków morskich , statków powietrznych i kosmicznych , które podnoszą banderę , lub są oznaczone znakami tego państwa. Stanowią one wówczas terytorium tego państwa. Organicznie terytorialne z zakresu obowiązywania prawa odnosi się do tej części terytorium państwa , która zajmowana jest przez siedziby placówek dyplomatycznych państw obcych (zasada ex terytorialności).

Ad2.

Podstawową zasadą osobowego obowiązywania prawa jest to , że zgodnie z zasadą terytorialności , każdy kto znajdzie się na obszarze danego państwa , niezależny od jego przynależności państwowej podlega normom prawnym tego państwa. Od tej zasady są także wyjątki , które ją zawężają , lub rozszerzają. Umowy międzynarodowe , lub międzynarodowe prawo zwyczajowe wyłączają spod jurysdykcji państwa , a więc wyłączają możliwość stosowania sankcji norm prawa wewnątrzkrajowego przedstawicieli państw obcych , akredytowanych w danym państwie , którzy korzystają z immunitetów dyplomatycznych.

Rozszerzenie zasady osobowego obowiązywania prawa polega na tym , że normy prawa polskiego obowiązują obywateli polskich zawsze niezależnie od miejsca ich pobytu. Niektóre normy prawne w szczególności prawa karnego obowiązują także obywateli państw obcych , którzy nie znajdują się na terytorium danego państwa o ile ich zachowanie godzi podstawowe interesy tego państwa.

Ad3.

Obowiązywanie prawa w czasie.

Momentem początkowym obowiązywania prawa, jest moment wyznaczony przez prawodawcę , ale nie wcześniej niż od dnia opublikowania. Oznacza to, że norma prawna najwcześniej może zacząć obowiązywać od dnia opublikowania w oficjalnym organie publikacyjnym , np. w dzienniku ustaw i tylko takie opublikowanie jest wiążące. W Polsce obowiązuje obecnie zasada , że akty normatywne , powszechnie obowiązujące wchodzą w życie (tj. stają się obowiązujące) po upływie 14 dni od daty ich opublikowania organie publikacyjnym = (promulgacyjnym) np. w dzienniku ustaw , chyba że przepisy wprowadzające ten akt normatywny określają inny termin wejścia w życie.

Powszechnie stosowana jest generalna zasada, że prawo nie działa wstecz.

Jeżeli chodzi o moment końcowy obowiązywania prawa , to jego określenie wiąże się z zasadą bezterminowego obowiązywania prawa.

Przyjmowana jest zasada , że akt normatywny i zawarte w nim normy prawne obowiązują do tego momentu , do póki nie zostaną uchylone mocą później wydanych aktów normatywnych, te akty zawierają tzw. Klauzule derogacyjne , które uchylają przepisy dotychczasowe.

WYKŁAD IV

TEMAT: Kolizje obowiązywania norm prawnych

W procesie stosowania prawa zdarzają się przypadki, że pewna sytuacja jest unormowana przez więcej niż jeden przepis prawny, które w dodatku wyznaczają odmienne sposoby zachowania. Występuje wówczas zjawisko kolizji norm prawnych. Dla rozwiązania takich problemów judykatura (rzecznictwo sądowe) i doktryna prawa (nauka) wypracowały pewne reguły postępowania zwane regułami kolizyjnymi. Oparte są one na kryteriach, po pierwsze chronologiczności, hierarchiczności i szczególności.

1. Chronologiczności – oznacza , że późniejszy akt prawny uchyla moc obowiązującą aktu prawnego wcześniejszego tej samej rangi (np. ustawa późniejsza uchyla ustawę wcześniejszą). O tym który akt normatywny jest wcześniejszy , a który późniejszy decyduje nie data wydania , a data ogłoszenia tego akt.

2. Hierarchiczności - akt normatywny wyższy rangą uchyla moc obowiązującą aktu wyższego rzędu.

3. Szczególności – przepisy szczególne mają pierwszeństwo przed przepisami ogólnymi.

TEMAT: stosunki prawne.

Stosunek prawny jest to stosunek społeczny regulowany normami prawnymi. Może nim być zarówno istniejący uprzednio stosunek społeczny, a następnie uregulowany normą prawną , jak i ten który dopiero normą prawną został ustanowiony. Można wyróżnić stosunki:

1. Cywilno-prawne

2. Administracyjno-prawne

3. Prawno-karne

4. Finansowo-prawne

5. Stosunki z zakresu z prawa pracy

6. Rodzinne i opiekuńcze

Itd.

TRZY NAJWAŻNIEJSZE

Ad1.

Stosunki cywilno – prawne charakteryzuje równoprawność (równorzędność) stron. W zasadzie pełna dobrowolność nawiązania, poza nielicznymi wyjątkami swoboda kształtowania przedmiotu stosunku prawnego uprawnień i obowiązków, oraz rodzaju sankcji. Sankcja nieważności czynności prawnej, lub sankcja egzekucyjna.

Ad2.

Stosunki oparte na metodzie administracyjno – prawnej odznaczają się nierówno prawnością (nierówno rzędnością stron), z których jedna jest organem władzy publicznej zajmującym pozycje władczą. Dobrowolność nawiązywania jest najczęściej wyłączona z mocy prawa, lub jednostronnej decyzji organu władzy publicznej. Uprawnienia i obowiązki określane są przepisami bezwzględnie obowiązującymi. Obowiązki egzekwowane są sankcjami egzekucyjnymi i posiłkowo sankcjami karnymi.

Ad3.

Cechą charakterystyczną dla stosunków prawno karnych jest to , że podstawą ich nawiązania stanowi popełnienie czynu zabronionego przez ustawę karną. Strony są nierówno prawne. Ich pozycję prawną wyznaczają przepisy bezwzględnie obowiązujące, podstawową sankcją jest sankcja karna, a posiłkowo także sankcja egzekucyjna.

1. Stosunki prawa materialnego - podstawę nawiązania tego rodzaju stosunku stanowią normy prawa materialnego (np. kodeks cywilny). Jest to podstawowy rodzaj stosunków prawnych

2. Stosunki prawa procesowe – powstają na tle stosunku materialnego, gdy toczy się postępowanie przed uprawnionym organem w ramach którego stroną przysługują określone uprawnienia i obowiązki, np. wynikające z kodeksu postępowania cywilnego (KPC).

System prawa.

Na system prawa danego państwa, składają się obowiązujące w nim normy prawne postrzegane w ich wzajemnym powiązaniu z punktu widzenia cech wspólnych i cech je różnicujących.

Struktura systemu prawa podporządkowana jest zwłaszcza według dwóch czynników. Po pierwsze hierarchicznego układu norm prawnych tworzących pionową strukturę systemu prawa , a po drugie , rozkładu podziału prawa na gałęzie (pod pojęciem gałęzi prawa rozumie się najczęściej ukształtowany historycznie kompleks norm prawnych regulujących określoną dziedzinę życia społecznego wyodrębniony według jednolitej metody regulacji prawnej) , tworzące poziomą strukturę systemu prawa.

Gałęzie prawa w Polsce , w systemie prawa polskiego wyróżnia się zazwyczaj następujące gałęzie prawa:

1. Prawo konstytucyjne

2. Prawo administracyjne

3. Prawo finansowe

4. Prawo cywilne (prawo materialne i procesowe)

5. Prawo rodzinne i opiekuńcze

6. Prawo pracy

7. Prawo karne (materialne i procesowe)

Wymienione gałęzie prawa należą do tzw. Gałęzi kompleksowych , oprócz nich wyróżnia się czasami w systemie prawa tzw. Gałęzie kompleksowe wyszczególniając je na podstawie jednego kryterium, mianowicie przedmiotu regulacji prawnej.

Prawo rodzinne i opiekuńcze wyodrębniło się z praw cywilnego, głównie z uwagi na odmienną treść stosunków prawnych, kształtowanych na gruncie obu gałęzi prawnych. Prawo rodzinne i opiekuńcze obejmuje normy regulujące między innymi stan cywilny, zawarcie i unieważnienie małżeństwa , wzajemne prawa i obowiązki małżonków, małżeński ustrój majątkowy, rozwód , władzę rodzicielską, przysposobienie, opiekę i kuratelę.

Prawo karne materialne obejmuje normy zakazujące pod groźbą kary czynów społecznie niebezpiecznych. Czynami takimi są przestępstwa, lub wykroczenia. Cechą wyróżniającą prawo karne od innych gałęzi prawa jest to że jest ono zespołem norm powinnościowych , czyli zakazów i nakazów , których przekroczenia zagrożone jest sankcją karną. Z uwagi na stosowane środni represyjne wkraczające głęboko w interesy jednostki , źródłami prawa karnego materialnego mogą być wyłącznie ustawy. Podstawowym źródłem prawa karnego materialnego , jest ustawa z dnia 6 czerwca 1997r. - „kodeks karny”.

Prawo karne procesowe obejmuje zespół norm regulujących postępowanie przed organami orzekającymi (obecnie wyłącznie przed sądami) w sprawach o przestępstwa i wykroczenia zmierzając do realizacji prawa karnego materialnego.

Podstawowym źródłem prawa karnego procesowego jest ustawa z 6 czerwca 1997r – „kodeks postępowania karnego”.

WYKŁAD V

Temat: Prawo wewnętrzne (krajowe) państwa a prawo międzynarodowe publiczne.

Prawo międzynarodowe prywatne- wbrew swej nazwie nie jest właściwie prawem międzynarodowym. Jest to prawo wewnętrzne państwa, zawiera tzw. normy kidzyjne, które pozwalają rozwiązać problem kolizji norm przestrzeni, a mianowicie rozstrzygają kwestię jakie normy należy zastosować, gdy stronami stosunków prawnych są podmioty podlegające systemom prawnym różnych państw. Przepisy prawa międzynarodowego prywatnego mają charakter odsyłający. W Polsce podstawowym źródłem prawa międzynarodowego prywatnego jest ustawa z 12,11,1965 roku – Prawo Prywatne Międzynarodowe.

Prawo międzynarodowe publiczne- zwane jest tradycyjnie Prawem Narodów i można je zdefiniować jako zespół norm prawnych obowiązujących przede wszystkim w stosunkach państwami a regulujących te stosunki. Normy te są przez państwa ustanawiane (w umowach międzynarodowych) lub uznane (normy prawa zwyczajowego). Prawo to nie stanowi części prawa wewnętrznego państw.

Od prawa wewnętrznego różni się m.in.:

-w zakresie przedmiotu regulacji prawnej, prawo wewnętrzne państwa reguluje stosunki społeczne wewnątrz tego państwa natomiast prawo międzynarodowe publiczne reguluje głównie stosunki między suwerennymi państwami, ale także organizacjami międzynarodowymi, a nawet innymi podmiotami np. strona wojując

-w zakresie adresata regulacji prawnej, podmiotami prawa wewnętrznego są osoby fizyczne, osoby prawne, jednostki organizacyjne nie mające osobowości prawnej, którym ustawa przyznaje zdolność prawną, organy państwowe i inne podmioty prawa wewnętrznego.

Podmiotami prawa międzynarodowego są przede wszystkim suwerenne państwa

-w zakresie charakteru źródeł prawa- normy prawa wewnętrznego są wytworem jednego państwa, natomiast normy prawa międzynarodowego publicznego wymagają dla ustanowienia współdziałań przynajmniej 2 państw.

PRAWO PUBLICZNE A PRAWO PRYWATNE

Stosunki prawa regulowane przez prawo publiczne są stosunkami nierównorzędności (podporządkowania) przedmiotów uczestniczących w tych stosunkach, natomiast prawo prywatne reguluje stosunki prawne w których występują podmioty równorzędne (formalnie sobie równe). Jeżeli normy prawne upoważniają do dochodzenia uprawnień z urzędu to jest przez organ publiczny to normy mamy do czynienia z normami prawa publicznego, a jeżeli z inicjatywy zainteresowanych obywateli to mamy do czynienia z normami prawa prywatnego.

Systemy Prawa

Prawo publiczne Prawo prywatne

-prawo administracyjne - prawo cywilne

-prawo karne - prawo pracy

-prawo finansowe

Podstawowym źródłem prawa cywilnego jest ustawa z 23.04.1964roku- KODEKS CYWILNY

Podstawowymi działami prawa cywilnego jest:

1. Część ogólna- zawierająca m.in. przepisy dotyczące statusu przedmiotów prawa cywilnego oświadczeń woli, formy czynności prawnych, przedawnień, roszczeń, sposoby obliczenia terminów itd.

2. Prawo rzeczowe- prawa bezwzględne, czyli skuteczne dla wszystkich

3. Prawo zobowiązań- (wierzyciel/dłużnik) prawa wynikające ze zobowiązań mają charakter względny, dotyczą stosunków między wierzycielem a dłużnikiem.

4. Prawo własności

5. Użytkowanie wieczyste

6. Prawo spadkowe

7. Prawo rodzinne i opiekuńcze

Podmioty prawa cywilnego (osoby fizyczne, osoby prawne, niepełne osoby prawne)

Zgodnie z Art. 1 KC reguluje stosunki cywilno-prawne między osobami fizycznymi i osobami prawnymi.

Art. 3 KC jednostki organizacyjne nie będą osobami prawnymi, którym ustawa przyznaje zdolność prawną (tzw. niepełne osoby prawne)

ad 1. Osoby Fizyczne

Każdy człowiek od chwili urodzenia ma zdolność prawną.

Zdolność prawna jest to zdolność do bycia podmiotem praw i obowiązków w sferze prawa cywilnego. Zdolność do czynności prawnych jest to zdolność do nabywania przez właśnie działania praw i obowiązków w sferze prawa cywilnego.

Pełną zdolność do czynności prawnych nabywa się z chwilą uzyskania pełnoletności. Pełnoletnim jest kto ukończył lat 18, przez zawarcie małżeństwa małoletni zyskuje pełnoletność i nie traci jej w razie unieważnienia małżeństwa.

Nie mają zdolności do czynności prawnej osoby które nie ukończyły 13lat oraz osoby ubezwłasnowolnione całkowicie.

Ograniczoną zdolność do czynności prawnych mają nastoletni, którzy ukończyli lat 13 oraz osoby ubezwłasnowolnione częściowo.

Ubezwłasnowolnienie całkowite- osoba która ukończyła lat 13 może być ubezwłasnowolniona całkowicie jeżeli wskutek choroby psychicznej, niedorozwoju umysłowego albo innego rodzaju zaburzeń psychicznych w szczególności pijaństwo lub narkomania nie jest w stanie kierować swym postępowaniem. Dla takiej osoby ustanawia się opiekę chyba że pozostaje ona jeszcze pod władzą rodzicielską.

Ubezwłasnowolnienie częściowe- osoba pełnoletnia może być ubezwłasnowolniona częściowo z przyczyn jak wyżej. Jeżeli stan tej osoby nie uzasadnia ubezwłasnowolnienia całkowitego, lecz potrzebna jest pomoc do prowadzenia jej sprawy. Dla tej osoby ustanawia się kuratelę.

Czynność prawa dokonana przez osobę która nie ma zdolności do czynności prawnych jest nieważna. Jednakże gdy osoba niezdolna do czynności prawnych zawarła umowę należącą do umów powszechnie zawieranych, drobny bieżących sprawach życia codziennego umowa taka staje się ważna z chwilą jej wykonania chyba, że pociąga za sobą rażące pokrzywdzenie osoby niezdolnej do czynności prawnej.

Do wykładu V

Osoby fizyczne

Z zastrzeżeniem wyjątków przewidzianych w ustawie do ważności czynności prawnej , przez którą osoba ograniczona zdolności do czynności prawnych , zaciąga zobowiązanie, lub rozporządza swoim prawem. Potrzebna jest zgoda jej przedstawiciela ustawowego. Wyjątkiem jest np. to , że osoba ograniczona zdolności do czynności prawnych może bez zgody przedstawiciela ustawowego (np. rodziców) rozporządzać swoim zarobkiem , chyba że sąd opiekuńczy z ważnych powodów postanowi inaczej.

Osoby prawne

Są to sztucznie wyodrębnione twory , których ustawodawca przyznaje podmiotowość w stosunkach prawa cywilnego. Osoba prawna , tak jak osoba fizyczna ma zdolność prawną w prawie cywilnym, ma też pełną zdolność do czynności prawnych. Osoba prawna włada własnym wyodrębnionym majątkiem i tym majątkiem odpowiada za zobowiązania wobec jej wierzycieli. O tym czy dana jednostka , lub grupa jednostek posiada osobowość prawną decyduje w polskim systemie prawa cywilnego kryterium formalne (wola ustawodawcy), a nie kryterium funkcjonalne (cel działalności). Zgodnie bowiem z artykułem 33 kc. (kodeksu cywilnego) osobami prawnymi są Skarb Państwa i jednostki organizacyjne, którym przepisy szczególne przyznają osobowość prawną.

Osoba prawna działa przez swoje organy w sposób przewidziany w ustawie i opartym na niej statucie. Zgodnie z tzw. teorią organów osoby prawnej , jeżeli działa organ tej osoby , to działa sama osoba prawna.

Jednostka organizacyjna uzyskuje osobowość prawną z chwilą jej wpisu do właściwego rejestru, chyba , że przepisy szczególne stanowią inaczej, np. konkretna spółka z.o.o nabędzie osobowość prawną z chwilą wpisu do rejestru przedsiębiorców KRSu (krajowy rejestr sądowy), wpis ma zatem charakter konstytutywny (prawo twórcze).

Rodzaje osób prawnych:

Ustawodawca może wskazywać indywidualnie na podmiot , który jest osoba prawną, np. Skarb Państwa, bądź NBP (Narodowy Bank Polski) bądź też wskazywać grupowo podmioty, które mają osobowość prawną (np. spółka z.o.o , spółka akcyjna)

Osoby prawne prawa publicznego np. gmina, województwo itd.

Osoby prawa prywatnego , np. spółki z.o.o. , czy spółki akcyjne.

Wyróżniamy osoby prawne typu korporacyjnego i fundacyjnego. Osoby prawne typu korporacyjnego znamionuje ta cecha , że w ich strukturze organizacyjnej funkcjonują członkowie , którzy poprzez niesione udziały , lub płacone składki tworzą majątek osoby prawnej , a poprzez swoje uprawnienia organizacyjne , decydują o jej działalności. Może tu chodzić o realizację zarówno celów gospodarczych jak i niegospodarczych, do tego typu osób prawnych należą z jednej strony stowarzyszenia, czy izby gospodarcze, z drugiej kapitałowe spółki handlowe, czyli spółka z.o.o , czy spółka akcyjna.

Natomiast w strukturach organizacyjnych , typu fundacyjnego (zakładowego) nie ma instytucji członków. Pojawia się tutaj instytucja założyciela (fundatora), który wyposaża osobę prawną w jej pierwotny majątek, określa jej strukture organizacyjną i cele działania.

Trzeci podmiot to tzw. niepełne osoby prawne, zgodnie z artykułem 33 z indeksem 1 k.c. do jednostek organizacyjnych , niebędących osobami prawnymi którym ustawa przyznaje zdolność prawną stosuje się odpowiednio przepisy o osobach prawnych. Te jednostki mają zdolność prawną , czyli władają własnym wyodrębnionym majątkiem i mają zdolność sądową , czyli mogą pozywać i być pozywanym. W przypadku tzw. niepełnych osób prawnych w przeciwieństwie do osób prawnych ich członkowie ponoszą osobistą odpowiedzialność za zobowiązania wobec wierzycieli. Przykładami tzw. niepełnych osób prawnych są np. osobowe spółki handlowe.

WYKŁAD VI

Temat: Przedmioty stosunków cywilno – prawnych.

Przedmiotem stosunków cywilno prawnych jest dozwolone, nakazane , lub zakazane zachowanie podmiotów stosunków cywilno prawnych, oraz rzeczy i przedmioty niematerialne.

Przedmiotem stosunków cywilno prawnych są następujące dobra:

1. Rzeczy

2. Różne postacie energii

3. Dobra niematerialne

4. Zorganizowane kompleksy majątkowe

5. Pieniądze

6. Papiery wartościowe

7. Obra osobiste

Rzeczami kodeksu cywilnego są tylko przedmioty materialne, nie są rzeczami np. złoża minerałów , utwory literackie, wynalazki, części składowe rzeczy, czy człowiek.

Odział rzeczy:

1. Rzeczy oznaczone co do gatunku – określone są według cech rodzajowych, np. samochód osobowy.

2. Rzeczy oznaczone co do tożsamości – odnosi się do indywidualnie wskazanego przedmiotu.

Oba rodzaje określeń rzeczy funkcjonują w stosunkach cywilno prawnych, szczególne znaczenie ma ten podział w stosunkach zobowiązaniowych.

WYKŁAD VII

Prawo wewnętrzne (krajowe) państwa a prawo międzynarodowe publiczne.

Prawo międzynarodowe prywatne- wbrew swej nazwie nie jest właściwie prawem międzynarodowym. Jest to prawo wewnętrzne państwa, zawiera tzw. normy kidzyjne, które pozwalają rozwiązać problem kolizji norm przestrzeni, a mianowicie rozstrzygają kwestię jakie normy należy zastosować, gdy stronami stosunków prawnych są podmioty podlegające systemom prawnym różnych państw. Przepisy prawa międzynarodowego prywatnego mają charakter odsyłający. W Polsce podstawowym źródłem prawa międzynarodowego prywatnego jest ustawa z 12,11,1965 roku – Prawo Prywatne Międzynarodowe.

Prawo międzynarodowe publiczne- zwane jest tradycyjnie Prawem Narodów i można je zdefiniować jako zespół norm prawnych obowiązujących przede wszystkim w stosunkach państwami a regulujących te stosunki. Normy te są przez państwa ustanawiane (w umowach międzynarodowych) lub uznane (normy prawa zwyczajowego). Prawo to nie stanowi części prawa wewnętrznego państw.

Od prawa wewnętrznego różni się m.in.:

-w zakresie przedmiotu regulacji prawnej, prawo wewnętrzne państwa reguluje stosunki społeczne wewnątrz tego państwa natomiast prawo międzynarodowe publiczne reguluje głównie stosunki między suwerennymi państwami, ale także organizacjami międzynarodowymi, a nawet innymi podmiotami np. strona wojując

-w zakresie adresata regulacji prawnej, podmiotami prawa wewnętrznego są osoby fizyczne, osoby prawne, jednostki organizacyjne nie mające osobowości prawnej, którym ustawa przyznaje zdolność prawną, organy państwowe i inne podmioty prawa wewnętrznego.

Podmiotami prawa międzynarodowego są przede wszystkim suwerenne państwa

-w zakresie charakteru źródeł prawa- normy prawa wewnętrznego są wytworem jednego państwa, natomiast normy prawa międzynarodowego publicznego wymagają dla ustanowienia współdziałań przynajmniej 2 państw.

PRAWO PUBLICZNE A PRAWO PRYWATNE

Stosunki prawa regulowane przez prawo publiczne są stosunkami nierównorzędności (podporządkowania) przedmiotów uczestniczących w tych stosunkach, natomiast prawo prywatne reguluje stosunki prawne w których występują podmioty równorzędne (formalnie sobie równe). Jeżeli normy prawne upoważniają do dochodzenia uprawnień z urzędu to jest przez organ publiczny to normy mamy do czynienia z normami prawa publicznego, a jeżeli z inicjatywy zainteresowanych obywateli to mamy do czynienia z normami prawa prywatnego.

Systemy Prawa

Prawo publiczne Prawo prywatne

-prawo administracyjne - prawo cywilne

-prawo karne - prawo pracy

-prawo finansowe

Podstawowym źródłem prawa cywilnego jest ustawa z 23.04.1964roku- KODEKS CYWILNY

Podstawowymi działami prawa cywilnego jest:

1. Część ogólna- zawierająca m.in. przepisy dotyczące statusu przedmiotów prawa cywilnego oświadczeń woli, formy czynności prawnych, przedawnień, roszczeń, sposoby obliczenia terminów itd.

2. Prawo rzeczowe- prawa bezwzględne, czyli skuteczne dla wszystkich

3. Prawo zobowiązań- (wierzyciel/dłużnik) prawa wynikające ze zobowiązań mają charakter względny, dotyczą stosunków między wierzycielem a dłużnikiem.

4. Prawo własności

5. Użytkowanie wieczyste

6. Prawo spadkowe

7. Prawo rodzinne i opiekuńcze

Podmioty prawa cywilnego (osoby fizyczne, osoby prawne, niepełne osoby prawne)

Zgodnie z Art. 1 KC reguluje stosunki cywilno-prawne między osobami fizycznymi i osobami prawnymi.

Art. 3 KC jednostki organizacyjne nie będą osobami prawnymi, którym ustawa przyznaje zdolność prawną (tzw. niepełne osoby prawne)

ad 1. Osoby Fizyczne

Każdy człowiek od chwili urodzenia ma zdolność prawną.

Zdolność prawna jest to zdolność do bycia podmiotem praw i obowiązków w sferze prawa cywilnego. Zdolność do czynności prawnych jest to zdolność do nabywania przez właśnie działania praw i obowiązków w sferze prawa cywilnego.

Pełną zdolność do czynności prawnych nabywa się z chwilą uzyskania pełnoletności. Pełnoletnim jest kto ukończył lat 18, przez zawarcie małżeństwa małoletni zyskuje pełnoletność i nie traci jej w razie unieważnienia małżeństwa.

Nie mają zdolności do czynności prawnej osoby które nie ukończyły 13lat oraz osoby ubezwłasnowolnione całkowicie.

Ograniczoną zdolność do czynności prawnych mają nastoletni, którzy ukończyli lat 13 oraz osoby ubezwłasnowolnione częściowo.

Ubezwłasnowolnienie całkowite- osoba która ukończyła lat 13 może być ubezwłasnowolniona całkowicie jeżeli wskutek choroby psychicznej, niedorozwoju umysłowego albo innego rodzaju zaburzeń psychicznych w szczególności pijaństwo lub narkomania nie jest w stanie kierować swym postępowaniem. Dla takiej osoby ustanawia się opiekę chyba że pozostaje ona jeszcze pod władzą rodzicielską.

Ubezwłasnowolnienie częściowe- osoba pełnoletnia może być ubezwłasnowolniona częściowo z przyczyn jak wyżej. Jeżeli stan tej osoby nie uzasadnia ubezwłasnowolnienia całkowitego, lecz potrzebna jest pomoc do prowadzenia jej sprawy. Dla tej osoby ustanawia się kuratelę.

Czynność prawa dokonana przez osobę która nie ma zdolności do czynności prawnych jest nieważna. Jednakże gdy osoba niezdolna do czynności prawnych zawarła umowę należącą do umów powszechnie zawieranych, drobny bieżących sprawach życia codziennego umowa taka staje się ważna z chwilą jej wykonania chyba, że pociąga za sobą rażące pokrzywdzenie osoby niezdolnej do czynności prawnej.

WYKŁAD VIII

Temat: Forma czynności prawnych.

Zgodnie z kodeksem cywilnym z zastrzeżeniem wyjątków przewidzianych w ustawie wola osoby dokonującej czynności prawnej może być wyrażona przez każde zachowanie się tej osoby, które ujawnia jej wolę w sposób dostateczny. W tym również przez ujawnienie tej woli w postaci elektronicznej.

Od tej zasady ustawodawca przewiduje wyjątki przewidujące zachowanie szczególnej formy czynności prawnej:

1)Zastrzeżenie formy czynności prawnej pod rygorem nieważności - forma „ad solemnitatem” . Zachowanie tej formy może wynikać , po pierwsze z ustawy , po drugie z woli stron. Kodeks cywilny przewiduje następujące formy czynności prawnej, zastrzeżone pod rygorem nieważności. Po pierwsze – forma aktu notarialnego, po drugie – pismo z datą pewną (urzędowo poświadczoną datą), po trzecie – pismo z notarialnie poświadczonymi podpisami, po czwarte – forma pisemna zastrzeżona pod rygorem nieważności.

Z woli stron , czyli strony uzależniają każdą zmianę łączących je umowy od formy pisemnej zastrzeżonej pod rygorem nieważności.

2)Forma zastrzeżona dla celów dowodowych, czyli forma „ad probationem”. Ta forma może również wynikać z ustawy, bądź woli stron. Nie zachowanie tej formy nie powoduje nieważności czynności prawnych, czynność ta będzie ważna i wywoła określone w niej skutki, jednak w razie zaistnienia sporu między stronami, nie będą mogły one skorzystać z niektórych środków dowodowych.

3)Forma zastrzeżona dla wywołania określonych skutków czynności prawnej, czyli forma „ad eventum”. Niezachowanie tej formy nie powoduje nieważności czynności prawnej, sama czynność prawna będzie ważna i wywoła skutki, ale nie wszystki.

Temat: Przedstawicielstwo.

Przedstawicielstwo – działanie w cudzym imieniu. Z zastrzeżeniem wyjątków przewidzianych w ustawie, albo wynikających z właściwości czynności prawnej, można dokonać czynności prawnej przez przedstawiciela. Umocowanie do działania w cudzym imieniu , może opierać się na ustawie (przedstawicielstwo ustawowe), albo na oświadczeniu reprezentowanego (pełnomocnictwo). Czynność prawna dokonana zarówno przez przedstawiciela ustawowego, jak i pełnomocnika pociąga za sobą skutki bezpośrednio dla reprezentowanego.

Przedstawiciel ustawowy – źródłem umocowania przedstawiciela ustawowego jest inne zdarzenie, niż oświadczenie woli mocodawcy. Przedstawicielem ustawowym dzieci są ich rodzice. Kolejny przedstawiciel ustawowy , to opiekun, kurator, czy wspólnik osobowej spółki, np. spólki jawnej, uprawniony do jej reprezentacji.

Pełnomocnik – polski ustawodawca nie wymaga , aby pełnomocnik miał pełną zdolność do czynności prawnych. Wystarczy by miał ograniczoną zdolność do czynności prawnych. Polski ustawodawcza przewiduje 3 rodzaje pełnomocnictwa:

1. Pełnomocnictwo ogólne – Obejmuje umocowanie do czynności zwykłego zarządu. (np. pełnomocnik do prowadzenia kamienicy- nie może brać kredytów na nieruchomość itd) Jedynie to pełnomocnictwo wymaga formy pisemnej pod rygorem nieważności.

2. Pełnomocnictwo rodzajowe (gatunkowe) – Obejmuje umocowanie do pewnej określonej przez mocodawcę kategorii spraw. (np. pełnomocnik firmy może przyjmować pracowników)

3. Pełnomocnictwo szczególne – obejmuje umocowanie do jednej określonej sprawy. Jest ono najbardziej bezpieczne dla mocodawcy.

Jeżeli jednak do ważności czynności prawnej potrzebna jest forma szczególna ,wówczas pełnomocnictwo do dokonania tych czynności , powinno być udzielone w tej samej formie.

A ponadto pełnomocnictwo szczególnego rodzaju , jakim jest „PROKURA”. Jest to pełnomocnictwo szczególnego rodzaju o cechach wyraźnie je odróżniających od innych rodzajów pełnomocnictwa. PROKURA jest pełnomocnictwem udzielonym przez przedsiębiorcę, podlegającego obowiązkowi wpisu do rejestru przedsiębiorców , które obejmuję umocowanie do czynności sądowych i pozasądowych , jakie są związane z prowadzeniem przedsiębiorstwa. Nie można ograniczyć prokury ze skutkiem wobec osób trzecich, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej. Np. prokura oddziałowa. Do zbycia przedsiębiorstwa , do dokonania czynności prawnej, na podstawie której następuje oddanie go do czasowego korzystania , oraz do zbywania i obciążania nieruchomości, jest wymagane pełnomocnictwo do poszczególnej czynności.

Prokurentem może być osoba fizyczna , mająca pełną zdolność do czynności prawnych. Prokura powinna być pod rygorem nieważności być udzielona na piśmie. Prokura może być udzielona kilku osobom łącznie (prokura łączna), lub oddzielnie. Prokura nie może być przeniesiona. Prokurent może natomiast ustanowić pełnomocnika do poszczególnej czynności (pełnomocnictwo szczególne), lub pewnego rodzaju czynności (pełnomocnictwo rodzajowe).

Jako dowód szczególnego zaufania prokura może być w każdym czasie odwołana. Prokura wygasa w skutek wykreślenia przedsiębiorcy z rejestru, a także ogłoszenia upadłości przedsiębiorcy, otwarcia likwidacji przedsiębiorcy, przekształcenia przedsiębiorcy i śmierci prokurenta. Śmierć przedsiębiorcy , a utrata przez niego zdolności do czynności prawnych nie powoduję wygaśnięcia prokury.

Udzielenie i wygaśnięcie prokury przedsiębiorca powinien zgłosić do rejestu przedsiębiorcy.

WYKŁAD IX

Temat: Przedawnienie roszczeń.

Przedawnieniu ulegają jedynie roszczenia majątkowe z pewnymi wyjątkami, np. roszczenie o zniesienie współwłasności nie ulega przedawnieniu.

Po upływie terminu przedawnienia ten przeciwko komu przysługuje roszczenie może uchylić się od jego zaspokojenia , chyba że zrzeka się korzystania z zarzutu przedawnienia. Innymi słowy po upływie terminu przedawnienia zobowiązanie przekształca się w tzw. zobowiązanie naturalne (niezupełne).

Jeżeli przepis szczególny nie stanowi inaczej, termin przedawnienia wynosi lat 10 , a dla roszczeń o świadczenia okresowe , oraz roszczeń związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej – 3 lata. Są to ogólne terminy przedawnień. Terminy przedawnienia nie mogą być skracane , ani przedłużane przez czynność prawną , np. w drodze umowy.

Temat: Zobowiązania.

Uregulowane zostały w księdze trzeciej kodeksu cywilnego , artykułach od 353 , do 921^16.

WAŻNE !!!

Pojęcie zobowiązania – zgodnie z art.. 353 KC zobowiązanie polega na tym, że wierzyciel może żądać od dłużnika świadczenia , a dłużnik powinien świadczenie spełnić. Świadczenie może polegać na działaniu, albo na zaniechaniu.

Na tle tej definicji można wyróżnić 3 elementy zobowiązania:

1. Podmioty między którymi stosunek zobowiązaniowy istnieje – podmiotem uprawnionym w stosunku zobowiązaniowym jest wierzyciel i po jego stronie mamy do czynienia z wierzytelnością. P drugiej stronie jest podmiot zobowiązany , czyli dłużnik – mamy tu do czynienia z pojęciem długu.

2. Przedmiot stosunku zobowiązaniowego – przedmiotem zobowiązania jest świadczenie , czyli określone zachowanie się dłużnika , którego spełnienia może domagać się wierzyciel , regułą jest zachowanie czynne dłużnika. Od przedmiotu zobowiązania należy odróżnić przedmiot świadczenia, np. określone dobro materialne (umowa kupna - sprzedaży) , lub niematerialne (wykład, dzieło naukowe).

3. Treść tego stosunku – treścią stosunku prawnego są uprawnienia wierzyciela i odpowiadające im obowiązki dłużnika. Może być tak , że każda ze stron stosunku zobowiązaniowego będzie jednocześnie wierzycielem i dłużnikiem. Stosunek zobowiązaniowy ma charakter względny, co oznacza , że więź prawna jest skuteczna jedynie między stronami stosunku zobowiązaniowego.

Odpowiedzialność dłużnika – należy odróżnić pojęcie dług , od pojęcia odpowiedzialność. Dług jest zależny od dłużnika, natomiast odpowiedzialność nie. Może istnieć dług , a odpowiedzialność nie istnieć, mamy wówczas do czynienia z tzw. zobowiązaniem niezupełnym (naturalnym). Ustawodawca odmawia pełnej skuteczności danej więzi zobowiązaniowej, poprzez pozbawienie wierzyciela możności przymusowego dochodzenia świadczenia.

Dwie cechy zobowiązania niezupełnego:

1. Niezaskarżalność

2. Przyznanie mocy prawnej spełnionemu zobowiązaniu przez dłużnika, wierzyciel może bowiem zatrzymać spełnione świadczenie, nie ma obowiązku zwrotu.

Przykładem zobowiązania niezupełnego jest zobowiązanie po upływie terminu przedawnienia.

Temat: Rodzaje odpowiedzialności.

Mamy 2 rodzaje odpowiedzialności , mianowicie odpowiedzialność osobistą i odpowiedzialność rzeczową.

Odpowiedzialność osobista – oznacza , że dłużnik odpowiada całym swoim majątkiem osobistym teraźniejszym i przyszłym. Odpowiedzialność osobista może być ograniczona po pierwsze , do wyodrębnionej masy majątkowej ,np. przyjęcie spadku z dobrodziejstwem inwentarza. A po drugie – do pewnej wysokości, np. odpowiedzialność komandytariusza za zobowiązania spółki komandytowej wobec jej wierzycieli.

Odpowiedzialność rzeczowa – polega na zabezpieczeniu wierzytelności zastawem , lub hipoteką w przypadku nieruchomości. Gwarancją zaspokojenia roszczeń wierzyciela nie jest tutaj cały jego majątek osobisty, lecz jedynie jedna ściśle określona rzecz ruchoma, lub nieruchomość.

Różnice między odpowiedzialnością osobistą a rzeczową:

1. Odpowiedzialność osobista jest szersza , bowiem obejmuje cały majątek osobisty, a nie jeden przedmiot.

2. Odpowiedzialność rzeczowa jest pewniejsza.

3. Odpowiedzialność osobista nie daje w zasadzie przywilejów na korzyść jednych wierzycieli kosztem innych.

Temat: Świadczenie.

Może polegać na działaniu , czyli zachowaniu czynnym dłużnika, bądź na zaniechaniu , czyli zachowaniu biernym dłużnika.

Świadczenie musi być oznaczone, bowiem wierzyciel musi wiedzieć czego ma się domagać od dłużnika. Takie oznaczenie powinno nastąpić najpóźniej w chwili wykonania zobowiązania.

Świadczenie musi być możliwe do wykonania.

Rodzaje świadczeń:

1. Świadczenie jednorazowe – wymaga w zasadzie jednorazowego zachowania się dłużnika , chodź na to zachowanie może się składać kilka czynności. Może być wykonane w ratach.

2. Świadczenie ciągłe – w obu przypadkach (w jednorazowym również) decyduje tylko kryterium czasu. Wymaga jakiegoś zachowania się dłużnika przez jakiś czas i nie może być wykonane jednorazowo, np. przechowanie, wykonanie umowy najmu (nie jednorazowo , lecz przez jakiś czas)

3. Świadczenie okresowe – nie wystarcza tu kryterium czasu , ale decydująca jest powtarzalność świadczeń jednorazowych (przede wszystkim pieniądze) ,np. zapłata czynszu w umowie najmu.

Wyróżniamy świadczenia podzielne i niepodzielne:

Świadczenie jest podzielne , jeżeli może być pełnione częściowo bez istotnej zmiany przedmiotu, lub wartości, np. zapłata sumy pieniężnej.

świadczenie niepodzielne – jeżeli nie może być pełnione częściowo bez istotnej zmiany przedmiotu, lub wartości, np. przeniesienie własności rzeczy oznaczonej co do tożsamości.

Świadczenia oznaczone indywidualnie – przedmiotem świadczenia jest rzecz oznaczona co do tożsamości, przedmiot jest jedyny i nie da się go zastąpić.

Świadczenia oznaczone rodzajowo – przedmiotem jest rzecz oznaczona co do gatunku (rodzajowa) , w obrocie zamienna.

Temat: Odpowiedzialność solidarna (zobowiązania solidarne).

Solidarność dłużników – kilku dłużników może być zobowiązanych w ten sposób, że wierzyciel może żądać całości , lub części świadczenia od wszystkich dłużników łącznie, od kilku z nich , lub od każdego z osobna , a zaspokojenie wierzyciela przez któregokolwiek z dłużników zwalnia pozostałych.

Solidarność wierzycieli – kilku wierzycieli może być uprawnionych w ten sposób , że dłużnik może spełnić całe świadczenie do rąk jednego z nich, a przez zaspokojenie któregokolwiek z wierzycieli dług wygasa względem wszystkich. Dłużnik może spełnić świadczenie według swego wyboru do rąk któregokolwiek z wierzycieli solidarnych , jednak w razie wytoczenia powództwa przez jednego z wierzycieli dłużnik powinien spełnić świadczenie do jego rąk.

Zobowiązanie jest solidarne jeżeli to wynika z ustawy , lub z czynności prawnej.