Języki sztuczne (zwłaszcza esperanto).
Ok. 700 języków sztucznych
Esperanto – zwolennikiem Jan Baudouin de Courtenay, autorem Polak Ludwik Zamenhof
Volapuk
Ido – uproszczony esperanto
Novial
Funkcja przedstawiająca – zespół odniesień komunikatu językowego do rzeczywistości pozajęzykowej (informacja o rzeczywistości zawarta w komunikacie).
Funkcja ekspresywna – relacja pomiędzy komunikatem językowym, a jego nadawcą (informacja o nadawcy zawarta w komunikacie),
Funkcja impresywna – relacja pomiędzy komunikatem językowym, a odbiorcą (informacja o odbiorcy zawarta w komunikacie) ,
Funkcja estetyczna (Mukarovsky), funkcja poetycka (Jakobson) – odnoszenie się komunikatu literackiego do samego siebie – wysuwanie na pierwszy plan swojej budowy, ukształtowania itd.
Model Jakobsona zakładał dodatkowo występowanie dwóch funkcji:
Funkcja metajęzykowa – informująca o regułach kodu językowego,
Funkcja fatyczna – służąca podtrzymaniu kontaktu między nadawcą a odbiorcą.
Funkcje mowy Jacobson
Mowa ludzka spełnia trzy zasadnicze funkcje:
a) impresywną (impresja- wrażenie, odczucie) – np. slogany, porady, regulaminy
b) ekspresywną (ekspresja- uzewnętrznianie przeżyć) – charakteryzuje nadawcę
c) semantyczną – przywołanie zjawisk np. niewidocznych np. w opowiadaniu
Pismo – graficzny sposób przekazywania i gromadzenia informacji
Pismo piktograficzne – najstarsza forma pisma przypuszczenia. Obrazki oddające element rzeczywistości. W historii wszystkich cywilizacji. Znaleziono wiele przykładów tego pisma Ameryka Północna, Afryka, Oceania, Eskimosi, Indianie, ludy syberyjskie (niektóre). Piktogramy sumeryjskie - najlepiej utrzymane 3400-3100 r. p.n.e. widoczne, dobrze utrzymane.
Pismo ideograficzne - występuje w formie wykształconych systemów w najstarszych cywilizacjach. Znaki odpowiadały pojęciom, większy stopień abstrakcji. Ideogramy są zbliżone funkcjonalnie do wyrazów (jako odpowiedników pojęć). Znaki pisma ideograficznego mogą być obrazkami zbliżony do piktogramów, ale mają charakter liniowy, co zbliża je do znaków (ciągów) informacyjnych występujących w mowie. Pismo to było w użyciu w starożytnej Mezopotamii, Egipcie (hieroglify), na Dalekim Wschodzie, Chinach, u Majów i Asteków Ideogramy – podstawa pisma chińskiego, stawały się coraz bardziej schematyczne.
Pismo ideograficzne- znaki: ideogramy: zastępują pojęcie.
Pismo ideograficzno-fonetyczne – znak: fonogram: odnoszą się do brzmienia całego wyrazu.
Pismo sylabiczne – znaki: sylabogramy – oddają brzmienie 1 sylaby.
Pismo alfabetyczne – znaki: litera – oddaje brzmienie głoski
Gramatyka Port Royal.
Założenia opublikowane w 1960 roku. Przedstawiciele: C. Lancelot i A. Arnauld.
składnia wypowiedzi w języku naturalnym odpowiada racjonalnej konstrukcji myśli (niezwiązanej z żadnym konkretnym językiem), którą można wyrazić w języku logiki; m.in. wpływ na prace N. Chomskiego.
Sanskryt odkryty w Indiach w XVIII wieku - język literacki starożytnych, średniowiecznych i wczesnonowożytnych Indii, należy do języków indoeuropejskich. Polski spokrewniony z sanskrytem, język jeszcze nie martwy, ale wegetujący.
JĘZYKI EUROPA
Austria-niemiecki
Belgia-francuski, niderlandzki, flamandzki
Cypr-grecki, turecki
Hiszpańsk-ogólnie to kastylijski, ale regiony walczą o autonomię(katalonia, baskonia)
Luksemburg- francuski, niemiecki
Rosja- bardzo rozbudowany
Szwajcaria-niemiecki, francuski, włoski
Słowiańska:
Zachodnia: język polski, kaszubski, czeski, słowacki, dolnołuzycki, górnołużycki.
Południowa: SCS,język bułgarski, macedoński, słoweński, serbski, chorwacki.
Wschodnia: rosyjski, ukraiński, białoruski, rusiński.
Bałtyckie:
litewski, łotewski, wymarłe: kurski, pruski, jaćwieski
Alfabet
Zbiór znaków graficznych (liter) używanych do zapisywania dźwięków danego języka.
Najstarszy znany alfabet – fenicki, miał 22 litery, odnoszące się tylko do spółgłosek. Pierwotnie samogłosek nie ogłaszano w piśmie. Stało się ono podstawą pisma w całym ówczesnym cywilizowanym świecie. Podstawa pisma hebrajskiego, aramejskiego, łacińskiego, greckiego. Jego litery nie zostały wymyślone przez Fenicjan tylko rozwinęły się z dawnych ideogramów.
Od Fenicjan alfabet przejęli grecy uzupełniając alfabet samogłoskami. Rozpowszechnili też kierunek pisma od lewej do prawej. Ok. 500r. p.n.e. wcześniej posługiwano się innym systemami (np. z prawej do lewej lub z góry na dół). Od Greków, za pośrednictwem etruskim, alfabet przejęli Rzymianie. Klasyczny alfabet łaciński liczył 21 liter, potem dodano do niego litery Y i Z, a dopiero w średniowieczu dodano jeszcze U, J, W. ten alfabet odpowiednio dostosowany posłużył do zapisywania wielu języków europejskich: francuski, niemiecki, włoski, angielski; Słowiańskie: polski, czeski, łużycki, słowiański, chorwacki, słoweński.
Pismo alfabetyczne: Współcześnie dominuje pismo alfabetyczne, które znaki (litery) odpowiadają fonemom. Różnią się kształtem liter, wartością fonetyczną. Rzadko spotykamy się dziś z pismem sylabicznym. Poza pismem japońskich – pismo indyjskie (dewanagari) + sanskrypty. Zanikło niemal pismo ideograficzne. (Daleki Wschód, Chiny, Japonia, Korea wraz innymi systemami). Pismo piktograficzne już dawno zanikło. Spotykamy pewne piktogramy, ale współczesne - informacje obrazkowe: strzałki, znaki zakazu, papieros przekreślony, na metkach. Niektóre tworzą system (międzynarodowy charakter – znaki drogowe). Identyfikatory różnych firm (logo). Nie zastępują one mowy i pisma. Cyfry – ideogramy (zwłaszcza rzymskie)
Alfabet grażdański - w którym zapisywane są języki słowiańskie: rosyjski, białoruski, ukraiński, bułgarski, macedoński, serbski. Historia tego alfabetu związana jest z językiem staro-cerkiewno-słowiański – najstarszy zapisany język literacki Słowian. Teksty liturgiczne (Cyryl i Metody prowadząc misję chrystianizacyjną – zapisali ówczesny język, połowa wieku 9 n.e., współczesne Saloniki w Grecji).
Alfabet głagolica – oparty na małych literach alfabetu greckiego. Z czasem głagolice zastapiono nowsza wersją, którą nazwano cyrylicą. Do dzisiaj spotykamy zapisy cyrylicy pod ikonami w cerwki. Cyrylica oparta była na dużych literach alfabetu greckiego, a głagolica na małych. Dopiero w wieku XVIII w Rosji cyrylica została zreformowana na grażdankę. Podział Europy: na bizantyjsko cerkiewny (cyrylica) i obszar wpływów kultury zachodniej (rzymsko-łacińskiej).
TYPOLOGIA ZNAKÓW:
Indeksy– znaki powiązane z przedmiotami przyczynowo np. chorągiewka - kierunek wiatru.
Znaki ikoniczne (ikony) – znaki związane z przedmiotami na mocy podobieństwa np. zdjęcie
Symbole – znaki powiązane ze swoimi przedmiotami jedynie na mocy konwencji np. słowa języka naturalnego.
Język naturalny jest rozumiany na dwa sposoby:
jako język stosowany przez ludzi do komunikacji interpersonalnej, (odróżnić go od języków formalnych, np. od języków programowania)
jako język powstały w drodze historycznego rozwoju określonych grup etnicznych, narodowych, w odróżnieniu od języków sztucznych
W gramatyce transformacyjnej, podstawową strukturą języka jest struktura głęboka, która najbliżej odpowiada semantyce danego zdania
Zasady konkretnego języka to szereg transformacji, które przekształcają tą strukturę semantyczną w zdanie gramatyczne i wymawialne w danym języku, jednocześnie rozróżniając języki między sobą - strukturę powierzchniową.
W takim modelowym akcie komunikacyjnym (R. Jakobson) musi być:
NADAWCA (tworząca komunikat),
ODBIORCA (słucha, czyta, rozumie),
KOMUNIKAT (to co powiedział, napisał nadawca),
KOD (wspólny system znaków, którym posługuje się nadawca i odbiorca),
KONTAKT, KANAŁ – droga, którą przekazywany jest komunikat,
KONTEKST – pozajęzykowa rzeczywistość, do której odnosi się komunikat.
Nadawca – ekspresywna
Odbiorca – impresywna
Kontekst – przedstawieniowa
Komunikat – poetycka
Kontakt – fatyczna
Kod – metajęzykowa