Temat 2: Instrumenty strategii podatkowej w zarządzaniu przedsiębiorstwem

Instrumenty strategii podatkowej celowo ustanowione przez ustawodawcę i wynikające z niedoskonałości prawa

Ustawowe instrumenty podatkowe to między innymi :

• interpretacje podatkowe,

• uprzednie porozumienia cenowe,

• możliwość konsultacji w Krajowej Informacji Podatkowej,

• prawo aktywnego uczestniczenia w procedurze kontrolnej

Instrumenty organizacyjno- proceduralne:

• struktura organizacyjna przedsiębiorstwa

• organizacja systemu informacyjnego

• wewnętrzne procedury zarządzania finansami i ryzykiem finansowym podmiotu ( przeniesienie ryzyka na ubezpieczyciela)

Instrumenty strategii podatkowej wynikające z norm prawnych służą do ograniczania skutków zewnętrznych generowania ryzyka podatkowego.

Interpretacja podatkowa:

-ogólna – wydawana przez ministra finansów, jej celem jest wyjaśnienie rozwiązań systemowych oraz oczekiwań władzy publicznej wobec podatnika

-indywidualna - dotyczy faktycznych lub przeszłych zdarzeń gospodarczych konkretnego podatnika

- pełni funkcje: informacyjną, gwarancyjną i ochronną

Instrumenty uprzednich porozumień cenowych:

- skierowane są do przedsiębiorstw powiązanych działających na skalę międzynarodową

-zawierane są pomiędzy podatnikiem, który zobowiązany jest do stosowania przyjętych metod ustalania cen transakcyjnych, a administracją podatkową

Trzy rodzaje uprzednich porozumień cenowych:

• jednostronne (unilateralne)- zawierane pomiędzy podatnikiem a administracją podatkową

• dwustronne (bilateralne)- z udziałem administracji podatkowych dwóch państw

• wielostronne (multilateralne)- zawierane z udziałem krajowej administracji podatkowej oraz więcej niż dwóch administracji podatkowych państw obcych, wtedy gdy transakcja dotyczy więcej niż dwóch podmiotów powiązanych.

Cel instrumentów uprzednich porozumień cenowych:

- zwiększają bezpieczeństwo finansowe przedsiębiorstw

- zapobiegają powstawaniu sporów pomiędzy podatnikiem a organami administracji podatkowej

- ograniczają ryzyko dochodów i stosowania w związku z tym sankcji

- ograniczają ryzyko podwójnego opodatkowania

Możliwość konsultacji w Krajowej Informacji Podatkowej

- Krajowa Informacja Podatkowa działa na zasadach ogólnodostępnej infolinii

- Podczas sporu z organami podatkowymi nie można powoływać się na uzyskane informacje, mają one służyć jedynie do ograniczenia niepewności podatnika poprzez utwierdzenie do lub wyprowadzenie z błędu w zakresie stosowania rozwiązań podatkowych w swoim przedsiębiorstwie

Druga grupa instrumentów ograniczająca ryzyko podatkowe to instrumenty pozwalające na eliminowanie ryzyka wewnętrznego.

• wykorzystanie czynnika ludzkiego- jest to kluczowy element zarządzania ryzykiem podatkowym. Czynnik ten stanowią pracownicy, doradcy podatkowi, których wiedza i umiejętności są niemierzalne i niewidzialne ale stanowią pewien rodzaj aktywów w przedsiębiorstwie

• opracowanie procedur systemu informatycznego- stanowi skuteczną realizację procedur wewnętrznych. Ze względu na ogromną ilość informacji i danych oraz duża liczba dokonywanych operacji sprawia , ze kontrola nad nimi i weryfikacja podatkowa może być kontrolowana tylko za pomocą systemu informatycznego.

• ubezpieczenie od kosztów postępowania podatkowego- jest to uzupełniający instrument ograniczania ryzyka podatkowego. Realizowana jest na dwa sposoby. Przedsiębiorstwo wykupuje ubezpieczenie w towarzystwie ubezpieczeniowym, polisa gwarantuje usługi profesjonalnego doradcy podatkowego. Drugim sposobem jest podpisanie umowy z konkretną firmą doradczą ( koszty to zryczałtowana miesięczna opłata).

Cel zarządzania finansami przedsiębiorstwa a strategia podatkowa

- miejsce strategii podatkowej w strategii finansowej przedsiębiorstwa

Szczególne miejsce, a także coraz większe znaczenie w formułowaniu realizacji strategii ekonomiczno-finansowej przedsiębiorstwa odgrywają podatki. Stanowią one jeden z zasadniczych czynników determinujących jej charakter i kierunek ze względu na skutki, jakie wywołują w kształtowaniu ostatecznego rezultatu finansowego i utrzymania płynności przedsiębiorstwa.

Stąd postrzegana jest przez przedsiębiorstwo konieczność podejmowania działań zmierzających do aktywnego zarządzania podatkami i formułowania strategii podatkowej

Tworzenie strategii podatkowej przedsiębiorstwa polega na celowym i świadomym działaniu przedsiębiorcy, zmierzającym do:

• Optymalizacji obciążenia podatkowego

• Opóźnienia terminu wymagalności zobowiązań podatkowych

• Ograniczenia ryzyka podatkowego podejmowanych decyzji

Zauważyć przy tym należy, że cele te w praktyce nie są celami niezależnymi.

Osiągnięcie efektu strategii podatkowej oznacza zatem realizację wszystkich zamierzonych celów równocześnie, przy zachowaniu równowagi między dążeniem do optymalizacji ciężaru podatkowego i dogodnego terminu płatności podatku a dążeniem do ograniczania ryzyka podatkowego.

Władza publiczna, będąc czynnym podmiotem  podatku, posiada uprawnienia do:

• nakładania podatku,

• ustalania podatku,

• pobierania podatku.

W konsekwencji posiadanych uprawnień poszukuje ona wydajnego źródła podatku, tworzy konstrukcję prawną dla określonej koncepcji daniny podatkowej i oczekuje pełnej realizacji zobowiązania podatkowego od podatnika.

Uprawnienia te w praktyce legitymują prawo władzy publicznej do wkroczenia w sferę praw majątkowych przedsiębiorstwa, a to powoduje, że przedsiębiorstwa w stosunku do nałożonego podatku nigdy nie zachowują się biernie.

Z racji tego, ze podatek wpływa na ich sytuację majątkową, przedsiębiorstwa podejmują działania zmierzające do ochrony swoich możliwości konsumpcyjnych i inwestycyjnych.

Ta reakcja obronna przedsiębiorstwa nazywana jest w literaturze prawem narastającego oporu wobec podatków.

Tarcza podatkowa - (ang. tax shield) jest to działanie polegające na obniżeniu podatku dochodowego, dzięki finansowaniu działalności za pomocą kapitału obcego (zewnętrznego).

Tarcza podatkowa polega na zmniejszeniu kwoty podatku dochodowego dzięki zaliczeniu do kosztów uzyskania przychodu wydatków takich jak:

• raty leasingowe

• amortyzacja

• odsetki od kredytu

Efektem tych działań jest zmniejszenie kosztów firmy o kwotę zaoszczędzonego podatku.

Instrumenty strategii podatkowej

- celowo ustanowione przez ustawodawcę i wynikające z niedoskonałości prawa

- płaszczyzny stosowania instrumentów (m.in. decyzje w zakresie kosztów, dochodów, formy

organizacyjno-prawnej, miejsca prowadzenia działalności, przedmiotu działalności)

• Koszty – zawyżanie kosztów by obniżyć podstawę opodatkowania

• Obniżanie dochodu

• Wybór formy organizacyjno-prawnej przedsiębiorstwa

• Podatkowa Grupa Kapitałowa – czy działać w Grupie czy też nie?

• Wybór miejsca prowadzenia działalności (raje podatkowe)

• Przedmiot działalności, rodzaj działalności gospodarczej

• Czynniki pozaekonomiczne: lobbowanie podmiotów stanowiących prawo

Ryzyko podatkowe

- istota ryzyka podatkowego

Dążenie do optymalnego poziomu obciążenia podatkowego oraz formułowanie w tym celu strategii, nieustannie wiąże się z ryzykiem podatkowym, czyli brakiem pewności, co do konsekwencji podatkowych zrealizowanych, bieżących a także przyszłych operacji gospodarczych. Ryzyko podatkowe przyczynia się do powstania strat w sferze:

• Finansowej (obowiązek dopłaty podatku, odsetki karne, utrata prawa do ulgi);

• Biznesowej (utrata reputacji, pozycji konkurencyjnej, likwidacji spółki);

• Karnej (odpowiedzialność karno-skarbowa)

Ryzyko podatkowe jest składową powszechnie rozumianego ryzyka gospodarczego przedsiębiorstwa, co oznacza, że jego skutki obciążają przede wszystkim majątek spółki. Po uwzględnieniu specyfiki zobowiązań podatkowych i odpowiedzialność za ich realizację, okazuje się, że ryzyko podatkowe dotyczy także majątku właścicieli i osób bezpośrednio odpowiadających za sytuację finansową przedsiębiorstwa.

- wewnętrzne i zewnętrzne źródła ryzyka podatkowego

Krajowe źródła ryzyka podatkowego w przedsiębiorstwie

Zewnętrzne

Wewnętrzne

Niestabilne prawo podatkowe; Niejednolita i zmieniająca się interpretacja prawa podatkowego; zmieniające się linie orzecznictwa sądowego; Fiskalizm organów skarbowych; Zmieniające się otoczenie prawne; Zmiany rynkowe; Wewnętrzna, mające swoje podstawy w organizacji i strukturze przedsiębiorstwa; Zmiany dotyczące ładu korporacyjnego i zasad dobrych praktyk.

Niewystarczające kompetencje pracowników; Brak efektywnego zarządzania wiedzą podatkową pracowników; Brak precyzyjnych podziałów obowiązków; Brak sformalizowanych i precyzyjnych procedur; podatkowych; Brak współpracy w zakresie obiegu dokumentów oraz informacji pomiędzy jednostkami organizacyjnymi przedsiębiorstwa; Niedopełnienie wymogów formalnych określonych przepisami prawa podatkowego; Ograniczony wpływ działu finansowego; na planowanie transakcji i kształt zapisów umów Brak prawidłowo skonstruowanych funkcji podatkowych w systemach finansowo informatycznych.

- skutki ryzyka podatkowego

Skutkiem ryzyka podatkowego jest występowanie niepożądanych konsekwencji o charakterze finansowym i niefinanowym:

• konieczności ponoszenia wydatków na zarządzanie ryzykiem,

• konieczności dokonania dodatkowych wydatków z tytułu dopłat podatku i sankcji,

• utracie możliwych oszczędności podatkowych,

• możliwością utraty reputacji,

• utratą uprawnień, przywilejów lub zdolności kredytowej,

• wystąpieniem sankcji karnych (z pozbawieniem wolności włącznie).

W efekcie może to spowodować utratę konkurencyjności oferowanych produktów lub zmniejszyć rentowność firmy.

- narzędzia ograniczania ryzyka podatkowego (ustawowe, organizacyjno-proceduralne podatnika)

Ryzyko podatkowe wymusza na przedsiębiorstwie konieczność stosowania odpowiedniej polityki czyli polityki zarządzania ryzykiem podatkowym. Podatnik ma wpływ na skalę ale tylko do pewnego stopnia.

Ograniczanie ryzyka podatkowego realizowane jest przez:

• ustawowe instrumenty podatkowe

• instrumenty organizacyjno-proceduralne określane przez podatnika