Wykład V

Biologiczna klasyfikacja wody glebowej

Na podstawie kryterium dostępności wody dla roślin:

1. Woda zbędna

• Występuje w ilości powyżej PPW

• pF < 2

• nie jest korzystna dla roślin wyższych (niedostateczne natlenienie, rozwój procesów gnilnych)

2. Woda dostępna

• woda w przedziale PPW – WTW

• pF = 2 – 4,2

3. Woda niedostępna

   • woda w ilości mniejszej od WTW

   • pF > 4,2 = WTW

Wnioski:

Siły ssące zależą od zawartości koloidów glebowych (mineralnych i organicznych) Wilgotność gleby odpowiadająca MPW, PPW, Wh, MH, WTW jest różna dla różnych gatunków gleb.

FAZA GAZOWA GLEBY

Woda i powietrze glebowe konkurują ze sobą o zajęcie wolnych przestworów. Nadmiar wody w glebie jest groźny dlatego, że nie zapewnia dobrej aeracji gleby:

• utrudnia swobodną wymianę powietrza glebowego z atmosferycznym; powietrze glebowe nie ma możliwości odnawiania swego składu

• przez spowodowanie deficytu tlenu uniemożliwia normalne oddychanie korzeni

• nieprawidłowy rozwój korzeni sprawia, że tracą one zdolność pobierania wody i składników odżywczych

• anaerobioza powoduje rozwój procesów glejowych i zahamowanie mineralizacji materii organicznej
  
  

	Powietrze
	atmosferyczne	glebowe
Azot	78,1%	> 81,5
Tlen	20,99%	16 – 18% (0%)
Dwutlenek węgla	0,03% (0,06)	0,3% (4%)
Inne	0,88%
Wilgotność względna	100 – 70%	100%

Stała względna wilgotność powietrza glebowego ma duże znaczenie dla zapewnienia prawidłowego rozwoju korzeni roślin, zwłaszcza włośników, a także wielu organizmów glebowych (np. dżdżownic) i mikroorganizmów, które nie mają naturalnych osłon zabezpieczających przed wysychaniem.

Powietrze glebowe jest prawie zawsze nasycone parą wodną, dlatego w warunkach naturalnych wilgotność gleb nie spada poniżej MH.

Przewiewność gleby – właściwość gleby umożliwiająca przepływ przez nią powietrza i jego wymianę z atmosferą nadglebową (zdolność gleby od odnawiania składu powietrza glebowego).

Temperatura i ciśnienie zmieniają się z określoną rytmiką (dobową, sezonową), dlatego proces wymiany gazów glebowych nazywa się często oddychaniem gleby.

Oddychanie gleby (respiracja) – proces wymiany gazów między glebą a atmosferą.

Miarą intensywności oddychania gleby (wskaźnikiem biologicznej aktywności gleby) jest ilość pochłoniętego przez glebę tlenu lub wydzielonego CO², przeliczona na jednostkę czasu i powierzchni.

GLEBA JAKO ZASOBNIK SKŁADNIKÓW POKARMOWYCH DLA ROŚLIN

Warunki wzrostu roślin

1. Światło

2. Oparcie mechaniczne

3. Ciepło

4. Powietrze

5. Woda

6. Składniki pokarmowe

Podstawowe składniki pokarmowe i ich pochodzenie

MAKROSKŁADNIKI			MIKROSKŁADNIKI
Z powietrza i wody		Z fazy stałej gleby
Węgiel	Azot		Żelazo
Wodór	Fosfor		Mangan
Tlen	Potas		Bor
	Wapń		Molibden
	Magnez		Miedź
	Siarka		Chlor

• Makro i mikropierwiastki uwalniane są w procesie wietrzenia minerałów są magazynowane w kompleksie sorpcyjnym gleby

• Ilość koloidów mineralnych i organicznych decyduje o możliwościach akumulacji składników odżywczych i w efekcie o zasobności gleb

• Gleby piaszczyste - ubogie w składniki pokarmowe, gleby gliniaste - bogate

ZASOBNOŚĆ, ŻYWNOŚĆ, PRODUKYWNOŚĆ, URODZAJNOŚĆ GLEB - pojęcia

Zasobność gleby - zawartość w glebie przyswajalnych form poszczególnych pierwiastków pokarmowych (makro i mikroskładników). Zasobność gleby określa się na podstawie analizy składu chemicznego gleby, a zawartość składników wyraża się w procentach lub w g*kg^-1.

Żyzność gleby - zdolność gleby do zaspokajania edaficznych (życiowych) wymagań różnych roślin w ramach możliwości stwarzanych przez pozostałe czynniki siedliskowe (warunki klimatyczne, wodne, ciepło). Ilościową miarą żyzności jest np. liczba gatunków roślin naczyniowych bytujących na obszarze reprezentatywnym dla danego zespołu roślinnego. Im większa liczba gatunków roślin, tym żyźniejsza gleba.

Produktywność gleby - zdolność gleby do wytwarzania biomasy. Miarą produktywności gleby jest ilość suchej masy organicznej wytworzonej w jednostce czasu na jednostce powierzchni (masa nadziemnych i podziemnych części roślin).

Urodzajność - zdolność gleby do zaspokajania tych wymagań roślin, które decydują o li plonowaniu, czyli produkcji tej części masy roślinnej, która ma znaczenie użytkowe. Miarą urodzajności gleby jest plon (urodzaj) wyprodukowany w jednostce czasu z jednostki powierzchni.