Cel i zakres terenowych badań florystycznych
Flora to ogół gatunków roślin występujących na danym terenie w określonym czasie.
Zbiorowisko roślinne to każde zgrupowanie roślin występujące w przyrodzie.
Wraz z roślinnością, czyli ogółem zbiorowisk roślinnych, tworzy ona szalę roślinną danego obszaru.
Flora + roślinność= Szata roślinna
Te słowa nie mogą być używane jako synonimy!
Nauka zajmująca się badaniem flor to florystyka.
Przedmiotem badań mogą być zarówno flory współczesne jak i te z minionych okresów geologicznych (np. flora trzeciorzędy).
Paleoflorystyka- dziedzina nauki zajmująca się florami kopalnymi.
Podstawowym celem badań florystycznych poświęconych współczesnym florom jest określenie jakie gatunki występują na danym terenie, tj. sporządzenie listy florystycznej. Uwzględniając wszystkie odnotowane gatunki oraz wyróżnione taksony wewnątrzgatunkowe. Ponad to określa się rozmieszczenie, preferencje siedliskowe oraz stan zasobów analizowanych organizmów. Badania mogą być ograniczone do badanych gatunków, czy grup roślin.
Oznaczenia:
- Ex- takson wymarły
- *- gatunek synantropijny, występujące wyłącznie na obrzeżu rezerwatu
- **- gatunki notowane w bezpośrednim terenie rezerwatu
Przygotowanie do badań terenowych:
- zgromadzenie materiałów kartograficznych i opracowań poświęconych charakterystyce danego terenu
- Precyzyjne wyznaczenie granic terenu badań
- Studia literaturowe
- Wykonanie rekonesansu w terenie
- Zgromadzenie odpowiednich narzędzi i sprzętu
- Uzyskanie pozwolenia na prowadzenie badań (jeśli jest taka potrzeba)
- przygotowanie planu działań.
Obiekty fizjograficzne- Wyodrębnione składniki środowiska przyrodniczego, np. nizina, wyżyna, pasmo górskie itp.
Obok map topograficznych często wykorzystuje się ortofotomapy.
Najwięcej gatunków będzie tam, gdzie jest największe zróżnicowanie terenu.
Jednym ze sposobów prezentowania wyników z badań florystycznych jest sporządzenie map florystycznych.
Mogą one prezentować:
- Rozmieszczenie poszczególnych gatunków
- Występowanie wybranych grup roślin, np. gatunek chroniony, ginących i zagrożonych roślin obcego pochodzenia, ogólnie lub w szczególności gatunków inwazyjnych.
- zmiany zachodzące we florze itp.
Kartografia florystyczna:
- metoda punktowa z użyciem topogramu
- metoda kartogramu polowego:
-podział na pola badawcze o stałej powierzchni
- podział na pola o równej wielkości. ATPOL, ATMOS
Notowanie- pisemna informacja o danym terenie
Dokumentacja zielnikowa
Polska czerwona księa roślin- gatunki chronione i zagrożone.
Jakie siedliska i zbiorowiska roślinne występują na badanym terenie. Jaka jest ich orientacyjna powierzchnia i stan zachowania. Planowanie terminu oraz częstotliwość i prognozowany czas przeprowadzonych obserwacji.
Czy są, a jeżeli tak, to jaką powierzchnie zajmują miejsca trudne w eksploracji. Czy istnieją utrudnienia w poruszaniu się po terenie i dostępie do niektórych jego fragmentów. Czy konieczne jest wyposażenie się w dodatkowy sprzęt i literaturę.
Ważne jest aby zebrać całą roślinę oraz żeby zaznaczać miejsca, z których się ją zebrało (zwłaszcza chronione!). Gatunki chronione mogą być pozyskiwane tylko z ważnych powodów.
Trzeba się zapoznać czy niektóre gatunki są niebezpieczne dla człowieka np. barszcz Sosnowskiego, pasternak zwyczajny, dziurawiec.
W przypadku drzew zbieramy kwiatostany, owocostany, boczne fragmenty pędu.
Sprzęt:
Reklamówka, łopatka, sekator, lupa i notes, aparat, gazeta czarno- biała do suszenia.