Ekologia organizmów.
System życiowy gatunku składa się z populacji wraz z jej wszystkimi cechami ora efektywnego środowiska.
Czynniki ekologiczne
Abiotyczne:
-temperatura;
-światło;
-woda;
-powietrz;
-gleba;
Biotyczne:
-pokarm;
-wrogowie naturalni;
-konkurencja;
Czynniki abiotyczne
Woda podstawowy składnik żywych organizmów(70-80 %)
Pobieranie wody:
-system korzeniowy(u roślin);
-odpowiednio uwodniony pokarm;
-poprzez absorpcje ze środowiska;
-piją ją;
Światło reguluje aktywność dobową organizmów żywych.
Reakcja fotoperiodyczna jest to reakcja organizmów żywych na zmieniającą się długość dnia dobrze widoczną w strefie klimatu umiarkowanego. Wyróżnia się gatunki dnia krótkiego(rzodkiewka) i dnia długiego (lipa).
Tolerancja termiczna - skrajne wartości temperatury w których mogą żyć organizmy żywe określone jako progi życiowe poza nimi następuje ograniczenie procesów życiowych i wkrótce śmierć zwierzęcia.
Temperaturę przy której następuje zahamowanie rozwoju nazywamy temp. Zera fizjologicznego, powyżej tej temp. następuje rozwój.
Wiatry czyli masy powietrza przemieszczające się wzdłuż powierzchni ziemi.
Gleba(właściwości):
-wilgotność;
-struktura i skład chemiczny;
-stosunki termiczne;
-zawartość Ca i innych pierwiastków;
Czynniki biotyczne
Pokarm:
-organizmy samożywne(rośliny);
-organizmy cudzożywne(zwierzęta);
-fitofagi(zjadają rośliny);
-zoofagi(drapieżcy, pasożyty);
-saprofagi(organizmy odżywiające się martwą materią);
-nekrofagi(zjadają padlinę);
-kaprofagi(zjadają odchody);
W zależności od asortymentu gatunkowego zjadanego pokarmu wyróżniamy:
-monofagi(miś koala);
-olifagi;
-polifagi;
-pantofagi(dzik);
Wrogowie naturalni:
-patogeny;
-roślinożercy;
-pasożyty;
-drapieżcy;
-konkurencja międzygatunkowa, wewnątrz gatunkowa;
Tolerancja organizmów na zmiany czynników środowiska kiedy określony czynnik zbliża się do granicy tolerancji gatunku staje się czynnikiem ograniczającym.
Prawo minimum Liebiga - rozwój i wzrost organizmów określa tlen czynnik endogeniczny którego jest mniej w stosunku do zapotrzebowania.
Jeżeli gatunek charakteryzuje się granicami tolerancji w stosunku do otoczenia wyróżnia się: Eurybionty (szeroki np. wróbel domowy ) i Stenobionty(np. goryl).
Cechy populacji:
-liczebność;
-gęstość;
-śmiertelność;
-rozmnażanie się;
-rozprzestrzenianie się;
-emigracja;
-imigracja;
-migracja;
Struktura populacji:
-struktura przestrzenna;
-struktura wiekowa;
-struktura płci;
Dynamika populacji czyli miana liczebności populacji danego gatunku w czasie.
Oscylacje - wzrastanie na nie wielkim poziomie stałe;
Fluktuacja - dość znaczne wzrastanie nieregularne;
Gradacje - silne wzrastanie charakteryzujące się torowym wzrastaniem liczebności;
Biocenoza ożywiona część środowiska.
Struktura troficzna:
-producenci organizmy samożywne;
-konsumenci organizmy cudzożywne;
-reducenci organizmy heterotroficzne odżywiające się martwą materią organiczną;
Ekosystem obieg energii i materii mniej lub bardziej zamknięte, obiegi pierwiastków w przyrodzie określa się mianem cykli biochemicznych(C,N2,H2O,S,P).
Produktywność ekosystemu to ilość materii organicznej wytworzona w jednostce czasu, wyraża się ją w gramach lub dżulach(J), produkcje ekosystemu można podzielić na wtórną i pierwotną(netto, brutto)
Produkcja pierwotna to synteza związków organicznych przez producentów a ilością wyprodukowanej biomasy przez rośliny.
Produkcja wtórna to szybkość pobierania energii przez konsumentów czyli szybkość wytwarzania materii. Mierzymy ją ilością biomasy wyprodukowanej przez konsumentów w jednostce czasu.
Sukcesja ekologiczna, uporządkowany proces rozwoju ekosystemu polegający na zachodzących w czasie zmianach struktury gatunkowej i procesów biocenotycznych, które wynikają ze zmian w abiotycznym środowisku (abiotyczne czynniki) pod wpływem biocenozy.
Sukcesja pierwotna - proces kolonizacji przez organizmy pionierskie obszarów niezasiedlonych, prowadzący do powstania złożonej biocenozy i biotopu (skały wydmy).
Sukcesja wtórna - proces kolonizacji przez organizmy żywe obszarów uprzednio zasiedlonych, w których biocenoza uległa zniszczeniu. Sukcesja wtórna zachodzi, np. w osuszonym stawie, na zaoranym polu. Sukcesja wtórna przebiega szybciej od sukcesji pierwotnej, gdyż biotop zawiera próchnicę oraz glebowe organizmy roślinne i zwierzęce.
Występowanie sukcesji w przyrodzie jest podstawą:
-przekształcania krajobrazu;
-zmian w ekosystemie;
-zagospodarowaniu gruntów rolnych;
Środowisko saproksyliczne- rozwijające się na martwym drewnie lub organizmie.
Populacja geograficzna - populacja zamknięta na jakimś określonym obszarze.