WSTRZĄS HIPOWOLEMICZNY

Definicja

postać wstrząsu spowodowana utratą:

• krwi,

• osocza,

• płynów ustrojowych

lub ucieczką płynów do tzw. trzeciej przestrzeni.

Przyczyny:

1. krwawienia i krwotoki zewnętrzne lub wewnętrzne,

2. utrata płynów ustrojowych przez przewód pokarmowy, nerki, skórę,

3. sekwestracja płynów ustrojowych w świetle przewodu pokarmowego (niedrożność porażenna),

• w zapalnie zmienionych tkankach (krwotoczne zapalenie trzustki),

• w zmiażdżonych lub rozpadających się tkankach (oparzenia, martwica tkanek na skutek niedokrwienia),

• w jamie otrzewnowej (zapalenie otrzewnej).

Obraz kliniczny - zależy od etiologii, wielkości i czasu trwania hipowolemii:

1. utrata poniżej 15 % krwi krążącej:

• bladość skóry,

• niewielkie przyspieszenie czynności serca (do ok. 100/min.),

• zapadanie się żył powierzchownych,

• prawidłowe lub lekko obniżone ciśnienie tętnicze,

• prawidłowy lub nieco przyspieszony oddech,

utrata 15 - 30 % krwi krążącej:

• blada, chłodna skóra, pokryta zimnym potem,

• tachykardia 100 - 120/min.,

• tętno słabo napięte,

• obniżone ciśnienie skurczowe poniżej 100 mmHg,

• podwyższone ciśnienie rozkurczowe,

• zmniejszenie amplitudy ciśnienia,

• przyspieszony i spłycony oddech,

• niepokój,

• zmniejszona diureza (skąpomocz 20 - 30 ml/godz.),

• wydłużony czas powrotu włośniczkowego,

• utrata 30 - 40 % krwi krążącej (rozwinięty wstrząs):

• wyraźna tachykardia pow. 120/min.,

• przyspieszony i spłycony oddech,

• wyraźne zmniejszenie ciśnienia tętniczego poniżej 90 mmHg,

• znacznie wydłużony czas powrotu włośniczkowego >2 sekund,

• blada, zimna i spocona skóra,

• zaburzenia świadomości,

• bezmocz (diureza poniżej 10 ml/godzinę),

• utrata powyżej 40 % krwi krążącej:

• znaczna tachykardia a następnie na skutek dekompensacji bradykardia,

• tętno nitkowate, do zatrzymania krążenia włącznie,

• bezmocz,

• blada, zimna, sina i lepka skóra,

• ciśnienie tętnicze znacznie obniżone,

• utrata świadomości,

• przyspieszony oddech i zaburzenia czynności oddechowej,

Wyniki badań laboratoryjnych zależą od etiologii i czasu trwania hipowolemii:

1. po krwotoku przez 2 - 4 godzin wartości morfologii mogą pozostawać niezmienione; po tym czasie pojawiają się objawy niedokrwistości pokrwotocznej;

2. u chorych z utratą płynów przez przewód pokarmowy, nerki lub skórę stwierdza się objawy zagęszczenia krwi krążącej oraz odwodnienia izo- lub hipertonicznego;

3. przy utracie płynów drogą wymiotów występuje także zasadowica oraz hipokaliemia;

4. długotrwałe biegunki prowadzą do kwasicy i hipokaliemii;

Postępowanie we wstrząsie hipowolemicznym:

1. w miarę możliwości usunąć przyczynę wstrząsu (zatamować krwawienie),

2. ułożyć pacjenta w pozycji poziomej lub przeciwwstrząsowej z kończynami uniesionymi powyżej poziomu klatki piersiowej (jeżeli nie ma przeciwwskazań),

3. zastosować tlenoterapię przez maskę lub cewnik do nosa z wysokim przepływem tlenu,

4. zabezpieczyć dostęp dożylny przez założenie dwóch wkłuć „grubą” igłą typu Venflon,

5. rozpocząć dożylne przetaczanie płynów celem uzupełnienia ilości utraconej krwi lub płynów ustrojowych;

• skład podawanych płynów należy uzależnić od przyczyny wstrząsu i jego nasilenia oraz dostosować do charakteru występujących zaburzeń wodno - elektrolitowych;

• zabezpieczyć chorego przed utratą ciepła;

• zapewnić komfort psychiczny;

• monitorować podstawowe parametry życiowe i wskaźniki nasilenia wstrząsu;

• przetransportować chorego do szpitala celem wdrożenia leczenia przyczynowego;

• dalsze postępowanie uzależnione od przyczyny i nasilenia wstrząsu.

2

---