NADCIŚNIENIE TĘTNICZE - HYPERTONIA ARTERIALIS

Wysokość ciśnienia tętniczego zależy od następujących czynników:

1. siły skurczowej lewej komory serca,

2. objętości wyrzutowej i pojemności minutowej serca,

3. elastyczności ścian dużych naczyń tętniczych,

4. oporu naczyniowego, stawianego przez drobne przedwłosowate naczynia tętnicze.

Prawidłowe ciśnienie tętnicze wg WHO nie powinno przekraczać wartości 140 / 90 mmHg.

WHO określiła jako nadciśnienie tętnicze:

1. ciśnienie skurczowe - równe lub wyższe niż 160 mmHg,

2. ciśnienie rozkurczowe - równe lub wyższe niż 95 mmHg.

Nadciśnienie graniczne - ciśnienie między zakresem prawidłowym a nadciśnieniem

Przejściowych wzrostów ciśnienia tętniczego nie należy uznawać za nadciśnienie tętnicze. Najczęściej są one związane z emocjami, niektórymi chorobami OUN (zapalenie opon i mózgu, wzrost ciśnienia śródczaszkowego), zatruciami, itp.

Ustępują one samoistnie albo po wyleczeniu choroby podstawowej.

Najczęstszą przyczyną długotrwałego wzrostu ciśnienia tętniczego krwi jest nadciśnienie pierwotne (samoistne - Morbus hypertonicus):

• czynniki genetyczne i środowiskowe

• nadmierne odżywianie,

• otyłość,

• dieta bogatosodowa,

• stres

W postępowaniu diagnostycznym należy wykluczyć nadciśnienie wtórne, które może być spowodowane następującymi chorobami :

1. choroby nerek i tętnic nerkowych :

• kłębuszkowe zapalenie nerek,

• odmiedniczkowe zapalenie nerek,

• nefropatia cukrzycowa,

• zwężenie tętnicy nerkowej,

• nowotwory nerek,

• zawał nerki,

• uraz nerki,

• uszkodzenia popromienne nerki,

choroby gruczołów dokrewnych :

• pierwotny hiperaldosteronizm,

• guz chromochłonny kory nadnerczy,

• guz komórek przykłębkowych,

• nadczynność tarczycy,

• akromegalia,

• gestoza EPH,

• zwężenie cieśni aorty

W powstawaniu nadciśnienia istotną rolę odgrywa także układ :

renina - angiotensyna - aldosteron

Niedokrwienie nerki renina angiotensynogen w osoczu (alfa-globulina) angiotensyna I enzym konwertazy angiotensyny angiotensyna II

Angiotensyna II:

• zwęża naczynia obwodowe, powodując:

• wzrost oporu obwodowego

• wzrost ciśnienia;

• zwiększa wydzielanie katecholamin przez nadnercza, powodując:

• dodatkowe obkurczenie naczyń obwodowych;

• pobudza wydzielanie aldosteronu, który powodując

• retencję sodu i wody:

• wzrost objętości płynów ustrojowych

• wzrost ciśnienia tętniczego.

Na początku choroby występuje także

• wzmożona reakcja układu współczulnego na bodźce emocjonalne,

• skurcz naczyń nerkowych

• uruchomienie układu renina - angiotensyna - aldosteron.

Początkowo zaburzenia te mają charakter czynnościowy, następnie utrwalają się dając w efekcie nadciśnienie tętnicze.

Kategoria	skurczowe	rozkurczowe
optymalne	<120	<80
prawidłowe	120-129	80-84
wysokie prawidłowe	130-139	85-89
nadciśnienie:
łagodne	140-159	90-99
umiarkowane	160-179	100-109
ciężkie	≥180	≥110
izolowane skurczowe	≥140	<90

Skutki nadciśnienia :

1. serce

• obciążenie głównie lewej komory

• przerost

• a po latach

• niedomykalność zastawki dwudzielnej;

• pogłębienie lewokomorowej niewydolności krążenia,

• później również prawokomorową;

• serce jest niedotlenione i pojawiają się napady dusznicy bolesnej;

• ściany naczyń wieńcowych na skutek mechanicznego obciążenia stają się przepuszczalne dla lipidów, (co przyspiesza rozwój miażdżycy naczyń wieńcowych)

• naczynia krwionośne

• przerost warstwy wewnętrznej i mięśniowej,

• uogólnione stwardnienie tętnic;

• zmiany w naczyniach

• zmiany w narządach

• nerki

• naczyniowa marskość

• pogorszenie filtracji (nefropatia),

• mózg

• udar mózgu,

• krwotok podpajęczynówkowy (neuropatie, encefalopatie),

• oczy - zmiany na dnie oka (retinopatia),

• drobne naczynia - niedokrwienie kończyn (mikroangiopatia).

Okresy nadciśnienia :

1. wstępny, przednadciśnieniowy -

• podwyższone wartości występują okresowo;

• po wypoczynku i odprężeniu psychicznym wracają do normy;

• chory uskarża się na:

• nadpobudliwość nerwową,

• niepokój,

• kołatanie serca,

• zawroty głowy,

• uczucie tętnienia w uszach,

• potliwość,

• okresowa bezsenność;

• nie ma zmian w narządach;

• nadciśnienie chwiejne

• ciśnienie podwyższone w granicach 150 / 95 mmHg - 180 / 110 mmHg

• może wracać do normy po odpoczynku;

• dolegliwości są bardziej nasilone :

• bóle głowy

• okolicy ciemieniowej i potylicznej,

• zawroty głowy,

• obniżenie sprawności fizycznej i psychicznej,

• rozdrażnienie,

• dolegliwości wieńcowe,

• szybkie męczenie się,

• zadyszka po wysiłku,

• zmiany na dnie oka,

• powiększenie lewej komory serca w RTG, mogą powstawać zawały i udary mózgu;

• nadciśnienie ustalone

• stale podwyższone wartości ciśnienia w granicach 170 / 100 mmHg - 250 / 120 mmHg;

• występują:

• zmiany w narządach,

• zawroty i bóle głowy,

• osłabienie pamięci i luki pamięciowe,

• szum w uszach,

• bezsenność;

• mogą występować powikłania: (mogą być przyczyną śmierci)

• zawał serca,

• obrzęk płuc,

• krwotoki

• zawały śródczaszkowe,

• niewydolność krążenia;

• okres zejściowy

• duża śmiertelność;

• ciśnienie znacznie podwyższone lub obniżone na skutek niewydolności krążenia;

• liczne zmiany w narządach

• powikłania :

• niewydolność nerek,

• zawał serca,

• udary mózgu,

• ślepota,

• zaburzenia neurologiczne;

Leczenie :

1. uregulowanie trybu życia i przestrzeganie zaleceń dietetycznych,

2. leki moczopędne :

• furosemid,

• spironol,

• hydrochlorotiazyd,

• leki blokujące receptory beta - adrenergiczne :

• metoprolol,

• propranolol,

• atenolol,

• leki blokujące receptory alfa i beta - adrenergiczne :

• labetalol,

• aldomet,

• dopegyt,

• catapresan,

• leki blokujące receptory alfa - adrenergiczne :

• prazosyna,

• minipress,

• leki hamujące układ renina - angiotensyna - aldosteron :

• kaptopril,

• enalapril,

• leki blokujące wolne kanały wapniowe :

• nifedypina,

• werapamil,

• isoptin,

• leki obwodowo hamujące aktywność układu współczulnego:

• rezerpina,

• leki bezpośrednio rozszerzające naczynia tętnicze:

• binazin,

• nitroprusydek sodu,

• nitrogliceryna,

• hydralazyna

5

---