WYKŁAD 2

RYZYKO BANKOWE

PODSTAWOWYM PODZIAŁEM ryzyka w banku komercyjnym jest klasyfikacja ze względu na jego ZWIĄZEK Z CHARAKTEREM PODEJMOWANYCH DECYZJI.

WYRÓŻNIAMY DWA RODZAJE RYZYKA:

1. RYZYKO WIELKOŚCI I STRUKTURY KAPITAŁU

• Kapitał własny jest czynnikiem wyznaczającym skalę działalności banku, ponieważ stanowi on zabezpieczenie dla ewentualnych strat wynikających z operacji kredytowych i lokacyjnych

• Obowiązuje zasada, że iloraz funduszy własnych banku podzielonych przez sumę wymogów kapitałowych wynikających z ryzyka kredytowego, ryzyka rynkowego i ryzyka operacyjnego nie może przyjmować wartości mniejszej niż 8 %.

2. RYZYKO SFERY ZARZĄDZANIA

Ryzyko związane ze sferą zarządzania wynika z wielu różnych zagrożeń, będących następstwem strategicznych decyzji podejmowanych przez kadrę kierowniczą, m.in. w następujących obszarach:

• Organizacja,

• Technologia,

• Planowanie i kontrola,

• Powiązania kapitałowe,

• Kadry,

• Reputacja.

1. RYZYKO PŁYNNOŚCI

RYZYKO PŁYNNOŚCI:

• Jest związane z zagrożeniem utraty zdolności do terminowego regulowania zobowiązań,

• Wynika generalnie z niedopasowania kwot i terminów zapadalności aktywów i wymagalności pasywów,

• Autonomiczne decyzje kredytobiorców i deponentów prowadzą do powstania strumienia wypłat, którego wielkość nigdy do końca nie może być oszacowana

• Proces zarządzania płynnością jest jednym z najważniejszych zadań banku komercyjnego

PROCES ZARZĄDZANIA PŁYNNOŚCIĄ polega na dokonywaniu operacji umożliwiających wyrównanie niedostosowań, które występują w wielkości bieżących wpłat i wypłat. Chodzi tu głównie o uzupełnianie chwilowego niedoboru środków i lokowanie ich przejściowego nadmiaru

GŁÓWNYM NARZĘDZIEM ZARZĄDZANIA RYZYKIEM PŁYNNOŚCI

• Jest zestawienie terminów płatności i badanie wielkości niedopasowania wartości pozycji w określonych przedziałach terminowych.

• Jest to analiza luki (gap). Luka dla danego przedziału czasu jest różnicą pomiędzy wartością odpowiednich pozycji aktywów i pasywów. Dodatnia pokazuje utrzymywanie się odpowiedniego pokrycia płynności

2. RYZYKO STOPY PROCENTOWEJ

RYZYKO STOPY PROCENTOWEJ wynika z narażenia aktualnego i przyszłego wyniku finansowego banku oraz jego kapitału na niekorzystny wpływ zmian stóp procentowych. Obejmuje ono:

• RYZYKO NIEOSIĄGNIĘCIA ZAMIERZONEGO DOCHODU - wynika z niedopasowania terminów zapadalności aktywów i wymagalności pasywów oraz różnej wrażliwości pozycji bilansowych i pozabilansowych na zmiany stopy procentowej

• RYZYKO POWODZENIA ZAMIERZONEJ INWESTYCJI FINANSOWEJ - związane jest z posiadanymi papierami wartościowymi. zależność ta jest większa dla dłużnych papierów wartościowych niż dla własnościowych papierów wartościowych.

POZIOM RYZYKA STOPY PROCENTOWEJ ZALEŻY PRZEDE WSZYSTKIM OD NASTĘPUJĄCYCH CZYNNIKÓW:

• Poziomu wahań rynkowej stopy procentowej

• Wartości pozycji bilansowych o niezsynchronizowanych terminach zapadalności i różnej elastyczności dopasowania się do zmian stopy procentowej

• Okresu zapadalności tych pozycji bilansowych

3. RYZYKO KREDYTOWE

RYZYKO KREDYTOWE oznacza zagrożenie ze strony kredytobiorcy niedotrzymania warunków umowy kredytowej, co w konsekwencji spowoduje stratę finansową banku. Rozległy zasięg ryzyka w bankach, umiejscowionego w różnych komórkach sprawia, że istniej wiele klasyfikacji.

RYZYKO NIEWYPŁACALNOŚCI DŁUŻNIKA:

• Związane jest z prawie wszystkimi operacjami prowadzonymi przez banki komercyjne

• Jedynymi operacjami pozbawionymi tego ryzyka są lokaty na rachunkach depozytowych w banku centralnym, kredyty udzielane skarbowi państwa i lokaty w państwowych papierach wartościowych.

4 ASPEKTY ROZPATRYWANIA RYZYKA KREDYTOWEGO (LIT.PRZEDMIOTU):

4. RYZYKO WALUTOWE

WYSTĘPOWANIE RYZYKA WALUTOWEGO

• Jest związane z niedopasowaniem struktury walutowej po stronie aktywów i pasywów.

• Ma miejsce, gdy aktywa i pasywa w walucie obcej nie są zrównoważone oraz gdy rzeczywisty kurs walutowy odbiega od oczekiwanego.

BRAK RÓWNOWAGI WALUTOWEJ SKUTKUJE POJAWIENIEM SIĘ OTWARTYCH POZYCJI WALUTOWYCH:

• DŁUGIEJ - przewaga aktywów nad pasywami w walucie obcej,

• KRÓTKIEJ - przewaga pasywów nad aktywami w walucie obcej.

ANALIZA STRUKTURY RYZYKA WALUTOWEGO POZWALA NA WYODRĘBNIENIE TRZECH RODZAJÓW RYZYKA:

PRZECIWDZIAŁANIE RYZYKU WALUTOWEMU - można przeciwdziałać przy wykorzystaniu różnorodnych umów i transakcji opartych na terminowych kontraktach kupna lub sprzedaży walut, identycznych pod względem kwot i terminów. W celu zabezpieczenia przed ryzykiem stosowane są m.in.

• Hedging finansowy,

• Kontrakty terminowe,

• Opcje walutowe na kontrakty terminowe,

• Warranty walutowe.

PRZECIWDZIAŁANIE RYZYKU ZMIANY STÓP PROCENTOWYCH - przy inwestowaniu w obligacje możemy wyeliminować poprzez tzw. immunizację portfela.

STRATEGIA IMMUNIZACJI - pozwala na uzyskanie pewności (gwarancji), że wartość portfela obligacji na końcu okresu objętego inwestycją będzie w każdym przypadku taka sama bez względu na to w jakim stopniu i w jakim kierunku będą zmieniały się w między czasie stopy procentowe.

STRATEGIA IMMUNIZACJI WYMAGA SPEŁNIENIA DWÓCH WARUNKÓW:

1

RYZYKO STRATEGICZNE

1. Wynikające z wielkości i struktury kapitału

2. Związane ze strefą zarządzania

RYZYKO OPERACYJNE

1. Płynności

2. Stopy procentowej

3. Kredytowe

4. Walutowe

4. Walutowe

RYZYKO STRATEGICZNE

RYZYKO OPERACYJNE

KRYTERIUM CZASU

zastosowanie prowadzi do wyodrębnienia kategorii ryzyka kred.

W OKRESIE:

• Do podjęcia decyzji kredytowej

• Po podjęciu decyzji kredytowej

KRYTERIUM RODZAJOWE

uwzględnia rodzajowy aspekt ryzyka. WYRÓŻNIA 2 WARIANTY:

1. AKTYWNE

występuje w sytuacji, gdy kredytobiorca nie spłaca trat kapitałowych i odsetek w ustalonej w umowie kredytowej wielkości i terminie. Podmiotami kształtującymi poziom ryzyka są zarówno bank, jak również kredytobiorca

2. PASYWNE

związane z pozyskiwaniem przez bank środków na finansowanie swojej działalności. Zagrożenie wynika z możliwości przedwczesnego wycofania środków przez deponenta. Podmiotami kształtującymi poziom ryzyka są deponenci, co oznacza że banki mają ograniczone możliwości oddziaływania.

ASPEKT PODMIOTOWY

wyróżnia sie 2 GRUPY:

1. POJEDYNCZEGO KREDYTU (r.indywidualnego)

ocena wiąże się z określeniem wysokości możliwej straty oraz prawdop. jej wystąpienia.

Występuje w trzech podst. obszarach:

• Zw. z syt. ekonom.-finansową podmiotu gospod.

• Zw. z rodzajem transakcji

• wynikające z aktualnych procesów gospod.

2. ŁĄCZNEGO ZAANGAŻOWANEGO KREDYTU (r.portfelowego)

poziom zależy od wartości indywidualnych kredytów i prawdopodobieństwa ich niespłacenia oraz korelacji pomiędzy pojedynczymi kredytami.

ASPEKT PRZEDMIOTOWY

uwzględnia szeroki zakres działań, które obarczone są ryzykiem kredytowym. Poza działalnością kredytową, ryzyko dotyczy aktywów bilansowych oraz pozycji pozabilan. banku komercyjnego.

OBEJMUJE POZYCJE:

• Udzielone kredyty,

• Przyznane, a niepobrane kredyty,

• Gwarancja i akcepty bankowe,

• Akredytywy,

• Lokaty międzybankowe,

• Instrumenty rynku kapitałowego - (akcje, obligacje, bony skarbowe, operacje dewizowe, transakcje futures i swap, opcje, obrót metalami szlachetnymi),

• R. Kredytowe: aspekt przedmiotowy.

EKONOMICZNE

RYZYKA ZMIANY KURSU WALUTOWEGO

związane z negatywnym wpływem długotrwałych zmian kursu walutowego na poziom oczekiwanych w przyszłości przepływów pieniężnych, dotyczących wszystkich składników majątku banku.

RYZYKO TRANSAKCYJNE

powstaje w efekcie zawarcia transakcji płatniczej, w przypadku której dokonuje się rozliczenia w walutach obcych.

RYZYKO PRZELICZENIA

(KONWERSJI)

stanowi niebezpieczeństwo powstania straty w wyniku przeliczenia wartości aktywów i pasywów, wyrażonych wcześniej w walutach obcych na walutę krajową wskutek zmiany kursu walutowego.

PRZECIWDZIAŁANIE RYZYKU

OKRESOWOŚĆ

portfela

MUSI BYĆ RÓWNA

DŁUGOŚCI HORYZONTU

inwestycyjnego

KWOTA ZAINWESTOWANA

w utworzeniu portfela obligacji

MUSI BYĆ RÓWNA WARTOŚCI BIEŻĄCEJ

(w rozumieniu matematyki finansowej)

oczekiwanej docelowej wartości portfela

---