„Naturalna” degradacja gleb i gruntów następuje w wyniku:

• Erozji wodnej i wietrznej - nie jest w krótkim czasie, długi proces

• Powodzi - ostatnia powódź w Australii

• Masowych ruchów ziemi

• Pożarów

• I innych zjawisk

„Antropogeniczna” degradacja i dewastacja gleb oraz gruntów jest powodowana głównie przez:

• Górnictwo (przemysł wydobywczy)

• Energetykę

• Hutnictwo

• Przemysł chemiczny i inne sektory przemysłu

• Transport

• Chemizację i intensyfikację rolnictwa (degradacja siedliska rolniczego)

• Gospodarkę komunalną i odpady stałe

• Liczne przypadki wycieków produktów ropopochodnych podczas ich produkcji, transportu lub magazynowania.

POŚ Art. 101. Ochrona powierzchni ziemi polega na:

1. Zapewnieniu jak najlepszej jej jakości, w szczególności przez:

1. Racjonalne gospodarowanie

2. Zachowanie wartości przyrodniczych

3. Zachowanie możliwości produkcyjnego wykorzystania

4. Ograniczenie zmian naturalnego ukształtowania

5. Utrzymanie jakości gleb i ziemi powyżej lub co najmniej na poziomie wymaganych standardów

6. Doprowadzenie jakości gleb i ziemi co najmniej do wymaganych standardów, jeżeli nie są one dotrzymane

7. Zachowanie wartości kulturowych z uwzględnienie zabytków archeologicznych

Erozja pluwialna dzieli się na:

• powierzchniową

• liniową, a w niej żłobinową

• wąwozową

• podziemną (wgłębną, sufozję - wymywanie niektórych składników skały, przez przepływającą wodę)

Do zabiegów przeciwerozyjnych należy m.in..:

• zalesianie wzgórz piaszczystych, zadrzewianie i zakrzewianie śródpolne, tworzenie pasów wiatrochronnych (przeciwwietrznych) oraz niwelacyjnych progów stokowych (urządzenia przeciwerozyjny).

• Właściwa agrotechnika

• Kształtowanie optymalnych stosunków wodnych

• Rekultywacja gruntów zniszczonych

• Stosowanie stabilizatorów glebowych, tj. chemicznych środków przeciwerozyjnych, które zlepiają cząsteczki piasku lub lessu w większe i bardziej stabilne aglomeraty.

• Kierunek zagospodarowania nieużytków oraz terenów zrekultywowanych może być:

• Rolniczy/rolny (grunty orne, użytki zielone, sady, ogrody)

• Leśny (zalesienia i zadrzewienia ochronne oraz produkcyjne)

• Wodny/rybacki (stawy i zbiorniki)

• Infrastrukturowy/budowlany (zakłady przemysłowe, komunikacja, gospodarka komunalna)

• Rekreacyjny (tereny wypoczynkowe i turystyczne)

• Melioracyjny/przyrodniczy (estetyczno - ochronny)

Do wykonania prac ziemnych przy rekultywacji stosuje się następujące maszyny i sprzęt zmechanizowany.

• Koparki jednoczynnościowe - do kształtowania skarp, nanoszenia gruntu na warstwy rekultywacyjne, do odspajania gruntu i załadunku na podstawione środki transportu lub na odkład

• Spycharki i równiarki - do kształtowania skarp i wierzchowiny nasypów, odspajania gruntu i przemieszczania urobku po powierzchni terenu, układania warstw rekultywacyjnych

• Zgarniarki i ładowarki - do odspajania gruntu i transportu mas ziemnych na warstwy rekultywacyjne

• Walce, kompaktory - do zagęszczania mas gruntu (w tym odpadów)

• Zrywarki, wycinacze krzewów itp. - do robót przygotowawczych i wykończeniowych

• Maszyny do kopania rowów i układania drenów - do robót drenarskich

• Pługi, brony, glebogryzarki, siewniki nasion i nawozów rozrzutniki obornika, kosiarki, zestawy do nawodnień itp. - do robót agrotechnicznych

1. Etapy badania zanieczyszczonych gleb i gruntów

• Kolejność działań podejmowanych w procedurach oszacowania i oceny zagrożenia (model niemiecki);

• Ocena wstępna na podstawie dostępnych informacji, łącznie z wizją lokalną

• Ocena powtórna na podstawie badań orientacyjnych

• Ocena końcowa na podstawie badań szczegółowych

• Decyzje o sposobie i zakresie działań zabezpieczających rekultywacyjnych i ochrony przed skutkami zanieczyszczenia

• Inwentaryzacja danych - opis stanu:

• Badania historyczne

• Skargi mieszkańców

• Sposób użytkowania gruntu

• Wykorzystanie substancji chemicznych

• Klęski, katastrofy

• Charakterystyka gleby

• Przepływ wód gruntowych

• Badania wstępne:

• Ogólne rozpoznanie rodzaju, rozmieszczenia i stężenia zanieczyszczeń

• Badania szczegółowe:

• Pełna wiedza o jakości, rozległości, stężeniach i ich rozkładzie oraz migracji zanieczyszczeń

• Badanie działań naprawczych - alternatywy

• Oczyszczanie + wielofunkcyjna ocena zagrożenia

• Izolacja

• Opcja zerowa (nie podejmowanie działania)

• Działania naprawcze:

• Opis szczegółowy procedury

• Raport końcowy

Fizykochemiczne metody rekultywacji - remediacji gruntów

1. Przemywanie zanieczyszczonego gruntu

• Ekstrakcja (roztworem wodnym lub nierozpuszczalnymi w wodzie rozpuszczalnikami) albo płukanie (natrysk wodą pod wysokim ciśnieniem).

• Większość metod eliminacji substancji organicznych sprowadza się do użycia wody z dodatkiem surfaktantów (substancji powierzchniowo czynnych : syntetycznych lub pochodzenia naturalnego - biosurfaktantów).

Metody hydrogeologiczne:

• Tworzenie jednego lub kilku depresyjnych w wodach podziemnych za pomoca studni czerpanych

• Warunki:

• Wystarczająca porowatość i przepuszczalność podłoża

• Szczegółowe rozpoznanie hydrogeologiczne (współczynnik przepuszczalności, kierunek i szybkość przepływu wód podziemnych).

• Podział metod:

• Aktywne (odpompowanie zanieczyszczonych wód podziemnych i ich oczyszczanie)

• Pasywne (zmiana stosunków hydromechanicznych)

• Wentylacja gruntu (odsysanie powietrza)

• Remediacja gleb zanieczyszczonych substancjami łatwo lotnymi - oczyszczanie nienasyconej i nasyconej warstwy gleby z węglowodorów alifatycznych i chlorowanych

• Systemy pasywne (in situ)

• Przepuszczalne ścianki reakcyjne

• System funnel - and - gate (Kanada 1991r.)

Ścieki szczelne lub szczelinowe + reaktory sorpcyjne lub szybkie reaktory katalityczne.

• Ekranowanie

• W metodzie izolowania terenu zanieczyszczonego nie chodzi o re mediację dosłownym rozumieniu, tylko o przedsięwzięcia zabezpieczające, gdyż źródło zanieczyszczenia nie zostaje ani usunięte, ani unieszkodliwione

• Metoda ma na celu przerwanie drogi rozprzestrzeniania się zanieczyszczeń, natomiast nie zmienia fizycznych i chemicznych właściwości zanieczyszczonego terenu:

• System przykrywania (uszczelnianie powierzchniowe)

• System uszczelnień pionowych (ścianki szczelne)

• System uszczelnienia od dołu (szczelna stopa)

Testowe:

1. Kto wydaje rozporządzenie mówiace o jakości gleb

odp. Minister środowiska (2002)

2. Cechy kierunku rekultywacji infrastrukturowego

odp. odpowiedź z drogami

3. Jakaś fabryka była sobie przez 45 lat i na co należy zrekultywować teren

odp. kierunek infrastruktury

4. jakie gleby są najcięższe/najtrudniejsze do rekultywacji

odp. skalne, rumowiskowe itd.

5. dlaczego jest ograniczona ilość terenów zrekultywowanych pod rolnictwo i lasy/ ograniczenie powst. terenów nierolnych i nieleśnych

odp. b zrekultywowowane terenu są do tego nie przeznaczone

6.standardy jakości gleb - jaki przepis prawny,
odp. POŚ Art. 105 (?)
7.jaki kierunek rekultywacji dla zakładu paliw płynnych,
odp. Infrastrukturowy/budowlany (?)
8.prawna ochrona powierzchni ziemi polega m. in. na zapewnieniu jak najlepszej jej jakości, w szczególności poprzez:
c)racjonalne gospodarowanie, zachowanie wartości przyrodniczych i utrzymanie jakości gleb i ziemi powyżej lub co najmniej na poziomie wymaganych standardów
9.jeżeli zanieczyszczenie gleb lub ziemi albo niekorzystne przekształcenie naturalnego ukształtowania terenu nastąpilo w wyniku klęski żywiołowej to rekultywacji dokonuje:
b)Starosta/wójt, burmistrz lub prezydent miasta
10.grunty łatwe do rekultywacji to grunty:

1. skaliste lub rumoszowe, średnio zanieczyszczone, jałowe lub częściowo podmokłe

2. potorfowe(?), słabo zanieczyszczone, częściowo zalane, w formie głębokiego wykopu

3. gliniaste, ilaste lub pylaste, nie zanieczyszczone, produktywne o niewielkim nachyleniu powierzchni

4. kamieniste, żwirowe lub piaszczyste, silnie zanieczyszczone, jałowe i bardzo plaskie

11.przywracanie wartości użytkowych lub przyrodniczych gruntom zdegradowanym lub zdewastowanym realizuje się m. in. poprzez działania (w kolejności):
a)ukształtowanie rzeźby terenu, uregulowanie stosunków wodnych, neutralizację utworów toksycznych, wprowadzenie roślinności
b)ukształtowanie rzeźby terenu, wprowadzenie roślinności, neutralizację utworów toksycznych, użyźnienie utworów jałowych

właściwe ukształtowanie rzeźby terenu, uregulowanie stosunków wodnych, odtworzenie gleb, odbudowanie lub zbudowanie niezbędnych dróg, umocnienie skarp oraz poprawienie właściwości fizycznych i chemicznych
12.Stwierdzono, ze teren wokół huty (?) cynku jest bardzo zanieczyszczonym metalami ciężkimi. Należy go więc:

1. zrekultywować i zagospodarować w kierunku estetyczno- rekreacyjnym

2. zrekultywować (m. in. Oczyścić) i zagospodarować w kierunku wodnym

3. użytkować rolniczo ( jak dotychczas)

4. zalesić

---