WOŁOMIN

1. Charakterystyka ogólna Składowiska

Wysypisko odpadów bytowo - gospodarczych Wołomina znajduje się na gruntach rolnych w Lipinach Starych. Powierzchnia wysypiska wynosi około 5.5 ha.

Położone jest ono w odległości około 3.0 kilometrów na północny wschód od centrum miasta. Odległość gospodarstw rolnych od wysypiska przekracza wszędzie 500 metrów.

Bezpośrednio od południa obiekt graniczy z kompleksem leśnym, należącym do Lasów Państwowych, porośniętym głównie drzewostanem sosnowym.

W bezpośrednim sąsiedztwie omawianego wysypiska, około dwustu metrów na wschód, przepływa rzeka Czarna.

Wysypisko to jest eksploatowane od 1974 roku. Na wysypisku do końca 1992 roku deponowano odpady nie tylko z Wołomina, lecz także z Warszawy. Na wysypisku składuje się odpady z Zielonki, Marek, Ząbek, Kobyłki, Radzymina. Poza odpadami bytowo-gospodarczymi na wysypisku składowano odpady przemysłowe, między innymi z Huty Szkła w Wołominie, „Polfy” w Tarchominie, Wojskowego Instytutu Rozbrojeniowego, Państwowych Zakładów Teletransmisyjnych „Telkom”, Szpitala Bródnowskiego, Zakładów Stolarki Budowlanej „Stolbud”.

W 1993 roku ilość deponowanych odpadów znacznie ograniczono. Składuje się obecnie odpady głównie typu bytowo - gospodarczego, z wyłączeniem Warszawy, w ilości 5.6 tys. m³ miesięcznie, czyli około 67 tys. m³ rocznie, tj. około 1/4 objętości odpadów składowanych w 1992 roku.

Spadek terenu, na którym zlokalizowano obiekt, jest niewielki - z północnego zachodu na południowy wschód. Wynika stąd naturalna podmokłość i okresowe zawodnienie południowo - wschodniej części oraz przyległych terenów. Północno - zachodnie grunty odprowadzają nadmiar wód opadowych zgodnie ze spadkiem terenu, czyli na południowy wschód. Na drodze spływu wody znajduje się bryła wysypiska. Powoduje to podmokłość gruntu u podnóża północnej skarpy obiektu. Wysypiskowe odcieki spływają głównie do naturalnego obniżenia w środkowej części terenu, na południe od wysypiska, gdzie powodują bardzo intensywną wegetację roślinności trawiastej, a bezpośrednio przy skarpie jednorocznej roślinności zielnej.

Na przedpolu północnej części wysypiska znajdują się dwa duże rozlewiska wysypiskowych odcieków i wody). Powstały one w płytkich wyrobiskach. Toksyczność tych odcieków zniszczyła szatę roślinną.

W wyniku przeprowadzonych badań geologicznych i hydrogeologicznych udowodniono, iż budowa geologiczna sprzyja przemieszczaniu się zanieczyszczeń do strefy saturacji, gdyż zwałowisko zlokalizowano na grubej warstwie piaszczysto-żwirowej o korzystnych parametrach filtracyjnych.

2. Budowa geologiczna i warunki hydrogeologiczne

Analiza materiału archiwalnego, dotyczącego budowy geologicznej rejonu wysypiska w Lipinach Starych oraz badania terenowe (sondy i pomiary hydrometryczne) pozwalają stwierdzić, iż wysypisko jest położone w strefie występującego w podłożu rozcięcia erozyjnego, powstałego po okresie zlodowacenia środkowopolskiego, stanowiącego założenie doliny rzeki Czarnej. Powyższy fakt ma zasadnicze znaczenie dla warunków występowania i krążenia wód gruntowych i wód powierzchniowych, ponieważ poszczególne warstwy utworów lodowcowych i zastoiskowych (mniej lub bardziej nieprzepuszczalne) są zredukowane, często porozcinane lub usunięte. W ich miejsce zaakumulowane są natomiast młodsze utwory rzeczne, od żwirów po mułki piaszczyste i mułki organiczne. Obecność tych utworów decyduje o tempie i kierunkach rozpływu zanieczyszczeń. Główny zbiornik wód gruntowych w omawianym rejonie stanowią piaski i żwiry wodnolodowcowe i rzeczne stadiału maksymalnego mazowiecko - podlaskiego zlodowacenia środkowopolskiego, o miąższości 15 ÷ 20 metrów, zdeponowane w wyraźnej rynnie erozyjnej w glinie zwałowej stadiału maksymalnego zlodowacenia środkowopolskiego. Przebieg osi podłużnej tego rozcięcia odpowiada układowi rzeki Czarnej. W spągu pierwszej warstwy wodonośnej występuje glina zwałowa o miąższości do 2 metrów, która miejscami również jest erozyjnie porozcinana.

Z tego właśnie powodu wody pierwszego i drugiego horyzontu wodonośnego mają bezpośredni kontakt hydrauliczny. Od stropu warstwa wodonośna zbudowana jest z utworów o frakcji od piasku pylastego do piasku średnioziarnistego, a także z piasków różnoziarnistych pylastych, piasków drobnoziarnistych oraz średnio i gruboziarnistych. Ponadto na podstawie wykonanych sond wierceniowych i materiałów archiwalnych można stwierdzić, iż wraz z przyrostem głębokości w obrębie warstwy wodonośnej wzrasta udział utworów charakteryzujących się dobrymi parametrami wodoprzepuszczalności, tj. piasków gruboziarnistych i żwirów.

Warunki hydrodynamiczne wyznacza zwierciadło wód gruntowych. Ogólny spływ wód odbywa się w kierunku NW i SW. Należy zauważyć, iż niezależnie od miejsc o względnie wysokim stopniu uszczelnienia podłoża funkcjonują również lokalne okna ułatwiające przenikanie wód od powierzchni. Ponadto czas przejścia zanieczyszczeń przez strefę aeracji jest wielokrotnie krótszy od okresu eksploatacji wysypiska.

3. Analiza wpływu wysypiska odpadów komunalnych w Wołominie na środowisko na podstawie dostępnych badań

Na podstawie przeprowadzonych badań składu fizyko - chemicznego wód gruntowych w rejonie wysypiska odpadów w Lipinach Starych (Szkic lokalizacji piezometrów, załącznik 3) stwierdzono, że:

1. woda z ujęcia przy wysypisku wykazuje przekroczenia następujących wskaźników: zapach, zawartość żelaza, manganu, amoniaku oraz metali ciężkich-niklu i chromu;

1. woda z piezometru nr 6 wykazuje przekroczenie dopuszczalnego zapachu oraz zawartości żelaza, manganu i ołowiu;

1. woda z piezometrów nr 1, nr 2 i nr 4 wykazuje przekroczenia dopuszczalnej mętności, barwy, zapachu, żelaza, manganu i amoniaku ; dodatkowo woda z piezometrów nr 1 i nr 2 wykazała przekroczenie dopuszczalnego stężenia cynku, kadmu, ołowiu, chromu, niklu i rtęci ; woda z piezometru nr 4 wykazała przekroczenie stężenia siarczanów oraz cynku, ołowiu, chromu i rtęci;

1. woda z piezometru nr 5 wykazała największe przekroczenia wartości dopuszczalnych wskaźników ; przekroczenia dotyczą : barwy, zapachu, twardości, żelaza, amoniaku, chlorków, siarczanów oraz cynku, ołowiu, chromu, niklu i rtęci.

Podane wyżej przekroczenia wartości dopuszczalnych wskaźników odnoszą się do warunków organoleptycznych i fizyko-chemicznych, jakim powinna odpowiadać woda do picia i na potrzeby gospodarcze zawartych w Załączniku nr 1 do rozporządzenia Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z dnia 4 maja 1990 roku (poz. 205).

Na podstawie wyników składu fizyko - chemicznego cieczy wypływającej spod wysypiska odpadów (Szkic sytuacyjny, załąćżnik 4) wykazano, że:

1. porównując wartości zmierzone z najwyższymi dopuszczalnymi wartościami wskaźników zanieczyszczeń w ściekach wprowadzanych do wód i do ziemi, zawartymi w Załączniku nr 2 rozporządzenia Ministra Ochrony Środowiska Zasobów Naturalnych i Leśnictwa z dnia 5 listopada 1991 roku (poz. 503), stwierdzono przekroczenia następujących wskaźników: amoniak, azotany, chlorki i siarczany;

1. nie stwierdzono przekroczeń stężeń metali ciężkich;

1. prawdopodobnie w wycieku tym byłyby przekroczone takie wskaźniki, jak: BZT, ChZT, zawartość ogólnego węgla organicznego oraz zawartość substancji rozpuszczonych, jednakże określenie tych wskaźników nie było objęte zleceniem Urzędu Miejskiego w Wołominie, dla którego omawiane badania zostały wykonane w dniu 18 listopada 1996 roku przez mgr. inż. W. Rzemka i dr. D. Dmochowskiego.

Na podstawie przeprowadzonych badań składu fizyko - chemicznego wody z rzeki Czarnej (pobór prób w dniu 18 listopada 1996 roku przez wspomnianą wyżej ekipę) stwierdzono, co następuje :

1. rzeka Czarna na odcinku od mostu we wsi Majdan (droga ze Skazówki do Mostówki - punkt nr 22 na szkicu sytuacyjnym - załącznik 4) do mostu na drodze z miejscowości Smugi w kierunku Mostówki (punkt 37 na szkicu sytuacyjnym - załącznik 4) wykazywała cechy wody II klasy czystości zgodnie z Załącznikiem nr 1 rozporządzenia Ministra Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa z dnia 5 listopada 1991 roku (poz. 503) ; na odcinku tym nie stwierdzono pogorszenia się jakości wody w rzece, która mogłaby być spowodowana wpływem wysypiska, koło którego rzeka Czarna przepływa;

1. wody pobrane z ujęć lokalnych - studni wierconych na wytypowanych posesjach mieszkalnych (punkty : 32, 36, 39, 40 i 41 na szkicu sytuacyjnym - załącznik 4), nie odpowiadają warunkom organoleptycznym i fizyko-chemicznym, jakim powinna odpowiadać woda do picia i na potrzeby gospodarcze zgodnie z Załącznikiem nr 1 do rozporządzenia Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z dnia 4 maja 1990 roku (poz. 205).

Przekroczenia dotyczą generalnie zawartości żelaza i manganu oraz specyficznego zapachu związanego ze zwiększoną ilością wyżej wymienionych domieszek wody. Poza tym w dwóch przypadkach (punkt 39 i 40) stwierdzono przekroczenie dopuszczalnej ilości azotu amonowego, natomiast w punktach 39 i 41 stwierdzono niewielkie przekroczenie dopuszczalnego stężenia chromu.

W odniesieniu do przekroczeń zawartości żelaza i manganu oraz specyficznego zapachu należy dodać, iż większość wód gruntowych na terenach nizinnych dotyczy podobny problem, który rozwiązuje się przez zastosowanie uzdatniania wody ogólnie znanymi zasadami.

1

1

---