Kinezyterapia 8
Pionizacja i nauka chodzenia
Chód - został opisany przez Degę jako naprzemienne gubienie i odzyskiwanie równowagi ciała w zmieniającym się na przemian fazach podporu i wykroku .
Chód - to seria cyklicznych ruchów kończyn górnych i dolnych i tułowia powodujących przesuniecie się środka ciężkości ciała.
Cykl chodu - to dwa kroki, obejmuje czynności wykonywane pomiędzy kontaktem piety jednaj kończyny dolnej z podłożem do powtórnego jej kontaktu z podłożem.
Podczas jednego cyklu chodu każda z kończyn dolnych przechodzi przez jedną fazę podporu i przenoszenia kończyny.
Fazy chodu:
1. faza podporu - zaczyna się w momencie zetknięcia się pięty z podłożem, a kończy w chwili oderwania palucha. Wyróżniamy w niej :
a) kontakt pięty z podłożem,
b) „stopa płasko” - cała powierzchnia stopy przylega do podłoża,
c) pełne obciążenie,
d) propulsja - inaczej przetaczanie stopy- różnica czasu pomiędzy oderwaniem od podłoża pięty obciążonej kończyny dolnej i palców tej samej stopy;
2. faza przenoszenia - zaczyna się w momencie oderwania od podłoża palucha, a kończy w chwili zetknięcia piety tej samej kończyny z podłożem. Wyróżniamy w niej :
a) przyspieszenie - kończyna znajduje się z tyłu w stosunku do tułowia (zakroczna) przemieszcza się do przodu (goni ciało),
b) przenoszenie właściwe - oś poprzeczna stawu skokowo-goleniowego znajduje się w płaszczyźnie czołowej głównej ciała. Poprzez zgięcie w poszczególnych stawach kończyna przenoszona jest „najkrótsza”,
c) hamowanie - po „wyprzedzeniu” tułowia następuje zwolnienie tempa ruchu ku przodowi i przygotowanie jej do przejęcia masy ciała;
3. faza podwójnego podparcia się - moment kiedy kończyna zakroczna (podporowa) ma jeszcze kontakt z podłożem (przodostopie i paluch) , a kończyna wykroczna (przenoszona) już zetknęła się z podłożem.
Czas trwania fazy podwójnego podparcia jest zależny od szybkości chodu. Im większa prędkość tym krótszy czas trwania tej fazy i odwrotnie. Podczas biegu faza podwójnego podparcia nie występuje. Zostaje zastąpiona fazą lotu.
W cyklu chodu przeciętnej szybkości faza podporu stanowi około 60 %, a faza przenoszenia około 40%.
Tempo chodu:
-70 kroków na minutę - tempo wolne
-90 kroków na minutę - tempo średnie
-130 kroków na minutę - bardzo szybki chód
Wyznaczniki chodu
Zwane inaczej determinantami koordynatami chodu. Wyznaczają warunki, jakie muszą być spełnione, aby chód można było nazwać prawidłowym.
1. wyznacznik pierwszy:
- określa konieczność bocznych wychyleń miednicy w czasie chodu,
- wynika z naprzemiennego obciążenia kończyn,
- „ruchy” boczne miednicy są wynikiem ruchów w odcinku lędźwiowym oraz w stawach biodrowych (kombinacja, przywodzenia, odwodzenia i rotacji),
- wielkość wychyleń jest osobniczo różna;
2. wyznacznik drugi:
- określa ustawienie miednicy i obu stawów biodrowych w płaszczyźnie czołowej w momencie kiedy jedna kończyna jest obciążona a druga przenoszona,
- miednica ustawia się lekko ukośnie, opada na stronę kończyny przenoszonej,
- staw biodrowy kończyny podporowej ustawia się w przywodzeniu 5⁰, zaś staw biodrowy kończyny przenoszonej ustawia się w odwiedzeniu także 5⁰;
3. wyznacznik trzeci:
- określa ustawienie miednicy i st biodrowych w płaszczyźnie poprzecznej w fazie podwójnego podparcia,
- miednica powinna się ustawić w rotacji względem osi długiej, głównej ciała, ku przodowi po stronie kończyny wykrocznej i ku tyłowi po stronie kończyny zakrocznej,
- w stosunku do płaszczyzny czołowej głównej -rotacja powinna wynosić 5⁰ na obie strony,
- rotacja zachodzi w stawach biodrowych, przy czym staw biodrowy kończyny wykrocznej ustawia się w rotacji zewnętrznej, a kończyny zakrocznej w wewnętrznej;
4. wyznacznik czwarty:
- określa wielkość kąta zgięcia stawu kolanowego kończyny podporowej w fazie pełnego obciążenia,
- kąt ten musi wynosić 20⁰,
- zapewnia to małą amplitudę wychyleń środka ciała w górę i dół - chód ergonomiczny;
5. wyznacznik piąty:
- określa wielkość skrócenia czynne gościowego kończyny dolnej w fazie przenoszenia w momencie, kiedy oś poprzeczna stawu skokowo-goleniowego kończyny przenoszonej mija płaszczyznę czołową, główna ciała,
- kończyna przenoszona powinna poruszać się w płaszczyźnie strzałkowej poprowadzonej przez st biodrowy,
- w wyniku opuszczania miednicy na stronę kończyny przenoszonej musi dojść do pozornego skrócenia tej k,
- skrócenie to zachodzi w stawie biodrowym, kolanowymi skokowo-goleniowym, ale najważniejsze jest w stawie kolanowym, który musi mieć możliwość zgięcia 65⁰;
6. wyznacznik szósty
- dotyczy ruchomości stawów skokowo-goleniowych w płaszczyźnie strzałkowej
- do prawidłowego chodu potrzeba od 15⁰ wyprostu (początek przetaczania ) do 20⁰ zgięcia (koniec fazy propulsji) w stawie skokowo-goleniowym;
7. wyznacznik siódmy:
- długościowy, izometryczny, kroki obu kończyn dolnych maja ta samą długość;
8. wyznacznik ósmy:
- czasowy , izochroniczny,
- czas obciążenia prawej kończyny dolnej musi być równy czasowi obciążenia lewej kończyny dolnej;
9. wyznacznik dziewiąty:
- koordynacyjny, izotoniczny,
- prawidłowa koordynacja ruchów kończyn dolnych i tułowia z ruchem kończyn dolnych,
- równoważenie bilansu przesuwającej się do przodu masy ciała.
Analiza kinematyczna chodu
- określenie wzajemnego położenia poszczególnych części kończyn dolnych względem siebie,
- odnosi się do chodu ze stałą prędkością (110-115 kroków na minutę),
- posiadanie odpowiednich zakresów ruchów w stawach kończyn dolnych stanowi najważniejszy warunek w prawidłowym , ergonomicznym chodzie.
Kinezyterapia 9
Pionizacja i nauka chodu - analiza dynamiczna chodu
W trakcie dokonywania analizy dynamicznej chodu rozpatrywane są siły:
*zewnętrzne - siła grawitacji i siły reakcji podłoża - siły zginające,
*wewnętrzne - wyzwalane pracą mięśni, przeciwdziałające siłom zew.
FAZA PODPORU:
KONTAKT PIĘTY Z PODŁOŻEM:
wypadkowa sił zew. przebiega z tyłu za osia poprzeczną st skok-gol i kolan oraz z przodu przed osia poprzeczną st biodr. Wynikiem takiego układu sił jest ich zginający wpływ na wszystkie stawy w obrębie kd.
STOPA PŁASKO:
w trakcie tej fazy wypadkowa sił zewn. przesuwa sie przed os poprzeczną st skok-gol, (działanie prostujące). Ciągle jednak wypadkowa sił zewn. znajduje sie z tyłu za osią poprzeczną st kolan i z przodu przed osią poprzeczną st biodr (działanie zginające).
OBCIĄŻENIE WŁAŚCIWE:
wypadkowa sił zewn. przebiega z przodu przed osią st skok-golen (działanie prostujące). Na st kolan wypadkowa ciągle ma wpływ zginający - przebiega z tyłu za osia poprzeczna st. Na st biodr wypadkowa sił zewn. zaczyna mieć wpływ prostujący, pada z tyłu za osią poprzeczną tego stawu.
ODERWANIE PIĘTY OD PODŁOŻA:
zwiększa się prostujący wpływ wypadkowej sił zew, na staw skokowo-gol. Wypadkowa sił zewn. przesuwa się przed st kolan w wyniku czego będzie miała na ten st wpływ prostujący. Na st biodr w dalszym ciągu wypadkowa sił zewn. ma wpływ prostujący.
ODERWANIE PALUCHA OD PODŁOŻA:
wypadkowa sił zewn. powoli przestaje działać prostująco na st sk-gol. W trakcie propulsji zmniejsza się działanie prostujące sił zewn. na st kolan. Ich wypadkowa przesuwa sie za oś poprzeczna tego stawu do momentu podwójnego podparcia. W chwili przeniesienia ciężaru na kończynę wykroczną siły zginające w st kolan kończyny zakrocznej maleją. Przed oderwaniem palucha siły zewn. działają prostujące na st biodr.
FAZA PRZENOSZENIA:
(siły zewn - tylko siła grawitacji)
PRZYSPIESZENIE:
siła ciążenia działa na staw skok-gol zginająco. St kolan i biodr ulega ugięciu - wynik przyspieszenia, ugięcia pozostałych stawów kd.
PRZENOSZENIE WŁAŚCIWE:
w dalszym ciągu zginający wpływ siły ciążenia na st skok-gol."Na szczycie" przenoszenia właściwego największy kąt zgięcia w st kolan, zaraz potem zaczyna się prostowanie. Prostujący wpływ na st biodr.
CHÓD PATOLOGICZNY :
Niewydolny mięsień pośladkowy wielki:
Cofanie sie tułowia i miednicy ku tyłowi w momencie kontaktu piety z podłożem oraz nadmierne prostowanie w stawie kolanowym w trakcie przejścia do obciążenia właściwego.
Niewydolny miesień pośladkowy średni:
W czasie podporu opadanie miednicy po stronie zdrowej. Objaw Duchenne"a.
Niewydolny miesień czworogłowy uda:
Nie ma żadnych objawów podczas wolnego chodu. W szybkim chodzie można zauważyć nagły wyprost w stawie kolanowym w momencie kontaktu piety z podłożem. Na początku fazy podporu nadmierny wyprost w stawie biodrowym.
Niewydolność mięśnia trójgłowego goleni:
Opadanie miednicy po str. chorej czasie fazy podporu, szczególnie przy końcu tej fazy. Przerost w stawie kolanowym w fazie podporu. Utrudniona propulsja "chód szczudłowaty".
Niewydolność prostowników stopy:
Opadanie stopy w czasie fazy wykroku. Chód "brodzacy", "koguci".