Ośrodki czuciowe i ruchowe mowy. Rodzaje afazji.
Na wstępie warto powiedzieć, że ośrodki związane z mową są zlokalizowane u 98% ludzi praworęcznych i 70% ludzi leworęcznych lewej półkuli mózgu. Tylko 30% ludzi leworęcznych może mieć zlokalizowane ośrodki mowy w prawej półkuli lub jednocześnie w prawej i lewej półkuli. Do ośrodków mowy zaliczamy:
Ośrodek ruchowy mowy. Jest to ośrodek odpowiedzialny za prawidłową artykulację i kontrolę mięśni zaangażowanych w wypowiadanie słów. Jego funkcją jest odpowiednie rozkładanie napięcia między mięśniami w trakcie wypowiadania słow. Zajmuje on pole 44 i 45 a zlokalizowany jest w tylnej części zakrętu czołowego dolnego.
Ośrodek czuciowy mowy. Jest to ośrodek związany z umiejętnością odbioru mowy słyszanej. Tzn. dzięki niemu rozumiemy mowę ojczystą i właśnie dzięki niemu rozumiemy słownie wypowiedziane znaki graficzne. Odpowiedzialny za odróżnianie mowy ludzkiej od innych dźwięków. Zajmuje on tylną część zakrętu skroniowego górnego oraz zakrętu skroniowego środkowego.
Ośrodek wzrokowy mowy- jest to ośrodek zlokalizowany w zakręcie kątowym płata potylicznego. Związany jest ze zdolnością rozpoznawania znaków pisarskich.
Ośrodek rozpoznawania liczb- W dolnym zakręcie nadbrzeżnym- związany jest z rozpoznawaniem liczb.
Ośrodek pisania. W tylnej części zakrętu czołowego środkowego powyżej ośrodka ruchowego mowy. Pozwala na przeniesienie mowy na papier angażując odpowiednie mięśnie i regulując ich zmienne napięcie.
Nadrzędny ośrodek mowy - zlokalizowany na styku płata czołowego, ciemieniowego i skroniowego. Jest to ośrodek, który wiąże mowę z myśleniem. Odpowiada za powiązanie mowy z odpowiednimi przedmiotami. Dzięki niemu umiemy nazywać przedmioty i wiemy, że jeden przedmiot może służyć do różnych czynności.
RODZAJE AFAZJI:
AFAZJA RUCHOWA- Związana z uszkodzeniem ośrodka ruchowego mowy. Mimo prawidłowego funkcjonowania mięśni związanych z artykulacją chory ma ogromne trudności z wypowiadaniem zdań. Wypowiedz przyjmuje charakter telegraficzny odpowiedni dla dziecka w 3 roku życia.
AFAZJA CZUCIOWA(SŁUCHOWA)- Chory nie rozumie słów wypowiadanych przez badającego. Nie ma zdolności odróżniania mowy ludzkiej od innych dźwięków, sam pacjent mówi płynnie, lecz często stosuje wyrazy nieistniejące, czyli neologizmy.
AFAZJA AMNESTYCZNA - Związana z uszkodzeniem nadrzędnego ośrodka mowy. Chory nie ma zdolności myślowego kojarzenia słów z przedmiotami. Chory nie umie nazwać przyrządu, ale po podpowiedzeniu ma do tego zdolność. Dowodzi to, że w tej afazji nie ma związku między nadrzędnym ośrodkiem mowy a pamięcią semantyczną.
AFAZJA PRZEWODZENIA- Dochodzi do uszkodzenia pęczka łukowatego odpowiedzialnego za przewodzenie informacji z ośrodka czuciowego do ruchowego mowy. Chory rozumie dokładnie informacje przekazywane mu przez badającego, ale nie umie ich powtórzyć. Co więcej chory ma problemy z prawidłowym wypowiadaniem zdań . Ma świadomość popełnianego błędu, lecz nie może go skorygować.
AFAZJA MÓŻDŻKOWA- Związana z uszkodzeniem móżdżku. Objawy podobne do afazji ruchowej. Zaburzenia płynności mowy.
AGRAFIA- uszkodzenie zakrętu czołowego środkowego- upośledzenie pisania
AKALKULIA- uszkodzenie zakrętu nadbrzeżnego- upośledzenie rozpoznawania liczb.
ALEKSJA- uszkodzenie zakrętu kątowego. Utrata zdolności czytania.