4.Czucie somatyczne:

• czucie eksteroreceptywne

Czucie eksteroreceptywne, czyli powierzchowne jest odbierane przez receptory znajdujące się w skórze. Bodźcami dla tych receptorów są zmiany zachodzące w najbliższym otoczeniu organizmu, działąjące na skórę. Receptory te są wrażliwe na :

• bodźce mechaniczne (mechanoreceptory)

• bodźce termiczne (termoreceptory)

• bodźce bólowe (nocyceptory) - bodziec uszkadzający tkanki

• bodźce chemiczne (chemoreceptory) - kubki smakowe

Receptory czucia powierzchownego
Receptory	Miejsce występowania	Rodzaj czucia	Adaptacja	Włókna
					Wolne zakończenia nerwowe	Naskórek, skóra właściwa	Temperatura, ból, nieprecyzyjne czucie dotyku	Bardzo wolna	Aδ(głównie zimno), C (głównie ciepło)
					Wolna zakończenia nerwowe	Powierzchowna warstwa skóry właściwej	Swędzenie, łaskotanie	Bardzo szybka	C (włókna bezmielinowe)
					Ciałka Paciniego	Tkanka podskórna	Dotyk, wibracje 250-300 Hz	Bardzo szybka	Aβ (włókna mielinowe)
					Tarczki Merkela	Głeboka warstwa naskórka	Dotyk, nacisk	Wolna	Aβ
					Ciałka Meissnera	Brodwaki skóry	Dotyk, wolny ruch przedmiotu po powierzchni skóry, wibracje 30-40 Hz	Szybka	Aβ
					Zakończenia Ruffiniego	Skóra właściwa	Dotyk, uciskanie skóry	Wolna	Aβ
					Zakończenia nerwowe w skórze owłosionej	Mieszki włosów, wokół pochewki zewnętrznej korzenia włosa	Lekki dotyk, wibracje 30-40 Hz	szybka	Aβ

• czucie proprioceptywne

W zakresie czucia głębokiego wyróżnia się czucie mięśniowe, pochodzące z receptorów w mięśniach i ścięgnach, oraz czucie kinestetyczne, pochodzące z receptorów w torebkach stawowych i więzadłach. Czucie kinestetyczne umożliwia odczuwanie ułożenia części ciała i ruchu, a także ciężaru, oporu i siły przeciwstawiającej się ruchom. W czuciu tym biorą również udział informacje z receptorów dotyku znajdujące się w skórze w pobliżu stawów (rozciąganie skóry w wyniku zginania lub prostowania kończyny). Pobudzenie proprioceptorów informuje ośrodki ruchowe o bierzącym stanie narządu ruchu. Na czuciu głębokim i czuciu dotyku opiera sie stereognozja (zdolność rozpoznawania obejmowanych ręką przedmiotów bez kontroli wzroku). Impulsy z proprioceptorów są przewodzone włóknami mielinowymi Aβ, a impulsy z receptorów o wolnej adaptacji przez cieńsze włókna Aγ. W układzie ruchu występują również nagie zakończenia nerwowe odbierające czucie bólu, np. niedotlenienie mięsni poprzecznie prążkowanych lub uraz mechaniczny wyzwalają czucie bólu głębokiego.

• czucie wiscerorecetywne

Czucie trzewne jest odbierane przez interoreceptory znajdujące się w narządach wewnętrznych i w ścianach naczyń krwionośnych. Interorecepory są pobudzane przez bodźce mechaniczne, chemiczne i osmotyczne. W przewodzeniu impulsów nerwowych z receptorów czucia trzewnego odgrywają rolę układ wspólczulny i przywspółczulny. Czynność tą sprawują komórki rzekomojednobiegunowe znajdujące sie w zwojach rdzeniowych, a w obszarze głowy w zwojach czuciowych nerwu językowo-gardłowego i błędnego. Wypustki obwodowe tych komórek (włókna C) biegną przez sploty autonomiczne do interoreceptorów. Wypustki centralne natomiast wchodzą do rdzenia przez korzenie tylne i docierają do jąder pośrednio-bocznych tworząc synapsy z obecnymi tam neuronami przedzwojowymi (regulacja czynnści narządów wewnętrznych - odruchy autonomiczne). Odgałęzienia wypustek centralnych dochodzą do ośrodków czuciowych w rogach grzbietowych rdzenia kręgowego - tą drogą są przekazywane informacje stanowiące podstawę czucia trzewnego, w tym doznań bólowych z narządów wewnętrznych.

---