Na podstawie:
Ciechaniewicz W., Grochans E., Łoś E.; „Wstrzyknięcia śródskórne, podskórne, domięśniowe i dożylne”; PZWL, Warszawa 2011
Dzirba A.; „Wstrzyknięci domięśniowe”; PZWL, Warszawa 2010
Kirschnick O.; „Pielęgniarstwo”; Urban&Partner, Wrocław 2003
Hildebrand N.; „Iniekcje, infuzje, pobieranie krwi”; Urban&Partner, Wrocław 2001
CZĘŚĆ TRZECIA: WLEWY DOŻYLNE
Istota wlew dożylnego: dożylne podanie płynów i leków metodą kroplową.
Cel wlewu dożylnego: pozajelitowe dostarczenie płynów i leków.
Miejsca podłączenia wlewu dożylnego: żyły grzbietu ręki i przedramienia.
Wlew (infuzja) dożylny to zabieg stosowany w przypadkach, gdy płyn lub rozcieńczone leki muszą być aplikowane do żyły chorego w sposób kalibrowany, powolny, przez wiele godzin lub dni. Wykorzystywany głównie do przetaczania krwi i płynów w zaburzeniach homeostazy wodnej, w okresie pooperacyjnym, podczas długotrwałego odżywiania pozajelitowego oraz podawania leków, których stężenie we krwi musi być stałe w czasie długotrwałego stosowania.
Rodzaje wlewów dożylnych:
Krótkotrwałe - czas trwania do 3 h.
Długotrwałe - czas trwania ponad dobę.
Szybkie podanie (bolus) - w nagłych wypadkach podanie całej objętości w krótkim czasie.
Wskazania do przetaczania płynów:
Skorygowanie zaburzeń gospodarki wodno - elektrolitowej,
Regulowanie równowago kwasowo - zasadowej,
Zwiększenie objętości płynów krążących,
Uzupełnienie ubytków ilościowych i jakościowych - witamin, składników energetycznych, białka,
Częściowe lub całkowite odżywianie pozajelitowe,
Podawanie leków wymagających dużego rozcieńczenia i podania w wolnym, ciągłym wlewie.
Rodzaj, objętość przetaczanych płynów oraz czas trwania wlewu muszą być zgodne ze zleceniem lekarskim.
Roztwory dzieli się ze względu na ich osmolalność na:
Izotoniczne - 270 - 310 mOsmol/kg
Hipotoniczne - poniżej 270 mOsmol/kg
Hipertoniczne - powyżej mOsmol/kg.
Roztwory do wlewów dożylnych:
Roztwory elektrolitów |
0,9% roztwór NaCl Roztwór Ringera Płyn fizjologiczny wieloelektrolitowy izotoniczny Płyn jelitowy zapobiegawczy izotoniczny Płyn żołądkowy zapobiegawczy izotoniczny |
Roztwory węglowodanów |
Glukoza 5% Glukoza 10% Glukoza 20% |
Roztwory mieszane |
Glukoza 5% + 0,9% roztwór NaCl (1:1) Glukoza 5% + 0,9% roztwór NaCl (1:2) |
Roztwory odżywcze |
Aminosol 10% Aminoplasmal Intralipid 10%, 20% Lipofundin SMOFlipid |
Środki osoczozastępcze |
Dekstran 40 Plasmasteril Albuminy 20% Voluven |
Płyny specjalne |
Mannitol 10%, 20% THAM 3%, 6% Wodorowęglan sodu 8,4% |
Zasady postępowania podczas przetaczania płynów dożylnie:
Informowania pacjenta o wykonywanym zabiegu - poinformowanie o istocie i celu, czasie trwania zabiegu, ilości przetoczeń; ustalenie sposobu zachowania podczas i po wykonaniu wlewu dożylnego; uprzedzenie pacjenta o możliwości wystąpienia objawów niepożądanych (uczucia gorąca, dreszczy, nudności, bólu głowy, reakcji alergicznej);
Przygotowanie płynu do infuzji - ocena makroskopowa płynu infuzyjnego, sprawdzenie, czy płyn: nie zawiera osadu, strontów, nie zmienił zabarwienia; sprawdzenie daty ważności płynu; sprawdzenie nazwy; sprawdzenie zgodności nazwy ze zleceniem lekarskim; ocena czy pojemnik nie jest uszkodzony, czy nie był nakłuwany; podłączenie wlewu przez osobę, która przygotowała lek do podania; sprawdzenie temperatury wlewu (18 - 24°C).
Wybór optymalnego miejsca nakłucia żyły - wybranie żyły dobrze widocznej, dobrze wyczuwalnej, dużej i prostej w przebiegu, położonej poza zgięciem łokciowym; miejsce bez zmian zapalnych, ropnych, przebarwień, blizn, znamion.
Dobór właściwego sprzętu - przygotowanie zestawu do kaniulacji żyły, jednorazowego aparatu do przetaczania płynów, stelażu do zawieszenia pojemnika z płynem wlewowym; prawidłowe przygotowanie zestawu do przetoczenia płynu.
Zastosowanie prawidłowej techniki nakłucia żyły - przygotowanie żyły do nakłucia przez uwidocznienie żyły; poprawne nakłucie żyły; sprawdzenie położenia kaniuli w świetle żyły przez aspirowanie, obserwację cofania się krwi, przepłukiwanie 0,9% NaCl;
Przestrzeganie aseptyki - używanie jałowego sprzętu, zachowanie jałowości leku, jałowy opatrunek na miejscu wkłucia, przygotowanie wlewu tuż przed jego przetoczeniem;
Przestrzeganie aseptyki - dezynfekcja miejsca wkłucia; używanie rękawiczek ochronnych; zabezpieczenie zużytego sprzętu.
Szybkość przetaczania płynu - wprowadzanie leku z prędkością zgodną ze wskazówkami na opakowaniu lub zaleceniami lekarza;
Przestrzeganie godzin infuzji - przetaczanie płynów w czasie zgodnym ze zleceniem lekarskim;
Obserwacja pacjenta podczas wlewu i po jego zakończeniu;
Dokumentowanie infuzji.
Procedura wykonania kroplowego wlewu dożylnego
Zestaw do wykonania wlewu kroplowego:
Płyn do przetoczenia zgodny ze zleceniem lekarskim,
Jednorazowa jałowa kaniula,
Jednorazowy zestaw do przetaczania płynów,
Jednorazowa jałowa strzykawka o pojemności 10 - 20 ml z 0,9%roztworem NaCl do przepłukania kaniuli,
Opaska uciskowa,
Rękawiczki jednorazowe,
Środek do dezynfekcji skóry,
Miska nerkowata,
Pojemnik na zużyty sprzęt,
gaziki jałowe,
materiał opatrunkowy do zabezpieczenia miejsca wkłucia,
przylepiec.
Etapy podłączania wlewu kroplowego:
sprawdzenie zlecenia na podanie płynu dożylnie,
sprawdzenie tożsamości pacjenta,
poinformowanie pacjenta o istocie i celu zabiegu, długości trwania zabiegu,
uzyskanie zgody pacjenta na wykonanie zabiegu,
ułożenie pacjenta w pozycji leżącej z podparciem miejsca wkłucia,
umycie rąk,
przygotowanie zestawu do wykonania kaniulacji żyły i podłączenia wlewu,
założenie rękawiczek,
przygotowanie zestawu do przetoczenia:
sprawdzenie płynu - nazwy, daty ważności,
zdezynfekowanie miejsca nakłucia pojemnika z płynem infuzyjnym,
wbicie igły aparatu w pojemnik z płynem infuzyjnym,
zaciśnięcie rolkowego regulatora przepływu,
zawieszenie butelki na stojaku,
uciśnięcie komory kroplomierza w celu wypełnienia go płynem do ½ objętości,
zdjęcie zabezpieczenia końcówki aparatu, zabezpieczenie przed infekcją,
przytrzymanie końcówki aparatu nad miską nerkowatą i zwolnienie zacisku w celu usunięcia powietrza i wypełnienia aparatu płynem,
zaciśnięcie zacisku i zabezpieczenie końcówki aparatu osłonką ochronną,
umieszczenie pojemnika z płynem na tacy, zaniesienie do łóżka pacjenta;
zawieszenie pojemnika z płynem na stojaku przy łóżku pacjenta,
wybór miejsca wkłucia,
założenie stazy, zdezynfekowanie miejsca wkłucia i założenie kaniuli; sprawdzenie umiejscowienia wenflonu - przepłukanie 0,9% roztworem NaCl,
zdjęcie zabezpieczenia z końcówki aparatu i połączenie z kaniulą.
Zwolnienie zacisku i ustawienie przepływu,
Zabezpieczenie i umocowanie kaniuli jałowym opatrunkiem;
Obserwowanie pacjenta w czasie i po podaniu płynu,
Po zakończeniu przetaczania zaciśnięcie zacisku aparatu,
Odłączenie aparatu od kaniuli,
Przepłukanie kaniuli roztworem 0,9% NaCl,
Zamknięcie kaniuli jałowym koreczkiem, gdy ma pozostać w żyle lub usunięcie ze światła żyły.
Zabezpieczenie miejsca wkłucia.
Zabezpieczenie używanego sprzętu,
Zdezynfekowanie i umycie rąk, udokumentowanie zabiegu.
1