Teoria a socjologia polityki:
XIX wiek - część badaczy (Marks, Tocqueille) zaczęła uprawiać socjologię polityki. Duży rozwój w latach 30-tych XX wieku. Jest to alternatywa do wyjaśniania zjawisk w opozycji do teorii polityki. Większy nacisk położony jest na badanie struktury społeczeństwa (często odwołuje się do społecznych uwarunkowań zjawisk politycznych, np. stratyfikacji społecznej).
L. Coser zdefiniował pojęcie socjologii polityki: pole badawcze socjologii to społeczne uwarunkowania i konsekwencje danego rozkładu władzy w granicach jednego społeczeństwa lub między różnymi społeczeństwami oraz konflikty społeczne i polityczne, które prowadzą do zmian w rozkładzie władzy.
Teoria polityki wychodzi od państwa i bada, jak ono wpływa na społeczeństwo. Socjologia polityki odwrotnie - jak społeczeństwo wpływa na państwo.
Według Sielskiego - socjologia polityki to dział wiedzy zajmujący się społecznymi uwarunkowaniami sprawowania władzy politycznej.
Występują 3 pola badawcze: a) ośrodki decyzyjne - elity, przywódcy i przywództwo (władza jako wpływ wywierany przez rządzących na rządzonych); b) instytucje pośrednie - biurokracja, grupy nacisku, zrzeszenia polityczne, partie, stowarzyszenia, ruchy społeczne; c) grupy społeczne - zagadnienia związane ze stratyfikacją społeczną, podziałem na grupy, postawy polityczne, kultura polityczna, świadomość społeczna.
Teoria - jest to ogólna koncepcja oparta na poznaniu i zrozumieniu istotnych czynników kształtujących pewną sferę rzeczywistości: a) teoria szerokiego zasięgu, np. dialektyczna Marksa; b) teoria średniego zasięgu; c) teoria szczegółowa.
Występują 3 teorie: a) funkcjonalna - bada czynniki, które tworzą harmonię w społeczeństwie; b) konfliktu - postęp jest wynikiem konfliktu, a każdy konflikt tworzy nową rzeczywistość; c) wymiany społecznej - wymiana świadczeń tworzy harmonię w społeczeństwie, także między organizacjami, państwem i jednostką.
Turner - najbardziej ogólne i rozpowszechnione teorie socjologiczno-polityczne to: a) funkcjonalna; b) konfliktu; c) wymiany społecznej; d) interakcjonizmu symbolicznego; e) fenomenologiczna.
Każda z nich zawiera zespół fundamentalnych założeń na temat charakteru rzeczywistości społecznej, określenie szans i granic poznania społeczeństwa, dyrektywy metodologiczne.
Zalecenia: a) każda z teorii społecznych jest przydatna o tyle, o ile wyjaśnia rzeczywistość społeczną w całości lub we fragmentach w sposób logiczny i znajduje swoje potwierdzenie w przykładach empirycznych. Żadnej nie należy odrzucać ani przywiązywać się, żeby nie ograniczać perspektywy poznawczej; b) rzeczywistość społeczna jest zbyt złożona i zmienna w czasie i przestrzeni, aby można było ją wyjaśnić tylko jedną teorią. Należy ją pojmować i badać w całej złożoności, nie starać ujmować w ramy ograniczonego zestawu twierdzeń.
Teoria konfliktu - podejście ewolucjonistyczne:
Występują 2 kierunki teoretyczne:
a) ewolucjonizm (T. Malthaus, XIX w.) - mają pojawić się konflikty społeczne, których przyczyną będzie wzrost środków niezbędnych do egzystencji człowieka - ale ludzi jest coraz więcej, więc wystąpi walka o te ograniczone środki. Teoria ta nie sprawdziła się, gdyż środków jest dużo, ale są nierówno rozmieszczone;
b) darwinizm społeczny (H. Spencer) - zastąpił on koncepcję doboru naturalnego selekcją w życiu społecznym. Selekcja ta miała wyeliminować ze społeczeństwa jednostki niedostosowane, czyli miano udoskonalać życie społeczne. Selekcja ta ma charakter deterministyczny, czyli nie można jej ograniczyć czy zahamować. Zastąpienie niższych form przez wyższe jest naturalne.
W. Summer - istotą funkcjonowania społeczeństwa jest balansowanie elementów równowagi i konkurencji. Instrumentem prowadzącym do zachowania równowagi społecznej jest wolna gra sił ekonomicznych, walka o byt i przetrwanie najlepiej dostosowanych - mają funkcję stabilizującą i są motorem postępu. Konflikt społeczny jest i będzie zawsze - gdy go nie ma, nie ma postępu.
3. Teorie funkcjonalizmu odwołujące się do koncepcji organicyzmu społecznego:
A. Comte - socjologia powinna zajmować się społeczeństwem i je badać. Społeczeństwo jest systemem, w którym rządzą prawa inne niż te, które określają zachowania jednostki. Odwoływał się do metod biologii - kierowanie to organicyzm społeczny, poszukuje analogii pomiędzy życiem społecznym a organicznym.
Główne potrzeby:
homeostaza (stan równowagi organizmu żywego)
ekwilibrium (równowaga).
Cel analizy socjologicznej - zbadanie poszczególnych elementów systemu pod kątem zaspokajania potrzeb całości (ich funkcjonalności).
Durkheim - rozpatruje społeczeństwo jako całość, która nie jest redukowana do swoich części składowych.
Malinowski, Radcliff, Brown - antropolodzy, którzy rozwijają analizę funkcjonalizmu. Rozpatrywali społeczeństwo przez pryzmat potrzeb indywidualnych człowieka, głównie biologicznych - ich zaspokajanie zmusiło do organizowania się w grupy. Grupy te mają kolejne potrzeby i do ich zaspokajania muszą być stworzone wyższe struktury.
Malinowski mówi o uniwersalnej funkcjonalności (każdy element potrzebny jest całości).
Brown - występuje funkcja, gdzie występuje układ czynności cząstkowej do czynności całości, której jest częścią. Rola zwyczaju społecznego - całość systemu jest funkcją poszczególnego zwyczaju społecznego. System działa, gdy występuje jedność funkcjonalna (wszystkie części zgodnie współdziałają bez trwałych konfliktów).
Założenia funkcjonalizmu
a) system społeczny jest jednością zintegrowaną
b) funkcja to wkład każdego elementu struktury społecznej do zachowania integracji systemu
c) wszystkie elementy systemu przyczyniają się zgodnie do jego wewnętrznej integracji.
Współczesne teorie funkcjonalizmu:
Ujęcie strukturalne (Parsons) - społeczeństwo to system, który jest tworzony przez interakcje jednostek, które są nieprzypadkowe, ale określone przez pewne standardy zachowań (całokształt tych zachowań tworzy strukturę społeczną). System oparty jest na pewnych wzorach stosunków pomiędzy aktorami, jest uzależniony od ról - rola to główne ogniwo łączące aktora ze strukturą społeczną, to byt psychologiczny. Rola jednostki w systemie określona jest w procesie socjalizacji i przez kontrolę społeczną. Także systemy oparte są na wzorcach oczekiwań i rozpatrywane są z punktu widzenia ich miejsca w globalnym systemie społecznym i dostatecznie mocno utrwalonym w działaniu.
Imperatywy równowagi systemu: A G I L = A (adaptacja); G (cel - goal); I (integracja); L (trwanie - latency).
System musi zapewnić środki do trwania, a zapewnia je otoczenie systemu. Ich zapewnienie jest możliwe dzięki adaptacji systemu do środowiska. Uzyskane środki muszą być tak rozdysponowane, żeby osiągnąć cele całego systemu. Integracja wiąże się z zachowaniem stosunków między elementami systemu i koordynacją ich działań. Trwanie - system trwa dzięki instytucjonalizacji ról społecznych.
System podlega ewolucji - różnicują się elementy systemu i nowe role społeczne; każda zmiana to naruszenie równowagi. Harmonia i równowaga to stan normalny i cel systemu.
Parsons w małym stopniu bada elementy dysfunkcjonalne, bo to zjawisko patologiczne, więc nie jest wpisane w schemat harmonijnej struktury.
Merton - poddał twierdzenie Parsonsa krytyce, zwłaszcza 3 tezy: o funkcjonalnej jedności systemów społecznych; o funkcjonalnej uniwersalności elementów systemu; niezmienności funkcjonalnej elementów dla systemu społecznego.
Merton uważa, że elementy systemu nie dążą do pełnej integracji, bo nie chcą lub nie są potrzebne. Analiza funkcjonalna powinna rozstrzygać o funkcji i jej pozytywnej lub negatywnej wartości dla systemu. Wszystko trzeba sprawdzać empirycznie.
Teoria funkcjonalna:
Zalety: holizm - społeczeństwo jako całość, związki zjawiska - fakty.
Wady: w małym stopniu opiera się na kategorii interesów, szuka tylko pozytywów. Stosuje się do badań elit.
6. Teoria konfliktu - podejście dialektyczne i funkcjonalne:
Karol Marks: występuje teza - antyteza - synteza. Występuje konflikt tezy i antytezy, co sprawia, że tworzy się nowa wyższa jakość i tak w kółko (tylko konflikt daje postęp). Wszystkim stosunkom społecznym towarzyszą ich zaprzeczenia. Istnienie klasy posiadającej generuje istnienie klasy przeciwnej. W komunizmie nie ma klas, nie ma konfliktu, nie ma rozwoju.
G. Simmel: dialektyka jest wyrazem współistnienia przeciwstawnych tendencji w porządku społecznym. Każdy system dąży zarazem do porządku i destabilizacji. Konflikt ten jest trwałym procesem zachodzącym wewnątrz systemu społecznego. Społeczeństwo chce dążyć do jedności, ale to się nie udaje, ale ten pęd napędza postęp.
Ralph Dahrendorf - źródłem konfliktu jest nierówność dostępu do władzy politycznej. Część ludzi dąży do dominacji, część się podporządkowuje. Ten podział polaryzuje społeczeństwo; sprzeczność interesów stron rodzi konflikt.
Coser - zaprzecza twierdzeniu Dahrendorfa. Konflikt jest powszechny, ale jego źródłem są subiektywne przyczyny. Przyczyny konfliktu nie leżą w rzeczywistości społecznej, tylko w poglądach na nią. Należy starać się przezwyciężać konflikt w celu dalszej integracji systemu. Stosunki społeczne to zarzewie konfliktu. Każdy konflikt rodzi postęp.
7. Teoria wymiany społecznej - podejście behawioralne i strukturalne:
Z ekonomii - jednostki ludzkie działają racjonalnie na rynku ekonomicznym, dążą do wymiany dóbr o tej samej lub zbliżonej wartości (jest to podstawa wymiany społecznej).
Simmel - wszelkie kontakty społeczne toczą się na zasadzie dawania i brania.
Nurt behawioralny:
G. Homas (początek lat 60-tych XX wieku) - zachowania społeczne stanowią wymianę działań materialnych i niematerialnych; do wymiany popycha oczekiwanie uzyskania korzyści. Potrzeba wymiany wynika z predyspozycji człowieka i kultury.
Stanowisko indywidualistyczne (Homas) - grupy społeczne nie są niezależnymi bytami; stosunki i zjawiska społeczne można badać w odniesieniu do jednostek.
Stanowisko behawioralne (Homas) - prawdziwie użyteczne są tylko teorie i metody psychologiczne.
Stanowisko redukcjonistyczne (Homas) - wszystko, co społeczne może być rozumiane na drodze badania diad (2-osobowe grupy w izolacji od wszystkich innych stosunków) - działania jednostek są podstawowym i ostatecznym instrumentem wyjaśniania zjawisk społecznych.
Nurt strukturalny (P. Blau):
Badanie tylko interpersonalnych stosunków wymiany nie daje całości wyjaśnień. Trzeba badać bardziej złożone struktury. Zachowania grup społecznych nie podlegają redukcji do zachowań jednostek. W miarę wzrostu liczby uczestników zmienia się sytuacja, więc trzeba wprowadzić transakcje pośrednie (środkiem wymiany jest pieniądz). Występuje konieczność uregulowania tych transakcji w sposób normatywny. Instytucjonalizacja procesów wymiany - normy i uogólnione środki wymiany. Władzę można uzyskać mając coś, czego nie mają inni - stosunki wzajemnej wymiany (nierównoważnej), gdzie X ponosi większe koszty niż Y. Naruszenie wzajemności i proporcji wymiany prowadzi do konfliktu.
8. Weberowska definicja władzy i jej aspekty:
Władza jest to element tworzący sferę polityki. Według Webera władza to podstawowa kategoria analityczna systemów społecznych. Jednostkowy charakter władzy to szansa realizacji przez jednostki lub grupy ich własnej roli w ramach wspólnego działania, nawet wbrew oporowi innych, którzy w tym działaniu biorą udział. Władza jest aspektem większości stosunków społecznych, wynika z układu interesów materialnych i duchowych.
6 aspektów władzy:
behawioralny - zachowanie jednostki wpływa na zachowanie drugiej jednostki
teleologiczny - władza jest drogą do osiągnięcia ważnych celów
instrumentalny - władza umożliwia korzystanie ze specjalnych środków
konfliktowy - władza umożliwia rozstrzyganie konfliktów na korzyść jednej ze stron
racjonalny - władza jest szczególnego rodzaju stosunkiem społecznym
personalny - nosicielem władzy są głównie jednostki
9. Panowanie polityczne w ujęciu Maxa Webera:
Panowanie opiera się na stosunkach nadrzędności i podrzędności i na założeniu, że dany rozkaz zostanie wykonany pod wpływem wiary w prawomocność władzy, która ten rozkaz wydaje.
Występują następujące elementy: jednostka, konflikt, przemoc i przymus.
Zjawisko panowania zachodzi, gdy:
a) Istnieje jednostka lub grupa panująca nad społeczeństwem
b) Istnieje jednostka lub grupa poddanych lub podwładnych
c) Panujący wpływają na postępowanie podwładnych i dają temu wyraz
d) Istnieją dowody na to, że poddani akceptują wolę panującego nawet bez wywierania na nich wpływu
Rodzaje panowania:
Legalne - opiera się na systemie praw stosowanych w działalności prawnej i administracyjnej, gdzie posłuszeństwo obowiązuje wobec ustanowionej zasady; także rozkazujący podległy jest obowiązującemu prawu.
Tradycyjne - opiera się na wierze w prawomocność władzy, która istniała zawsze - posłuszeństwo okazywane osobie pana na mocy tradycyjnego prestiżu. Tradycyjne - władza ponad żoną, dziećmi, służbą, przekształciła się we władzę patrymonialną (połączenie spraw publicznych z prywatnymi).
Charyzmatyczne - realizowane w oparciu o charyzmę - cecha osobowości, która oddziela jednostkę od innych, zwykłych ludzi, ma szczególną władzę. Występuje charyzma dziedziczna i instytucjonalna (przekazanie właściwości charyzmatycznej w drodze obrzędów magicznych, np. sukcesja apostolska.
Le Bon - prestiż może być nabyty (np. związany z mundurem), wrodzony (inteligencja). Charyzma - ludzie muszą w to ślepo wierzyć.
Władza to możliwość rozstrzygania konfliktów społecznych na zasadzie mediacji.
Crozier & Friedberg:
Władza to stosunek wymiany, gdzie jedna ze storn uzyskuje więcej kosztem drugiej strony. Władza jest dwustronnym stosunkiem wymiany, gdzie warunki są korzystniejsze dla jednej ze storn.
Bachrach & Bartz:
Władza to relacja w ujęciu związanym z konfliktem interesów lub wartości. Jednostka ma w określonej dziedzinie wpływ na inne jednostki o tyle, o ile bez groźby lub z groźbą powoduje zmianę postępowania drugiej osoby.
16. Teoria elit G. Moski i V. Pareto:
Koncepcja Moski: Teoria klasy rządzącej - każde społeczeństwo dzieli się na homogeniczną rządzącą mniejszość i heterogeniczną rządzoną większość. We wszystkich społeczeństwach są 2 klasy ludzi - rządzący i rządzeni. Pierwsza jest zawsze nieliczna, wykonuje wszystkie funkcje polityczne, monopolizuje władzę i korzysta z jej dobrodziejstw. Druga jest kierowana i kontrolowana w sposób mniej lub bardziej zgodny z prawem, brutalny lub arbitralny. Klasa rządzona dostarcza rządzącym materiały i środki do życia i instrumenty gwarantujące żywotność całego organizmu politycznego. Mniejszość jest normalnie predysponowana do rządzenia, bo jest jej mniej. Klasa rządząca ma cechy, które dają jej wyższość materialną i intelektualną: męstwo (społeczeństwa pierwotne); bogactwo i pochodzenie (osiadłe); zdolności osobiste, wiedza i inteligencja (wysoko rozwinięte). Ważne są powiązania między bogactwem a władzą, bo one tworzą się nawzajem. W demokracji stan posiadania decyduje o wykształceniu. Klasa rządząca dzieli się na wyższą (monopolizuje funkcje decyzyjne) i niższą (wykonuje podjęte decyzje). Niższa to subelita. Jej funkcje - podstawowa grupa społeczna, z której rekrutują się nowi członkowie warstwy niższej, wykonuje decyzje, umożliwia wyższej kształtowanie jej obrazu w nie-elitach (reszta społeczeństwa), taki układ daje miejsce na uprzywilejowanych, co działa stabilizująco na sieci określonego układu. Skład subelity zmieniał się wraz z epokami historycznymi. Autokracja - kapłani i wojownicy, późniejsza autokracja (monarchia) - arystokracja; demokracja - nowa klasa średnia, np. urzędnicy, naukowcy, lekarze, intelektualiści. Podział elity na pochodzącą z wyboru i biurokratyczną. Każda elita szuka zawsze uzasadnienia swej władzy w tzw. Formule politycznej. Opiera się na przekonaniach, np. ponadnaturalnych (władza pochodzi od Boga); naturalnych (ciągłość władzy); legalistycznych (suwerenna władza ludu). Jest ona bezkonfliktowym pozyskiwaniem mas. Klasa przyjmuje taką formułę, jaka jej odpowiada do uzasadnienia władzy. Twierdzenie o cyrkulacji - klasy polityczne chylą się ku upadkowi, gdyż nie reprezentują tych cech, dzięki którym doszli do władzy.
Koncepcja Pareto - podzielił społeczeństwo na wyższą - elitę i niższą - nieelitę warstwę. Do wyższej należały pewne zbiorowości zwane przez niego arystokracją. Elita - rządząca i nierządząca. Do elity zalicza się ludzi, którzy w danej dziedzinie osiągają najwyższe wskaźniki. Klasa rządząca w celu utrzymania władzy posługuje się ludźmi rządzonymi.
Pierwsza kategoria klasy rządzącej stosuje siłę i składa się z żołnierzy, policji i zbirów. Druga kategoria posługuje się sprytem i od Rzymu do dziś wchodzi w nią „klientela politykierów”.
O przynależności do elity decydują cechy jednostkowe (rezydua). Jest kilka klas, a ich rozkład decyduje o stanie grupy. Z chwilą ich zachwiania, które służą klasie rządzącej do zagarnięcia i utrzymania władzy, dochodzi do jej upadku, jeśli nie dokonał się proces jej reprodukcji ilościowej i jakościowej. Reprodukcja - dopuszczenie do klasy wyższej członków klasy niższej, którzy wnoszą do niej energię i proporcję rezyduów niezbędne do utrzymania się przy władzy. Gdy to nie zachodzi, grupa rządząca upada i naród też. W okresie rewolucyjnym jednostki klasy wyższej są jednostkami gorszymi, a z niższej - lepszymi.
Twierdzenia podsumowujące:
1. Każde społeczeństwo dzieli się na rządzącą większość mniejszość i na rządzącą większość - elita (władza bezpośrednia).
2. Związki między elitą a społeczeństwem zachodzą za pośrednictwem subelity - przedstawiciele klasy średniej. Subelita dostarcza elicie nowych członków i stanowi warunek stabilizacji.
3. Uzasadnieniem panowania elity jest formuła polityczna - religijna (ponadnaturalne), tradycyjna (naturalne) lub prawo (legalistyczna).
4. Elity podlegają rotacji:
a) między dwiema kategoriami elit rządzących np. ekonomicznych i administracyjnych;
b) między elitą a resztą społeczeństwa następuje przechodzenie jednostek z warstw niższych do wyższych lub zastąpienie dotychczasowej elity przez kontrelitę.
17. Konfliktowa interpretacja teorii elit:
Opiera się na twierdzeniu o przeciwnych interesach elity i reszty społeczeństwa oraz niemożności kontrolowania elit przez masy. Konflikt występuje na płaszczyźnie materialnej i aksjologicznej.
Weber - cechy, które konstytuują podziały społeczne, decydują, czy mamy władzę: a) godność, b) szacunek, c) prestiż, d) poważanie.
Mniejszość ma przewagę - lepsza komunikacja, organizacja, może utrzymać w sekrecie wiedzę.
3 metody sukcesji władzy charyzmatycznej: a) ustanowienie nowego przywódcy w oparciu o prezentowane przez niego kwalifikacje charyzmatyczne; b) desygnowanie następcy przez przywódcę; c) desygnowanie przez uczniów i zwolenników.
Michels - historia elit to rywalizacja, stare-nowe elity; nieustanna walka; mniejszość panująca zastępowana przez inną - nieuchronna tendencja rozwoju społeczeństwa; w łonie mas pojawiają się zorganizowane mniejszości, amalogacja nowych przywódców - wchłonięci przez klasę polityczną; elity są trwałym i niezbędnym czynnikiem rozwoju i powstawania demokracji; przywódca ma poparcie mas. Instytucja przywództwa rodzi się w wyniku nieskrępowanego procesu cywilizacji elit.
Mills - klasa panująca jest elitą władzy, hierarchiczne instytucje stanowią ośrodek władzy. Współczesne elity skupiają się wokół instytucji ekonomicznych, politycznych i wojskowych, na ich szczytach jest kumulacja prestiżu i władzy - między nimi następuje wymiana kadr.
Elita polityczna - to warstwa społeczna na szczycie hierarchii społeczeństwa. Członkowie podobnego pochodzenia społecznego, łączą ich więzi towarzyskie, zawodowe, rodzinne, a przede wszystkim wspólne interesy, podobne wykształcenie, przebieg kariery; występuje poczucie przynależności do elity.
Elita jest wewnętrznie ustrukturyzowana - wewnętrzny trzon (ze szczytów; przechodzenie z jednej instytucji do drugiej); zewnętrzny trzon - osoby, które bierze się w rachubę przy decyzji); środek ( ci, którzy przygotowują koncepcje - doradcy, eksperci).
Formuła polityczna - interes władzy, jest niekontrolowana.
20. Elity a demokracja:
Demokracja to system współzawodnictwa, metoda dochodzenia do władzy jednostek, współzawodnictwo o pozycję społeczną.
1. Wybory to środek kontroli elit - elita musi spełniać oczekiwania społeczne, by być wybraną.
2. Sankcja za niewywiązanie się z obietnic - następne wybory.
3. Wpływ grup interesu na polityków - jasne reguły gry.
4. Równość polityczna obywateli - manifestowana w wyborach.
5. Równość w dostępie do kanałów wywierania wpływu na elitę.
6. Uczestnictwo polityczne - wybór przywódców.
7. Problem równości szans - na ile naprawdę jesteśmy równi.
Elity nie powinny się oddzielać od społeczeństwa, muszą zależeć od społeczeństwa, od zasad demokracji.
Dahl (poliarchia):
1. System pluralizmu autonomicznych elit współzawodniczących w procesie decyzyjnym.
2. Silne gwarancje dla opozycji.
3. Demokracja do system idealny, niemożliwy.
4. Poliarchia jest systemem rzeczywistym.
5. Nie ma demokracji, bo nie ma równości szans.
6. Poliarchia jest blisko formuły demokracji pluralistycznej (równe szanse dostępu do procesu politycznego; wolność wyrażania partykularnych interesów i prawo do ich realizacji)
7. Być elitą i mieć poparcie społeczne
21. Biurokracja w ujęciu Maxa Webera:
Kwintesencją legalnego panowania jest zarządzanie zasobami ludzkimi i materialnymi przez organizację biurokratyczną.
Biurokracja to termin istniejący od XVIII wieku; jest to forma ustrojowa oparta na pracy biur, których funkcjonariusze zamiast realizować interes publiczny, realizują ich własny.
Biurokracja ma służyć załatwieniu spraw obywateli.
Idealny typ biurokracji:
1. Ma ściśle określony zakres działań i zachowań wewnątrz organizacji i w stosunkach z otoczeniem. Jest to regulowane przez prawo i przepisy administracyjne (regulamin).
2. Ma hierarchiczną i wieloinstancyjną strukturę; w jej ramach funkcjonują stosunki nadrzędności i podrzędności. Rządzeni mogą się odwoływać od decyzji niższego szczebla do wyższej władzy w ściśle określony sposób; wewnętrzna władza organizacji jest sprawowana jednoosobowo.
3. Kierowanie nowoczesnym urzędem opiera się na dokumentach pisanych, przechowywanych w oryginale lub w opisach.
4. Praca w urzędzie wymaga gruntownego przygotowania fachowego.
5. Działalność urzędowa wymaga zaangażowania pełnej zdolności do pracy urzędnika.
6. Wszystkie pełnione funkcje urzędowe regulują przepisy (przepisy określają sytuację, w których urzędy mogą wydawać rozkazy i stosować środki przymusu; regulują stosunki między urzędnikami, określają wymagania co do urzędników).
Zewnętrzna pozycja urzędnika:
1. Urzędnik to zawód - wymaga odpowiedniego wykształcenia.
2. Osobista sytuacja urzędnika zależy od jego miejsca w hierarchii służbowej. Bez względu na funkcje, jego godność jako funkcjonariusza jest chroniona przez prawo.
3. Urzędnik jest mianowany przez władze zwierzchnie.
4. Funkcje urzędnicze pełnione są przez całe życie.
5. Urzędnik otrzymuje stałe wynagrodzenie pieniężne i ubezpieczenie w postaci emerytury.
6. Urzędnik nastawiony jest na karierę w ramach hierarchicznego porządku służby publicznej.
7. Forma biurokracji jest trwała i niezastąpiona.
32. Demokracja konsocjonalna:
Rządy wielkiej koalicji, przestrzeganie zasad:
1. zgodna większość co służy ochronie interesów mniejszości - kiedy większość godzi w interes mniejszości, to może zgłosić weto;
2. zasada proporcjonalności w rozmieszczaniu zasad politycznych, mianowaniu urzędników zgodnie z wielkością grup partycypujących w podziale;
3. duży stopień autonomii grup społecznych w kierowaniu jej sprawami.
Demokracja konsocjonalna balansuje na pograniczu teorii elit i teorii demokracji.