Merton

O znaczeniu teorii socjologicznej dla badań empirycznych dla badań empirycznych

• W najnowszych dziejach socjologii królują 2 tendencje; 1.socjolodzy, którzy chcą uogólniać, jak najszybciej dochodzić do formułowania praw socjologicznych. 2.Ci, którzy nie przejmują się konsekwencjami swoich badań, ale są pewnie że ich opisy są prawdziwe i oddają 100% rzeczywistości

• Mottem tych pierwszych jest: nie wiemy, czy to, co mówimy jest prawdziwe, ale przynajmniej jest doniosłe / drugich natomiast: z pewnością jest tak, jak powiadamy, ale nie potrafimy tego udowodnić

• Badania socjologiczne muszą odpowiadać regułom metody naukowej; ich zadanie jednak polega na sformułowaniu reguł, by bardziej bezpośrednio wiązały się z pracą analityczną, która obecnie jest możliwa do wykonania

• Teoria socjologiczna; rezultat wielu powiązanych ze sobą, lecz odrębnych czynności, wykonywanych przez członków grupy zawodowej, nazywanych socjologami

• 6 rodzajów działalności, które stanowią teorię socjologiczną:

-metodologia

-ogólne dyrektywy socjologiczne

-analiza pojęć socjologicznych

-socjologiczna interpretacja ex post fatum

-generalizacja empiryczna w socjologii

-teoria socjologiczna

Metodologia

• Zagadnienia metodologii wykraczają poza problematykę poszczególnych dyscyplin: dotyczą problemów wspólnych grupom nauk, bądź tego, co jest wspólne z wszelkim badaniem naukowym

• Skoncentrowanie uwagi na opracowywaniu logicznych reguł postępowania naukowego pełni swoistą funkcję naukową; zestawienia takie odgrywają istotną rolę w kierowaniu i ocenie analiz teoretycznych i empirycznych

Ogólne dyrektywy socjologiczne

• To, co podręcznikach nazywane jest teorią socjologiczną, jest w większości dyrektywami dotyczącymi sposobu podejścia do materiału; zawierają one postulaty, wskazujące na rodzaje zmiennych, które należy uwzględnić

• Przyjmując ogólne dyrektywy ogólne, ignorujemy porządek faktów, gdyż dyrektywy te nie zawierają żadnych określonych hipotez

• Podstawową ich funkcją jest dostarczanie ram badania, co ułatwia dochodzenie do sprecyzowania hipotez

• Wkład teorii socjologicznej w nauki pokrewne jest większy w zakresie ogólnych dyrektyw socjologicznych Niżna obszarze konkretnych potwierdzonych hipotez

• Niedostatki teoretyczne skłaniają do stopniowego formułowania konkretnych i systematycznych teorii socjologicznych dotyczących zagadnień, w których takie braki występują

Analiza pojęć socjologicznych

• Analiza pojęciowa, której zadaniem jest wyodrębnianie i uściślanie podstawowych pojęć, stanowi niezbędny etap pracy teoretycznej, ale zbiór pojęć nie tworzy teorii, choć mogą one wchodzić w skład systemu teoretycznego

• Teoria zaczyna powstawać, kiedy pojęcia zostaną ze sobą połączone w jakiś układ, stanowią zatem definicje tego, co ma być badane; są zmiennymi, pomiędzy którymi należy szukać związków empirycznych

• Teoria powstaje, kiedy twierdzenia zostają logicznie powiązane

• Jedną z funkcji uściślania jest określenie charakteru zjawisk objętych danym pojęciem

• Dzięki analizie pojęciowej można usunąć rzekome sprzeczności w wynikach empirycznych- mają one charakter bardziej pozorny niż rzeczywisty

• Rola analizy pojęciowej polega na tym, aby dane objęte badaniem stały się jak najbardziej porównywalne ze względu na istotne cechy

• Ludzie nie są trwale uwięzieni w systemie pojęć, których używają; mogą się z tego systemu wyłamać, lecz stworzyć nowy system

• Dalszym celem analizy pojęciowej jest budowa obserwowalnych wskaźników zjawisk społecznych, których dotyczą badania empiryczne

Socjologiczne interpretacje ex post fatum

• Obserwacje mogą dotyczyć poszczególnego przypadku albo mieć charakter statystyczny, cechą wyróżniającą takie zachowanie jest wprowadzenie interpretacji po dokonaniu obserwacji, nie zaś empiryczne sprawdzanie uprzednio postawionej hipotezy

• Zakłada się, że istnieje tak duży zbiór twierdzeń ogólnych, iż można je w przybliżeniu zastosować do posiadanych aktualnie danych

• Tłumaczenie ex post fatum mające na celu wyjaśnienie obserwacji, różni się od postępowania, w którym materiału obserwacyjnego używa się do wprowadzenia nowych hipotez mających potwierdzić nowe obserwacje

• Interpretacje ex post fatum opierają się na potwierdzonych teoriach

• Hipotezy post fatum dobierane są również ad hoc; wówczas przedwczesne wyjaśnienia zamiast pobudzać do dalszych badań, wywołują złudne poczucie słuszności

• Wyjaśnienia ex post fatum są dopuszczalne, lecz mają niską wartość dowodowa

• Błąd logiczny leżący u podstaw wyjaśnień ex post fatum polega na tym, że można powołać się na wiele hipotez

Generalizacje empiryczne w socjologii

• Celem teorii socjologicznej jest formułowanie twierdzeń o prawidłowościach społecznych; istnieją 2 rodzaje twierdzeń o prawidłowościach socjologicznych;

-generalizacja empiryczna; pojedyncze twierdzenie opisujące zaobserwowane prawidłowości w zależnościach pomiędzy dwoma lub więcej zmiennymi

-prawo naukoweteoria socjologiczna

Teoria socjologiczna

• Prawo naukowe; jest wyprowadzane z teorii twierdzenie o niezmienności

• Schematy analizy staja się jasne, jeśli ułożyć je w porządku formalnym

• Miejsce generalizacji empirycznych w teorii

1.związek z teorią nie jest nieodłączna cechą generalizacji empirycznych, lecz pojawia się wtedy, gdy generalizacja ujęta jest w postaci abstrakcji wyższego rzędu

2.ustaliwszy teoretyczny charakter danej prawidłowości poprzez wyprowadzenie jej ze zbioru powiązanych wzajemnie twierdzeń, przyczyniamy się do kumulacji teorii i wyników empirycznych

3.przeformułowanie prawidłowości pozwala na wyciągnięcie wniosków dotyczących obszarów działalności odległych od badanych przez nas zachowań

4.teoria daje podstawę do przewidywań

5.jeśli teoria ma być płodna, to musi być dostatecznie precyzyjna, by była rozstrzygająca; im bardziej precyzyjne wnioski, tym mniejsze jest prawdopodobieństwo że inne hipotezy będą zgodne z tymi przewidywaniami

• Wewnętrzna zgodność teorii spełnia w znacznym stopniu te samą funkcję

• Silny nacisk na precyzję i spójność logiczną może doprowadzić do działalności nieproduktywnej, zwłaszcza w naukach społecznych

Formalne wnioskowanie i kodyfikacja

• Rozdział między teorią i badaniami empirycznymi ujawnia się w braku ciągłości badań empirycznych i systematycznym teoretyzowaniu nie popartym empiryczną weryfikacją

• Kodyfikacja; polega na systematyzowaniu dostępnych generalizacji empirycznych dotyczących różnych na pozór dziedzin zachowania

---