Wykład 9 10.12.2007

B) formalny - ograniczenie dopuszczalności ścigania za czyny będące wg kodeksu karnego przestępstwami lub karalnymi. Czyny popełniane są przestępstwem ale nie mogą być ścigane podczas wykonywania mandatu.

Występuje w Polsce od 1921 roku, ma charakter zupełny i odnosi się do wszelkich czynów, które mogą podlegać odpowiedzialności karnej niezależnie od związku czynu z wykonywanym przez posła mandatem. Obejmuje także odpowiedzialność karną za naruszenie praw osób trzecich jeśli czyn jest związany z wykonywaniem mandatu.

Immunitet formalny nie dotyczy odpowiedzialności cywilnej, zawodowej, pracowniczej, dyscyplinarnej. Jego istotą jest wyłączenie możliwości prowadzenia podstępowania karnego przeciwko posłowi czy senatorowi. Odnosi się do wszelkich stadiów postępowania. Niedopuszczalne jest wniesieni kasacji lub rewizji nadzwyczajnej (Sąd Najwyższy 13.01.1994).

Jeżeli postępowanie zostało wszczęte zanim osoba została wybrana na posła lub senatora może toczyć się dalej. Generalnie Marszałkowie nie zgadzali się na zawieszanie tych postępować, choć mieli do tego prawo (za zgodą Sejmu).

Immunitet formalny ma charakter względny - może zostać uchylony.

Uchylenie immunitetu formalnego może nastąpić gdy:

- art. 105 ust. 4 - zainteresowany wyrazi zgodę na uchylenie immunitetu i pociągnięcie go do odpowiedzialności karnej

- mocą uchwały Sejmu lub Senatu - większość 2/3 głosów (kwalifikowana)

Odmowa uchylenia immunitetu zawiesza bieg przedawnienia w postępowaniu karnym.

Immunitet formalny ma charakter nietrwały, wygasa po upływie kadencji.

Nietykalność poselska i senatorska

Jest zakaz zatrzymywania, aresztowania, bez zgody odpowiedniej Izby - art. 105

Stan wyższej konieczności bądź obrony koniecznej.

W przypadku zatrzymania Posła lub Senatora na gorącym uczynku popełnienia przestępstwa.

Zapewnienia możliwości prowadzenia postępowania.

FUNKCJA KREACYJNA PARLAMENTU

Ukonstytuowanie się Izb:

- Posłowie/Senatorowie na pierwszym posiedzeniu składają ślubowanie.

- Prezydent wyznacza Marszałka Seniora:

- Sejm - z grona najstarszych wiekiem osób

- Senat - najstarszego wiekiem Senatora

Marszałkowie Seniorzy prowadzą pierwsze posiedzenie, zwoływane przez Prezydenta, które odbywa się w ciągu 30 dni od wyboru lub 15 dni od dnia wyboru jeśli poprzednia kadencja była skrócona. Marszałkowie Seniorzy prowadzą pierwsze posiedzenie do momentu wyboru właściwego Marszałka.

Marszałkowi Seniorzy:

- odbierają ślubowanie

- przewodniczą posiedzeniu w celu wyboru Marszałka

Wybór Marszałka odbywa się bezwzględną wielkością głosów. Kandydata na Marszałka może zgłosić co najmniej 15 posłów. Zasadą jest, że przedstawiciel może poprzeć tylko jednego kandydata. Jeżeli zgłoszone więcej niż jednego kandydata i w pierwszym głosowaniu żaden z kandydatów nie otrzyma bezwzględnej większości głosów to zgodnie z regulaminem sejmu do następnego głosowania przechodzą dwie kandydatury, które uzyskały najwięcej głosów. Następnie głosuje się do skutku. W razie gdyby nie doszło do wyboru Marszałka procedurę należy powtórzyć.

Funkcja kreacyjna - sprowadza się do wyboru, powoływania i odwoływania określonych organów państwowych

Sejm sprawuje funkcję kreacyjną:

1. samodzielnie - wybierając:

- wice-przewodniczących i członków Trybunału Stanu (Przewodniczącym jest pierwszy Prezes Sądu Najwyższego) - specjalnego organu przed którym realizowana jest odpowiedzialność konstytucyjna piastunów władzy wykonawczej. Trybunał Stanu jest wybierany na okres kadencji.

- sędziów Trybunału Konstytucyjnego (15) na kadencję 9 letnią. Nie ma możliwości ponownego wyboru. Prezes TK powoływany jest z grona tych kandydatów którzy są przedstawiani przez zgromadzenie ogólne sędziów Trybunału Konstytucyjnego Prezydentowi RP.

- członków IPNu

- członków Rady Polityki Pieniężnej

- członków KRRiTV (Jest ich 5, 2 powoju Sejm, 1 Senat, 2 Prezydent) - powoływani na kadencję 6 letnią i ze swego grona wybierają przewodniczącego.

- na wniosek Prezydenta - powołuje Prezesa NBP - na 6 lat

- na wniosek IPN - Prezesa IPN

2. przy współudziale Senatu - wybierając:

- Prezesa NIK - kadencja 6 letnia

- Rzecznika Prawa Obywatelskich - kadencja 5 letnia

- Rzecznika Praw Dziecka

- Generalnego Inspektora Danych Osobowych - kadencja 5 letnia

Możliwość odwołania osoby ze stanowiska:

- określone ustawą

- dana osoba popełniła przestępstwo

- dana osoba stała się trwale niezdolna do piastowania stanowiska

- w przypadku NIK - decyzją Trybunału Stanu Prezes NIK zostaje uznany za osobę, która nie powinna piastować ważnych funkcji

Wnioski co do wyboru na określone stanowiska:

- Marszałek

- grupa co najmniej 30 Posłów

- w przypadku Sędziego TK - Prezydium Sejmu lub grupa co najmniej 50 posłów

- w przypadku RPD - Marszałek Sejmu, Marszałek Senatu, 35 Posłów, 15 Senatorów

Powoływanie i odwoływanie następuje bezwzględną większością głosów. Jeżeli powoływanie odbywa się przy udziale Senatu to odwołanie także musi odbyć się przy udziale Senatu.

Prezes IPN - powoływany i odwoływany większością 3/5 głosów.

Parlament ma pewną dowolność w kształtowaniu organów wewnętrznych co należy rozumieć przez wolną rękę co do ilości:

- wice-marszałków

- komisji Sejmowych i Senackich (Komisje z nazwy muszą być zapisane w regulaminie Sejmu bądź Senatu)

Organy Izb

1. marszałek

Funkcje Marszałka:

- reprezentowanie Izby

- wobec drugiej Izby

- wobec naczelnych organów państwa

- wobec innych państw

- przewodniczenie Izbie

- zwoływanie posiedzeń

- czuwanie nad terminowością

- kierowanie pracami prezydium

- zwoływanie konwentu seniorów

- prowadzenie kancelarii

- stanie na straży praw i godności Izby - realizacja tej niesprecyzowanej funkcji zależy od taktu prowadzącego obrady

- Straż Marszałkowska

- udzielanie parlamentarzystom niezbędnej pomocy w wykonywaniu mandatu

- sprawowanie pieczy nad porządkiem na całym obszarze Sejmu

- nadawanie biegu inicjatywom ustawodawczej (Marszałek Sejmu)

- nadawanie biegu sprawom związanym z członkostwem Polski w UE

Marszałek spośród organów Sejmu jest stawiany na pierwszym miejscu. On decyduje o biegu inicjatyw i projektów.

2. prezydium

- organ kolegialny - składa się z Marszałka i wicemarszałkowie

- podejmuje decyzje większością głosów, w przypadku równowagi decyduje głos marszałka

- ustala tygodnie posiedzeń (po konsultacji z prezydium drugiej Izby, tak aby Senat obradował po obradach Sejmu)

- organizuje współpracę i wymianę doświadczeń między komisjami

3. konwent seniorów

Jest organem, który ma zapewnić współdziałanie klubów parlamentarnych w sprawach związanych z działalnością i tokiem spraw Izby. Zwoływany często w przypadkach gdy dyskusja w Sejmie zaczyna wykraczać

Skład konwentu seniorów:

- marszałek i wicemarszałkowie

- przewodniczący lub wiceprzewodniczący klubów

- przedstawiciele porozumień

- …

Funkcje konwentu seniorów:

- ustalenia zasad dotyczących trybu dyskusji

- rozstrzyga sprawy związane z wyborem organów Izby

- ustalenia są podejmowane tak aby wszyscy byli usatysfakcjonowani a nie zwykłą większością

4. komisje

Każda Izba samodzielnie ustala ilość komisji.

- są organami powoływanymi do …

- są organami powoływanymi do wyrażania opinii w sprawach przekazanych im pod obrady przez Izbę, Marszałka lub Prezydium Izby

- komisje sejmowe są organami kontroli w zakresie określonym ustawami i Konstytucją

Podział Komisji

- stałe

- problemowe - np. Komisja ds. Odpowiedzialności Konstytucyjnej, ds. Łączności z Polakami Zagranicą, Ustawodawcza

- resortowe - zakresem swoich kompetencji i nazwą odpowiadają ministerstwu lub organowi centralnemu (np. Komisja Finansów, Kultury Fizycznej i Sportu, Obrony Narodowej, Polityki Społecznej, Pracy, Zdrowia)

- doraźne

- śledcze

- mają liczyć nie więcej niż 11 posłów (chociaż nie jest to zasada)

- mogą być powoływane tylko przez Sejm na trzy sposoby:

- ds. zbadania czy przygotowania określonej sprawy

Trzy sposoby powoływania członków komisji:

- tryb europejski (kontynentalne) - decydują

1) potrzeby klubu parlamentarnego

2) fachowe przygotowanie posła

3) sugestie posła w jakiej komisji chciałby być

Członkami komisji nie mogą być ministrowie i wice-ministrowie.

- tryb brytyjski

- sekcja - parlament ustalał liczbę komisji a deputowani byli rozlosowywani do różnych komisji (mimo większości w Sejmie można było nie mieć większości w którejś komisji) - wszystkie ustawy musiały przechodzić przez komisję a więc brak większości w którejś z nich był dużym problemem.

FUNKCJA USTAWODAWCZA

art. 91.

Z Sejmu do Senatu przekazywana jest uchwalona ustawa a nie projekt ustawy. Senat uczestniczy w procedurze ustawodawczej.

Inicjatywa ustawodawcza

- Posłowie - charakter zbiorowy - pod projektem ustawy musi podpisać się co najmniej 15 posłów

- Senat - zawsze wyrażona przez uchwałę Senatu

- Prezydent

- Rada Ministrów - decyzja podejmowana większością głosów

- grupa co najmniej 100 tys. obywateli mających czynne prawo wyborcze

Składanie projektów

- składa się w formie pisemnej Marszałkowi Sejmu

- powinno być do nich dołączone uzasadnienie wskazujące na

- potrzebę i cel wydawania ustawy

- skutki polityczne, gospodarcze i społeczne

- źródła finansowania

- oświadczenie dotyczące zgodności z prawem UE

- wyniki konsultacji społecznych (z organami samorządu terytorialnego) jeżeli przepisy zobowiązują do takich konsultacji - inicjatorzy informują organizacje, które muszą wydać opinię w ciągu 14 dni

- do uzasadnienia projektu wnoszonego przez radę ministrów należy dołączyć projekty podstawowych aktów wykonawczych (gotowe teksty aktów wykonawczych)

Uchwalanie ustaw:

Polska - około 350 ustaw

W.B - nie więcej niż 60 ustaw - instytucja ekspertów o uposażeniu sekretarzy stanu, bez których zgody nie może ruszyć inicjatywa ustawodawcza

1

---