Pytanie 79
Zmiany w prawie konstytucyjnym w okresie tranzycji systemowej.
Okres 1989-1992r
Miało miejsce 6 nowelizacji Konstytucji z 22 lipca 1952r. Najważniejsze znaczenie miały 4 z nich: 7 kwietnia 1989r, 29 grudnia 1989r, 8 marca 1990r i 27 września 1990r. Wszystkie zmiany w tym okresie dotyczyły:
kształtowania konstytucyjnych zasad demokratycznego ustroju politycznego
budowy pluralistycznego systemu politycznego
kształtowania demokracji parlamentarnej
decentralizacji administracji państwowej i budowy administracji samorządowej
gruntownej reformy ustroju gospodarczego
Nowelizacja z 7 kwietnia 1989r.
Stanowiła konstytucyjną ratyfikację uzgodnionych przy „okrągłym stole” postanowień zakresie gruntownej zmiany ustroju:
- zmiana zasad organizacji i funkcjonowania systemu naczelnych organów państwa
- zmiana zasad prawa wyborczego
- zmiana ustroju sądów
Zmieniony został sposób wyboru Sejmu - 3tys. osób mogło zgłosić swojego kandydata na posła (dało to większy wpływ wyborcom na kształtowanie się składu izby, ale z racji tego, że wybory były „kontraktowe” wyborcy mieli ograniczony wpływ na skład parlamentu).
Określona została pozycja ustrojowa Sejmu - najwyższy organ władzy państwowej i najwyższa reprezentacja narodu. Rozszerzenie zakresu jego kompetencji i samodzielność ustrojowa. Nadrzędna pozycja wobec Senatu ( Senat to kontroler ustawodawstwa Sejmu). Tylko Sejm mógł uchwalać ustawy i kontrolować rząd. Sam może organizować swoje prace. Samodzielnie organizowała posiedzenia i ustalała porządek prac( wyjątek: pierwsze posiedzenie Sejmu nowej kadencji zwoływał Prezydent PRL). Zamiast trybu sesyjnego - zasada permanencji. Zniesiono instytucję dekretów z mocą ustaw wydawanych przez organ pozaparlamentarny.
Została wprowadzona możliwość rozwiązania Sejmu(i Senatu) przez Prezydenta gdy Sejm: przez 3m-ce nie powoła rządu; jeżeli w takim tez okresie nie uchwali budżetu i planu społeczno-gospodarczego, albo gdy podejmie ustawę lub uchwałę uniemożliwiającą Prezydentowi wykonywanie jego konstytucyjnych kompetencji. Sejm mógł też rozwiązać się swoją uchwałą podjętą większością 2/3 głosów ustawowej liczby posłów.
Nowela kwietniowa powała Senat pochodzący z wyborów wolnych i w pełni demokratycznych. Od referendum z 1946r. Parlament był 1-izbowy. Senat dostał zadanie uczestniczenia w procesie tworzenia prawa oraz wyraża zgodę na wybór Prezesa NIKu oraz Rzecznika Praw Obywatelskich.
Powstało również Zgromadzenie Narodowe jako forma obrad połączonych izb Sejmu i Senatu, które dokonywało wyboru Prezydenta PRL i sprawowało kontrolę jego funkcjonowania.
Powstał również urząd Prezydenta PRL, który czuwał nad przestrzeganiem Konstytucji, stał na straży suwerenności i bezpieczeństwa państwa, nienaruszalności i niepodzielności jego terytorium oraz przestrzegania międzynarodowych sojuszy politycznych i wojskowych (ble ble). Reprezentował również państwo w stosunkach wewnętrznych i międzynarodowych. Pozycja ustrojowa Prezydenta mieściła się w ramach systemu rządów parlamentarnych. Prezydent posiadał również ograniczone uprawnienia do powoływania rządu (desygnowanie kandydata na premiera) a także do jego odwołania (przedkładanie Sejmowi wniosku o odwołanie premiera i rządu). Brak odpowiedzialności politycznej (jego akty prawne wymagały kontrasygnaty premiera, ale w praktyce ustrojowej kontrasygnata nie była stosowana). Ponosił natomiast odpowiedzialność konstytucyjną przed Trybunałem Stanu za naruszenie Konstytucji i ustaw a także popełnienie przestępstwa. Tylko Zgromadzenie Narodowe mogło postawić Prezydenta w stan oskarżenia większością 2/3 głosów ogólnej liczby członków Zgromadzenia.
Gruntowna reforma ustroju sądów. Nowe zasady konstytucyjne : niezawisłość i nieusuwalność sędziów oraz zasada niezależności sądów. Powołanie KRS jako naczelnego organu państwa stojący na straży niezależności sądów i niezawisłości sędziów. Sędziów powoływał Prezydent na wniosek Krajowej Rady Sądownictwa.
Nowelizacja 29 grudnia 1989r
Przywrócenie historycznej nazwy państwa; Rzeczpospolita Polska, przywrócenie orłowi korony na Godle Państwa
Suwerenem nie jest już „lud pracujący miast i wsi” a „naród”
Nasze państwo jest „demokratycznym państwem prawa urzeczywistniającym zasady sprawiedliwości społecznej”
Wprowadzenie zasady pluralizmu politycznego i mechanizmów politycznych funkcjonowania państwa demokratycznego
Rewizja dotychczasowego ustroju gospodarczego, swoboda działalności gospodarczej oraz zasada równouprawnienia wszystkich form własności
Wykreślenie preambuły oraz Rozdziału 2 (Ustrój społeczno-gospodarczy) a nowe zasady ustroju państwa zostały zawarte w rozdziale 1 (Podstawy ustroju politycznego i gospodarczego)
Nowelizacja 8 marca 1990r
W miejsce rad narodowych i terenowych organów administracji państwowej została przeprowadzona decentralizacja administracji - administracja rządowa i samorządowa
Gmina to podstawowa jednostka samorządu terytorialnego. Ma organizować życie publiczne i zaspakajać potrzeby społeczności lokalnej
Gmina uzyskała szeroki zakres kompetencji, wykonywanych w zakresie zadań własnych i zleconych przez administrację rządową (państwo)
Gmina posiada pełną samodzielność organizacyjną i finansową oraz osobowość prawną
Była to reforma państwa w kierunku decentralizacji administracji publicznej
Nowelizacja z 27 września 1990r.
Została zmieniona konstytucyjna zasada wyborów Prezydenta oraz uchwalona nowa ordynacja dla wyborów prezydenckich. Wybory Prezydenta oparte są na zasadzie powszechności, równości, bezpośredniości i tajności głosowania. W pierwszej turze obowiązuje zasada bezwzględnej większości głosów. Zgłoszenie kandydata na Prezydenta wymaga poparcia 100tys wyborców.
Mała Konstytucja - 17 października 1992 (oddzielne pytanie)
Konstytucja RP - 2 kwietnia 1997(oddzielne pytanie)
Ustawa z dnia 8 września 2006r o zmianie Konstytucji RP.
Ekstradycja jest zakazana z wyjątkiem: (…) Polska musi ratyfikować taką umowę międzynarodową lub ustawę wykonawczą; może to być również akt prawa stanowionego przez organizację międzynarodową, której członkiem jest RP. Czyn ten musi być popełniony poza terytorium RP i stanowi przestępstwo wg. prawa RP lub było przestępstwem w czasie jego popełniania i w chwili złożenia wniosku (o ekstradycję).
Chodzi tu oczywiście o ENA.
USA fan